Phân tích bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu để làm sáng tỏ ý kiến: Sáng tác của ông sống dậy và hướng tới chúng ta những bài ca yêu nước

Đề bài: Phân tích bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu để làm sáng tỏ ý kiến: 
Sáng tác của ông sống dậy và hướng tới chúng ta những bài ca yêu nước
Dàn ý chi tiết
1/ Mở bài
Giới thiệu tác phẩm: “Chạy giặc” là bài thơ tiêu biểu của Nguyễn Đình Chiểu viết về sự 
kiện thực dân Pháp nổ súng xâm lược Gia Định năm 1959.
2/ Thân bài
– Mở đầu bài thơ, Nguyễn Đình Chiểu đã miêu tả  không khí hoảng loạn, nhốn nháo tột  
độ khi tiếng súng giặc vang lên, báo hiệu bắt đầu cuộc xâm lược.
+ Khung cảnh họp chợ vốn ồn ào, nhộn nhịp và tập trung nhiều người mua, kẻ bán nhưng  
tiếng súng rền trời đã làm cho khung cảnh quen thuộc ấy trở nên hỗn loạn, bất ổn.
+ ‘Một bàn cờ thế” thực chất là hình ảnh ẩn dụ của thời cuộc với sự giằng co, tranh đấu 
giữa hai bên triều đình và thực dân Pháp.
+ “Phút sa tay” gợi liên tưởng đến sự thất thủ của quân đội triều đình trước sức mạnh và  
sự tàn bạo của kẻ thù.
– Trong hai câu thực, nhà thơ  đã đảo động từ  “bỏ  nhà”, “mất  ổ” lên đầu câu để  nhấn  
mạnh đến không khí dữ dội cùng tâm trạng hoảng hốt, sợ hãi cùng tình cảnh đáng thương 
của con người khi thực dân Pháp tràn tới.
– Ở hai câu luận, ý thơ được mở rộng và phát triển, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã mạnh 
mẽ lên án tội ác của giặc. Không khí yên bình của nhân dân bỗng chốc bị đảo lộn.
+ Bến Nghé và Đồng Nai là những vùng đất rộng lớn và trù phú, là những địa điểm buôn  
bán sầm uất nhộn nhịp nhưng trước ngòi súng của kẻ thù những địa danh ấy cũng trở nên  
tiêu điều, xơ xác.
– Hai câu thơ  kết đã thể  hiện được những trăn trở, suy tư  của Nguyễn Đình Chiểu về 
một con đường tươi sáng cho đất nước, đồng thời bộc lộ  được tấm lòng yêu thương vô  
hạn đối với những người dân đen đang quằn quại trong bom đạn.
3/ Kết luận: Chạy giặc là bài ca yêu nước xuất sắc không chỉ  tái hiện được một giai 
đoạn dữ dội của đất nước mà còn thể hiện được tình yêu mãnh liệt của nhà thơ Nguyễn 
Đình Chiểu đối với thế nước loạn lạc, đau thương.

Bài tham khảo
Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ tiêu biểu cho dòng văn học yêu nước cuối thế kỉ XIX, một  
con người luôn giữ  “khí tiết của người chí sĩ yêu nước”. Những áng thơ  văn của ông  
thường hướng đến tố cáo tội ác của thực dân Pháp, tái hiện chân thực tình cảnh của nhân 
dân. “Chạy giặc” là bài thơ  tiêu biểu của Nguyễn Đình Chiểu viết về  sự kiện thực dân  
Pháp nổ súng xâm lược Gia Định năm 1959.
Chạy giặc là bài ca yêu nước được Nguyễn Đình Chiểu sáng tác năm 1959 khi Pháp nổ 
súng tấn công thành Gia Định, bài thơ  đã ghi lại sự kiện bi thảm này đồng thời thể  hiện 
thái độ xót xa, đau đớn của nhà thơ trước tình cảnh của đất nước.
Mở đầu bài thơ, Nguyễn Đình Chiểu đã miêu tả không khí hoảng loạn, nhốn nháo tột độ 
khi tiếng súng giặc vang lên, báo hiệu bắt đầu cuộc xâm lược:
“Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây
Một bàn cờ thế phút sa tay”
Sáng tác của ông sống dậy và hướng tới chúng ta những bài ca yêu nước
Hai câu đề đã tái hiện đầy chân thực thời cuộc và thế nước bất ổn, loạn lạc trước cuộc  
xâm lăng của kẻ thù. Khung cảnh họp chợ vốn ồn ào, nhộn nhịp và tập trung nhiều người 
mua, kẻ bán nhưng tiếng súng rền trời đã làm cho khung cảnh quen thuộc ấy trở nên hỗn  
loạn, bất  ổn. ‘Một bàn cờ  thế” thực chất là hình ảnh ẩn dụ  của thời cuộc với sự giằng 
co, tranh đấu giữa hai bên triều đình và thực dân Pháp. “Phút sa tay” gợi liên tưởng đến sự 
thất thủ của quân đội triều đình trước sức mạnh và sự tàn bạo của kẻ thù.
Hai câu thơ đầu không chỉ gợi ra tình cảnh hỗn loạn của nhân dân trước cuộc chiến mới 
đồng thời gợi nhắc về  một sự  kiện lịch sử  kinh hoàng khi đất nước bị  thực dân Pháp  
chiếm đóng, mở đầu cho quá trình cai trị, đặt ách đô hộ.
“Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy
Mất ổ, đàn chim dáo dác bay”
Trong hai câu thực, nhà thơ đã đảo động từ “bỏ nhà”, “mất ổ” lên đầu câu để nhấn mạnh  
đến không khí dữ dội cùng tâm trạng hoảng hốt, sợ hãi cùng tình cảnh đáng thương của  
con người khi thực dân Pháp tràn tới. Không phải ngẫu nhiên mà nhà thơ  lựa chọn hình  
ảnh trẻ con lạc đường, chim vỡ tổ, đó là những hình ảnh chọn lọc nhằm gợi tả sự hoảng  

loạn đến tột độ đồng thời lên án mạnh mẽ đối với tội ác của kẻ thù.
“Bến Nghé của tiền tan bọt nước
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây”
Ở hai câu luận, ý thơ được mở rộng và phát triển, nhà thơ NGuyễn Đình Chiểu đã mạnh  
mẽ lên án tội ác của giặc. Không khí yên bình của nhân dân bỗng chốc bị đảo lộn, những  
địa danh cũng trở nên tiêu điều, xơ xác trước tội ác của quân giặc. Bến Nghé và Đồng Nai  
là những vùng đất rộng lớn và trù phú, là những địa điểm buôn bán sầm uất nhộn nhịp 
nhưng trước ngòi súng của kẻ thù những địa danh ấy cũng trở nên tiêu điều, xơ xác. Thực  
dân Pháp không chỉ xâm chiếm một cách vô lý mà còn cướp bóc tài sản, tiền của mà còn  
phá sạch làng nước, quê hương.
Không khí đau thương, loạn lạc của nhân dân đã nhuốm màu  ảm đạm, tang tóc “nhuốm  
màu mây”, sự  tiêu điều của cảnh vật cùng nỗi đau thương, tang tóc của con người làm  
cho khung cảnh đặc quánh lại với những ám ảnh dữ dội.
“Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng
Nỡ để dân đen mắc nạn này”
“Trang dẹp loạn” ở đây là những người anh hùng chiến trận, người có đủ tài năng và sức  
mạnh để cứu nước, cứu dân thoát khỏi thảm cảnh mất nước. Hai câu thơ kết đã thể hiện  
được những trăn trở, suy tư của Nguyễn Đình Chiểu về một con đường tươi sáng cho đất  
nước, đồng thời bộc lộ được tấm lòng yêu thương vô hạn đối với những người dân đen 
đang quằn quại trong bom đạn.
Chạy giặc là bài ca yêu nước xuất sắc không chỉ tái hiện được một giai đoạn dữ dội của 
đất nước mà còn thể  hiện được tình yêu mãnh liệt của nhà thơ  Nguyễn Đình Chiểu đối  
với thế nước loạn lạc, đau thương.