Phân tích bi kịch và khát vọng của nhân vật Hồn Trương Ba trong đoạn kịch Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt của Lưu Quang Vũ để làm sáng tỏ lời thoại của nhân vật

Đề  bài: Phân tích bi kịch và khát vọng của nhân vật Hồn Trương Ba trong đoạn 
kịch Hồn Trương Ba Da Hàng Thịt của Lưu Quang Vũ để làm sáng tỏ lời thoại của 
nhân vật
Bài làm
Lưu Quang Vũ là người có tài về  nhiều mặt như: viết văn, hay làm thơ, và vẽ  tranh…
nhưng ông được xem là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học  
Việt nam. Những vở  kịch của ông đã làm xôn xao các dư  luận và được đón nhận nồng  
nhiệt của khán giả. Phần lớn các vở  kịch của ông đều được các đoàn nghệ  thuật dàn 
dựng, trong đó vở kịch Hồn Trương Ba da hàng thịt là đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ.
Tác phẩm đã thể hiện một quan niệm: Giữa hồn và xác phải có một sự tương hợp hài hòa 
với nhau, thế  nhưng  ở đây lại có sự  khập khiễng không thể  hòa hợp được. Đặc biệt là  
hồn của một người thanh cao, trong sáng, và rất trung thực phải sống trong xác của một  
kẻ  tầm thường, phàm tục, và đầy bản năng, thô lỗ. Vì vậy từ chỗ thanh cao đến chỗ  có  
những ham muốn tầm thường, thì nhan đề  đã thâu tóm những mâu thuẫn xác định ngay 
trong một con người.
Tính bi kịch của Trương Ba: ông đã chết một cách vô cớ vì sự thiếu trách nhiệm của tiên  
thánh, và tiên thánh sẽ  sửa sai thì nó càng tệ  hơn. Thế  nên tính bi kịch xảy ra từ  khi 
Trương Ba được sống lại. Và sống trong cái xác của anh hàng thịt, Trương Ba thấy mình 
bị tha hóa: hồn trong sạch ngay thẳng đang bị cái thể xác thô lỗ, ranh mãnh, chế nhạo, và  
cám dỗ. Có lúc hồn phải thỏa hiệp với những đòi hỏi bản năng của xác. Đây cũng là nỗi  
đau khổ của con người khi phải sống trong hoàn cảnh không phù hợp với mong ước của  
chính mình.
Vì vậy tính bi kịch của Trương Ba không chỉ  là bi kịch của cá nhân mà còn là bi kịch gia 
đình. Quay lại với thể xác, còn hồn Trương Ba phải đối diện với một xung đột khác đó là  
bi kịch không được thừa nhận. còn người vợ hiền thục rất đau khổ, muốn tìm cách tránh  
mặt và định bỏ  đi. Con trai thì hư  hỏng, còn cháu nội thì tỏ  thái độ  thù ghét muốn đuổi  


ông đi. Và chỉ có đứa con dâu là người cảm thông với ông “…làm sao giữ được thầy ở lại, 
hiền hậu, vui vẻ, tốt lành như thầy của chúng con xưa kia? Làm thế nào, thầy ơi?”. Thế 
là Trương Ba đã rơi vào cái khổ của việc không được chia sẻ và thấu hiểu. Và chính ông  

đã gây ra những xáo trộn, bất an trong gia đình, và làm cho gia đình lại khổ lây vì sự nhũng 
nhiễu của lí tưởng. Như vậy, Trương Ba đã rơi vào tình thế cô đơn ngay tại nhà mình. Và 
Trương Ba đã ý thức được nỗi khổ  này của vợ  con lớn hơn cả  nỗi khổ  khi chôn ông  
xuống đất, và ông cảm thấy mình có lỗi với gia đình. Chính vì điều đó cho ta thấy Trương  
Ba là một con người rất vị tha.
Ngoài ra tính bi kịch của Trương Ba là ở chỗ  mình không phải là mình. Khổ  vì bị  sự  trói  
buộc có tính định mệnh của phần xác đối với phần hồn và đây là nỗi đau khổ  tột cùng  
của Trương Ba. Vì vậy để thể  hiện điều này, Lưu Quang Vũ đã tạo ra một cuộc đấu trí 
đầy trí tuệ giữa linh hồn và thể xác. Còn tiếng nói của xác là tiếng nói của bản năng, và 
tiếng nói của Trương Ba là tiếng nói của con người thanh cao, trong sạch, tự ý thức. Đó là 
cuộc đấu tranh gay gắt giữa hai mặt tồn tại của con người, và nó được thể hiện sự khát  
vọng hướng thiện và tầm quan trọng của việc tự ý thức về  bản thân và vượt lên chính  
mình.
Còn anh hàng thịt cũng không kém phần khôn ngoan, lí lẽ cũng có phần đúng đắn: Những  
vị  lắm chữ  nhiều sách như  các ông là hay vin vào cớ  tâm hồn là quý, khuyên con người 
sống vì phần hồn, và để rồi bỏ bê cho thân xác của họ nỗi khổ sở nhếch nhác…. Ý muốn  
nói lên con người phải có khát vọng sống thanh cao nhưng cũng không thể tách hồn khỏi 
vật chất đời thường, cũng như  những nhu cầu rất chính đáng của con người. Rồi hồn  
Trương Ba phải thỏa hiệp và nhập vào xác anh hàng thịt. Bởi vì những lí lẽ vừa khó chịu  
vừa chứa đựng một phần chân lý. Vì vậy màn đối thoại vừa có tính chất hài kịch lại vừa  
có tính bi kịch và tính bi kịch này có sự mâu thuẫn giữa khát vọng và khả năng.
Hồn Trương Ba ý thức được nghịch cảnh mình nên sự  đau đớn day dứt cùng với sự  tác 
động từ  bên ngoài như: lý trưởng, gia đình nên Trương Ba phải gặp Đế  Thích để  giải  
quyết vấn đề  này. Màn đối thoại giữa Trương Ba và Đế  Thích cũng rất đặc sắc. Ngôn 
ngữ của Đế Thích là ngôn ngữ dụ dỗ thuyết phục: lí lẽ không ngoan có vẻ có lý, nâng cao 


giá trị của Trương Ba, bôi bác sự giả dối có trên thiên đình. Tiên thánh cũng không được  
sống theo những gì mình nghĩ ở bên trong, đến Ngọc Hoàng cũng phải ép mình cho xứng  
danh Ngọc Hoàng. Trên trời, dưới đất người ta đều thế  cả. Đế  Thích sửa sai lại càng  

thêm sai. Trương Ba đã bác bỏ một cách cương quyết: “Thần có thể chấp nhận một cuộc 
sống như thế chứ con người thì không” và khăng khăng đòi chết, không chịu nhập vào cái 
xác của ai nữa.
Bi kịch của ông bắt đầu từ  khi ông được sống lại trong cái xác của anh hàng thịt. Như 
vậy, là con người ai cũng muốn là chính mình mà không muốn sống tạm bợ, chắp vá vào  
ai đó. Và Trương Ba đã ý thức được vấn đề là sống như thế nào chứ không phải chỉ được 
sống là đủ. chính vì thế  Trương Ba đã dũng cảm chấp nhận cái chết để  bảo vệ  chân lí, 
bảo vệ nhân cách, bảo vệ các giá trị nhân sinh và dù có chết cũng là cái chết bất tử. Dù là 
nghịch lý nhưng đó là con đường phục hưng những giá trị nhân văn. Đó là cuộc thắng lợi  
của cuộc tranh chấp muôn thuở giữa cái thánh thiện và cái phàm tục. Trương Ba đã chiến 
thắng được mình và còn chủ động phê phán khuyên bảo Đế Thích.
Đó là chuyện phi thường, một ông tiên phải đuối lý trước con người. Cuối cùng ông cũng 
phải thốt lên một câu như vỡ lẽ ra một điều mới: “con người dưới hạ giới các ông thật là  
kì lạ”. Hóa ra các lực lượng siêu nhiên, thần thánh tuy có thể quyết định được việc sống 
chết của con người nhưng không thể can thiệp vào sự tự do của con người được. Và Lưu  
Quang Vũ đã thể hiện được niềm tin sâu sắc vào con người vào khả  năng vươn lên mọi  
thực tế nghiệt ngã trong cuộc sống của họ.
Tóm lại những bi kịch của Trương Ba mà nhà văn Lưu Quang Vũ muốn gửi đến người 
đọc những thông điệp: Con người cần phải sống hài hòa giữa hai mặt vật chất và tinh 
thần. và không nên kì thị những đòi hỏi vật chất của con người, mà cần tôn trọng quyền 
tự do cá nhân, giúp mỗi người phải được là mình, sống đúng với chính mình. Và phải sửa 
chữa những sai lầm để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
Bài làm 2
Nhận thức về hoàn cảnh éo le của mình khi phải sống nhờ trong thân xác của người hàng  


thịt, nhân vật Trương Ba trong đoạn trích “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” đã đau đớn thốt  
lên rằng: “Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi 
toàn vẹn”. Câu nói của Trương Ba không chỉ  góp phần thể  hiện tư  tưởng nhân sinh của 
vở kịch mà còn gợi bao suy ngẫm sâu sắc cho độc giả khi soi chiếu vào trong chính cuộc  

sống của mình.
“Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn” 
là câu nói của Hồn Trương Ba với Tiên cờ  Đế  Thích. Câu nói thể  hiện quan niệm sống  
của Trương Ba được rút ra từ chính bi kịch sống nhờ cái xác của người hàng thịt.
Câu nói của Trương Ba đã thể  hiện khát vọng được giải thoát khỏi thực cảnh hiện tại, 
mong muốn được sống là chính mình mà không phải cuộc sống bị đổi thay, xáo trộn trước  
sự chi phối, điều khiển của cái xác nữa. Cũng trong cuộc đối thoại với Đế Thích, Trương 
ba đã kiên quyết từ chối cơ hội được sống nhưng không được là mình, dù là nhập hồn vào 
xác người hàng thịt thô tục, tàn nhẫn hay cu Tị ngây thơ, trong sáng thì cũng chỉ là lấy bi  
kịch này thay thế cho bi kịch khác, Trương Ba vẫn không được sống là mình. Trương Ba  
từ  chối cơ  hội được sống quý giá để  được sống là mình trọn vẹn, để  không phải “sống  
bên ngoài một đằng, bên trong một nẻo” nữa.
Câu nói của Trương Ba không chỉ  góp phần phát triển kịch tính của câu chuyện, bộc lộ 
những giằng xé, đau đớn cũng như những phẩm chất cao đẹp của nhân vật Trương Ba mà  
câu nói còn thể hiện được những triết lý sâu sắc trong cuộc sống con người. Trong sự đa 
diện, phức tạp của cuộc sống, con người bị hoàn cảnh xoay vần nhưng con người không  
thể chấp nhận cuộc sống tạm bợ, bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo.
Con người là thực thể  thống nhất giữa phần hồn và phần xác, do đó không thể  có một 
tâm hồn thanh cao, thanh sạch trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Để  sống trọn vẹn là 
một con người đúng nghĩa quả thực không hề đơn giản.
Khi con người chấp nhận sống nương nhờ, chắp vá không toàn vẹn, không được sống là 
mình thì cuộc sống vẫn tiếp diễn, chúng ta có thêm cơ hội để sống thế nhưng cuộc sống 
ấy cũng thật vô nghĩa. Trong xã hội hiện đại, vẫn còn rất nhiều những người tự  đưa 


mình vào bi kịch, đó là những con người sống giả dối, hèn nhát, không dám sống là chính 
bản thân mình hay bị tha hóa, biến chất chỉ vì danh và lợi.
Trong vở kịch, sau khi trải qua bao cay đắng khi sống nương nhờ, Trương Ba đã nhận ra 
bi kịch của bản thân để từ đó kiên quyết từ bỏ cuộc sống không phải của mình. Trương  
Ba không chấp nhận thỏa hiệp để  tiếp tục được sống nhưng cũng đồng nghĩa kéo dài bi 

kịch không phải vì mình. Lời nói và hành động của Trương Ba đã thể hiện bản lĩnh và vẻ 
đẹp phẩm chất của nhân vật khi sẵn sàng đón nhận cái chết còn hơn sống trong sự dày vò 
của lương tâm và sự  ghẻ  lạnh, thất vọng của những người thân yêu vì sự  thay đổi của 
chính mình.
Qua câu nói của nhân vật Trương Ba, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ đã thể hiện được cái  
nhìn sâu sắc khi phát hiện được bi kịch bên trong con người hiện đại: đó là thực trạng con 
người sống vội, sống gấp, sống thực dụng mà vô tình đánh mất chính mình.