Tóm tắt đoạn trích Xin lập khoa luật (Nguyễn Trường Tộ)

Đề bài: Tóm tắt đoạn trích Xin lập khoa luật (Nguyễn Trường Tộ)
1. Bài văn mẫu 1: Tóm tắt Xin lập khoa luật
Bài Xin lập khoa luật trích từ  bản điều trần số  27: Tế  cấp bát điều, bàn về  sự  cần  
thiết của luật pháp đối với xã hội nhằm mục đích thuyết phục triều đình cho mở khoa Luật.  
Qua đó ta thấy được tấm lòng yêu nước thương dân của Nguyễn Trường Tộ.
Theo   Nguyễn   Trường   Tộ,   luật   bao   gồm   nhiều   lĩnh   vực   khác   nhau:   kỉ   cương,   uy 
quyền, chính lệnh, tam cương ngũ thường... Ông giới thiệu việc thực hành luật ở  các nước 
phương Tây rất công bằng và nghiêm minh bởi đó là những nhà nước pháp quyền.
Ông chủ trương vua, quan, dân đều phải có ý thức tôn trọng và thực hiện nghiêm chỉnh  
pháp luật để đảm bảo công bằng xã hội.
Theo tác giả, Nho học không có truyền thống tôn trọng luật pháp vì chỉ nói suông trên  
giấy, làm tốt chẳng ai khen, làm dở chẳng ai chê. Đến Khổng Tử cũng công nhận điều này.
Ông cũng cho rằng: quan hệ giữa đạo đức và pháp luật là ở chỗ thống nhất giữa đúng  
luật và đạo đức. Công bằng, luật pháp là đạo đức. Đạo đức lớn nhất là chí công vô tư. Trái 
luật cũng đồng nghĩa với trái đạo đức.
2. Bài văn mẫu 2: Tóm tắt Xin lập khoa luật
Trong bài Xin lập khoa luật, tác giả  nêu ra các nội dung của luật để  khẳng định khả 
năng bao quát của luật đối với xã hội. Sau đó, khẳng định vai trò của luật đối với việc trị dân 
của vua. Luật bào gồm: “kỉ cương, uy quyền, chính lệnh của quốc gia, trong đó tam cương 
ngũ thường cho đến việc hành chính của sáu bộ  đều đầy đủ”. Có nghĩa là luật bao trùm cả 
vấn đề đạo đức và trách nhiệm. Cũng ở đây, tác giả chỉ ra tác dụng của luật: quan dùng luật  
để  trị, dân theo luật mà giữ  gìn”. Ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò của luật đối với việc trị 
dân của vua. Tác giả đã đề cập đến vấn đề dân chủ trong việc thi hành luật pháp.


Tác giả  đã vào đề  theo cách trực tiếp. Cách vào đề  đó giúp cho người đọc chủ  động 
tiếp nhận những nội dung được trình bảy ở phần sau. Trong chế độ  phong kiến, vua là trên 
hết nhưng tác giả  đã dùng những lí lẽ  thuyết phục nhà vua tuân theo pháp luật, đó là “Vua 
cũng không được đoán phạt một người nào theo ý mình mà không có chũ kí của các quan  
trong bộ ấy. Làm thế là để cho dân chúng thấy rõ đạo công bằng. Vả lại vua không dự  vào  
những việc ngũ hình để  tỏ  đạo nhân ái…”. Nguyễn Trường Tộ  viết “ Phàm những ai đã  

nhập ngạch bộ Hình xử  đoán…được một bậc” là đúng. Bởi vì, điều đó sẽ  khiến cho các vị 
quan thực hành luật pháp có thể  xử  án một cách vô tư, đảm bảo sịư  công minh, công bằm 
của luật, “để  giúp cho các vị  này được thong dong trong việc chấp hành luật pháp không bị 
một bó buộc nào cả”.
Nguyễn Trường Tộ khẳng định vai trò của luật. Ông đã chỉ ra rằng, lí thuyết của sách  
Nho “chỉ là nói suông trên giấy”, đó là những lẽ phải nhưng tự nó không có đủ khả năng làm  
cho mọi người thay đổi tâm tính, tự  giác sửa mình. Đưa ra những nhược điểm của việc trị 
dân bằng lí thuyết nhà Nho, tác giả không chỉ hướng đến mục đích phê phán sách Nho mà để 
khẳng định luật cần thiết đối với sự  ổn định của xã hội. Nho gia giáo dục con người bằng 
đạo đức, bằng những tấm gương đạo đức của quá khứ  nên nặng tính lí thuyết suông. Cuối  
mỗi điều phê phán Nho giáo, Nguyễn Trường Tộ kết lại bằng lời của Khổng Tử khiến cho lí  
lẽ  của ông càng thuyết phục người nghe, nhất là nhà Nho vốn rất bảo thủ. Luật có vai trò  
biến lí thuyết của sách Nho thành hiện thực.
Đồng thời, Nguyễn Trường Tộ  đã lí giải thấu đáo vai trò của luật, đồng thời giải  
quyết triệt để  những nghi ngờ  về  khả  năng của luật. Ông dùng lập luận để  bác bỏ  quan  
điểm “luật lệ chỉ tốt cho việc cai trị chứ không có đạo đức tinh vi”. Ông khẳng định “trái luật  
là tội, giữ đúng luật là đức”. Để khẳng định tác giả đã dùng các câu nghi vấn tu từ. Bằng lập  
luận rõ ràng, lí lẽ thấu đáo, Nguyễn Trường Tộ đã chỉ ra một cách thuyết phục sự cần thiết  
của việc dùng luật để trị dân. Từ đó khẳng định: lập khoa luật để  dạy dân hiểu luật là việc  
làm cấp thiết.