Phân tích những đặc sắc nghệ thuật trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình

Đề  bài: Phân tích những  đặc sắc nghệ  thuật trong truyện ngắn Những  đứa con 
trong gia đình
Bài làm
Viết về  đề  tài gia đình trong chiến tranh, truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của 
Nguyễn Thi được coi là một tác phẩm thành công, góp phần vào sự thành công của cả tác  
phẩm chính là nghệ thuật kể chuyện linh hoạt, độc đáo hấp dẫn.
Tác phẩm kể chuyện một gia đình cách mạng, mọi thành viên đều là chiến sĩ diệt Mỹ kiên  
cường. Thù nhà nợ nước thống nhất làm một. Tình gia đình và tình cách mạng hoà lẫn vào 
nhau: ba má Việt gặp và lấy nhau vì cùng cầm súng giết giặc. Họ  đều ngã xuống trong 
chiến đấu. Những đứa con của họ  (Việt và Chiến gắn bó với nhau trong tình ruột thịt và 
trong niềm tự hào về truyền thống cách mạng của gia đình. Người mẹ nuôi con lớn lên để 
rửa thù cho cha. Những đứa con giành nhau nhập ngũ để  trả  thù cho ba má... Một câu 
chuyện như thế  tuy cảm động nhưng khá nặng nề, dễ  đơn điệu và trùng lặp, nếu không 
sáng tạo một cách trần thuật độc đáo, linh hoạt.
Tác giả đã chọn một lối trần thuật theo quan điểm của nhân vật, một chú lính trẻ tên Việt. 
Chú giải phóng quân này bị  trọng thương và lạc đồng đội, một mình nằm giữa chiến 
trường sau một trận ác chiến còn để lại khói lửa mịt mù và xác giặc ngổn ngang. Chú nhớ 
đồng đội, nhớ  chị, nhớ  chú Năm, nhớ  những ngày ba má còn sống, nhớ  những buổi bắn  
chim, câu cá, bắt ếch, nhớ ngày cùng chị nhập ngũ và lên đường... câu chuyện được thuật  
kể  qua dòng hồi  ức của chú khi đứt khi nối bởi vì chú nhiều lần ngất đi rồi lại tỉnh lại. 
Câu chuyện vì thế  không diễn ra theo trật tự thời gian, không gian tự  nhiên mà theo logic  
chủ quan của tâm lí nhân vật nên hết sức biến hoá. Các sự việc, các nhân vật của gia đình 
hiện lên với màu sắc tình cảm đậm đà và hấp dẫn... Chuyện kể đến đâu thì tính cách nhân 
vật cũng hiện ra đến đây một cách sinh động và đậm nét.
Đây không phải thủ pháp nghệ thuật nhưng không phải ai cũng sử dụng được thành công. 
Phải am hiểu sâu sắc tâm lí nhân vật... phải nhập vai nhân vật và nói được đúng giọng 


nhân vật..Đây là sở trường của Nguyễn Thi, nhà văn của người nông dân vùng đồng bằng  
Nam Bộ.
Bên cạnh nghệ thuật kể chuyện độc đáo, vừa phân tích, Nguyễn Thi vừa xây dựng được 

những tính cách nhân vật phong phú, hấp dẫn. Qua dòng hồi tưởng của Việt, một "đứa con  
trong gia đình" cách mạng, ta thấy hiện lên các nhân vật: ba, má Việt, chú Năm, chị Chiến  
và Rất dễ dàng nhận thấy cả năm nhân vật đều cùng chung bản chất, xét về phương diện 
phẩm chất cách mạng: yêu nước, căm thù giặc, thuỷ  chung với cách mạng và tự  hào  
truyền thống mạng của gia đình.
Ngoài ra, những nhân vật chính diện của Nguyễn Thi thường có một tính :chất chung này  
gọi là: "Chất út Tịch", ấy là cái tinh thần kiên cường gan góc, thù ngùn ngụt, say mê chiến 
đấu, dường như sinh ra là để cầm súng giết giặc. Tuy nhiên mỗi người lại có một gương  
mặt riêng, một tính cách khác nhau. Chỗ  đặc sắc của nghệ  thuật khắc hoạ  hình tượng 
nhân vật của Nguyễn Thi là ở Đáng chú ý hơn cả là ba nhân vật chú Năm, Chiến và Việt.
Chú Năm đúng là một người nông dân Nam bộ, thật thà, vui tính, bộc trực, người này rất 
giàu tình cảm và trí tưởng tượng lãng mạn, nhất là khi nổi cảm hứng và cất tiếng hò: "Lúc  
đó, gân cổ  chú nổi đỏ  lên, tay chú đặt lên vai Việt, đôi mắt chú mở  to, đọng nước, nhìn 
thẳng vào mặt Việt, đầu chú lắc lư, nhắn nhủ, làm chính Việt là nơi cụ  thể  để  chú gửi 
gắm những câu hò ấy, hoặc chính Việt là những câu hò đó. Theo từng câu hò, khi thì Việt  
biến thành tấm áo quàng hoặc sông dài cá lội của chú, khi thì Việt biến thành người nghĩa  
quân Trương Định, ngọn đèn Biển Gò Công, hoặc ngôi sao sáng ở Tháp Mười".
Chiến là một cô gái mới lớn lên, tính khí còn rất "trẻ con": tranh công bắt ếch, tranh công  
bắn tàu giặc với em... Ngay trước khi nhập ngũ để  trở  thành một giải phóng quân, vẫn  
giành nhau với em để đi bộ đội trước... Nhưng khác với đứa em trai, cô có thể ngồi lì suốt 
một buổi chiều để  đánh vần cuốn sổ  ghi công đình của chú Năm ­ đây là cái chất gan lì 
thừa hưởng từ mẹ. Ba má mất cả, là chị nên sớm biết nhường nhịn em, sớm biết tính toán 
lo liệu việc nhà. Điều này thể hiện rất rõ trong giờ phút cùng em lên đường đánh giặc để 
trả  thù ba má. Không phải ngẫu nhiên mà Việt thấy chị nghĩ ngợi, nói năng "nghe in như 


m v y" c n ch N m th th t s t n ph c "Kh n! Vi c nh n thu

c

n m

c r ng, g n b gia th t,

Ngo i ra

nh n v t n y c m t ch t tr trung v c i duy n d ng c a m t c thi u n , th

hi n

c i c ch b t mi ng c

ng b n

c g n th vi c n

c noa.."

i khi ch N m c t ti ng h ,

kh n h ngang mi ng, c m c i ng i

n t l ng m y cau l i, ch o

nh v n cu n s ch N m,

c i ti ng "h m t c i

c c" khi c u em b o m nh n i n ng h t nh m v y...
Vi t th t ra l m t c u con trai c a

ng qu , t nh hi u

chim, c u c , b t ch, l c n o c ng c c i n thun trong ng

ng (su t ng y lang thang b n
i, k c khi

ib

i...),

hi u th ng (B t ch, b n t u gi c, ghi t n nh p ng bao gi c ng tranh ph n h n). L con
trai, l em (quen

c chi u chu ng) n n m i vi c

u

c l i cho ch , cho ch ; ch k m

ch m t tu i, "tr con" h n nhi u v v t m v t nh ch ng bi t lo ngh g , k c ng y nh p
ng ... L trai, Vi t th

ng che d u t nh c m u m , nh ng b n ch t r t gi u t nh c m.

N m

chi n tr

ng, ch nh m , nh ch N m, ch Chi n, nh th ng em nh anh em

ng

i. Ch "

c g b y gi l i

gh l i, xoa

u Vi t,

nh t

Vi t l

ng

d

ng

t tr n c s ng v m t vi n

y l c ch th

ng m , th

ng ba, th

i t m th y Vi t n m ng t i
n

ng ch , th

chi n tr

ch

ng

ng ng n tay ch v n

l n n ng s n s ng b n v o qu n gi c...

nh c n c nh ng o n v n tuy t hay y l

ghi t n t ng qu n v chu n b l n

n

ng ch N m

Ngo i ngh thu t k truy n, ngo i th nh c ng trong c ch x y d ng nh n Nh ng
trong gia

i xu ng

ng ch v c ng, tuy v n gi nh ph n h n v i ch ,

i v ch s l ra h s l y m t ch . C ch th hi n t nh c m

nh gi c.

c a Vi t cho n n khi

ang b i xu ng, m s

nh th c Vi t d y, r i l y xong c m i l m

l n cho Vi t n...". Ch nh ch th
v , ch gi u bi t ch

c g p m . Ph i, v nh m

a con

o n Vi t nh l i ng y ch em Vi t

ng.

m y hai ch em tr chuy n v i nhau, thu x p chuy n nh chuy n chuy n c a, g i l i
ch N m b n th m v th ng em t, chuy n h a h n, khuy n nhau... Ch Chi n b ng n
n i nghi m trang, x ng ch em (ch kh ng m y tao nh m i khi), b n b c, d n d em y h t
nh gi ng c a m x a. C n Vi t th v n r t tr con, m c cho ch lo toan t t c . Nh ng


chú nhớ má vô cùng và tưởng như má cũng trở về để ngó coi chị em Việt tính chuyện nhà  
chuyện cửa như thế nào trước lúc lên đường. Đây là một đoạn đối thoại rất sinh động, vui  
và cảm động.

Sáng hôm sau, trước lúc lên đường, chị em Việt khiêng bàn thờ má sang gửi bên chú Năm.  
Việt thương chị  vô cùng, thương má vô cùng. Mối căm thù trĩu nặng trên vai như  một  
trọng lượng cụ thể. Đây cũng là một đoạn văn có thể làm rơi nước mắt:
"Chị Chiến ra đứng giữa sân, kéo cái khăn trên cổ xuống, cũng xắn tay áo để lộ hai bắp tay 
tròn vo sạm đỏ  màu cháy nắng, rồi dang cả  thân người to và chắc nịch của mình nhấc  
bổng một đầu bàn thờ má lên. Việt ghé vào một đầu. Nào, đưa má sang ở tạm bên nhà chú. 
Chúng con đi đánh giặc trả  thù cho mà đến chừng nào nước nhà độc lập con lại đưa má  
về. Việt khiêng trước. Chiến khiêng bịch bịch phía sau. Nghe tiếng chân chị  Việt thấy  
thương chị. Lần đầu tiên Việt mới thấy lòng mình rõ như thế. Còn mối thù thằng Mĩ thì có 
thể sờ thấy được, vì nó đang đè nặng ở trên vai".
Bài làm 2
Mỗi tác phẩm văn học đều được các tác giả xây dựng với những đặc sắc nghệ thuật riêng. 
Nó là kết tinh về  tài năng của các nhà văn. Và tác phẩm "Những đứa con trong gia đình"  
cũng để lại nhiều ấn tượng trong lòng người đọc với những đặc sắc nghệ thuật hấp dẫn.
Trước hết, nghệ  thuật đặc sắc của "Những đứa con trong gia đình" là nghệ  thuật trần 
thuật mà Nguyễn Thi thể hiện trong tác phẩm này. Truyền ngắn được kể  theo ngôi số  3  
nhưng lại nương theo điểm nhìn và giọng điệu của nhân vật Việt. Việt là một chiến sĩ  
giải phóng quân, sau một trận chiến đấu ác liệt anh bị  thương nặng, lạc đồng đội, phải 
nằm lại nơi chiến trường. Việt ngất đi rồi tỉnh lại, tỉnh dậy rồi lại ngất đi. Tác giả  men  
theo dòng hồi tưởng của nhân vật Việt để kể lại dưới hình thức lời nửa trực tiếp. Những  
lời văn và giọng điệu kể chuyện dưới điểm nhìn của Việt. Với hình thức kể chuyện này  
đê rlaij nhiều  ấn tượng sâu sắc. Nhà văn có thể  vừa nhập tâm vào thế  giới nội tâm của  
nhân vật để  diễn tả  các cung bậc cảm xúc, accs trạng thái phức tạp, sâu kín của tâm  
hồn.Qua cách trần thuật kể  chuyện như  vậy, Nguyễn Thi cũng tạo nên những trang văn  


giàu chất trữ tình. Những trang văn đầy ắp cảm xúc của nhân vật Việt. Đấy cũng là lý do 
mà tác phẩm để  lại nhiều  ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Đồng thời, cách kể 
chuyện như  vậy cũng giúp nhà văn không bị  lệ  thuộc vào trình tự  thời gian. Các sự  kiện 
nhà văn có thể xáo trộn mà không phải tuân theo bất cứ một trình tự thời gian nào. Vừa có  

quá khứ, hiện tại được đan xem vào trong những dòng cảm xúc của nhân vật. Dòng nội  
tâm của nhân vật Việt khi đứt khi nối, các sự việc luôn được đan xen giữa quá khứ và hiện  
tại rất tự nhiên và linh hoạt. Cũng từ điểm nhìn của nhân vật Việt mà Nguyễn Thi tạo nên 
cảm giác gần gũi thân thiện khách quan cho câu chuyện với độc giả.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật cũng là một thành công của tác phẩm. Cách xây dựng nhân 
vật của Nguyễn Thi cũng chẳng thể lẫn với bất cứ nhà văn nào khác. Chiến và Việt tuy  
cùng sinh ra trong một gia đình nhưng cả hai nhân vật này lại có những tính cách rất trái  
ngược nhau. Nguyễn Thi chú ý tô đậm đến từng tính cách của các nhân vật. Nếu như Việt 
hiện lên với những nét hồn nhiên tinh nghịch và có những hành động vô cùng đáng yêu. Thì 
chị  Chiến lại hiện lên là một cố  gái mới lớn với đầy những tinh tế  cùng lòng yêu nước  
căm giặc, lo toan tính toán từng việc nhỏ nhất trong gia đình.
Nguyễn Thi cũng thể  hiện biệt tài trong việc miêu tả  tâm lí nhân vật. Tâm lý của Việt 
trước đêm tòng quân, đặc biệt là lần tỉnh dậy thứ  tư. Khi bị  thương Việt hồi tưởng lại  
nhiều kỉ niệm và ngay cả khi bị thương mà tinh thần chiến đấu vẫn luôn sục sôi. Để  rồi,  
khi nghe thấy tiếng súng của quân ta thì Việt lại trở  về  đúng với tính cách của một đứa 
trẻ.
Bên cạnh đó, "Những đứa con trong gia đình" còn thể  hiện ngôn ngữ  mang đậm hơi thở 
đời sống và giàu chất Nam Bộ. Tác giả kết hợp hài hòa giữa vốn ngôn ngữ  phổ  thông và 
với những sắc thái mang tính địa phương. Ví dụ  như  cách xưng hô "mày­tao", "má"...Sự 
xuất hiện của nhiều phương ngữ như vậy cho thấy tác phẩm mang đậm hơi hướng Nam 
Bộ  không thể  trộn lẫn. Nguyễn Thi sử dụng với mức độ  hợp lí, tinh tế  và linh hoạt. Do 
vậy, khi bước vào tác phẩm, tác giả  như  được tiếp xúc và nói chuyện với những con  
người Nam Bộ. Và cũng phải sống và gắn bó sâu sắc với người dân Nam Bộ  thì tác giả 
mới am hiểu sâu sắc đến như vậy.


Có thể thấy rằng, "Những đứa con trong gia đình" thành công với nhiều yếu tố nghệ thuật  
sâu sắc. Và cũng chính những đặc sắc ấy mà Nguyễn Thi cho thấy ông lôi cuốn người đọc 
cùng với những trang văn hào hùng về một thời đấu tranh giải phóng dân tộc.