Phân tích giá trị hiện thực của tác phẩm Chí Phèo

Đề bài: Phân tích giá trị hiện thực của tác phẩm Chí Phèo
Bài làm
Nói về người nông dân trong xã hội cũ, không thể không nhắc tới tác phẩm Chí Phèo của  
nhà văn Nam Cao. Ông đã xây dựng nhân vật điển hình là Chí Phèo và Thị  Nở  để  hình  
tượng hóa những người nông dân sống bần cùng, khổ  cực dưới ách thống trị  tàn ác của  
bọn thực dân phong kiến. Bằng lối viết chân thực và ngòi bút sắc sảo, Nam Cao đã mang  
đến cho người đọc một tác phẩm có giá trị hiện thực vô cùng sâu sắc. 
Giá trị  hiện thực là những sự  thật được phản ánh thông qua nhân vật và những sự  kiện 
mà tác giả  đề  cập đến. Trong Chí Phèo, Nam Cao đã dựng lên một Chí Phèo với những  
bước ngoặt đầy nghiệt ngã và một thị Nở xấu đến mức ma chê quỷ hờn, nhưng chính thị 
lại là người tác động mạnh mẽ  đến Chí Phèo. Chí Phèo bị  bà ba dâm đãng của Bá Kiến 
lợi dụng, rồi bị đẩy vào tù. Chí ôm lòng hận thù theo mình suốt những năm tháng tù đày.  
Ra tù, Chí trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại, suốt ngày ôm chai rượu say xỉn. Chí đi 
tới đâu là chửi tới đó. Vô tình, Chí lại rơi vào tay Bá Kiến và làm tay sai đắc lực cho hắn, 
chuyên đi đâm thuê chém mướn cho hắn. Chí trở nên “nổi tiếng” khiến ai cũng khiếp sợ.  
Sau đêm vô tình gặp thị  Nở  bên gốc chuối, hai người đã  ở  với nhau như  vợ  chồng. Bát 
cháo của thị  như  một ân nghĩa cao đẹp mà cả  đời Chí lần đầu tiên được nhận. Nhưng  
được vài ngày, thị nghe lời bà cô quay lại cự tuyệt Chí. Chí đau khổ  và lại rơi vào tuyệt  
vọng một lần nữa. Trong cơn uất hận, Chí cầm dao đến nhà Bá Kiến giết chết hắn rồi tự 
tử.
Có lẽ  nhà văn cũng rất buồn, rất đau khổ  khi khái quát số  phận nghiệt ngã của người  
nông dân qua nhân vật Chí Phèo. Là nhà văn, ông không thiếu những ngôn từ  hoa mỹ. 
Nhưng với ông, văn chương chính là nơi để nói lên sự thật chứ không phải đánh bóng sự 
thật. Chí là một đứa trẻ  mồ côi. Chí cũng rất hiền lành, chịu khó làm thuê làm mướn để 
kiếm sống. Nhưng xã hội bất công và giai cấp gian ác đã không cho Chí được sống yên  
bình trong kiếp người nông dân. Chí bị  đẩy vào tù. Lòng uất hận vì bị  tù oan khiến Chí  
thay đổi tính nết và cả  ngoại hình. Chí ra tù với dáng dấp của một thằng “săng đá” và  
được Nam Cao cảm nhận bằng ba từ “trông gớm chết”. Chí xăm trổ, cái mặt câng câng, 
cái đầu cạo trọc lốc, cái răng trắng hếu… Những từ ngữ ấy quá đủ  cho ta thấy Chí hiện  

giờ  mang dáng hình của một kẻ  “đầu gấu”. Đã thế, Chí còn chìm trong cơn say triền 
miên. Chí đi tới đâu là chửi tới đó. Nhưng không một ai thèm đáp lại tiếng chửi của Chí. 
Chí chỉ mong ai đó nói lên một tiếng để Chí biết rằng Chí vẫn được coi là người. Nhưng  
chỉ có tiếng lũ chó sủa inh ỏi và tiếng trẻ con nô đùa chạy theo trêu ghẹo Chí. Dường như 
Chí bị loại bỏ khỏi xã hội làm người.
Hình ảnh của Chí lúc này là hình ảnh của những người nông dân bị bần cùng hóa như Chí.  
Họ  rơi vào hoàn cảnh khó khăn, tới bước đường cùng và đánh mất nhân cách của chính 
mình. Qua đó, Nam Cao muốn phơi bày tội ác của bọn thực dân phong kiến đã đẩy người 
nông dân vào tình cảnh này. Nếu không bị đẩy vào tù, Chí vẫn là một con người rất lương 
thiện, hiền lành và chịu khó. Chí vẫn sống với vai trò là một kẻ đi làm thuê làm mướn để 
tự nuôi thân. Và nếu xã hội không thành kiến với những kẻ ở tù về, có lẽ Chí cũng không  
phải chìm đắm trong những cơn say, cũng không phải gào thét lên những lời chửi rủa chua 
ngoa để  mong có ai đó đáp lại lời mình, để  Chí biết rằng Chí vẫn được coi là một con  
người thực sự. Nhưng bản chất xã hội lúc bấy giờ  quá tàn ác, quá bất nhân. Chí đã trở 
thành con quỷ dữ, bọn chúng vẫn không tha.
Dù Chí được gặp thị Nở nhưng đó cũng chỉ là một tình huống để Nam Cao dẫn dắt bước  
chân Chí đến nhà Bá Kiến, giết chết hắn để  xóa tan đi phần nào sự phẫn nộ  trong lòng.  
Thị Nở cũng là một nhân vật điển hình cho người nông dân. Dù thị dở hơi, xấu xí, xấu tới  
mức ma chê quỷ  hờn nhưng đó lại là những nét thô sơ  nhất của tự  nhiên. Tạo hóa đã  
không ưu ái thị về vẻ bề ngoài nhưng lại đặt vào thị tấm lòng nhân hậu vô cùng lớn lao.  
Thị  và Chí vô tình gặp nhau trong đêm tối. Sau cơn mê về xác thịt, tình yêu trong hai con  
người bần cùng nhất của xã hội đã nhen nhóm và trở  thành ngọn lửa rực sáng. Chí được 
thị  ban tặng cho bát cháo hành mà cả  đời Chí cũng chẳng bao giờ dám mơ  tới. Chí sống 
giữa cuộc đời nhưng có lẽ  đây là lần đầu tiên Chí tỉnh táo và cảm nhận được những  
hương vị  của cuộc sống đời thường. Rất giản dị  nhưng thật đẹp làm sao. Tiếng chèo 
thuyền, tiếng chim hót, tiếng mọi người đi chợ  nói chuyện với nhau… Những âm thanh 
ấy ngày nào chẳng có, vậy mà hôm nay Chí mới để  ý. Những tình tiết trong cuộc tình  
ngắn ngủi của Chí đã phản ánh một sự thật về bản chất của người nông dân. Dù họ  đã  
phải trải qua bao cay đắng, nhưng sau cùng lòng lương thiện vẫn luôn tồn tại, chỉ  là có  

những lúc nó bị nhấn chìm bởi hoàn cảnh sống. Chính thị Nở đã làm cho bản chất của Chí 
sống lại. Nhưng cũng lại là thị  đẩy Chí vào bước đường cùng thêm một lần nữa khi thị 
chối từ tình cảm của Chí.
Sự kiện này nói lên một sự thật cay đắng về thành kiến, về quan niệm của dân làng Vũ 
Đại đối với những kẻ đã bị tha hóa như Chí. Họ nhìn Chí bằng ánh mắt khinh thường và 
họ  không còn coi Chí là người nữa. Dù trước đó thị  đã yêu Chí, đã có cảm giảm thinh  
thích khi khắc đến hai chữ vợ chồng, nhưng vì thị chỉ là người đàn bà ế chồng và dở hơi.  
Hơn nữa thị lại bị người bà cô của mình quán xuyến. Sự thật đau đớn khi bị người yêu cự 
tuyệt khiến Chí rơi vào đau khổ tột cùng. Những tưởng cuộc đời từ nay sẽ được yên ấm 
nhưng bi kịch lại đến. Chút hi vọng mong manh cuối cùng của Chí đã nhanh chóng bị dập 
tắt bởi thành kiến của xã hội. Lúc này Chí đã quyết định đến nhà Bá Kiến, giết chết hắn  
rồi tự kết liễu cuộc đời mình.
Bá Kiến và cả gia đình hắn là đại diện cho tầng lớp thống trị tàn ác, bất nhân. Chính bọn  
chúng đã lợi dụng những người nông dân lương thiện như Chí, biến họ trở thành con quỷ 
dữ và không còn cơ hội được quay trở lại làm người nữa, khiến họ phải đi vào ngõ cụt và  
tận cùng là cái chết. Nhưng một kẻ liều lĩnh và đã trải qua quá nhiều biến cố như Chí, cái 
chết không còn là nỗi sợ  hãi nữa. Chí chết nhưng trước khi chết, Chí muốn kéo theo cả 
kẻ đã làm mình ra nông nỗi này.
Còn thị, dù thị dở hơi, nhưng khi Chí chết thị vẫn đủ tỉnh táo để nhìn xuống bụng và nghĩ 
đến một cái lò gạch bỏ  hoang. Nam Cao không viết tiếp nhưng người đọc vẫn hiểu ý 
định của thị. Và đứa con trong bụng thị sẽ là một Chí Phèo con. Cuộc đời người nông dân  
vẫn còn nhiều người phải khổ. Chí Phèo chết chưa phải là đã hết. Bá Kiến chết cũng vẫn 
còn Lý Cường. Thậm chí hắn còn lạnh lùng và ác độc hơn Bá Kiến. Quá dễ dàng để Nam  
Cao viết lên cái kết có hậu nhưng ông trân trọng sự thật, và ông cũng muốn phơi bày sự 
thật về  xã hội đương thời để  người đọc thấy rằng cuộc sống người nông dân rất khổ 
cực. Họ  vừa phải đương đầu với cuộc sống mưu sinh, vừa phải gồng mình lên gìn giữ 
lấy nhân phẩm của mình. Nhiều người đã gục ngã trước hoàn cảnh, lâm vào con đường  
tội lỗi và bị tha hóa nhân cách như Chí.
Bằng nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình và những lời văn chân thực, giàu cảm xúc, 

nhà văn đã bày vẽ  lại cuộc sống thực tế của những người nông dân nghèo khổ  trong xã 
hội cũ. Đồng thời ông cũng vạch tội bọn thực dân phong kiến đã tàn nhẫn đẩy người 
nông dân vào cảnh sống lầm than. Chúng không những bóc lột tiền bạc, sức lao động của 
dân nghèo mà còn trà đạp lên tâm hồn và nhân cách cao cả  của họ, biến họ thành những 
con quỷ dữ giữa cuộc đời.