VIÊM DA dị ỨNG (atopic dermatitis)

VIÊM DA D

NG (ATOPIC DERMATITIS)

Tác gi : Robert A Schwartz, MD, MPH
Professor and Head of Dermatology, Professor of Pathology, Professor of
Pediatrics, Professor of Medicine, Rutgers New Jersey Medical School
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

1. T NG QUAN
Viêm da d ng (AD) là m t b nh
lý da tái phát mãn tính v i n n t ng do
y u t mi n d ch. [1] Bi u hi n lâm
sàng thay đ i t nh đ n n ng. Trong
tr ng h p x u nh t, viêm da d ng
có th c n tr s t ng tr ng và phát
tri n bình th ng. i u tr b ng cách
cung c p đ đ m cho da, tránh các
ch t gây d ng, thu c ch ng viêm t i
ch , thu c kháng histamine toàn thân
và kháng sinh trong các tr ng h p
nhi m trùng th phát.
M c dù th ng đ c s d ng thay
th cho nhau, nh ng thu t ng chàm
(Eczema) và viêm da d ng (Atopic
dermatitis) không t ng đ ng nhau.
B nh chàm là m t d ng ph n ng v i
nhi u nguyên nhân khác nhau và
nguyên nhân ph bi n nh t tr em là

viêm da d ng. Các nguyên nhân khác
gây ra b nh viêm da d ng chàm bao
g m viêm da ti p xúc d ng (allergic
contact dermatitis), viêm da ti p xúc
kích ng (irritant contact dermatitis),
viêm da ti t bã (seborrheic dermatitis),
chàm đ ng ti n (nummular eczema),
chàm t đ a (dyshidrotic eczema),

Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

chàm n t n ( asteatotic eczema) và
viêm da th n kinh (lichen simplex
chronicus). Ph n ng chàm có th
đ c phân lo i là c p tính, bán c p
tính ho c mãn tính, tùy thu c vào đ c
đi m ti n s và đ c đi m sinh lý.
Nh ng hình nh d i đây mô t
b nh nhân b viêm da d ng.

1


2. SINH LÝ B NH
Da không có tri u ch ng lâm sàng
b nh nhân viêm da d ng có s
l ng t bào T-helper type 2 (Th2)
t ng lên so v i da b nh nhân không

b viêm da d ng. T ng n ng đ
interleukin (IL) -4 và IL-13 (Th2
cytokine) đ c th y trong các t n
th ng da viêm da d ng c p tính,
trong khi các t n th ng viêm da d
ng mãn tính cho th y t ng bi u hi n
IL-5 (Th2 cytokine) và IL-12 và
interferon (IFN ) - (Th1 cytokine).
Các t n th ng viêm da d ng mãn
tính c ng có bi u hi n thâm nhi m
b ch c u ái toan nhi u h n so v i da
b nh nhân không b viêm da d ng.

Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

IL-4 t ng c ng s bi t hóa c a các
t bào T-helper d c theo con đ ng
Th2, và IL-13 ho t đ ng nh m t ch t
hóa ng đ ng đ các t bào Th2 thâm
nh p vào các t n th ng viêm da d
ng. IL-13 c ng có th tr c ti p gây ra
bi u hi n c a IL-5 và s thâm nh p
b ch c u ái toan, do đó t o đi u ki n
chuy n t t n th ng c p tính thành
t n th ng mãn tính. [2]
Ngoài ra, b nh nhân b viêm da d
ng d ng nh có m c đ gi m đáng
k c a các phân t hàng rào da so v i

ng i bình th ng. Ceramide lipid
trong l p s ng, ch u trách nhi m gi
n c và ch c n ng th m th u, và các
protein hàng rào da nh filaggrin đ c
bi u hi n m c đ th p h n đáng k
trên da c a b nh nhân viêm da d ng
2


so v i da c a b nh nhân không b viêm
da d ng. [2, 3]
B ng ch ng đáng k ng h gi
thuy t đi u ki n v sinh trong s phát
tri n c a viêm da d ng. M i quan h
ngh ch đ o đ c ghi nh n gi a nhi m
giun sán và viêm da d ng nh ng
không có tác nhân gây b nh nào khác.
[4] Ngoài ra, đi nhà tr s m, n i đ c
t , s a ch a ti t trùng và ti p xúc v i
đ ng v t d ng nh có l i, có th là
do s gia t ng chung v vi c ti p xúc
v i các vi khu n không gây b nh.
M i liên h thu n đ c ch ra gi a
vi c m t ng ti p xúc các h t v t ch t
l l ng (particulate matter) và viêm da
d ng. [5]
3. NGUYÊN NHÂN
Nguyên nhân c a b nh viêm da d
ng d ng nh có liên quan đ n c
nguyên nhân di truy n và tác nhân môi

tr ng.
T l viêm da d ng tr em có
cha ho c m b viêm da d ng là 60%
và t ng lên g n 80% đ i v i tr em có
cha và m b . Ngoài ra, g n 40% b nh
nhân m i đ c ch n đoán cho bi t ti n
s gia đình có ít nh t m t ng i thân
g n nh t b viêm da d ng. Con cái
c a cha m b viêm da d ng có nguy
c phát tri n b nh viêm da d ng khi
tr lên 3 tu i. [6] T l cùng b b nh
viêm da d ng đ c quan sát th y
các c p song sinh đ n h p t (77%) so
v i các c p song sinh khác h p t
(15%). [2]
B ng ch ng đã cho th y khuynh
h ng di truy n m nh m đ i v i s
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

phát tri n c a viêm da d ng b nh
nhân b đ t bi n m t ch c n ng c a
gen mã hóa protein c u trúc bi u bì
filaggrin (FLG). Thi u Filaggrin gây
ra m t khi m khuy t đáng k trong
hàng rào bi u bì bình th ng, cho
phép t ng c ng h p th ch t gây d
ng qua da, d n đ n t l viêm da cao
h n.

t bi n gen FLG có liên quan
đ n ki u hình viêm da d ng nghiêm
tr ng h n, viêm da d ng kh i phát
s m h n, t ng m c đ nh y c m v i
ch t gây d ng toàn thân, và t l b nh
nhân b viêm da d ng phát tri n
thành hen suy n cao h n. [7]
Ngoài ra, đ t bi n vô hi u hóa m t
ch c n ng R501x trong gen filaggrin
d ng nh làm t ng nguy c phát tri n
b nh chàm b i nhi m (eczema
herpeticum), m t bi n ch ng hi m g p
nh ng nghiêm tr ng c n đi u tr b ng
thu c kháng vi-rút. [s 8]
Các y u t nguy c tr c khi sinh
c a b nh viêm da d ng đang đ c
đi u tra. Tr sinh đ tháng c a bà m
b đái tháo đ ng thai k trong th i k
mang thai có t l m c b nh viêm da
d ng t ng g n 8 l n khi tr 6 tu i.
i u thú v là m i quan h này không
x y ra tr sinh non c a các bà m b
ti u đ ng thai k . Lý do cho s khác
bi t này v n ch a đ c xác đ nh. [9]
M t nghiên c u h i c u trên 414
tr em và thanh thi u niên b viêm da
d ng cho th y béo phì kéo dài trong
th i th u có th là m t y u t nguy
c c a viêm da d ng; đi u này ng
h khái ni m r ng gi m cân có th t o

đi u ki n ng n ng a và đi u tr viêm
da d ng tr em. [10]
3


Các ch t gây d ng trong môi
tr ng nhi u l n đã đ c ch ng minh
là có th gây ra các đ t c p c a viêm
da d ng nh ng ng i nh y c m.
Ti p xúc v i các ch t gây kích ng,
khí h u, đ m hôi, ch t gây bay d
ng l l ng, vi sinh v t và c ng th ng
th ng gây ra các đ t k ch phát.
Các ch t gây kích ng khi ti p xúc
(ví d : xà phòng, dung môi, qu n áo
len, ch t kích ng c h c, ch t t y r a,
ch t b o qu n, n c hoa) làm t n h i
l p da bên ngoài, gây viêm, kích ng
và là n i xâm nh p cúa các ch t gây
h i t môi tr ng. Các ch t gây kích
ng b m t này, cùng v i tác đ ng làm
m m da c a m hôi và tác đ ng làm
khô c a đ m th p, làm gi m ng ng
ng a. M t vòng lu n qu n c a ng a và
gãi x y ra sau đó, trong đó t n th ng
da thêm do gãi càng làm gi m ng ng
ng a và sau đó gây ng a gia t ng.
Các ch t gây d ng bay l l ng (ví
d , m t b i nhà, n m m c, ph n hoa,
lông v ) làm t ng b ch c u ái toan

ngo i vi và t ng n ng đ IgE huy t
thanh. Nh ng tác đ ng ban đ u này
d n đ n t ng gi i phóng histamine t
các t bào mast đ c kích ho t b i IgE
và t ng ho t đ ng c a h th ng mi n
d ch qua trung gian t bào T-helper.
S gia t ng gi i phóng các ch t trung
gian m ch máu (ví d , bradykinin,
histamine, ch t ph n ng ch m c a
s c ph n v [SRS-A]) gây giãn m ch,
phù n và n i mày đay, do đó kích
thích ng a và thay đ i tình tr ng viêm
c a da.
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

Các tác nhân vi sinh v t (ví d : S
aureus, Pityrosporum yeasts, Candida
organisms,
Trichophyton
dermatophytes) ho t đ ng theo hai
cách khác nhau đ thúc đ y các đ t
bùng phát c a viêm da d ng. Các vi
sinh v t xâm nh p tr c ti p vào da, t o
ra t n th ng và viêm t i ch , và
chúng gây ra ph n ng d ng toàn
thân v i các kháng nguyên c th , gây
ra s gia t ng IgE trong huy t thanh và
t ng c ng ho t đ ng c a h th ng

mi n d ch. Thu c kháng IgE làm gi m
m c đ nghiêm tr ng c a viêm da d
ng tr em. [11]
G n nh t t c b nh nhân b viêm
da d ng đ u b S aureus khu trú trên
vùng da t n th ng. H n m t n a s
b nh nhân b viêm da d ng là do các
ch ng S aureus có kh n ng t o ra siêu
kháng nguyên xâm nh p. Nh ng b nh
nhân này có th phát tri n các kháng
th IgE đ c hi u siêu kháng nguyên
kích ho t các t bào viêm trên da.
Staphylococcal enterotoxin B là m t
siêu kháng nguyên đ c bi t là có kh
n ng đi u ch nh s bi u hi n IL-31
da. IL-31 đã đ c ch ng minh là gây
ng a và t n th ng da gi ng nh viêm
da d ng chu t. [2] Ngoài ra, các
ch ng S aureus kháng methicillin
gi m tính nh y c m v i vancomycin
đang gia t ng trên toàn th gi i và đã
đ c ghi nh n tr em b d ng. [12]
N ng đ IgE c th đ i v i
Malassezia furfur có t ng quan v i
m c đ nghiêm tr ng c a viêm da d
ng
m t nhóm b nh nhân. Các
kháng th IgE đ c hi u Malassezia này
4

đã đ c ch ng minh là có ph n ng
chéo v i các t kháng nguyên trong da
viêm da d ng. [2]
D ng th c n đ c coi là nguyên
nhân 1/3 đ n 1/2 tr em b viêm da
d ng. Th c ph m gây d ng có th
là nguyên nhân kh i đ u cho quá trình
t kích ho t IgE ph n ng v i các t
kháng nguyên bi u mô tr em b
viêm da d ng. [2] Các th c ph m gây
d ng ph bi n nh t tr em là tr ng,
đ u nành, s a, lúa mì, cá, tôm, cua, sò
và đ u ph ng, chi m 90% các tr ng
h p viêm da d ng do th c ph m gây
ra trong nghiên c u mù đôi, có đ i
ch ng v th c ph m. May m n là
nhi u tr ng h p d ng th c ph m có
ý ngh a lâm sàng t kh i trong vòng 5
n m đ u đ i, giúp b vi c n kiêng
kéo dài.
C ng th ng có th gây ra viêm da
d ng t i các v trí kích ho t các đ u
dây th n kinh trên da, có th do ho t
đ ng c a ch t P, peptit ho t tính trong
ru t (VIP), ho c thông qua h th ng
adenyl
cyclasecyclic
adenosine
monophosphate (cAMP).

Viêm da d ng là k t qu c a m i
quan h ph c t p gi a khuynh h ng
di truy n và ti p xúc v i môi tr ng,
bao g m c khí h u. [13] T l viêm
da d ng th p h n đáng k trong
kho ng 1/4 n m có đ m trung bình
cao nh t, và v i 2 y u t khác liên
quan đ n vi c t ng ti p xúc v i tia UV.

Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

4. D CH T
T l
Hoa K
Viêm da d ng x y ra kho ng
10-20% tr em và 2% ng i l n. [2]
Tr em m c đ ng th i b nh hen suy n
ho c s t c khô có t l m c b nh viêm
da d ng là 30-50%.
Qu c t
T l hi n m c b nh viêm da d ng
tr em trong th i gian 1 n m dao
đ ng t kho ng 2% Iran và Trung
Qu c đ n kho ng 20% Australasia,
Anh và Scandinavia. [14] i u thú v
là các qu n th di c t các khu v c có
t l l u hành th p đ n các khu v c có
t l l u hành cao h n đã cho th y t

l m c b nh viêm da d ng t ng lên,
c ng c ý t ng v nh h ng m nh
m c a môi tr ng trong s phát tri n
c a b nh viêm da d ng.
Ch ng t c
Không có s khác bi t v ch ng t c
đ c ghi nh n.
Gi i tính
Nam và n b nh h ng v i t l
và m c đ nghiêm tr ng nh nhau.
Tu i
Viêm da d ng có th g p m i
ng i m i l a tu i nh ng th ng
kh i phát tr s sinh t 2-6 tháng
tu i. Chín m i ph n tr m b nh nhân
b viêm da d ng kh i phát b nh tr c
5 tu i. [15] B y m i l m ph n tr m
5


cá nhân nh n th y s c i thi n rõ r t v
m c đ nghiêm tr ng c a b nh viêm
da d ng tu i 14; tuy nhiên, 25%
còn l i ti p t c tái phát đáng k trong
su t cu c đ i tr ng thành c a h .
M t nghiên c u n m 2009 k t lu n
r ng t l viêm da d ng tr em d i
2 tu i là 18,6%. [16]
5. TIÊN L

NG

Viêm da d ng kéo dài đ n tu i
tr ng thành 20-40% tr em m c
b nh. Nhi u tr em phát tri n viêm da
d ng n ng và ch b ng a ho c viêm
da n u ti p xúc v i các ch t kích ng
bên ngoài khi tr ng thành.
6. TI N S
Tiêu chu n ch n đoán viêm da d
ng (AD) đã đ c đ xu t b i Hanifin
và Rajka (1980) và ph n l n đ c
thông qua b i H c vi n D ng, Hen
suy n và Mi n d ch h c Hoa K . [17]
Các tr ng h p phù h p ph i có ít nh t
3 đ c đi m chính và ít nh t 3 đ c đi m
ph .
Các đ c đi m chính:
- Ng a
- Hình thái và s phân b đi n hình (ví
d , dày da vùng kh p và theo tuy n
tính ng i l n, liên quan v trí khuôn
m t và vùng c du i tr s sinh và
tr nh )
- Viêm da mãn tính ho c tái phát mãn
tính
- Ti n s cá nhân ho c gia đình b d
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

ng (ví d , hen suy n, viêm k t m c d
ng, viêm da d ng).
Các đ c đi m ph :
- Da khô
- Da v y cá, có các đ ng k s c
lòng bàn tay dày s ng nang lông
- Viêm da tay, viêm da chân
- Viêm môi
- Chàm núm vú
- Nh y c m v i nhi m trùng da (ví d :
v i Staphylococcus aureus, virus
herpes simplex [HSV], các lo i virus
khác, m n cóc, u m m lây, n m da)
da
- D u hi u quanh nang lông
- Pityriasis alba
- Tu i kh i phát s m
- Suy gi m kh n ng mi n d ch qua
trung gian t bào
- Viêm k t m c tái phát
- Thâm qu ng m t
- N p g p d i m t (ví d n p g p
Dennie, n p g p Morgan)
- N p g p c tr c
- Dày giác m c
- c th y tinh th d i bao tr c
- Nh y c m v i các y u t c m xúc
- Không dung n p th c ph m
- Ng a v i m hôi

- Không dung n p len
- Da v tr ng
- Ph n ng ki m tra da lo i I t c thì
- T ng toàn b l ng globulin mi n
d ch E (IgE) trong huy t thanh
- T ng b ch c u ái toan trong máu
ngo i vi

6


H u h t tr em b viêm da d ng
đ u có ti n s đáng chú ý là ng a d
d i và khô da. M c đ ng a đ c đánh
giá b ng ng a lan r ng. Tr em b nh
h ng th ng có ng ng ng a th p
h n, d n đ n t ng m c đ ph n ng
c a da đ đáp ng v i các kích thích.
B nh nhân có th không ch u n i m t
chu k ng a-gãi-ng a lu n qu n,
trong đó ng a kích thích khi gãi. Do
đó, đi u này làm t ng tình tr ng viêm
da và gây ra c m giác ng a nhi u h n,
do đó làm tr m tr ng thêm các đ t
bùng phát.
S thay đ i mi n d ch qua trung
gian t bào đã đ c ghi nh n nh ng
b nh nhân b viêm da d ng; nh ng
b nh nhân này có bi u hi n c suy
gi m ch c n ng hàng rào b o v da và

khi m khuy t v kh n ng mi n d ch
b m sinh c a da. [18] i u này đ c
quan sát lâm sàng khi có ti n s b
nhi m trùng da b t th ng l p đi l p
l i (ví d : eczema herpeticum, m n
cóc, u m m lây, da li u). [19, 20]
7. KHÁM LÂM SÀNG
Ba lo i t n th ng da sau đây
đ c ghi nh n:
- C p tính - Các n t ban đ và m n
n c ng a d d i trên n n da ban đ ;
th ng liên quan đ n s bong tróc và
tr y da r ng kèm theo d ch ti t huy t
thanh
- Bán c p tính - Ban đ , tr y da và
đóng v y

Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

- Mãn tính - Các m ng da dày lên, dày
da (lichenification), các s n d ng s i
(n t s n ng a); Có th cùng t n t i c
3 lo i t n th ng trong viêm da d ng
mãn tính
V trí t n th ng đi n hình theo tu i
nh sau:
- Tr s sinh không c đ ng - M t và
da đ u

- Tr s sinh đang bò - Các b m t du i
c a t chi, thân mình, m t và c
- Tr l n h n và v thành niên - C tay,
m t cá chân, m t tr c khu u tay, m t
sau khu u chân và c
- Ng i l n - Có th gi i h n chàm
bàn tay và bàn chân
Các phát hi n liên quan
Các phát hi n liên quan trong viêm
da d ng bao g m dày s ng nang
lông; n p nh n lòng bàn tay n i b t;
lichenification; d ng n p g p d i
m t; thâm qu ng m t do d ng; n p
g p ngang m i; da tái xanh quanh m i,
mi ng và tai; da v tr ng; b nh đ c
th y tinh th ; và dày s ng giác m c.
Dày s ng nang lông (Keratosis
pilaris), hay còn g i là da gà, bao g m
các n t s n sùi l n ph n trên c a
nang lông và t o ra m t l p da c ng
m t ngoài c a cánh tay và chân, mông
và thân.
N p nh n lòng bàn tay n i b t
th ng có ngay t khi m i sinh và t n
t i su t cu c đ i. Chúng bao g m ngày
càng nhi u đ ng nh n và các d u
hi u n i b t trên lòng bàn tay.
7

Dày da (lichenification) c tay,
m t cá chân, m t tr c khu u tay,
ho c m t sau khu u chân là đ c đi m
c a viêm da d ng mãn tính. Nó đ c
quan sát th y là các m ng da dày lên,
s n sùi, t ng s c t v i các n p nh n
da bình th ng tr nên sâu h n.
Lichenification đã đ c nghiên c u
v i m t mô hình th ng kê. [21]
D ng n p g p d i m t (còn
đ c g i là n p g p Morgan-Dennie,
n p g p Morgan, n p g p Dennie,
ho c n p nh n mông c ) là nh ng n p
g p da đ c quan sát th y ngay d i
mi d i c a c hai m t và đ c gi l i
trong su t cu c đ i.
Thâm qu ng m t do d ng là s
đ i màu vùng m t d i màu xám tím
do tr m ch máu d i. T ng áp l c
lên các đám r i t nh m ch m i và c nh
m i gây phù n nh ng vùng này, d n
đ n t ng d ng n p g p d i m t và
thâm qu ng m t do d ng.
N p g p ngang m i rõ là d u hi u
ph bi n c a b nh viêm m i d ng
đ ng th i, cùng v i d ng n p g p
d i m t và thâm qu ng m t do d
ng, có th là manh m i đ ch n đoán
d ng c đ a.
Da v n i (dermographism) là m t

ph n ng bình th ng 5% dân s .
Sau khi m t d ng c nh n c ng đ c
vu t lên da, đ ng đi c a d ng c
đ c quan sát nh m t đ ng màu đ ,
ti p theo là m t đ m đ cu i cùng phát
tri n thành mày đay. Ph n ng này x y
ra trong vòng 3 phút sau khi b tác
đ ng. Da v n i tr ng là m t ph n ng
ngh ch lý trong đó v ch đ ban đ u
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

đ c thay th trong vòng 10 giây b ng
v ch tr ng và không có mày đay. Ph n
ng này có th đ c quan sát th y
trong viêm da d ng và viêm da ti p
xúc d ng.
c th y tinh th d ng nh h ng
đ n 4-12% b nh nhân viêm da d ng
và x y ra s m h n nhi u so v i đ c
th y tinh th do tu i già. Chúng
th ng có hai bên, trung tâm và hình
khiên, và chúng phát tri n nhanh
chóng. B i vì b nh nhân nói chung
không có tri u ch ng, ch n đoán
th ng đ c th c hi n b ng cách
khám b ng đèn khe. T l đ c th y
tinh th b nh nhân d ng d ng nh
không liên quan đ n vi c s d ng

steroid t i ch .
Dày giác m c (Keratoconus) là
hi n t ng kéo dài b m t giác m c
đ c cho là do d i m t trong th i gian
dài và có th là m t thay đ i thoái hóa
c a giác m c. Keratoconus nh h ng
đ n kho ng 1% tr em b viêm da d
ng và nói chung có th thuyên gi m
khi s d ng kính áp tròng.
M t s ng i ng h s d ng h
th ng tính đi m, SCORAD (Index) là
h th ng tính đi m t t nh t đ c xác
nh n trong b nh viêm da d ng. [22,
23] M c đ b nh đ c đo b ng "quy
t c s 9", đ c áp d ng trên b n v
m t tr c / m t sau các t n th ng
viêm c a b nh nhân. Chúng đ c cho
đi m t 0-100 trên 6 m c, bao g m
ban đ , phù n / s n phù, bong tróc da,
dày s ng, r n c / đóng v y và khô,
v i m i m c đ c đánh giá trên thang
đi m t 0-3.
8


8. CH N OỄN PHÂN BI T

trùng do vi khu n.

-H i

ch ng
Hyperimmunoglobulinemia E
- Viêm da do r i lo n chuy n hoá k m
tr em (Pediatric Acrodermatitis
Enteropathica)
-Viêm da ti p xúc tr em
- Nhi m vi rút Herpes Simplex tr
em
- H i ch ng Wiskott-Aldrich
- Phenylketonuria (PKU)
- Gh
- Nhi m trùng Staphylococcus Aureus

Các ph

9. C N LÂM SÀNG
Xét nghi m
Không có xét nghi m xác đ nh nào
trong phòng thí nghi m đ c s d ng
đ ch n đoán viêm da d ng (AD).
N ng đ immunoglobulin E (IgE)
trong huy t thanh t ng cao và t ng
b ch c u ái toan trong máu ngo i vi
x y ra h u h t nh ng ng i b viêm
da d ng và nh ng phát hi n này có
th h u ích trong vi c xác nh n tình
tr ng d ng c a các tr ng h p nghi
ng . Quan sát th y s hi n di n c a
IgE huy t thanh ch ng l i thành t bào
c a S aureus trong h i ch ng t ng IgE

và viêm da d ng.
Các b nh nhi m trùng thông
th ng gi ng ho c bi n ch ng viêm
da d ng có th đ c ki m tra nh
sau: ti n hành ph t t bào Tzanck đ
tìm vi rút herpes simplex (HSV), ch
ph m kali hydroxit (KOH) đ i v i
n m và nhu m Gram đ tìm nhi m
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

ng pháp khác

Chích da đ v i các ch t gây d ng
thông th ng có th giúp xác đ nh các
tác nhân c th gây viêm da d ng.
chính xác, ph i ng ng thu c kháng
histamine trong 1 tu n và steroid t i
ch trong 2 tu n tr c khi th nghi m.
M c dù xét nghi m da th ng đ c s
d ng nh t tr nh m c b nh t trung
bình đ n n ng, k t qu xét nghi m âm
tính gi và d ng tính gi không ph i
là hi m
tr em d i 8 tu i. N u
d ng tính, các xét nghi m này không
nh t thi t ch ra các y u t kh i phát
có ý ngh a lâm sàng. Chích da ch cho
th y b nh nhân đã b m n c m v i các

kháng nguyên c th . Ví d , h u h t
tr em đ c ch ng minh là b d ng
nhi u lo i th c ph m b ng các xét
nghi m da ch cho th y các ph n ng
d ng có th phát hi n lâm sàng v i 3
lo i th c ph m tr xu ng khi đ c
ki m tra b ng th nghi m can thi p
ng u nhiên mù đôi.
Xét nghi m ch t h p th phóng x
(RAST) và xét nghi m h p th mi n
d ch liên k t v i enzym (ELISA) in
vitro xác đ nh IgE huy t thanh h ng
đ n các ch t gây d ng c th (IgE đ c
hi u cho ch t gây d ng). C ng nh
các xét nghi m chích da, các ph ng
pháp ch n đoán này cho th y giá tr d
đoán kém đ i v i d ng th c ph m có
ý ngh a lâm sàng và có th t o ra k t
qu d ng tính gi khi huy t thanh c a
b nh nhân có n ng đ IgE không đ c
hi u (ho c t ng s ) t ng cao.
9


Gi i ph u b nh
T n th ng d ng chàm c p tính
cho th y d u hi u mô h c c a t ng
s ng hóa, á s ng hóa, acanthosis v i
l p t bào h t gi m ho c không có.
Các đ c đi m quan tr ng trong

ch n đoán mô h c bao g m hi n t ng
x p hóa (tích t ch t l ng các vùng
gian bào và n i bào) và hi n t ng
xu t bào (s xâm nh p c a b ch c u
qua l p bi u bì).
T n th ng chàm mãn tính có bi u
hi n t ng s ng v i các vùng b
parakeratosis và papillomatosis (s
t ng sinh h ng lên c a các nhú da).
10. CH M SịC Y T
Gi

m

B c n n t ng và quan tr ng nh t
trong vi c ch ng l i b nh viêm da d
ng (AD) là gi m cho l p s ng. Vi c
gi m đ y đ giúp duy trì hàng rào
l p s ng, gi m thi u tác đ ng tr c ti p
c a các ch t gây kích ng và d ng
lên da và t i đa hóa tác d ng c a các
li u pháp bôi t i ch , do đó gi m nhu
c u s d ng steroid t i ch .
T m ngâm n c m kéo dài 10-20
phút là lý t ng. [15] Nên tránh dùng
n c quá nóng đ tránh c vi c giãn
m ch, có th gây ng a và t n th ng
hàng rào b o v da do b ng.
Có th s d ng m t l ng nh d u
t m ho c ch t t o nh t ng đ có

thêm đ m tr l n h n và thanh
thi u niên. D u t m ho c ch t t o nh
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

t ng d n đ n tình tr ng tr n tr t;
c nh báo b nh nhân và ph huynh v
các nguy c d n đ n ch n th ng và
ch t đu i sau khi ngã. Các ch t đ t m
không kê đ n có s n bao g m Aveeno
Colloid Oatmeal, RoBathol, Maypo,
d u h t bông v i Brij 93, ho c d u
khoáng.
Các lo i xà phòng đ c khuy n
ngh là lo i nh và không có mùi v i
đ pH trung tính. Ví d bao g m
Dove, Oil of Olay, Caress, Camay,
Aveeno và Purpose. Ngay c nh ng
lo i xà phòng nh này c ng th ng
quá khô đ i v i da d ng. N u tr em
tr c tu i d y thì, ch t m v i n c có
th thích h p h n. B nh nhân sau d y
thì c n dùng xà nách và b n nh ng
không c n dùng n i khác.
N u xà phòng quá kích ng da, có
th s d ng các lo i s a và kem k
n c nh Cetaphil, Diprobase và
Unguentum Merck. Nh ng ch t này
có đ c tính làm s ch tuy t v i và ít có

kh n ng gây kích ng. Nên thoa
chúng không c n n c và xoa nh
nhàng kh p b m t da cho đ n khi t o
b t nh . Sau đó, có th dùng kh n
bông m m ho c kh n gi y đ lau s ch
tác nhân, đ l i m t l p màng b o v
g m stearyl alcohol và propylene
glycol.
D u g i đ u dành cho tr em có th
đ c s d ng đ ki m soát viêm da
đ u.

10


Ch t làm m m
Sau khi t m nên thoa ngay ch t làm
m m da lên toàn b b m t da đ gi
m trong l p bi u bì. N u không thoa
ch t làm m m da trong vòng 3 phút
sau khi r i kh i b n t m, s bay h i s
gây khô da quá m c. Không nên lau
khô da hoàn toàn b ng kh n tr c khi
thoa ch t làm m m da; thay vào đó, v
nh da b ng kh n đ lo i b n c d
th a là đ . Tuy nhiên, b ng ch ng s
b đ c báo cáo vào n m 2020 cho
th y ch t làm m m có th không có l i
cho vi c phòng ng a ban đ u viêm da
d ng tr s sinh. [24]

Ch t làm m m da th ng đ c
khuy n ngh là lo i k n c và d a
trên g c d u; chúng bao g m Vaseline
petrolatum, Crisco, d u th c v t,
Aquaphor và Elta. ôi khi, cha m có
th th y nh ng tác nhân này quá nh n
đ s d ng hàng ngày và có th cung
c p các l a ch n thay th d ng kem.
Các lo i kem thông th ng bao g m
DML Forte, Moisturel, Aveeno,
Curel, Purpose, Dermasil, Neutrogena
và Eucerin. Nhóm kem d ng m th
hai này kém hi u qu h n vì tác d ng
gi m c a kem kém h n so v i thu c
m ; do đó, chúng ch nên đ c s
d ng n u các ch t làm m m d a trên
thu c m không đ c dung n p t t.
Lo i s n ph m d ng m m i nh t
là ch t làm m m g c lipid có ceramide
chi m u th (TriCeram), nh m m c
đích s a ch a ch c n ng hàng rào l p
s ng b m t trong viêm da d ng. M t
nghiên c u cho th y ch s m c đ
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

nghiêm tr ng trên lâm sàng gi m đáng
k và s gi m m t n c qua bi u bì
tr em có kem d ng m truy n th ng

đ c thay th b ng TriCeram trong 3
tu n. [25] Các ch ph m ch a
ceramide khác c ng đ c bán trên th
tr ng. [26]
Các s n ph m có ch a urê đã đ c
ch ng minh là làm m m và d ng m
cho da khô. Các ch ph m th ng có
s n bao g m kem ho c kem d ng da
Aquacare và Ureacin Crème. Các ch
ph m axit alpha-hydroxy và axit lactic
c ng h u ích nh ch t d ng m. Các
th ng hi u tên tu i bao g m Aqua
Lacten Lotion, AmLactin Lotion,
LactiCare Lotion, Lac-Hydrin Lotion,
và Nutraderm 30. Ngoài ra, kem
d ng da ch a 12% amoni lactate đã
đ c ch ng minh là c i thi n ch c
n ng hàng rào b o v da và th m chí
gi m thi u teo da ho c bi u bì do
corticosteroid gây ra. [25] Do c m
giác châm chích tr em b b nh da
c p tính ho c n t n , urê n ng đ 10%
đ c u tiên h n so v i n ng đ cao
h n và c ng nên c n th n khi áp d ng
các ch ph m axit alpha-hydroxy và
axit lactic. LactiCare-HC Lotion c ng
ch a hydrocortisone đ có ích trong
các đ t bùng phát c p tính c a viêm da
d ng.
i v i tr em b nhi m trùng da

l p đi l p l i, thêm 2 thìa cà phê thu c
t y gia d ng (ví d : Clorox) m i
gallon n c t m có th giúp gi m t l
m c các b nh nhi m trùng đó. M t
b n t m đi n hình ch a kho ng 25-40
gallon n c. Trong các đ t c p c a
11


b nh viêm da d ng c p tính, đ 1 c c
mu i n vào b n t m có th c i thi n
tri u ch ng châm chích mà nh ng đ a
tr này th ng g p khi t m.
B ng t r t h u ích đ i v i các
lo i bùng phát da d ng và viêm da d
ng n ng kháng tr . [27] Chúng có th
đ c s d ng trên các t n th ng dày
s ng khô đ c i thi n quá trình làm m
và t ng s
xâm nh p c a
corticosteroid bôi t i ch ; chúng c ng
ho t đ ng t t đ làm khô các t n
th ng ch y n c ho c r n c nh
bay h i. C m giác mát l nh trên da do
bay h i ch m khi b ng t có tác d ng
ch ng viêm và gi m ng a. Hàng rào
c h c c a b ng t c ng ng n ng a
tr y x c, giúp v t th ng mau lành
h n và b o v da kh i ti p xúc v i ch t
gây d ng và vi khu n. C n l u ý ch

s d ng các ch ph m corticosteroid
đã đ c pha loãng v a đ (n u đ c
s d ng) đ b ng kín đ ng n ch n s
c ch tr c h đ i-tuy n yên-th ng
th n và các tác d ng ph t i ch trên
da. Vi c th c hi n b ng t nên đ c
trì hoãn ít nh t 2-3 ngày sau khi b t
đ u đi u tr kháng sinh cho các t n
th ng b i nhi m đ cho phép theo
dõi s c i thi n lâm sàng c a các t n
th ng b nhi m trùng. [3]
Dung d ch Burow 1:40 là m t lo i
b ng t đ c s d ng ph bi n vì nó
có tác d ng di t khu n và ng n ch n
các v t th ng r n c do s k t t a
c a protein. Dung d ch đ c chu n b
d dàng b ng cách hòa tan m t gói
Domeboro ho c viên s i b t trong n a
lít n c m. S d ng n c m là đi u
c n thi t vì n c nóng làm giãn m ch,
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

làm t ng r d ch và ng a, trong khi
n c l nh gây co m ch và giãn m ch
th phát. Nhúng kh n m m (ví d :
kh n tay, tã m ng, d i ga tr i gi ng)
vào dung d ch cho đ n khi
t v a

ph i nh ng không nh gi t. t b ng
lên vùng da b nh h ng, đ nh k làm
t l i. Trong nh ng tr ng h p
nghiêm tr ng, có th bôi corticosteroid
t i ch sau khi ch m đ t ng c ng
kh n ng th m th u và tác d ng c a
thu c.
Tìm t v n tâm lý, ph n h i sinh h c,
k thu t th giãn, li u pháp mát-xa và
đi u ch nh hành vi n u các y u t gây
c ng th ng c m xúc là m t y u t góp
ph n gây ra viêm da d ng.
Thu c c ch phosphodiesterase-4
(PDE-4) t i ch
Thu c m bôi ngoài da Crisaborole
2% (Eucrisa) đã đ c C c Qu n lý
Th c ph m và D c ph m Hoa K
(FDA) phê duy t vào tháng 12 n m
2016 cho b nh viêm da d ng t nh
đ n trung bình ng i l n và tr em
t 2 tu i tr lên. S ch p thu n d a
trên hai th nghi m có đ i ch ng v i
gi d c (n = 1522). Nh ng b nh nhân
đ c đi u tr b ng ph ng pháp đi u
tr đã đ t đ c ph n ng t t h n v i da
s ch ho c g n nh s ch t n th ng sau
28 ngày so v i nh ng b nh nhân đ c
đi u tr b ng gi d c (P <0,001). [28]
Vào tháng 3 n m 2020, FDA đã m
r ng ch đ nh bao g m tr s sinh và

tr em t 3 tháng tu i tr lên. S d ng
cho b nh nhi t 3 tháng đ n d i 2 tu i
đ c h tr b i d li u t th nghi m
12


d c đ ng h c, an toàn và open-label tu n 16 ít nh t 75% v Ch s Di n tích
trong 28 ngày (n = 137). [29]
và M c đ B nh chàm (EASI) đã đ c
báo cáo nhi u b nh nhân t ng nh n
Li u pháp sinh h c m c tiêu trong phác đ c a Dupilumab h n đáng k
viêm da d ng
so v i nh ng b nh nhân dùng gi d c
(P <0,001). [32] S ch p thu n thanh
Li u pháp kháng IL-4Ra (Dupilumab) thi u niên d a trên m t th nghi m
Dupilumab là m t kháng th đ n pha 3 cho th y s c i thi n có ý ngh a
dòng c ch tín hi u interleukin (IL) – th ng kê c a EASI-75 nhóm đ c
4 và IL-13 b ng cách ng n ch n IL- đi u tr b ng Dupilumab so v i gi
4Ra dùng chung và ban đ u đã ch ng d c. [33]
minh hi u qu trong các th nghi m
K t qu t th nghi m giai đo n 3
lâm sàng giai đo n 2. [30, 31] Ban đ u (LIBERTY AD PEDS; n = 367) tr
nó đã đ c FDA ch p thu n cho ng i em t 6-11 tu i cho th y 75% tr em
l n vào n m 2017, nh ng ng i b dùng thu c Dupilumab và bôi
viêm da d ng t trung bình đ n n ng corticosteroid t i ch đ t đ c EASIkhông đ c ki m soát đ y đ b ng các 75 sau 16 tu n so v i 26-28% tr em
li u pháp kê đ n t i ch ho c khi các ch s d ng corticosteroid t i ch (P
li u pháp đó không đ c khuy n <0,001). [34]
khích. N m 2019, ch đ nh này đ c
m r ng bao g m c thanh thi u niên Tia UV
t 12 tu i tr lên và vào n m 2020 bao

g m c tr em d i 6 tu i. Nó là m t
Tia UV có th có l i cho m t s
m i tiêm d i da đ c th c hi n 2 b nh nhân.
tu n m t l n.
Tia UVB có th giúp ki m soát và
S ch p thu n c a Dupilumab d a lo i b ho c làm gi m rõ r t nhu c u
trên các th nghi m lâm sàng nghiên s d ng steroid. Các thi t b m i v i
c u v Dupilumab d i d ng đ n tr b c sóng h p đ c bi t hi u qu . Tia
li u (SOLO 1 và SOLO 2) và khi s UVA đã đ c s d ng đ n l , k t h p
d ng đ ng th i v i corticosteroid t i v i dùng psoralen u ng (PUVA), ho c
ch (CHRONOS). K t qu t các th v i tia UVA 1 li u cao (đ n v quang
nghi m SOLO 1 (n = 671) và SOLO 2 ph 340-400 nm).
(n = 708) cho th y 36-38% b nh nhân
Vi c s d ng li u pháp ánh sáng
đ c tiêm có đi m 0 ho c 1 (s ch ho c UVA và psoralen gi m đáng k vì
g n s ch t n th ng) trên thang đi m ph ng pháp này rõ ràng làm t ng t c
ánh giá Toàn c u c a i u tra viên đ lão hoá do ánh sáng và làm t ng
so v i gi d c (8-10%) (P <0,001). nguy c ung th da. Tia c c tím ph
Ngoài ra, s c i thi n t ban đ u đ n UVA 1 ho t đ ng b ng cách làm gi m
các v trí liên k t c a t bào
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

13


immunoglobulin E (IgE) và gây ra quá
trình ch t t bào các t bào viêm và
đã ch ng minh hi u qu đáng k trong

đi u tr viêm da d ng. M t s ít b nh
nhân phát tri n ban đ ho c bùng phát
b nh khi đi u tr b ng ánh sáng.
Li u pháp mi n d ch d

ng

Li u pháp mi n d ch d ng hi n
ch đ c ch đ nh cho nh ng b nh
nhân b viêm m i d ng ho c hen
suy n d ng. Tuy nhiên, m t s th
nghi m ng u nhiên nh có đ i ch ng
đã cho th y l i ích lâm sàng đáng k
c a li u pháp mi n d ch tiêm d i da
ho c li u pháp mi n d ch ng m d i
l i v i chi t xu t m t b i nhà
nh ng b nh nhân m n c m v i m t b i
nhà. Các th nghi m ng u nhiên l n
h n, mù đôi, có đ i ch ng v i gi
d c là c n thi t đ xác nh n nh ng
phát hi n này. [35]
11. CH

N

Vi c nuôi con b ng s a m có th
giúp ng n ng a s phát tri n c a b nh
viêm da d ng tr em hay không v n
ch a rõ ràng. M t báo cáo lâm sàng t
H c vi n Nhi khoa Hoa K khuy n

ngh cho tr bú s a m hoàn toàn thay
vì cho tr bú s a công th c trong 4
tháng đ u đ i đ ng n ng a s phát
tri n c a viêm da d ng tr s sinh
có nguy c cao b d ng. [36] Tuy
nhiên, m t s nghiên c u không tìm
th y l i ích b o v c a vi c nuôi con
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

b ng s a m hoàn toàn trong 3-6 tháng
đ u đ i. [37, 38]
Vi c b sung s a công th c th y
phân r ng rãi tr có nguy c cao b
viêm da d ng d ng nh có hi u qu
h n trong vi c ng n ng a viêm da d
ng so v i vi c b sung s a công th c
th y phân m t ph n ho c s a bò. [36]
Tuy nhiên, công th c s a bò th y phân
m t ph n có th có l i trong vi c đi u
tr tr s sinh b viêm da d ng t nh
đ n trung bình trong 6 tháng đ u đ i
mà không nh h ng đ n tình tr ng
dinh d ng c a tr . [39]
i v i tr em trên 5 tu i, ch đ
n lo i tr có đ y đ dinh d ng là
m c tiêu n u các th nghi m mù đôi
có đ i ch ng v i gi d c cho th y d
ng th c ph m có ý ngh a lâm sàng.

Tuy nhiên, h u h t các xét nghi m da,
xét nghi m ch t h p th d ng phóng
x (RAST) và xét nghi m ch t h p th
mi n d ch liên k t v i enzym (ELISA)
cho th y k t qu d ng tính v i các
ch t gây d ng th c ph m không đ c
coi là nguyên nhân gây bùng phát b nh
trong các th nghi m lâm sàng; do đó,
ch đ n lo i tr hi m khi đ c ch
đ nh.
12. SINH HO T
C m hút thu c trong nhà và các
khu v c khác có tr b d ng hay lui
t i.
Th c hi n các bi n pháp ki m soát
m t b i cho tr em có đ nh y c m v i
m t b i. T v n cho cha m s d ng
bao nh a ch ng m t b i xung quanh
14


g i, n m. Gi t ga gi ng b ng n c
nóng hàng tu n đ lo i b m t b i. C i
b th m và màn kh i phòng ng ho c
hút b i th m và màn hàng tu n đ lo i
b m t b i.
i v i nhóm tr b viêm da d
ng c ng b d ng đ ng hô h p v i
các ch t gây d ng t đ ng v t, cha
m nên cân nh c lo i b đ ng v t ra

kh i nhà ho c nh t chúng vào nh ng
khu v c trong nhà mà tr nh y c m
không ti p xúc v i lông ho c n c b t
c a chúng.
Tránh các ch t gây kích ng gây ra
chu k ng a-gãi-ng a (ví d : xà
phòng, ch t t y r a, hoá ch t, qu n áo
x c ng, nhi t đ và đ m quá cao).
S d ng xà phòng kh ch t béo t i
thi u có đ pH trung tính (ví d :
Dove). Tránh làm khô da quá m c v i
các ch t làm se da có ch a c n. Gi t
qu n áo m i tr c khi m c đ lo i b
hóa ch t trong s n xu t. S d ng n c
gi t đ thay vì b t gi t và thêm chu k
x th hai đ lo i b t t c thành ph n
còn sót l i.
M c qu n áo v i cotton ho c pha
cotton r ng rãi; tránh dùng đ len.
S d ng máy t o đ m vào mùa
đông đ tránh khô da quá m c và máy
đi u hòa nhi t đ vào mùa hè đ ng n
ti t m hôi và các tác đ ng x u liên
quan đ n da.
m trong nhà gi m
giúp ng n ng a s phát tri n c a n m
m c.

Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

13. BI N CH NG
Bi n ch ng th ng g p nh t c a
b nh viêm da c đ a là nhi m trùng th
phát.
Các nhóm t c u và liên c u khu n
tan huy t beta nhóm A là nh ng vi
khu n th ng xuyên đ c tìm th y
nh t t các t n th ng da. T n th ng
chàm b i nhi m xu t hi n d i d ng
ban đ k t h p v i d ch ti t huy t
thanh ho c m và đóng v y. Có th có
v y nh n m trên b m t t n th ng
và có th có m n m nh
rìa. Luôn
xem xét tình tr ng nhi m trùng trong
các đ t bùng phát c p tính c a viêm da
d ng mãn tính ho c trong các tr ng
h p không đáp ng v i li u pháp thích
h p.
Li u pháp kháng sinh t i ch r t
h u ích cho các tr ng h p nhi m
trùng khu trú; tuy nhiên, đi u tr toàn
thân đ c u tiên h n đ i v i các
tr ng h p nhi m trùng tái phát ho c
lan r ng. Thu c đ c l a ch n là
penicillin G n u liên c u khu n nhóm
A là vi khu n gây nhi m đ c xác
đ nh. S d ng erythromycin ho c

penicilin bán t ng h p (ví d :
nafcillin, oxacillin, dicloxacillin) n u
nguyên nhân có th là S. aureus. Nh p
vi n và s d ng kháng sinh đ ng t nh
m ch đ c ch đ nh trong tr ng h p
nhi m trùng xâm l n (ví d , viêm
x ng). Th c hi n phân tích n c ti u
và quan sát ch t ch b nh nhân đ tìm
các tri u ch ng trong ít nh t 7 tu n sau
khi đi u tr các vùng l u hành b nh
vì đi u tr kháng sinh toàn thân không
15


ng n ng a đ c viêm c u th n b i
nhi m sau nhi m trùng da v i các
ch ng liên c u khu n M gây b nh
th n.
Ít ph bi n h n, nh ng b nh nhân
b viêm da d ng có th phát tri n m t
m n n c bùng phát đ c g i là
Kaposi varicelliform ho c chàm b i
nhi m Herpes. M n n c và m n m
th ng lõm đi n hình và ban đ u ch
gi i h n vùng da b chàm nh ng sau
đó có th lan sang vùng da bình
th ng. Sau đó trong quá trình c a
b nh, bong tróc da có th nhi u h n và
k t h p l i, d n đ n bong tróc da trên
khu v c l n. Ph t t bào m n n c

Tzanck ho c c y vi rút xác nh n ch n
đoán. i u tr b ng acyclovir (n u
nh , dùng 25-30 mg / kg / ngày, t i đa
200 mg, 5 l n m i ngày b ng đ ng
u ng; n u n ng, dùng 5 mg / kg / li u
m i 8 gi ho c 1,5g / m2 / ngày tiêm
t nh m ch) .
Viêm da d ng làm t ng g n g p
đôi nguy c phát tri n Lymphoma c a
m t ng i. Nguy c này t ng lên khi
s d ng steroid t i ch m nh, đ c bi t
là trong th i gian dài. [40]
R i lo n gi c ng th ng g p
nh ng ng i b viêm da d ng. [41,
42] Gi m hi u qu gi c ng , b t đ u
gi c ng tr h n, gi c ng b phân
m nh h n và gi m gi c ng chuy n
đ ng m t không nhanh. Gi m bài ti t
melatonin vào ban đêm có th liên
quan. Các bà m c ng có th b r i
lo n gi c ng và ki t s c do b nh viêm
da d ng c a con h . [43]
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

14. PHÒNG NG A
Phòng ng a các đ t bùng phát c p
tính và s phát tri n sau đó c a các t n
th ng mãn tính c a viêm da d ng là

nh ng ch s đ đi u tr thành công
c n b nh này. Duy trì đ m đ y đ
c a l p s ng, tránh các ch t gây d ng
và kích ng đã bi t ho c có th x y ra,
t đi u tr nhanh chóng v i lo i steroid
t i ch thích h p và s d ng h p lý các
li u pháp b sung (ví d : thu c gi m
ng a, thu c gi m c ng th ng, kháng
sinh) là n n t ng c a đ m b o ch t
l ng cu c s ng cao không b c n tr
b i các khía c nh nghiêm tr ng h n
c a c n b nh này.
Các tác nhân gây viêm không đ c
hi u b nh nhân viêm da d ng có
th bao g m các ch t kích ng v t lý
ho c hóa h c. Các bi n pháp đ n gi n
sau đây nên đ c th c hi n trong cu c
s ng hàng ngày đ gi m t n su t và
m c đ nghiêm tr ng c a các đ t bùng
phát viêm da d ng do kích ng [44]:
- Nên tránh các s n ph m ch m sóc
da có ch a c n và ch t làm se.
- Qu n áo m i nên đ c gi t tr c
khi s d ng đ lo i b formaldehyde
và các hóa ch t khác.
- Ch t t y r a d ng l ng đ c a
chu ng h n ch t t y d ng b t đ gi t
qu n áo, vì ch t l ng d x h n. Chu
k x th hai c ng có th c i thi n vi c
lo i b ch t t y r a còn sót l i.

- B nh nhân nên t m ngay sau khi b i
trong h b i kh trùng b ng clo và sau
16


đó nên thoa kem d ng m.
- Các s n ph m dành cho da không
có ch t t o mùi không gây d ng ho c
dành cho "da nh y c m" có th ít gây
kích ng h n các lo i s n ph m dành
cho da khác.
B sung men vi sinh tr c khi sinh
và sau khi sinh có th h u ích trong
vi c ng n ng a s phát tri n c a viêm
da d ng tr nh . Trong m t phân
tích t ng h p n m 2008, l i khu n
đ c nghiên c u ph bi n nh t là
Lactobacillus rhamnosus GG. [45]
Các nghiên c u đ i ch ng ng u nhiên,
l n h n là c n thi t đ xác nh n nh ng
phát hi n ban đ u này.
M t con chó s ng trong nhà khi m i
sinh có liên quan đ n vi c gi m 50%
t l m c b nh viêm da d ng khi 3
tu i. [6] M t nghiên c u cho th y
r ng, đ tu i 4 tu i, tr nh y c m v i
chó ít có nguy c m c b nh chàm h n,
trong khi nh y c m v i mèo làm t ng
nguy c đáng k . [46]
Tr em m c b nh da v y cá nên

tránh ti p xúc v i mèo m i sinh đ
ng n ng a viêm da d ng. [47]
Cho con bú trong 4 tháng đ u đ i
có th làm gi m t l m c và m c đ
nghiêm tr ng c a b nh d ng tr em
nh ng ch m c đ khiêm t n và ch
nh ng ng i có nguy c cao. [48]

ng c a b nh nhân v i đi u tr . Phân
tích nh ng th t b i trong đi u tr đ
bi t s hi n di n c a vi khu n kháng
thu c, viêm da ti p xúc v i thu c (ví
d : ch t b o qu n trong các ch ph m
steroid, bacitracin) ho c s không tuân
th c a cha m .
16. I U TR
16.1 Tóm t t đi u tr

Corticosteroid t i ch là ph ng
pháp chính trong đi u tr viêm da d
ng (AD). [49] Các lo i thu c này làm
gi m viêm và ng a ch y u b ng cách
c ch ho t đ ng phiên mã c a các gen
ti n viêm khác nhau. Steroid t i ch
ch nên đ c áp d ng cho các khu v c
nghiêm tr ng c a đ t c p tính, trong
khi các ch t làm m m nên đ c s
d ng trên ph n còn l i c a da. Vi c s
d ng th ng xuyên ch t làm m m da
tr em b viêm da d ng t nh đ n

trung bình làm gi m m c đ nghiêm
tr ng c a tri u ch ng; chúng nên đ c
coi là đi u tr first-line. [50] Vi c h p
th steroid t i ch t t h n nhi u khi da
đ m; do đó, th i gian lý t ng đ áp
d ng là trong 3 phút đ u tiên sau khi
t m. Các công th c steroid t i ch
khác nhau, theo th t t ng d n v đ
che ph , bao g m d ng l ng (lotion),
15. GIÁM SÁT
kem bôi (cream), gel và thu c m
(ointment). Ph ng pháp qu n t ch
C n theo dõi th ng xuyên s m đ ng v i corticosteroid pha loãng đã
trong đ t viêm da d ng (AD) đ đ m đ c ng h . [51]
b o tuân th và đánh giá kh n ng đáp

Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

17


Crisaborole, m t ch t c ch
phosphodiesterase-4 (PDE-4), đ c
ch p thu n cho tr em. Vào tháng 3
n m 2020, FDA đã m r ng ch đ nh
bao g m tr s sinh và tr em t 3
tháng tu i tr lên. S d ng cho b nh
nhi t 3 tháng đ n d i 2 tu i đ c h

tr b i d li u t th nghi m d c
đ ng h c, an toàn và open-label trong
28 ngày (n = 137). [29] Thu c c ch
PDE-4 d a trên boron này có th đ c
s d ng trong b nh viêm da d ng t
nh đ n trung bình. [52] Thu c làm
gi m viêm da và ng a liên quan mà
không có tác d ng ph không mong
mu n rõ ràng.
Lotion ch a n c và có th b khô
do hi u ng bay h i; do đó, chúng
đ c s d ng h u h t các vùng da
đ u và râu, n i tác đ ng làm khô
không có v n đ gì. Các lo i lotion có
ch a c n có th gây ra c m giác b ng
rát khi thoa, đ c bi t là trên vùng da có
v t n t ho c loét. Lotion có th ch a
ch t b o qu n, ch t hòa tan và h ng
li u có th gây kích ng da.
Các lo i kem th ng đ c dung
n p t t nh ng ít d ng m h n thu c
m . Các lo i kem đ c a chu ng vì
làm vùng da đi u tr ít bóng m và
thu n ti n h n khi th i ti t nóng b c
vì chúng ít gây t c các tuy n m hôi
h n so v i thu c m và gel. C ng nh
lotion, kem có th ch a ch t b o qu n,
ch t hòa tan và h ng th m có th gây
kích ng da.
Các lo i kem th ng đ c dung

n p t t nh ng ít d ng m h n thu c
m . Các lo i kem đ c a chu ng vì
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

làm vùng da đi u tr ít bóng m và
thu n ti n h n khi th i ti t nóng b c
vì chúng ít gây t c các tuy n m hôi
h n so v i thu c m và gel. C ng nh
lotion, kem có th ch a ch t b o qu n,
ch t hòa tan và h ng th m có th gây
kích ng da.
Gel có kh n ng gây t c ngh n cao,
nh ng g c propylene glycol gây kích
ng da và làm khô da. Do đó, gel,
t ng t nh lotion, đ c s d ng ch
y u vùng da đ u và râu, n i tác đ ng
làm khô không có v n đ gì. Chúng r t
hi u qu trong vi c đi u tr các t n
th ng c p r n c ho c m n n c c a
viêm da d ng.
Thu c m là ch t gi m t t nh t
trong s các lo i steroid bôi t i ch ,
nh ng kh n ng gây t c c a chúng có
th không đ c dung n p t t vì chúng
làm nh h ng ch c n ng tuy n m
hôi và d n đ n s phát tri n c a viêm
da do t c m hôi, đ c bi t là nh ng
vùng khí h u m m. Thu c m là

ph ng ti n u tiên cho các m ng da
dày, dày s ng c a viêm da d ng.
Corticosteroid toàn thân đã đ c s
d ng trong viêm da d ng mãn tính
n ng, nh ng vi c s d ng b h n ch
tr em vì nguy c tác d ng ph nghiêm
tr ng liên quan đ n vi c s d ng kéo
dài, bao g m ch m phát tri n và c ch
mi n d ch.
Thu c kháng histamine đ ng
u ng có hi u qu nh thu c ch ng
ng a toàn thân, thu c an th n và thu c
gi m lo âu nh . Nh ng đi u này đ c
bi t có l i vào ban đêm vì ng a th ng
n ng h n vào ban đêm. Thu c kháng
18


histamine đ ng u ng th ng đ c s
d ng bao g m diphenhydramine,
hydroxyzine và doxepin. Pramoxine là
m t ch t ch ng ng a t i ch và có th
đ c tìm th y trên th tr ng nh
Prax, Pramosone ho c PrameGel.
Nh a than đá bôi t i ch (Coal tar)
có tác d ng ch ng ng a và ch ng
viêm. [53] Chúng ho t đ ng nh ch t
kh trùng và ch t làm se da, đ ng th i
giúp đi u ch nh quá trình s ng hóa b t
th ng b ng cách gi m s t ng sinh

bi u bì và thâm nhi m qua da. Chúng
có hi u qu nh tác nhân th hai đ i
v i viêm da d ng bán c p, mãn tính
và viêm da d ng dày s ng. Các ch
ph m đ c ch p nh n v m t th m m
có s n và bao g m AquaTar, Estar,
Fototar, PsoriGel và Neutrogena T /
Derm Tar Emollient. D u g i đ u Tar,
ch ng h n nh Neutrogena T-Gel, có
hi u qu đ i v i da đ u. Các tác d ng
ngo i ý có th bao g m viêm nang
lông và nh y c m v i ánh sáng.
Thu c c ch calcineurin t i ch
(ví d : tacrolimus, pimecrolimus) là
nhóm thu c bôi m i nh t cho b nh
viêm da d ng. Các ch t đi u hòa
mi n d ch không steroid này ho t đ ng
b ng cách đi u ch nh gi m s phóng
thích ch t trung gian ho c bi u hi n
cytokine c a các t bào khác nhau, bao
g m t bào tr giúp Th1, t bào tr
giúp Th2, t bào mast, b ch c u ái
toan, t bào s ng và t bào
Langerhans. Các ch t
c ch
calcineurin có th đ c bi t h u ích đ
đi u tr các vùng da m t, b n ho c
nách, n i các ph ng pháp đi u tr
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

không s d ng steroid đ c u tiên.
S an toàn c a pimecrolimus đã đ c
nh n m nh đ i v i tr s sinh và
nh ng tr em khác, v i k t lu n là d
b nhãn h n ch . [54] Thu c c ch
calcineurin và corticosteroid có l i ích
t ng t , nh ng lo i thu c tr c đây
đ t h n và có th gây ng a và b ng da.
[49]
M t s nghiên c u đã ghi nh n s
c i thi n nhanh chóng và kéo dài v
đi m s m c đ nghiêm tr ng trên lâm
sàng tr em và ng i l n v i nhi u
m c đ nghiêm tr ng c a viêm da d
ng đ c đi u tr b ng thu c c ch
calcineurin t i ch . Nghiên c u đã cho
th y tác d ng có l i c a các ch t c
ch calcineurin t i ch
nh ng b nh
nhân kháng v i đi u tr b ng
corticosteroid t i ch . [55, 56] Tác
d ng ngo i ý ph bi n nh t là c m giác
nóng rát c c b khi bôi thu c, nh ng
tri u ch ng này có xu h ng gi m d n
sau vài ngày đ u s d ng.
Vào tháng 1 n m 2006, C c Qu n
lý Th c ph m và D c ph m (FDA)
đã phê duy t c nh báo h p đen đ i v i

thu c bôi tacrolimus và pimecrolimus.
C nh báo nh n m nh đ n vi c thi u d
li u an toàn dài h n và có th có m i
liên h v i các kh i u ác tính. Không
có m i liên h nhân qu nào gi a các
ho t ch t này và s phát tri n c a kh i
u ác tính đã đ c xác l p. Các nghiên
c u dài h n v s an toàn c a các ho t
ch t này ng i v n ch a có s n và
c nh báo h p đen d a trên các báo cáo
tr ng h p ng i và trên các nghiên
c u trên đ ng v t. M t phân tích v
19


vi c s d ng thu c m tacrolimus
nh ng b nh nhân b viêm da d ng
trên 4 n m không cho th y b t k s
gia t ng nguy c nhi m trùng ho c ung
th nào. [57] Tuy nhiên, c n có các
nghiên c u dài h n h n (10 n m theo
dõi ho c lâu h n) tr c khi có th đ a
ra k t lu n ch c ch n v nh ng lo ng i
này. S an toàn c a pimecrolimus đã
đ c nh n m nh; ghi nhãn h n ch có
th là không c n thi t. [54]
Thi t l p h s an toàn lâu dài c a
ch t c ch calcineurin t i ch là đi u
t i quan tr ng vì chúng d ng nh
cung c p m t gi i pháp thay th hi u

qu cho đi u tr corticosteroid t i ch
m t s b nh nhân nh t đ nh. H n
n a, pimecrolimus đã đ c ch ng
minh là c i thi n hàng rào bi u bì da
mà không có nguy c teo da c c b
đ ng th i th ng th y khi đi u tr
b ng corticosteroid t i ch . [58] Do
đó, pimecrolimus d ng nh là m t
ng c viên h p d n đ s d ng lâu dài
trong kh n ng đi u tr ho c phòng
ng a.
T i th i đi m hi n t i, các bác s
đ c khuy n cáo s d ng các h ng
d n sau khi kê đ n thu c đi u hòa
mi n d ch t i ch nh tacrolimus và
pimecrolimus [59, 60]:
- S d ng b nh nhân trên 2 tu i
- S d ng ng t quãng khi c n thi t,
không dùng hàng ngày trong th i gian
dài (t c là> 6 tu n)
- Tránh s d ng cho b nh nhân suy
gi m mi n d ch ho c nh ng ng i b
ung th
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

- Viêm da d ng không đi n hình,
bao g m c b nh m i kh i phát
ng i l n, nên đ m b o sinh thi t da

tr c khi s d ng đi u hòa mi n d ch
t i ch , đ lo i tr các ch n đoán khác
(ví d : u lympho t bào T da, h i
ch ng Netherton)
- Khuy n khích ch ng n ng đ gi m
nguy c hình thành ung th
Dupilumab, m t kháng th đ n
dòng nh m m c tiêu vào ti u đ n v
c a th th interleukin (IL) –4 đ t o
ra s c ch c hai con đ ng IL-4 và
IL-13, có giá tr trong viêm da d ng
t trung bình đ n n ng. [30, 31, 32, 33,
61, 62]
Cyclosporine đ ng u ng đã đ c
ch ng minh là có l i nh ng b nh
nhân b viêm da d ng n ng kháng v i
đi u tr b ng steroid t i ch . S d ng
cyclosporine không th ng xuyên d n
đ n tái phát b nh da nhanh chóng. Các
tác d ng ngo i ý đáng k (ví d : bu n
nôn, khó ch u b ng, ch ng t ng ho,
d c m, t ng huy t áp, t ng bilirubin
máu, suy th n) đã làm gi m s
ng
d ng đ i v i thu c này, đ c bi t là v i
s ra đ i c a các thu c đi u hòa mi n
d ch t i ch nêu trên.
Các ph ng pháp đi u tr th
nghi m cho b nh viêm da d ng đã
bao g m các th nghi m v gammainterferon và IL-2; c hai đ u là ch t

c ch các ch c n ng c a t bào Th2
và đã đ c h a h n. Mycophenolate
mofetil đ ng u ng, m t ch t c ch
t ng h p purine, c ng đã đ c ch ng
minh là m t hình th c đi u tr thay th
hi u qu cho b nh n ng. M t nghiên
20


c u nh trên 6 b nh nhân b viêm da
d ng n ng cho th y k t qu đ y h a
h n khi đi u tr b ng kháng th đ n
dòng kháng CD20 (Rituximab). [63]
M t s b ng ch ng cho th y r ng
vi c s d ng k t h p các lo i th o m c
trong y h c c truy n Trung Qu c có
th d n đ n c i thi n ng n h n v đi m
s ch s SCORing of Atopic
Dermatitis (SCORAD), đi m ch t
l ng cu c s ng và s d ng steroid t i
ch . [64] Tuy nhiên, c n có các th
nghi m l n h n đ đánh giá tính an
toàn và hi u qu lâu dài.
Các k t qu mâu thu n đã đ c báo
cáo v vi c s d ng men vi sinh (ví d :
Lactobacillus, Bifidobacterium) trong
vi c ng n ng a viêm da d ng ho c
ki m soát các tri u ch ng tr em.
[64] M t phân tích t ng h p n m 2008
ch ra r ng b sung probiotic tr c khi

sinh và sau khi sinh có th h u ích
trong vi c ng n ng a s phát tri n c a
viêm da d ng tr nh nh ng d ng
nh không có hi u qu trong đi u tr
viêm da d ng hi n có. [45] C n có
các nghiên c u sâu h n v ch đ này
tr c khi đ a ra k t lu n ch c ch n v
tính h u ích c a ph ng pháp đi u tr
b ng thu c b sung này. Deo và c ng
s đã đ xu t dùng methotrexate li u
th p nh m t l a ch n đi u tr
tr
em. [65]
Lebrikizumab, m t kháng th đ n
dòng kháng IL-13 đ c tìm ra, có th
ch ng minh giá tr tr em nh m t
bi n pháp b sung cho li u pháp
corticosteroid t i ch . [66]
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

Baricitinib, m t ch t c ch ch n
l c Janus kinase (JAK) –1 và JAK-2,
đi u ch nh tín hi u cytokine ti n viêm,
d ng nh có hi u qu và an toàn
nh ng b nh nhân b viêm da d ng t
trung bình đ n n ng khi s d ng v i
steroid t i ch . [67]
16.2 Corticoid bôi t i ch

Tóm t t
tr l n và thanh thi u niên, đi u
tr các tr ng h p viêm da d ng nh
b ng steroid t i ch tác d ng y u
(nhóm VI ho c VII) hai l n m t ngày
đ gi m viêm. Ví d nh kem ho c
thu c m hydrocortisone, 1% và
2,5%. i v i các tr ng h p viêm da
d ng m c đ trung bình, có th s
d ng steroid có tác d ng trung bình
(nhóm III, IV, V) trong th i gian ng n
(<2 tu n) đ ki m soát c n bùng phát
s n xu t huy t. Sau đó, steroid tác
d ng y u có th đ c s d ng đ duy
trì s thuyên gi m. i v i các tr ng
h p viêm da d ng nghiêm tr ng, li u
pháp xung v i steroid t i ch tác d ng
m nh (nhóm II) ho c steroid đ ng
u ng có th có l i thanh thi u niên.
Ch s d ng steroid có tác d ng y u
trên m t, nách, b n và các vùng k vì
t ng h p thu và t ng tác d ng ph t i
ch c a steroid.
i v i viêm da d ng nh tr s
sinh, steroid t i ch nhóm VI ho c VII
nên có hi u qu . N u tr s sinh b
viêm da d ng nghiêm tr ng h n, có
th kê toa steroid có tác d ng trung
21

bình trong vòng 1 tu n, sau đó gi m
d n xu ng thu c có tác d ng y u h n
đ đi u tr duy trì. Nói chung, không
đi u tr tr s sinh b ng steroid t i ch
thu c nhóm hi u l c cao (lo i II tr
lên) mà không có gi y gi i thi u đ n
bác s da li u.
B ng Cordran là m t màng
polyetylen t m corticosteroid giúp
t ng c ng kh n ng thâm nh p
steroid t i ch lên đ n 100 l n. Bôi
steroid t i ch và b c b ng màng nh a
d ng nh có tác d ng nh nhau.
Nh ng ph ng pháp này đ c bi t h u
ích đ i v i các m ng viêm da d ng
dày s ng mãn tính.
đ t đ c s thuyên gi m nhanh
chóng và hoàn toàn các tri u ch ng
viêm da d ng, ph i s d ng đ l ng
steroid t i ch . Nhi u b nh nhân ban
đ u s d ng các s n ph m steroid t i
ch v i l ng d i m c t i u, d n
đ n vi c ki m soát kém các tri u
ch ng viêm da d ng c a h và cu i
cùng ph i ng ng đi u tr . C n kho ng
30 gam thu c đ bao ph toàn b di n
tích b m t c a c th ng i l n.
i
v i tr em, đ n v đ u ngón tay (FTU)

đã đ c ch ng minh là có th đo chính
xác l ng thu c thích h p. FTU đ c
đ nh ngh a là l ng thu c bôi s bao
ph ngón tay tr c a tr t đ u đ n
kh p bàn ngón tay. i v i steroid t i
ch , 1 FTU bao ph bàn tay ho c b n,
2 FTU che m t ho c chân, 3 FTU che
m t cánh tay, 6 FTU che m t chân và
14 FTU che thân.
Viêm da d ng làm t ng nguy c
phát tri n lyphoma (c b nh Hodgkin
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

và ung th h ch không Hodgkin). Y u
t nguy c này t ng quan v i m c đ
nghiêm tr ng c a b nh ngày càng
t ng. Nguy c lyphoma th m chí cao
h n x y ra nh ng b nh nhân b viêm
da d
ng đ c đi u tr b ng
corticosteroid t i ch . Nguy c đ c
báo cáo t ng lên khi tác d ng c a
corticosteroid t i ch ngày càng t ng
và th i gian s d ng lâu h n.
Hydrocortisone t i ch (Cortizone,
Dermolate, Westcort)
Hydrocortisone t i ch là m t d n
xu t c a adrenocorticosteroid thích

h p đ bôi lên da ho c niêm m c bên
ngoài. Nó có tác d ng c a
mineralocorticoid và glucocorticoid,
d n đ n ho t đ ng ch ng viêm.
Triamcinolone t i ch (Kenalog)
Thu c đi u tr b nh viêm da đáp
ng v i steroid. Nó làm gi m viêm
b ng cách ng n ch n s di chuy n c a
b ch c u đa nhân trung tính và đ o
ng c tính th m c a mao m ch.
Flurandrenolide (B ng Cordran)
Flurandrenolide là m t lo i
corticosteroid bôi t i ch có hi u l c
trung bình. M i cm vuông cung c p 4
mcg.
16.3 Corticoid toàn thân
Tóm t t
Các tri u ch ng th ng c i thi n
đáng k trong vài ngày đ u đi u tr
b ng steroid toàn thân, ch sau đó là
22


m t đ t bùng phát tr l i m nh m
không kém sau khi ng ng đi u tr .
Gi m d n steroid đ ng u ng trong
10-14 ngày có th làm gi m tác d ng
này. Ngoài ra, c n t p trung nhi u h n
vào vi c b sung đ m khi t m và s
d ng steroid t i ch thích h p đ c

nh n m nh đ ng n ng a hi n t ng
tái phát sau khi ng ng s d ng steroid
toàn thân.

tr ng trong tr ng h p viêm da d
ng, và nên đi u tr s m b ng
acyclovir. T v n cho t t c tr em b
viêm da d ng v l i ích c a vi c
ch ng ng a b nh th y đ u. i u tr
n m da b ng thu c ch ng n m t i ch
ho c u ng, ch ng h n nh kem ho c
d u g i ketoconazole t i ch .

Kem bôi ho c thu c m Mupirocin
(Bactroban)
Prednisone (Deltasone, Orasone)
Thu c m ho c kem bôi Mupirocin
Prednisone làm gi m viêm b ng c ch s phát tri n c a vi khu n b ng
cách đ o ng c s gia t ng tính th m cách c ch t ng h p RNA và protein.
c a mao m ch và ng n ch n ho t đ ng
c a PMN.
Cephalexin (Keflex, Keftab)
Cephalexin là m t cephalosporin
th h đ u tiên ng n ch n s phát tri n
16.4 Kháng sinh
c a vi khu n b ng cách c ch s t ng
h p thành t bào vi khu n. Nó có ho t
Tóm t t
tính di t khu n ch ng l i các sinh v t
Kháng sinh ch ng t c u (ví d : phát tri n nhanh chóng. Ho t đ ng

mupirocin ho c bacitracin t i ch , chính c a nó là ch ng l i h th c v t
cephalosporin th h
th
nh t, trên da.
macrolid, penicilin ph m r ng
kháng penicilinase nh oxacillin ho c Erythromycin (E.E.S., Erythrocin)
dicloxacillin n u g p các ch ng S ho c azithromycin (Zithromax)
aureus kháng thu c, amoxicillinErythromycin là m t kháng sinh
clavulanate) r t h u ích trong các macrolid c ch s phát tri n c a vi
tr ng h p nhi m khu n th phát. Nên khu n, có th b ng cách ng n ch n s
nghi ng b i nhi m herpes simplex phân ly c a peptidyl tRNA t
(eczema herpeticum) n u có m n ribosome khi n quá trình t ng h p
n c ho c n u không th y c i thi n protein ph thu c RNA b ng ng l i.
khi dùng kháng sinh u ng. Tzanck Nó đ c s d ng đ đi u tr nhi m
ph t t bào đáy m n n c cho k t qu trùng do t c u và liên c u.
d ng tính trong 70% tr ng h p.
i u tr b ng acyclovir u ng ho c Oxacillin (Bactocill)
tiêm t nh m ch trong 10 ngày. Nhi m
Oxacillin là m t lo i kháng sinh
trùng varicella có th tr nên nghiêm di t khu n, c ch t ng h p thành t

Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

23


bào. Nó đ c s d ng đ đi u tr các đ b t đ u đi u tr khi nghi ng nhi m
b nh nhi m trùng do t c u s n xu t trùng do t c u.

penicillinase và có th đ c s d ng
đ b t đ u đi u tr khi nghi ng nhi m 16.5 Gi m ng a
trùng do t c u.
Tóm t t
Amoxicillin
và
clavulanate
Thu c gây tê t i ch ho c thu c
(Augmentin)
kháng histamine (t i ch ho c toàn
S k t h p thu c này đi u tr vi thân) có th đ c s d ng đ gi m
khu n kháng v i kháng sinh beta- ng a.
lactam. Ch đ li u l ng c b n v
hàm l ng amoxicillin. Do t l axit Pramoxine t i ch (Kem gi m đau
amoxicillin-clavulanic khác nhau Azo Itch Relief Maximum Strength,
trong viên nén 250 mg (250/125) so Eczemin, Itch-X Gel)
v i viên nén 250 mg nhai (250 / 62,5),
Pramoxine t o ra tác d ng gây tê
không s d ng viên nén 250 mg cho b ng cách ng n ch n s d n truy n và
đ n khi tr n ng h n 40 kg.
xung đ ng th n kinh b ng cách c ch
s kh c c c a t bào th n kinh.
Acyclovir (Zovirax)
B nh nhân gi m đau và gi i quy t Kem doxepin (Prudoxin, Xepin,
nhanh các t n th ng trên da khi s Zonalon)
d ng thu c trong vòng 48 gi k t khi
Doxepin bôi t i ch là m t lo i
phát ban. Acyclovir có th ng n ng a thu c kháng histamine m nh và đ c
các đ t bùng phát tái phát.
ch đ nh cho các tr ng h p ng a.

Ketoconazole (Nizoral)
Ketoconazole là m t ch t ch ng
n m ph r ng imidazole. Nó c ch s
t ng h p ergosterol, làm cho các thành
ph n t bào b rò r , d n đ n ch t t bào
n m.

Diphenhydramine (Alka-Seltzer Plus
Allergy, Benadryl, Benadryl Allergy
Dye-Free LiquiGels)
Diphenhydramine có th đ c s
d ng đ gi m các tri u ch ng do gi i
phóng histamine trong các ph n ng d
ng.

Dicloxacillin
Dicloxacillin là m t lo i kháng Hydroxyzine (Vistaril)
sinh di t khu n, c ch t ng h p thành
Hydroxyzine có th đ c s d ng
t bào. Nó đ c s d ng đ đi u tr các đ gi m nh các tri u ch ng do gi i
b nh nhi m trùng do t c u s n xu t phóng histamine trong các ph n ng d
penicillinase và có th đ c s d ng
ng.
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

24

Doxepin (Silenor)
Doxepin có th đ c s d ng đ
gi m nh các tri u ch ng do gi i
phóng histamine trong các ph n ng d
ng.

d ng các li u pháp đ u tay. Nhà s n
xu t và FDA khuy n cáo r ng nên s
d ng l ng nh nh t và tác d ng th p
nh t có hi u qu đ ki m soát các tri u
ch ng. Nó có s n d i d ng thu c m
v i n ng đ 0,03% và 0,1%.

16.6 i u hoà mi n d ch
Tóm t t
Thu c m tacrolimus t i ch và
kem pimecrolimus đ u đ c ch ng
minh là làm gi m ng a và viêm rõ r t
trong vòng 3 ngày k t khi b t đ u
đi u tr và có tác d ng dai d ng kéo dài
đ n 12 tháng.
Tacrolimus (Protopic)
C ch ho t đ ng c a tacrolimus
trong viêm da d ng ch a đ c bi t.
Tác nhân này làm gi m ng a và viêm
b ng cách ng n ch n s gi i phóng
cytokine t các t bào T. Nó c ng c
ch phiên mã đ i v i các gen mã hóa
IL-3, IL-4, IL-5, GM-CSF và TNF- ,
t t c đ u liên quan đ n giai đo n đ u

c a quá trình ho t hóa t bào T. Ngoài
ra, tác nhân này có th c ch vi c gi i
phóng các ch t trung gian đ c t o s n
t các t bào mast và basophils c a da,
và nó có th đi u ch nh gi m s bi u
hi n c a FCeRI trên t
bào
Langerhans. Thu c đ c s d ng đ
đi u tr ng n h n ho c không liên t c
trong th i gian dài đ i v i b nh viêm
da d ng t trung bình đ n n ng
không đáp ng v i các li u pháp đ u
tay (ví d : corticosteroid t i ch ) ho c
trong các tr ng h p không th áp
Biên d ch: Bs. Tr

ng T n Minh V

Pimecrolimus (Elidel)
Pimecrolimus là lo i kem không
steroid đ u tiên đ c phê duy t M
cho b nh viêm da d ng t nh đ n
trung bình. Nó có ngu n g c t
ascomycin, m t ch t t nhiên đ c t o
ra
b i
n m
Streptomyces
hygroscopicus và ascomyceticus. Tác
nhân này c ch ch n l c s n xu t và

gi i phóng các cytokine gây viêm t
các t bào T đã ho t hóa b ng cách liên
k t v i th th mi n d ch cytosolic
macrophilin-12. Ph c h p t o thành
c ch phosphatase calcineurin, do đó
ng n ch n s ho t hóa t bào T và gi i
phóng cytokine. Teo da ch a đ c ghi
nh n trong các th nghi m lâm sàng,
m t l i th ti m n ng so v i
corticosteroid t i ch . Thu c này ch
đ c ch đ nh sau khi các l a ch n
đi u tr khác không thành công.
Pimecrolimus có s n d i d ng kem
1%.
Cyclosporine (Sandimmune, Neoral)
Cyclosporine là m t polypeptide
vòng có tác d ng ng n ch n m t s
kh n ng mi n d ch d ch th và m c
đ l n h n là các ph n ng mi n d ch
qua trung gian t bào.
25