Phân tích nhan đề và lời đề từ bài thơ Tràng Giang của Huy Cận

Đề bài: Phân tích nhan đề và lời đề từ bài thơ Tràng Giang của Huy Cận
Bài làm
Huy Cận là nhà thơi tiêu biểu của phong trào Thơ  mới với hai phong cách sáng tác theo 
từng thời kì của lịch sử. Một giọng thơ  u uất, sầu não trước cách mạng tháng Tám đối 
lập với giọng thơ sôi nổi, hào hùng sau cách mạng tháng Tám. Bài thơ  “Tràng giang” tiêu 
biểu cho phong cách u uất, não nề  của Huy Cận trước cách mạng tháng Tám với nhiều 
nỗi niềm, trăn trở. Đặc người người đọc ấn tượng với nhan đề và lời đề từ độc đáo.
Nhan đề  chính là cửa ngõ, là điểm xuất phát để  người đọc có thể  lần mò theo đó khám 
phá nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Và bài thơ “Tràng giang” cũng vậy, ý nghĩa, nỗi  
niềm thầm kín được gửi trọn trong nhan đề  vẻn vẹn hai từ  “Tràng giang”. Mỗi nhan đề 
đều toát lên ý nghĩa riêng biệt làm nổi bật lên chủ đề, tư tưởng của tác phẩm đó.
Một số  nhan đề  có tính chất gợi mở, một số  nhan đề  khằng định nội dung. Tuy nhiên,  
sáng tạo theo cách viết nào thì nó cũng bao hàm những dụng ý nghệ thuật riêng. Nhan đề 
của bài thơ  có tên “Tràng giang” với vần “ang’ chủ đạo vừa có ý nghĩa gợi mở, vừa tạo 
nên sự  u buồn dai dẳng và nặng nề, cứ  triền miên trong tâm thức của tác giả. “Tràng  
giang” hay còn gọi là “trường giang” là một từ hán việt ý chỉ con sông dài. Nhưng tác giả 
lại lấy tên “Tràng giang” chứ không phải “Trường giang”. Bởi vốn dĩ “Trường giang” chỉ 
có ý nghĩa chỉ  con sông dài đơn thuần như  thế; nhưng ngược lại “Tràng giang” vừa nói 
con sông dài mênh mông, vừa nói lên tâm trạng, nỗi niềm của chính tác giả. Vần “ang”  
kéo dài ra như  nỗi niềm của Huy Cận chưa bao giờ vơi khi đứng trước con sông Hồng 
rộng lớn mênh mông này. Và hình  ảnh cụ  thể của dòng “tràng giang” có lẽ  là dòng sông 
Hồng. Sông Hồng là điểm nhấn khơi gợi cảm xúc của tác giả, đồng thời chồng chất 
những bế tắc không lối thoát cho những con người muốn đổi mới nhưng không tìm được  
con đường đi riêng cho chính mình. Như vậy nhan đề “Tràng giang” đã được làm sáng rõ,  
với ý nghĩa sâu xa như vậy.
Còn về  lời đề  từ, không phải bài thơ  nào cũng có. Thực ra lời đề  từ  chính là tiêu điểm  
thâu tóm nội dung của tác phẩm, nhưng nội dung này chỉ là ở bề chìm, yêu cầu người đọc 
cần phải đi sâu khai thác mới có thể  khám phá ra điều này. Lời đề  từ  của bài “tràng 
giang” là “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài”, một câu thơ thốt lên nhưng đầy ẩn ý nội  

dung và nghệ  thuật. Dường như  âm điệu chủ  đạo của lời đề  từ  là sự  nhẹ  nhàng, buồn 
man mác, buồn len lỏi vào tâm hồn của con người. Với biện pháp đảo trật tự  cú pháp 
“bâng khuâng” lên đầu câu, Huy Cận đã khiến người đọc vướng vào những tâm sự không 
thể giãi bài, cũng như khó có thể nói ra cùng ai.
Huy Cận muốn mở ra một không gian rộng lớn, mênh mông của dòng sông để  đi sâu vào 
chiều dài, chiều sâu của lòng người. Hẳn đây là một dụng ý nghệ  thuật tuyệt vời mang  
đến cho người đọc nhiều cảm xúc khác nhau. Huy Cận đứng trước sông Hồng nhưng lại  
nhớ  chính con sông này, có chăng là tâm sự  đứng trước nhiều con đường, nhiều ngã rẽ 
nhưng lại không biết chọn con đường đi nào trọn vẹn nhất.
Với nhan đề và lời đề từ đầy ý nghĩa như thế nào, bài thơ “Tràng giang” của Huy Cận đã  
có sức ám ảnh lớn đối với người đọc.