Tổng quan về tình hình nghiện ma túy ở Việt Nam

Tổng quan về tình hình nghiện ma túy ở Việt Nam.
1.1. Các khái niệm liên về ma túy.
1.1.1. Ma túy
Con người đã phát hiện và sử dụng các chất ma túy từ cách đây 6000 năm.
Việc trồng và sử dùng các cây có chứa hoạt chất ma túy tự nhiên đã trở thành
thói quen và tập tục của nhiều dân tộc trên thế giới. Từ thời thượng cổ, người
Ba tư và người Ai Cập đã biết dùng nhựa mủ cây thuốc phiện để hút, tạo cảm
giác say sưa và dễ chịu cho con người. Đến sau đó, cây cần sa được trồnng
nhiều ở khu vực Nam Á ( Ấn Độ, I Ran, Thổ Nhĩ Kỳ…). Ma túy đã tồn tại tư
rất lâu đời, bởi vậy tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau về ma túy:
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO ) thì “Ma túy là bất kì chất gì khi đưa
vào cơ thể sống có thể thay đổi một hay nhiều chức năng sinh lý của cơ thể”.(1)
Theo các chuyên gia về ma túy của Liên Hiệp Quốc thì “Ma túy là những
chất có nguồn gốc tự nhiên và nhân tạo, khi thâm nhập vào cơ thể con người sẽ
làm thay đổi tâm trạng, ý thức và trí tuệ, làm cho con người bị lệ thuộc vào ma
túy gây nên những tổn thương cho cá nhân và cộng đồng”.(2)
Nhưng theo cách hiểu chung nhất thì ma túy là các chất hóa học có nguồn
gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, có khả năng ức chế thần kinh, có tính chất gây
nghiện và khi đưa vào cơ thể quá liều thì sẽ làm thay đổi các chức năng sinh lý,
tâm lý bình thường của con người.
1.1.2. Nghiện ma túy và đôi nét về lịch sử nghiện ma túy ở Việt Nam.
Trước hết, ta cần phân biệt giữa việc sử dụng ma túy, lạm dụng ma túy và
vấn đề nghiện ma túy:
- Sử dụng ma túy là việc dùng ma túy với mục đích chữa bệnh, đúng liều lượng,
đúng lúc theo hướng dẫn chỉ định của bác sỹ. Việc sử dụng ma túy như vậy
mang lại một số lợi ích cho sức khỏe của người dùng.
- Lạm dụng ma túy là sử dụng ma túy một cách quá liều hoặc không theo sự
hướng dẫn của chuyên gia, bác sỹ để nhằm mục đích tiêu khiển, có hại đối với
cơ thể.
- Khái niệm về nghiện ma túy cũng được nhìn nhận ở nhiều góc độ khác nhau:
Nghiện ma túy từ góc độ y học được tổ chức Y tế thế giới định nghĩa là “

Trạng thái nhiễm độc chu kỳ hay mãn tính do sử dụng lặp lại nhiều lần, một chất
độ tự nhiên hay tổng hợp nào đó. Sự nhiễm độc này thể hiện ở sự tăng dần liều
dùng và sự lệ thuộc tâm sinh lý của người dùng vào tác dụng của chất đó ”.( 1)
Theo quan điểm xã hội thì “ Nghiện ma túy là tệ nạn xã hội làm tổn hại
đến sức khỏe, nhân cách, ảnh hưởng xấu đến đời sống sinh hoạt và trật tự an
toàn xã hội ”.(15)
Tóm lại, nghiện ma túy là hiện tượng phụ thuộc cả về thể xác và tinh thần
vào ma túy do sử dụng thường xuyên với liều lượng ngày càng tăng dẫn đến
mất khả năng kiểm soát bản thân ở người nghiện ma túy, có hại cho cá nhân và
cho xã hội. Quá trình nghiện ma túy diễn ra với các mức độ ngày càng tăng, đầu
tiên là những khoái cảm hoàn toàn mang tính cá nhân, rồi đến những khổ sở,
đau đớn vật vã, của chính cá nhân người nghiện và cuối cùng là những hành vi
gây nguy hiểm cho gia đình và xã hội. Chính vì vậy, nghiện ma túy đã bị coi là
tệ nạn xã hội cần phải lên án và loại bỏ.
Quá trình hình thành nghiện ma túy ở Việt Nam:
Lịch sử nghiện hút các chất ma túy ở Việt Nam đã có từ rất lâu đời. Tác
hại của việc dùng ma túy cũng được phát hiện từ năm 1665, đã có đạo luật cấm
trồng cây anh túc.(15)
Năm 1802, trước tình trạng lộn xộn do việc hút thuốc phiện gây ra, luật
phòng, chống ma túy đầu tiên ra đời. Sau đó, Thực dân Pháp khi xâm lược
nước ta nhận thấy món lợi kếch xù do ma túy đem lại, chúng đã khuyến khích
dân ta nhổ lúa trồng thuốc phiện. Từ Cách Mạng tháng Tám trở đi, với những
nỗ lực của Chính phủ, diện tích trồng cây thuốc phiện đã bị thu hẹp nhiều.
Trước kia, người nghiện ma tuý chủ yếu tập trung ở vùng núi phía Bắc, nơi
đồng bào có tập tục trồng cây thuốc phiện và hút thuốc phiện với tổng số khoảng
30.000 người. Miền Nam dưới chế độ cũ, tệ nạn ma tuý phát triển tràn lan; theo
thống kê, vào trước năm 1975, có khoảng 170.000 người nghiện và tập trung ở các
thành phố, thị xã. Sau ngày hoà bình lập lại ở Miền Bắc năm 1954, và giải phóng
miền Nam thống nhất đất nước năm 1975, dưới chủ trương, đường lối, chính sách
của Đảng, Nhà nước, nền kinh tế phát triển theo hướng kế hoạch hoá tập trung, xã

hội được quản lý nghiêm ngặt, do đó tệ nạn ma tuý được đẩy lùi rõ rệt. Năm 1980,
cả nước chỉ còn 30.000 – 40.000 người nghiện.
Từ cuối nhưng năm 1980 đến nay, nước ta chuyển từ kinh tế kế hoạch hoá
tập trung sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa đã mang
lại nhiều thành tựu to lớn về kinh tế và xã hội. Tuy nhiên những năm gần đây,
dưới tác động của nền kinh tế thị trường, trong xã hội đã có nhiều biến đổi nhất
định, phát sinh một số vấn đề xã hội đáng quan tâm, đặc biệt là tệ nạn nghiện
ma tuý. Tình hình nghiện ma túy không ngừng gia tăng và ngày càng phức tạp
đòi hỏi chúng ta phải nghiên cứu và hiểu sâu hơn về vấn đề này. Nghiện ma túy
ở Việt Nam hiện nay mang một số đặc điểm sau:
- Số lượng người nghiện ma túy ngày càng tăng qua các năm. Qua số liệu thống
kê của các tỉnh, thành phố trong cả nước từ năm 1994 đến nay, số lượng người
nghiện liên tục gia tăng. Năm 1994, cả nước mới chỉ có 55.445 người nghiện,
đến nay có trên 130.000 người, bình quân mỗi năm tăng hơn 7.000 người
nghiện, chiếm 13,5%. Đặc biệt là năm 2000 cho đến nay, mỗi năm số người
nghiện tăng trên 10.000 người. Theo số liệu báo cáo tình hình nghện ma túy
từng năm của Cục phòng, chống tệ nạn xã hội thì số người nghiện có hồ sơ quản
lý đã tăng nhanh từ năm 2000 đến nay. Cụ thể ở bảng sau:
Năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Số đối tượng 92.682 101.408 116.112 127.776 130.387 129.054 130043
Bảng số liệu trên cho thấy, số đối tượng nghiện ma túy đã tăng 37.376 đối
tượng từ năm 2000 đến năm 2006, tức là tăng 40,31%. Tính đến tháng 11/2007,
con số này là 198.000 đối tượng. Đây có thể coi là con số đáng báo động về tệ
nạn nghiện ma túy ở nước ta.
- Tỷ lệ tái nghiện cao. Theo số liệu của Cục phòng, chống tệ nạn xã hội thì có
hơn 90% số người đã cai nghiện rồi mắc nghiện lại.
- Vào những năm đầu thập kỷ 90 người nghiện chủ yếu tập trung ở các tỉnh miền
núi phía Bắc và một số thành phố lớn: Theo số liệu năm 1994, cả nước có 49/53
tỉnh, thành phố có người nghiện.
- Số người nghiện chủ yếu ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Năm 1994, số người

nghiện ở độ tuổi dưới 30 tuổi chiếm 42% trong số người nghiện thì đến nay tính
trong cả nước những người nghiện ở độ tuổi từ 18-30 chiếm tới khoảng trên
75% tổng số người nghiện. Một số tỉnh, thành phố như: Hà Nội, Quảng Ninh,
Hải Phòng, Hải Dương … tỷ lệ người nghiện dưới 30 tuổi chiếm từ 80 – 90%.
Con số này cho thấy mối quan hệ giữa người nghiện lứa tuổi thanh thiếu niên
với lực lượng lao động của xã hội. Ta dễ dàng thấy, với tỷ lệ mắc nghiện ở đối
tượng thanh thiếu niên như trên thì xã hội sẽ mất đi một lực lượng lao động
đông đảo phục vụ cho sản xuất và phát triển kinh tế đất nước.
- Đa dạng về chủng lọai ma túy được sử dụng. Nếu như trước kia, thuốc phiện là
dạng ma túy phổ biến thì ngày nay ma túy tồn tại ở nhiều dạng khác nhau: từ
Heroin, cocain, hồng phiến, bạch phiến, thuốc an thần, thuốc ngủ, ma tuý tổng
hợp ATS… với những tác dụng kích thích rất khác nhau. Năm 1994, có 85% số
người nghiện sử dụng thuốc phiện, đến nay có 70% đã chuyển sang dùng
Hêroin, 2% sử dụng ma tuý kích thích thần kinh như Amphêtamin, Estasy…
Một số địa phương có số người sử dụng Hêroin rất cao như: Hải Phòng, Quảng
Ninh, Hải Dương…trên 90% sử dụng Hêroin.
- Người nghiện ma tuý dùng bằng đường tiêm chích ngày càng phổ biến, đó là
nguyên nhân làm gia tăng các bệnh lây truyền qua đường máu như bệnh viêm
gan B, HIV/AIDS. Qua điều tra khảo sát, năm 1994, tỷ lệ người nghiện tiêm
chích ma tuý là 28%, đến nay, tỷ lệ đó là 28%.
- Đa dạng về thành phần xã hội của các đối tượng nghiện. Hiểm họa ma túy
không loại trừ bất kỳ ai, bất kỳ gia đình nào, từ thành thị đến nông thôn, từ tội
phạm, gái mại dâm đến công nhân, viên chức hay ngay cả học sinh, sinh viên.
- Nghiện ma túy gắn với tội phạm ngày càng tăng.
Với những đặc điểm như trên, ma túy đã và đang gây những tác hại to lớn
đến mọi mặt của đời sống xã hội:
- Về mặt kinh tế: Nghiện ma tuý làm tăng nhiều khoản chi phí xã hội.
Theo khảo sát của Bộ Lao động – Thương binh và xã hội, bình quân một người
nghiện tiêu tốn cho việc mua ma tuý là 120.000đ/ ngày, một năm nước ta có gần
130.000 người nghiện thì tiêu tốn hết trên 1.000 tỷ đồng cho việc dùng ma tuý.

Bên cạnh đó, hàng năm nhà nước tiêu tốn một khoản lớn cho việc khắc phục
hậu quả do ma tuý để lại. Nghiện ma tuý hàng năm làm giảm lực lượng lao
động, giảm tính hấp dẫn của môi trường đầu tư, môi trường du lịch dẫn đến
giảm thu ngân sách.
Tệ nạn ma túy khiến hàng năm nhà nước phải dành một khoản ngân sách
khá lớn cho công tác phòng chống ma túy:
+ Chi phí cho công tác tuyên truyền giáo dục phòng chống ma túy
+ Chi phí cho công tác vận động tuyên truyền xóa bỏ cây thuốc phiện
+ Chi phí cho công tác tổ chức cai nghiện cộng đồng, xây dựng và quản lý
các trung tâm cai nghiện.
+ Chi phí cho hoạt động kiểm soát ma túy ở biên giới, điều tra truy tố, xét
xử tội phạm về ma túy.
+ Chi phí cho hoạt động hợp tác quốc tế về phòng chống ma túy
+ Chí phí về giam giữ cải tạo số người phạm tội về ma túy.
- Tệ nạn ma túy ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.
Qua số liệu báo cáo cho thấy, trên 70% số vụ phạm tội hàng năm là do người