Trong bài thơ “Tây Tiến”, Quang Dũng đã khắc họa thành công bức tranh thiên nhiên Tây Bắc gắn liền với kỉ niệm về chặng đường hành quân của người lính

ĐỀ BÀI: Trong bài thơ “Tây Tiến”, Quang Dũng đã khắc họa thành công bức tranh 
thiên nhiên Tây Bắc gắn liền với kỉ  niệm về  chặng đường hành quân của người  
lính
Bài văn mẫu
Nhìn về thơ ca Việt Nam thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp, ta ngỡ ngàng vì chính  
cuộc trường chinh máu lửa ấy đã hun đúc nên hình tượng người lính Vệ  quốc hào hùng, 
hiên ngang, chói ngời lí tưởng cao đẹp! Khác với người lính cụ  Hồ  trong bài thơ  “Cá 
nước” của Tố  Hữu, người trai “chưa trắng nợ  anh hùng” trong bài thơ  “Ngày về” của  
Chính Hữu hay anh bộ  đội “xuất kích” trong bài thơ  “Bên kia sông Đuống” của Hoàng  
Cầm… trong bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng lại hiện lên hình tượng người lính kiêu  
dũng với những nét mới lạ, sự lẫm liệt hòa lẫn với chất hào hoa, đa tình. “Tây Tiến” – bài  
thơ tiêu biểu cho đời thơ Quang Dũng, minh chứng cho hồn thơ lãng mạn, phóng khoáng  
và tài hoa của nhà thơ. Trong bài thơ  “Tây Tiến”, Quang Dũng đã khắc họa thành công 
bức tranh thiên nhiên Tây Bắc gắn liền với kỉ niệm về chặng đường hành quân của người 
lính, đồng thời gợi về  những kí ức đẹp trong đêm liên hoan văn nghệ  ấm tình quân dân. 
Bài thơ mang dấu ấn của cảm hứng lãng mạn!
Quang Dũng không viết bài thơ  “Tây Tiến” trong những ngày tháng cùng đoàn quân Tây 
Tiến dãi dầu mưa nắng trên chiến trường miền Tây mà ông đặt bút viết bản thảo bài thơ 
khi ông đã xa rời đoàn quân Tây Tiến. Cả bài thơ là một dòng hồi tưởng không ngắt quãng 
về  thiên nhiên Tây Bắc nơi in hằn vết chân của đoàn binh đi qua, về  khoảnh khắc nghỉ 
ngơi giao lưu văn nghệ cùng đồng bào, về sự hi sinh bi tráng của đồng đội. Đó là những kỉ 
niệm không thể nào vơi trong tâm trí Quang Dũng, bấy giờ trở nên tươi nguyên, lung linh 
sống dậy trên trang thơ. Bằng ngôn từ  nghệ thuật, Quang Dũng đã xây dựng những hình  
tượng nghệ thuật tuyệt đẹp: hình tượng thiên nhiên, hình tượng người lính – khiến mọi 
thứ  hiện lên y như  thật, bộc lộ  linh hồn, thần thái của hiện thực run rẩy, phập phồng  
biến hóa.
Nhà thơ  Sóng Hồng từng cho rằng: “Thơ  là nhạc, là họa, là chạm khắc theo một cách 


riêng”. Đúng là như  vậy! Bút pháp “Thi trung hữu họa” quen thuộc trong thơ ca cổ điển  
bấy giờ được Quang Dũng vận dụng để vẽ ra trước mắt người đọc bức tranh thiên nhiên 

núi rừng Tây Bắc. “Tây Tiến” là họa! Tây Bắc khi đi vào trong thơ Quang Dũng vẫn giữ 
được chất hoang sơ, hùng vĩ, hiểm trở muôn đời:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Xa rồi một thời Tây Tiến, Quang Dũng – người lính năm nào làm sao mà quên được cung 
đường chiến đấu mà ông và đồng đội đã từng đi qua? Làm sao có thể  quên những tháng 
ngày gian nan, vất vả  chinh phục thiên nhiên, trong lòng ngùn ngụt ngọn lửa yêu nước,  
lòng căm thù, tinh thần “Nhất khứ bất phục hoàn” (Một đi không trở  lại)? Những chàng 
trai trẻ  phần đông là thanh niên trí thức Hà Thành, đang ngồi trên ghế  nhà trường bỗng 
nghe tiếng gọi của quê hương, tự nguyện dấn thân vào cuộc hành binh máu lửa. Tay cầm 
bút giờ đây cầm súng. Chân từng đi trên con đường bằng phẳng rợp màu cờ Thủ đô nghìn 
năm văn hiến nay phải leo lên dốc cao “khúc khuỷu” gập ghềnh. Quang Dũng đã dựng lên 
hình ảnh những con dốc Tây Bắc quanh co, hiểm trở. Từ láy “thăm thẳm” giàu giá trị tạo  
hình, diễn tả chiều kích không gian mà thấp thoáng đằng sau là sự  nhọc nhằn, gian khổ 
của người lính Tây Tiến. Dòng thơ “Heo hút cồn mây súng ngửi trời” mở ra hai hình ảnh, 
một là thiên nhiên mây mù giăng lối, mây bềnh bồng trên đỉnh núi, đỉnh núi nhạt nhòa 
trong mây (“cồn mây”); hai là bóng dáng người lính Tây Tiến đang leo lên dốc núi, họng  
súng chếch lên tựa hồ như chạm cả đỉnh trời, qua cái nhìn lãng mạn của Quang Dũng đã  
trở thành “súng ngửi trời”. Đến dòng thơ thứ ba, câu chữ như đang bị bẻ đôi ra uốn mình 
theo   thế   núi:   “Ngàn   thước   lên  cao,   ngàn  thước   xuống”.   Một   quãng   đường   dài  “ngàn 
thước”, hết lên cao rồi lại đổ xuống, chông chênh gập ghềnh, thử hỏi người bộ hành sao  
không khỏi mệt nhoài vắt cạn sức mình cho được? Tiết trời Tây Bắc đau dịu dàng như 
tiết trời Hà Nội? Khí hậu miền núi khắc nghiệt, lạnh giá hơn nhiều, những cơn mưa  


trắng trời bất chợt đến rồi bất chợt đi. Khi Quang Dũng cùng đồng đội vừa đến bản Pha 
Luông thì cơn mưa  ập đến, lạnh sắt se. Hai tiếng “Nhà ai” nghe sao thân thương quá!  
Trong thơ  ca, người ta thường không chỉ  sự  vật, hiện tượng thuộc về  sở  hữu của một  

người nào đó cụ  thể  mà thường dùng “ai” vừa hỏi vừa bộc lộ  cảm xúc (“Tiếng ai tha 
thiết bên cồn”, “Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung” – Tố Hữu…). Trong tầm mắt người 
lính, những ngôi nhà đồng bào đang bềnh bồng trong biển mưa trắng xóa. Một cảnh  
tượng đẹp đẽ, mờ ảo mà khắc nghiệt biết chừng nào. 
Trong bốn dòng thơ này, hình tượng người lính không xuất hiện trực tiếp mà thấp thoáng 
đằng sau khung cảnh thiên nhiên.  Ấn tượng về  người lính Tây Tiến trong đoạn thơ  này  
không phải là dáng vẻ mà là nỗi vất vả nhọc nhằn khi gồng mình đi trên con đường hiểm 
trở. Trên chặng đường gian khổ  đó, có biết bao người đã ngã gục vì không còn chút sức 
lực nào, bỏ  lại hành trình dài và giấc mơ  phía trước. Nhưng cũng có bao người nỗ  lực 
vượt lên, súng trên tay, mắt nảy lửa, hào khí ngút trời. Nghĩ về chặng đường nguy nan ấy,  
người lính năm nào sao không khỏi xúc động, xót xa?
Theo dòng hồi tưởng, Quang Dũng đưa ta vào bầu không khí ấm áp của đêm liên hoan văn  
nghệ   ấm tình quân dân. Trong thơ  ca thời kháng chiến, tình quân dân “cá nước” cũng là 
cảm hứng chính cho sáng tạo nghệ  thuật. Sau chặng đường gập ghềnh khúc khuỷu, sau  
phút giây đối mặt với quân thù, những anh lính trẻ có khoảnh khắc lắng đọng lòng mình  
để rồi ngơ ngẩn, đắm say trước vũ điệu man sơ và âm nhạc ngọt ngào phương xa xứ lạ:
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Kí ức người lính hướng về đêm hội trại có ánh đuốc bập bùng, con người ngất ngây trong  
giai điệu cùng vóc dáng yêu kiều của người thiếu nữ. Chỉ  với từ  “bừng lên” thôi mà 
không gian thơ trở nên lung linh, sáng rực lạ thường. Hình ảnh những bó “đuốc hoa” hợp 


lại thành “hội đuốc hoa” thắp sáng rừng hoang núi thẳm, sưởi ấm lòng người sau những 
trắc trở  hiểm nguy. Dòng thơ  tiếp theo gợi tả  cảm xúc ngỡ  ngàng của người lính Tây 
Tiến trước vẻ đẹp của cô em xóm núi: “Kìa em xiêm áo tự bao giờ”. Đang ngắm nhìn ánh 
sáng “đuốc hoa”, người lính Tây Tiến bất ngờ  trông thấy sự  xuất hiện của người thiếu  
nữ xuân thì “xiêm áo tự bao bao giờ”, xinh đẹp và lộng lẫy như những tiên nữ  giữa đêm 

hội hoa đăng nào đó trong mơ  tưởng. Hai tiếng “Kìa em” nghe sao tha thiết quá! Phải 
chăng những lính ấy xuất thân từ đất Hà Thành, cốt cách thanh lịch hào hoa, trẻ trung, yêu  
đời, yêu người, vì thế  mà thỏa lòng, sung sướng, say mê trước bóng hình kiều diễm?!  
Tiếng  “Khèn”   văng vẳng,   người thiếu  nữ  uốn mình  trong  điệu  Lăm Vông  múa  tặng  
những người lính, gieo vào lòng người những hình  ảnh tươi đẹp khó có thể  phai mờ.  
Dường như âm nhạc đủ sức vọng vào “xây hồn thơ” trong tâm tưởng, nâng đỡ giấc mộng  
của người lính trẻ hướng về Viên Chăn xa xôi. 
Không phải chỉ   ở bài thơ  “Tây Tiến” Quang Dũng mới tái hiện xúc động tình quân dân.  
Trong bài thơ “Những làng đi qua”, viết năm 1947, tình cảm của nhân dân đối với anh bộ 
đội cũng được Quang Dũng nhắc đến bằng tất cả tấm lòng tri ân, trân trọng:
Buồng chuối tiễn quân em mới cắt
Nhựa cây còn tuôn như sữa vắt
Khúc hát đồng ca “Vệ quốc quân”
Cuối xóm trông theo vẫy mấy lần
Nhưng ở mỗi bài thơ, Quang Dũng lại có một cách thể hiện hoàn toàn khác nhau. Ở đoạn  
thơ  này, mọi vẻ  đẹp của cảnh vật, văn hóa và con người Tây Bắc được cảm hồn trẻ 
trung, lãng mạn, đa tình của những anh lính trẻ. Tình quân dân keo sơn được Quang Dũng 
thể  hiện thật xúc động trong đêm liên hoan văn nghệ   ấm áp nghĩa tình. Chắc chắn rằng 
những kỉ niệm này sẽ sống mãi trong tâm hồn người lính, tiếp thêm sức mạnh cho các anh  
trên bước đường hành quân muôn dặm nghìn trùng.
Mỗi đoạn thơ là một nét vẽ khác nhau trong bức tranh mà thiên nhiên là phông nền, người  


lính Tây Tiến là nhân vật trung tâm hiện lên với những nét đẹp đáng trân quý. Một Tây 
Bắc hoang dã, hiểm trở thấp thoáng bóng dáng người lính Tây Tiến vắt kiệt sức lực chinh 
phục thiên nhiên nhưng không bao giờ  bỏ  cuộc vì lý tưởng cao đẹp. Một Tây Bắc xinh 
đẹp, lãng mạn, ấm áp tình người, những người lính trẻ trung, đa tình mở  rộng lòng mình  
đón nhận những điều tươi đẹp. Quang Dũng đã gợi nhiều hơn tả, không chỉ làm hiện lên  
trước mắt người đọc khung cảnh thiên nhiên núi rừng miền Tây mà còn ghi lại cái hồn 
của cảnh vật. Cảm hứng lãng mạn là đặc điểm nổi bật trong hồn thơ  Quang Dũng. Đôi 

khi thơ ông chìm vào cái bi, lập tức Quang Dũng nâng cái bi bằng cảm hứng lãng mạn bay 
bổng để hình tượng thơ tráng lệ, giọng thơ hào hùng, con người dũng cảm, kì vĩ hơn bao 
giờ hết. Cảm hứng lãng mạn, nhất là chất trữ tình Cách mạng là một thành tố quan trọng 
của thơ  ca Cách mạng. Đời sống quân ngũ tuy gian nan, vất vả  nhưng người lính Tây 
Tiến vẫn vui, vẫn trẻ trung, yêu đời, nỗ lực hướng về phía trước. Chất lãng mạn của bài 
thơ  “Tây Tiến” giúp Quang Dũng khẳng định vẻ  đẹp của con người Việt Nam một thời  
đã qua: trong chiến tranh khốc liệt, con người vẫn hiên ngang, vươn tới vẻ đẹp lí tưởng 
và vẻ đẹp cuộc đời. Đó là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn giúp họ  vượt qua thử  thách  
của chiến tranh. 
Hơn bảy mươi năm trôi qua, “Tây Tiến” của Quang Dũng vẫn còn rung động tâm hồn 
người đọc. Âm hưởng của bài thơ vẫn văng vẳng trong lòng người mỗi khi ngẫm nghĩ về 
một thời kháng chiến gian khổ mà hào hùng. Bài thơ đã tạc vào tâm tưởng mỗi người bức 
tượng đài bất tử về người lính Tây Tiến – những người đã từng dâng hiến máu xương vì 
lý tưởng cao đẹp của cuộc đời. Thế  hệ  trẻ  Việt Nam hôm nay lớn lên trong bầu không 
khí thanh bình, được học tập, phát triển bản thân. Khói lửa chiến trường, “gươm kề tận  
cổ súng kề tay” chỉ còn xuất hiện trong những trang sách, qua lời kể của những người đi 
qua cuộc chiến. Chúng ta biết rằng để có được cuộc sống hôm nay, biết bao người đã đổ 
máu xương gìn giữ từng tấc đất thiêng liêng. Vậy nên, chúng ta hãy sống sao cho trọn vẹn 
nghĩa tình, biết  ơn thế  hệ  cha anh, sống nhiệt thành, mai này lớn lên làm tròn sứ  mệnh 
của mình đối với quê hương xứ sở. Ôi Tổ quốc! Hai tiếng ấy thật cao quý, thiêng liêng!