Công tác chuẩn bị thẩm định báo cáo phân tích an toàn dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

CÔNG TÁC CHUẨN BỊ THẨM ĐỊNH BÁO CÁO PHÂN TÍCH AN TOÀN
DỰ ÁN ĐIỆN HẠT NHÂN NINH THUẬN
Vương Hữu Tấn, Lê Chí Dũng, Nguyễn An Trung
Cục ATBXHN

I. Lời mở đầu
Ngày 25/11/2009, Quốc hội đã thông qua chủ trương đầu tư xây dựng hai nhà máy điện hạt
nhân (NMĐHN) đầu tiên tại tỉnh Ninh Thuận. Theo kế hoạch, NMĐHN Ninh Thuận 1 (thông qua
hợp tác với Nga) sẽ được khởi công xây dựng vào năm 2014 và năm 2020/2021 sẽ đưa tổ máy điện
hạt nhân đầu tiên vào vận hành thương mại. NMĐHN Ninh Thuận 2 (thông qua hợp tác với Nhật
Bản) sẽ đi vào vận hành thương mại một năm sau đó. Tuy nhiên với nguyên tắc thận trọng, đảm bảo
an toàn như là một vấn đề ưu tiên cao nhất, Chính phủ Việt Nam đã đưa ra nguyên tắc sẽ không khởi
công xây dựng NMĐHN cho tới khi cơ sở hạ tầng an toàn điện hạt nhân được đáp ứng theo từng
giai đoạn.
Về mặt quản lý nhà nước, chương trình điện hạt nhân được thực hiện theo các giai đoạn khác
nhau, từ quyết định chủ trương đầu tư, lựa chọn địa điểm, phê duyệt dự án đầu tư, cấp phép xây
dựng, vận hành thử, cấp phép vận hành chính thức, quản lý an toàn trong giai đoạn vận hành cho tới
khi tháo dỡ. Hiện tại, Việt Nam đang ở giai đoạn phê duyệt địa điểm và phê duyệt dự án đầu tư.
Theo quy định của Nghị định 70/2010/NĐ-CP ngày 26/10/2010, cũng như theo thông lệ
quốc tế, Báo cáo phân tích an toàn (PTAT) là tài liệu cốt lõi và quan trọng nhất trong việc đánh giá
an toàn NMĐHN. Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) có trách nhiệm thẩm định Báo cáo này tại
các giai đoạn khác nhau của dự án ĐHN.
Tháng 01/2014, chủ đầu tư Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã nộp cho Bộ KHCN Báo
cáo PTAT giai đoạn phê duyệt địa điểm và dự án đầu tư cho NMĐHN Ninh Thuận 2 (do tư vấn
Nhật Bản JAPC lập) và theo kế hoạch vào quý III/2014, chủ đầu tư sẽ hoàn tất và nộp Báo cáo
PTAT cho dự án NMĐHN Ninh Thuận 1 (do tổ hợp tư vấn E4-EPT-KIEP lập).
II. Công tác chuẩn bị cho thẩm định Báo cáo Phân tích an toàn
Theo khuyến cáo của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và kinh nghiệm của
các quốc gia có điện hạt nhân, thì Việt Nam cần thuê tư vấn quốc tế hỗ trợ phần lớn các công việc có
liên quan đến hoạt động thẩm định an toàn đối với nhà máy điện hạt nhân đầu tiên. Nhờ đó, cán bộ
của Việt Nam sẽ dần nâng cao trình độ và tăng dần tỉ lệ tự thẩm định ở những nhà máy điện hạt

nhân tiếp theo.
Theo đó, tại văn bản số 07/TB-VPCP ngày 08/01/2014 thông báo kết luận phiên họp 9, cuộc
họp Ban chỉ đạo Nhà nước Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã
giao Bộ KHCN chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) khẩn trương xây dựng
một gói thầu tư vấn chung để thuê nhà thầu tư vấn độc lập quốc tế thẩm định đồng thời cả Báo cáo

33 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS


PTAT và Báo cáo Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận trong giai
đoạn phê duyệt địa điểm và phê duyệt dự án đầu tư.
Cục An toàn bức xạ và hạt nhân đã triển khai công tác chuẩn bị cho thẩm định Báo cáo
PTAT như sau.
1. Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật
Bộ KHCN đã giao Cục ATBXHN xây dựng Thông tư quy định nội dung Báo cáo PTAT
trong hồ sơ phê duyệt dự án đầu tư (dự kiến ban hành trong tháng 4/2014), Thông tư hướng dẫn
thẩm định báo cáo phân tích an toàn trong hồ sơ phê duyệt địa điểm nhà máy điện hạt nhân (dự kiến
ban hành trong tháng 4/2014), Thông tư Hướng dẫn thẩm định báo cáo phân tích an toàn trong hồ sơ
phê duyệt báo cáo FS dự án nhà máy điện hạt nhân (dự kiến ban hành trước tháng 6/2014),Thông tư
quy định nội dung Báo cáo PTAT trong hồ sơ cấp phép xây dựng (dự kiến ban hành trong tháng
10/2014) và Thông tư quy định Phân tích an toàn tất định và phân tích an toàn xác suất (dự kiến ban
hành trong tháng 10/2014). Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung
Hải về việc dựa vào các quy định pháp quy của IAEA trong việc xây dựng hệ thống văn bản quy
phạm pháp luật của Việt Nam phục vụ triển khai dự án điện hạt nhân, Cục ATBXHN đã kiến nghị
sử dụng hướng dẫn của IAEA về nội dung báo cáo phân tích an toàn cũng như các yêu cầu an toàn
của IAEA trong việc thẩm định các nội dung của Báo cáo phân tích an toàn. Khi đó việc xây dựng
các văn bản phục vụ cho công tác thẩm định sẽ đơn giản và nhanh chóng.
Bộ KHCN đã giao Cục ATBXHN làm việc với Phòng Thẩm định an toàn của IAEA
(IAEA/SAS) để xây dựng hệ thống các yêu cầu an toàn đòi hỏi khi thẩm định từng chương của Báo
cáo PTAT dựa theo các tiêu chuẩn an toàn của IAEA. Đây là cơ sở quan trọng để đưa vào hồ sơ yêu

cầu đối với tư vấn quốc tế trợ giúp cho Cục ATBXHN thẩm định Báo cáo PTAT cùng với các yêu
cầu riêng của Việt Nam đã có trong các thông tư, tiêu chuẩn đã ban hành.
2. Xây dựng Hồ sơ mời thầu tư vấn quốc tế
Theo chỉ đạo của Trưởng Ban chỉ đạo Nhà nước Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận tại phiên
họp Ban chỉ đạo lần thứ 9 về việc thống nhất một gói thầu tư vấn thẩm định đồng thời báo cáo
PTAT và Báo cáo ĐTM, Cục ATBXHN và Cục Đánh giá tác động môi trường đã làm việc, thống
nhất kế hoạch và chuẩn bị hồ sơ cho mời thầu tư vấn quốc tế, bao gồm xin phép Thủ tướng Chính
phủ về nguồn vốn, tổng chi phí và hình thức mời thầu.
Cục ATBXHN đã làm việc với Phòng Thẩm định an toàn của IAEA/SAS để tư vấn trong
việc xây dựng các yêu cầu thẩm định an toàn theo các chương của Báo cáo PTAT.
3. Xây dựng nhiệm vụ khoa học và công nghệ hỗ trợ công tác chuẩn bị và tổ chức thẩm
định
Song song với việc chuẩn bị cho mời thầu tư vấn quốc tế, Cục ATBXHN đề xuất xây dựng
một nhiệm vụ khoa học và công nghệ hỗ trợ cho công tác chuẩn bị và tổ chức thẩm định với mục
tiêu:

34 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS


- Đánh giá tính đầy đủ của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn pháp quy và
tiêu chuẩn an toàn cần thiết phục vụ công tác thẩm định Báo cáo PTAT và ĐTM;
- Đánh giá tính đầy đủ của hồ sơ Báo cáo PTAT và ĐTM do EVN trình để có thể chấp nhận
tiến hành thẩm định chính thức;
- Nghiên cứu đề xuất các nội dung, yêu cầu thẩm định để đưa vào Hồ sơ mời thầu tư vấn
quốc tế;
- Nghiên cứu xây dựng chương trình quản lý chất lượng để giám sát hoạt động của nhà thầu
tư vấn quốc tế;
- Tổ chức thực hiện quản lý, giám sát việc thực hiện hợp đồng của nhà thầu tư vấn quốc tế
theo chương trình quản lý chất lượng đã được phê duyệt;
- Tổ chức phối hợp làm việc giữa nhà thầu tư vấn quốc tế với đại điện chủ đầu tư (EVN hoặc

tư vấn của EVN) để thảo luận về các nội dung thẩm định mà nhà thầu tư vấn quốc tế của Bộ KHCN
và Bộ TNMT yêu cầu;
- Tổ chức các hội thảo chuyên đề để nhà thầu tư vấn quốc tế của Bộ KHCN và Bộ TNMT
báo cáo về các kết quả thẩm định Báo cáo PTAT và ĐTM;
- Thẩm tra các kết quả thẩm định Báo cáo SAR và Báo cáo EIA do nhà thầu tư vấn quốc tế
của Bộ KHCN và Bộ TNMT đệ trình;
- Xây dựng hồ sơ trình phê duyệt kết quả thẩm định Báo cáo PTAT và ĐTM để trình Hội
đồng thẩm định Nhà nước Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Để triển khai thực hiện nhiệm vụ này, Bộ KHCN đề xuất phối hợp với Bộ TNMT thành lập
12 nhóm chuyên gia kỹ thuật. Các nhóm chuyên gia kỹ thuật bao gồm trưởng nhóm, các chuyên gia
chủ chốt và các trợ lý giúp việc của các nhóm. Trưởng nhóm và các chuyên gia chủ chốt là các
chuyên gia đầu ngành của Việt Nam trong các lĩnh vực có liên quan của Báo cáo SAR và Báo cáo
EIA được huy động từ các cơ quan khác nhau ở trong nước. Các trợ lý giúp việc phần lớn là cán bộ
của Cục An toàn bức xạ và hạt nhân và Cục Thẩm định đánh giá tác động môi trường. Các trợ lý
giúp việc đã có thời gian được đào tạo về các nội dung có liên quan trong Báo cáo SAR và Báo cáo
EIA.
Thông qua nhiệm vụ này, Việt Nam sẽ đào tạo đội ngũ chuyên gia, để trong các dự án điện
hạt nhân tiếp theo thì chuyên gia Việt Nam có thể từng bước tự thực hiện được việc thẩm định Báo
cáo PTAT và ĐTM.
Hình thức hoạt động của các nhóm chuyên gia là nghiên cứu hồ sơ, tài liệu của Báo cáo
PTAT và ĐTM; trao đổi thảo luận với các nhà thầu tư vấn quốc tế và tổ chức các buổi làm việc giữa
nhà thầu tư vấn quốc tế với chủ đầu tư EVN về các nội dung liên quan của Báo cáo PTAT và ĐTM
để có thể đi đến thống nhất kết quả thẩm định các Báo cáo này; phối hợp các hoạt động thẩm định
hồ sơ và kiểm tra thực địa. Trong trường hợp cần thiết, phải phối hợp các công việc kiểm tra phương
pháp và kết quả thực nghiệm, mô phỏng.

35 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS


Đây là một loại nhiệm vụ khoa học và công nghệ đột xuất mới phát sinh phục vụ cho công

tác quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân và công tác quản lý nhà nước về môi trường đối
với dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Các chuyên gia trưởng nhóm và chuyên gia chủ chốt đều là các
cán bộ kiêm nhiệm, thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng liên quan đến bảo đảm an toàn dự án điện
hạt nhân, vì vậy nên có chế độ đãi ngộ đặc thù, tính theo sản phẩm khoa học đặc thù, không thể dựa
theo các quy định hiện hành được tính theo sản phẩm khoa học là các chuyên đề nghiên cứu như
hiện nay đối với các đề tài nghiên cứu khoa học.
4. Yêu cầu trợ giúp của IAEA về thẩm định an toàn địa điểm
An toàn địa điểm nhà máy điện hạt nhân là vấn đề quan trọng đầu tiên phải được quan tâm
khi triển khai thực hiện dự án. Vì vậy Cục ATBXHN đã tổ chức nhiều buổi làm việc với Trung tâm
quốc tế về an toàn động đất của IAEA để yêu cầu các trợ giúp cần thiết cả trong việc xây dựng các
văn bản quy phạm, tiêu chuẩn an toàn và trong hoạt động thẩm định, đăc biệt khi có ý kiến khác
nhau của tư vấn và chuyên gia Việt Nam về các vấn đề liên quan.
Đối với công tác thẩm định an toàn địa điểm, Cục ATBXHN đã thống nhất với IAEA về
hoạt động trợ giúp xem xét đánh giá báo cáo của tư vấn quốc tế, hỗ trợ hoàn thiện công tác thẩm
định trước khi trình cho Bộ KHCN và Hội đồng thẩm định Nhà nước.
III. Kết luận
Thẩm định an toàn cho NMĐHN là công việc rất phức tạp và hoàn toàn mới ở nước ta, có
yêu cầu cao về trình độ cán bộ mà hiện nay Việt Nam chưa thể tự thực hiện được. Việc mời tư vấn
nước ngoài giúp cơ quan quản lý nhà nước trong thẩm định Báo cáo PTAT và Báo cáo ĐTM đối với
dự án ĐHN đầu tiên là cần thiết, và thông qua đó cán bộ của Việt Nam sẽ dần nâng cao trình độ và
tăng dần tỉ lệ tự thẩm định ở những NMĐHN tiếp theo.Trong thời gian qua, vấn đề này đã được đặt
ra và chúng ta đã có những chuẩn bị nhất định trong vấn đề này. Kết quả đạt được trong thời gian
qua là rất đáng khích lệ, tuy nhiên vẫn còn rất nhiều điều cần phải làm trong thời gian tới.

36 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS