Bài giảng Tiếp cận chẩn đoán, xử trí, theo dõi bệnh nhân CTSN

Tiếp cận chẩn đoán,xử
trí,theo dõi
bệnh
nhân CTSN


Mục tiêu cần nắm
1.

Sơ cứu được bệnh nhân tại hiện trường,tiến hành
vận chuyển cấp cứu đúng cách bệnh nhân CTSN.

2.Thăm khám chẩn đoán được bệnh nhân CTSN 1
cách toàn diện để đưa ra hướng điều trị,theo dõi,tiên
lượng tại bất kì tuyến bệnh viện nào.
3. Tiến hành Xử trí,Điều trị cụ thể,theo dõi bệnh nhân
CTSN.(Tại khoa Cấp Cứu,Ngoại Thần Kinh,Hồi Sức
Tích Cực).


KN:Chấn thương sọ não
Là tổn thương xương và \hoặc nhu mô não do
chấn thương.
Nguyên nhân chấn thương : TNGT 70-80%
TNSH 9-15%
Tai nạn thể thao,bạo lực....


CTSN – một cấp cứu số 1
-CTSN - một vấn đề lớn của sức khỏe cộng
đồng

-Tại Việt Nam:
“Trong 06 tháng đầu năm 2016, cả nước đã xảy ra
hơn 10524 vụ TNGT, làm chết 4320 người, bị thương
9116 người (bình quân mỗi ngày có 24 người chết,
51 người bị thương vì TNGT) trong đó chủ yếu là
CTSN” Ủy ban ATGT
-90% bệnh nhân chấn thương sọ não ở độ tuổi lao động
do tai nạn giao thông-hậu quả nặng nề cho gia đình và xã


Vậy sau này bắt gặp 1 vụ TNGT có CTSN việc
sơ cứu ban đầu,hoặc trực tiếp điều trị tại nơi
làm việc ,hay là tiến hành cấp cứu ban đầu để
vận chuyển lên tuyến cao hơn của chúng ta
để cứu sống,hạn chế biến chứng cho bệnh
nhân như thế nào cho hiệu quả...thực trạng
bây giờ vấn đề này còn hạn chế.


Mục tiêu:

-Hỗ trợ, khôi phục tối đa tổn thương nguyên
phát
-Ngăn ngừa tổn thương thứ phát hoặc các
biến chứng.


Phân loại tổn thương sọ - não
(TỔN THƯƠNG GIẢI PHẪU)
•

Nguyên phát

•

Thứ phát

(trực tiếp ban đầu, ngay sau khi bị chấn

(gián tiếp, sau tổn thương ban đầu

thương)

nhiều giờ tới nhiều ngày,HẬU QUẢ

–
–
–
–

Vỡ sọ.
Đụng giập não
Xuất huyết nội sọ
Tổn thương sợi trục lan tỏa

CỦA TT NP)
–

Máu tụ trong não tiến triển

–

Phù não

–

Tăng áp lực nội sọ

–

Nhiễm trùng nội sọ.



•

Bạn đã bao giờ bắt gặp 1 vụ tai nạn giao
thông,mà không biết làm gì để giúp nạn
nhân CTSN hay bất kì tổn thương khác
chưa ?


Xử trí cấp cứu trước bệnh viện


Xử trí CTSN tại hiện trường

•

•

•

Bước 1: Nhanh chóng gọi người hỗ trợ.
Bước 2: Xem nạn nhân có bị ngừng tim chưa (gọi hỏi
không biết, ngừng thở hoặc thở ngáp, mạch cổ không đập).
Nếu có ngừng tim cần để nạn nhân nằm ngửa nhẹ nhàng,
duỗi thằng chân tay, tránh gập cổ…rồi ép tim ngay, đặt 2
tay chồng lên nhau giữa ngực nạn nhân và ép thật mạnh,
thật nhanh, thả tay để ngực nở tối đa sau mỗi lần ép tim.
Ép tim liên tục không nghỉ, sau 2 phút có người thay. Ép
cho đến khi tim đập lại (tỉnh ra, thở được, có mạch cổ đập),
hoặc cho đến khi nhân viên cứu hộ chuyên nghiệp đến.
Chỉ di chuyển nạn nhân bị ngừng tim vào bệnh viện khi tim
đã đập lại. Nếu nạn nhân vẫn tỉnh, hoặc lơ mơ, vẫn tự thở
thì sang bước 3.


Xử trí CTSN tại hiện trường


Xử trí CTSN tại hiện trường
•

Bước 3: Đặt nạn nhân nằm nghiêng an toàn,
nằm nghiêng một bên, 2 tay duỗi, một chân
vắt chéo sang bên đối diện.


Xử trí CTSN tại hiện trường

Bước 4. Cố định cột sốt cổ, yêu cầu cột sống cố phải
thẳng với trục cơ thể. Có thể dung 2 bao cát hay 2 viên
gạch chèn 2 bên tai khi bệnh nhân nằm.
Bước 5: Tìm các vết thương chảy máu để cầm máu,
bằng cách băng ép bằng quần áo, dây. Với nạn nhân
chảy máu ở đầu, người cứu phải quấn băng quanh đầu
để cầm máu, nhưng vẫn phải luôn giữ đầu cố định.
Bước 6: Cố định các vết thương gẵy xương như xương
đùi, xương cẳng tay bằng nẹp, giúp giảm đau cho nạn
nhân.
Bước 7: Di chuyển nạn nhân vào bệnh viện gần nhất
bằng xe cứu thương, có thể bằng ô tô…tuyệt đối không
vận chuyển bằng xe máy. Giữ tư thế đầu thẳng với trục
cơ thể trong suốt quá trình vận chuyển.


Xử trí CTSN tại hiện trường


Xử trí CTSN tại hiện trường

Lưu ý: Phải bảo vệ cột sống cổ của bệnh nhân khi di chuyển bằng
cách một người đỡ đầu để thẳng trục với thân, một người xốc nách
từ sau, một người đỡ hai chân cả 3 người cùng lùi cùng tiến. Để
đầu, cột sống cổ luôn thẳng trục với thân mình.
Nhiều trường hợp bệnh nhân vẫn tỉnh táo, nhưng chấn thương cột
sống cổ mất vững, khi di chuyển và sơ cứu, người giúp đỡ vô tình
xốc ngược người bị nạn lên, cổ không được bảo vệ gây đứt tủy cổ
dẫn đến nạn nhân choáng tủy có thể chết ngay, hoặc có thể bị liệt

cơ hô hấp, liệt tứ chi không hồi phục. Đây là sai lầm dễ mắc phải
của người cứu hộ thiếu kiến thức.
Các bước xử trí CTSN tại hiền trường tham khảo của TS.BS Hoàng Bùi
Hải, Khoa Cấp cứu & Hồi sức tích cực, BV ĐH Y Hà Nội


Trên xe cứu thương
•

Để đầu cao 20 – 300, chú ý cột sống cổ

•

Bảo vệ và chăm sóc đường thở:
–

Bảo đảm SpO2 > 92 %

–

Đặt NKQ giúp thở nếu GSC<9

–

Chỉ tăng thông khí vừa phải (F 16 – 20l/p) nếu
có dấu hiệu của đe dọa tụt não.


Xử trí cấp cứu tại bệnh viện

Khám bệnh
1.Toàn thân
Các dấu hiệu sinh tồn
Tình trạng hô hấp,tuần hoàn cần được kiểm tra đầu tiên vì
liên quan đến tính mạng
A (Airway): khai thông đường thở.
B (Breathing): Nhịp thở,kiểu thở.
C (Circulation) : Mạch,huyết áp.
Khám tổn thương phối hợp:
Khám cột sống,đặc biệt cột sống cổ hay bị bỏ sót khi bệnh
nhân GlasGow <8d
Khám ngực bụng,tứ chi
Phát hiện Dấu hiệu thần kinh thực vật
Huyết áp cao
Mạch chậm,không đều,rối loạn nhịp thở
Rối loạn thân nhiệt,sốt cao.


                                 
 HỎI BỆNH


2.Khám thần kinh
2.1.Hỏi bệnh
-Nguyên nhân chấn thương
-Tình trạng trước khi chấn thương
-Khai thác dấu hiệu trị giác từ khi tai nạn tới
lúc thăm khám
2.2 Tiền sử bệnh khác

Tim mạch,hô hấp,TBMMN,NMCT,Động



2.Khám thần kinh
2.1 Khám da đầu
2.2 Dấu hiệu vỡ nền sọ
....
Tổn thương các dây thần kinh I,II,III,IV,VI,VII