Giáo trình Kỹ thuật lắp đặt điện 1 - Nghề: Điện công nghiệp (Trung cấp) - CĐ Kỹ Thuật Công Nghệ Bà Rịa-Vũng Tàu
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (8.5 MB, 250 trang )
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BR – VT
TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ
GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN: KỸ THUẬT LẮP ĐẶT ĐIỆN 1
NGHỀ : ĐIỆN CÔNG NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ : TRUNG CẤP NGHỀ
Ban hành kèm theo Quyết định số: 01/QĐ-CĐN, ngày 04 tháng 01 năm 2016
của Hiệu trưởng trường Cao đẳng nghề tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu
Bà Rịa – Vũng Tàu, năm 2016
0
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể đƣợc
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
1
LỜI GIỚI THIỆU
Giáo trình “ Kỹ thuật lắp đặt điện 1” nhằm cung cấp cho học sinh những kiến
thức cơ bản về lắp đặt điện. Tài liệu gồm 29 bài.
Yêu cầu đối với học sinh sau khi học xong module này học sinh phải, phân
tích đƣợc các bản vẽ và lắp đặt đƣợc hệ thống điện dân dụng.
Giáo trình này là tài liệu tham khảo cho học sinh, sinh viên chuyên nghành
Điện công nghiệp, điện dân dụng, lắp đặt điện.
Bà Rịa – Vũng Tàu, ngày 31 tháng 10 năm 2015
Tham gia biên soạn
1. Nguyễn Trọng Công
- Chủ biên
2. Lê Văn Thịnh
2
MỤC LỤC
TRANG
BÀI 1: MỞ ĐẦU .............................................................................................. 16
1. Giới thiệu về môn lắp đặt điện. ..................................................................... 16
1.1. Vai trò, vị trí của lắp đặt điện. ................................................................... 16
1.1.1.Vai trò ..................................................................................................... 16
1.1.2.Vị trí ........................................................................................................ 16
1.2. Đặc điểm và yêu cầu.................................................................................. 17
1.2.1. Đặc điểm: ............................................................................................... 17
1.2.2.Yêu cầu: .................................................................................................. 17
1.3.Giới thiệu nội dung chính của môn học. ..................................................... 18
2. Hƣớng dẫn các quy định xƣởng thực hành. .................................................. 19
2.1. Hƣớng dẫn các nội quy xƣởng thực hành: ................................................. 19
2.2. Hƣớng dẫn nội quy an toàn lao động, an toàn điện. ................................... 19
2.2.1. Nội quy an toàn lao động: ....................................................................... 19
2.2.2. Nội quy an toàn điện. .............................................................................. 21
2.3. Học tiêu chuẩn 5S...................................................................................... 21
BÀI 02: SỬ DỤNG DỤNG CỤ THIẾT BỊ LẮP ĐẶT ĐIỆN ........................... 25
1. Sử dụng các đồ bảo hộ lao động. .................................................................. 25
1.1. Dây bảo hiểm (dây đai an toàn). ................................................................ 25
1.2. Giày bảo hộ. .............................................................................................. 28
1.3. Mũ bảo hộ. ................................................................................................ 30
1.4. Quần áo bảo hộ lao động. .......................................................................... 31
1.5. Găng tay bảo hộ......................................................................................... 32
1.6. Một số đồ bảo hộ lao động khác. ............................................................... 34
2. Sử dụng các dụng cụ, thiết bị lắp đặt và đo khiểm tra. .................................. 35
2.1. Sử dụng các dụng cụ, thiết bị lắp đặt điện. ................................................. 35
2.2. Sử dụng các dụng cụ, thiết bị đo kiểm tra. ................................................. 46
BÀI 03: NỐI DÂY – HÀN MỐI NỐI .............................................................. 48
1
1. Nối dây. ........................................................................................................ 48
1.1. Đọc thông số dây dẫn điện và dây cáp điện. .............................................. 48
1.1.1. Dây cáp điện. .......................................................................................... 48
1.1.2. Dây điện. ................................................................................................ 49
1.2. Nối dây đơn cứng. ..................................................................................... 50
2. Hàn mối nối bằng thiếc. ................................................................................ 54
2.1. Sử dụng thiết bị, dụng cụ, vật tƣ hàn thiếc. ................................................ 54
2.2. Yêu cầu mối hàn. ....................................................................................... 54
2.3. Các bƣớc mối nối hàn thiếc. ...................................................................... 54
BÀI 4: LẮP ĐẶT CÁC KHÍ CỤ ĐIỆN TRONG CHIẾU SÁNG ..................... 56
1. Công tắc ....................................................................................................... 56
1.1 Công dụng .................................................................................................. 56
1.2 Phân loại..................................................................................................... 56
1.3 Cấu tạo ....................................................................................................... 57
1.4. Nguyên lý hoạt động. ................................................................................ 57
1.5. Lựa chọn. .................................................................................................. 57
1.6. Lắp đặt. ..................................................................................................... 57
1.7. Hƣ hỏng thƣờng gặp .................................................................................. 57
2. Nút nhấn ....................................................................................................... 57
2.1 Công dụng .................................................................................................. 57
2.2 Phân loại..................................................................................................... 58
2.3. Cấu tạo. ..................................................................................................... 58
2.4. Nguyên lý hoạt động. ................................................................................ 58
2.5. Lựa chọn. .................................................................................................. 58
2.6. Lắp đặt. ..................................................................................................... 59
2.7. Hƣ hỏng thƣờng gặp .................................................................................. 59
3. Cầu chì ......................................................................................................... 59
3.1 Công dụng .................................................................................................. 59
3.2 Phân loại..................................................................................................... 59
3.3 Cấu tạo ....................................................................................................... 59
2
3.4 Nguyên lý làm việc..................................................................................... 60
3.5 Lựa chọn .................................................................................................... 60
2.6. Lắp đặt. ..................................................................................................... 60
2.7. Hƣ hỏng thƣờng gặp. ................................................................................. 60
4. Cầu dao ........................................................................................................ 60
4.1 Công dụng .................................................................................................. 60
4.2 Phân loại..................................................................................................... 60
4.3 Cấu tạo ....................................................................................................... 61
4.4 Nguyên lý hoạt động .................................................................................. 61
4.5 Lựa chọn .................................................................................................... 61
4.6. Lắp đặt. ..................................................................................................... 62
4.7. Hƣ hỏng thƣờng gặp. ................................................................................. 62
5. Áp tô mát (CB). ............................................................................................ 62
5.1. Công dụng. ................................................................................................ 62
5.2 Phân loại..................................................................................................... 63
5.3 Cấu tạo ....................................................................................................... 63
5.4 Nguyên lý hoạt động .................................................................................. 64
5.4.1. Aptomat bảo vệ dòng cực đại: ................................................................ 64
5.4.2. Aptomat bảo vệ sụt áp ............................................................................ 65
5.5 Lựa chọn .................................................................................................... 65
5.6. Lắp đặt. ..................................................................................................... 65
5.7. Hƣ hỏng thƣờng gặp. ................................................................................. 65
6. Ổ cắm. .......................................................................................................... 66
6.1. Công dụng. ................................................................................................ 66
6.2. Phân loại. ................................................................................................... 66
6.3. Cấu tạo. ..................................................................................................... 66
6.5. Lựa chọn. .................................................................................................. 66
6.6. Lắp đặt. ..................................................................................................... 66
6.7. Hƣ hỏng thƣờng gặp. ................................................................................. 67
BÀI 5: LẮP ĐẶT ĐÈN SỢI ĐỐT .................................................................... 68
3
1. Đèn sợi đốt. ................................................................................................. 68
1.1. Cấu tạo. ..................................................................................................... 68
1.3. Hƣ hỏng thƣờng gặp. ................................................................................. 70
2. Lắp đặt các mạch đèn thông dụng sử dụng đèn sợi đốt. ................................ 71
2.1. Lắp đặt bảng điện 1 cầu chì, 1 công tắc, 1 bóng đèn, 1 ổ cắm. ................... 71
2.1.1. Cách bố trì bảng điện ............................................................................. 71
2.1.2. Lắp đặt mạch điện 1 cầu chì, 1 công tắc, 1 bóng đèn, 1 ổ cắm. ............... 72
2.2. Lắp đặt mạch đèn song song. ..................................................................... 73
2.3. Lắp đặt mạch đèn nối tiếp. ......................................................................... 75
2.4. Lắp đặt mạch đèn sáng tỏ sáng mờ. ........................................................... 76
2.5. Lắp đặt mạch đèn sáng luân phiên. ............................................................ 77
2.6. Lắp đặt mạch đèn điều khiển 2 vị trí (mạch đèn cầu thang) ....................... 78
2.7. Lắp đặt mạch đèn sáng theo thứ tự (mạch đèn hầm rƣợu). ......................... 81
BÀI 6: LẮP ĐẶT MẠCH ĐIỆN ĐÈN HUỲNH QUANG ............................... 83
1. Đèn huỳnh quang. ........................................................................................ 83
1.1. Cấu tạo: ..................................................................................................... 83
1.2. Nguyên lý làm việc:.................................................................................. 85
1.3. Các sai hỏng thƣờng gặp – Nguyên nhân. .................................................. 86
2. Lắp đặt mạch đèn huỳnh quang. ................................................................... 87
2.1. Đo và kiểm tra: .......................................................................................... 87
2.2. Sơ đồ đấu dây: ........................................................................................... 88
3. Đèn huỳnh quang compact. .......................................................................... 88
BÀI 7: LẮP ĐẶT ĐÈN TRANG TRÍ .............................................................. 90
1. Đèn chùm, đèn mâm, đèn thả. ...................................................................... 90
1.1.Đèn chùm. .................................................................................................. 91
1.2.Đèn mâm .................................................................................................... 92
1.3.Đèn thả ....................................................................................................... 92
2. Đèn Downlight. ............................................................................................ 93
2.1. Hình ảnh. ................................................................................................... 93
2.2. Hƣớng dẫn lắ p đă ̣t đèn downlight .............................................................. 93
4
3. Đèn áp trần. .................................................................................................. 96
4. Đèn tƣờng. ................................................................................................... 96
5. Đèn pha. ....................................................................................................... 96
6. Một số đèn trang trí gia dụng khác. .............................................................. 97
BÀI 08: LẮP ĐẶT CHUÔNG ĐIỆN ............................................................... 98
1. Cấu tạo. ........................................................................................................ 98
2. Phân loại. ..................................................................................................... 99
3. Nguyên lý hoạt động. ................................................................................... 99
4. Lắp đặt. ...................................................................................................... 100
4.1. Lắp đặt 1 chuông điện dùng 1 nút nhấn. .................................................. 100
4.2. Lắp đặt 1 chuông điện dùng 2 nút nhấn. .................................................. 100
4.3. Lắp đặt 2 chuông điện dùng 1 nút nhấn. .................................................. 101
4.4. Lắp đặt 1 chuông điện dùng 1 nút nhấn nối tiếp 1 công tắc...................... 101
4.5. Lắp đặt chuông điện không dây. .............................................................. 102
5. Một số hệ thống gọi cửa khác. .................................................................... 102
5.1. Chuôn điện bằng điện thoại (gọi cửa bằng điện thoại). ............................ 102
5.2. Một số hệ thống gọi cửa thông minh: ...................................................... 103
BÀI 9: LẮP ĐẶT QUẠT TRẦN .................................................................... 107
1. Lựa chọn quạt trần. ..................................................................................... 107
2. Lắp đặt quạt trần: ....................................................................................... 108
3.Tháo bỏ quạt trần cũ. ................................................................................... 110
BÀI 10: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG ĐIỆN CHIẾU SÁNG .................................. 112
1. Khái niệm chung về chiếu sáng. ................................................................ 112
2. Các yêu cầu cơ bản. .................................................................................... 113
3. Các hình thức chiếu sáng. ........................................................................... 113
3.1. Hệ thống chiếu sáng làm việc: ................................................................. 113
3.2. Hệ thống chiếu sáng ngoài trời. .............................................................. 115
3.3. Hệ thống chiếu sáng sự cố. ...................................................................... 116
4. Phân loại chiếu sáng. ................................................................................. 116
5. Các phƣơng thức lắp đặt. ............................................................................ 117
5
5.1. Phƣơng thức lắp đặt nổi. .......................................................................... 117
5.2. Phƣơng thức lắp đặt âm tƣờng. ................................................................ 117
5.3. Đặt dây dẫn điện bằng thang cáp, máng cáp. ........................................... 118
6. Phƣơng pháp đi dây. ................................................................................... 118
6.1. Đi dây rẻ nhánh từ đƣờng dây chính. ....................................................... 118
6.2. Đi dây tập trung tại tủ điện chính (hình tia). ............................................ 119
6.3. Đi dây hỗn hợp. ...................................................................................... 120
BÀI 11: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI NỔI BẰNG NẸP VUÔNG
CHO MỘT PHÕNG KHÁCH ........................................................................ 121
1. Nguyên tắc bố trí đƣờng dây, khí cụ, thiết bị điện khi đặt nổi. .................... 121
1.1. Nguyên tắc bố trí đƣờng dây khi đặt nổi. ................................................. 121
1.2. Nguyên tắc bố trí khí cụ, thiết bị điện khi đặt nổi. .................................. 122
2. Phƣơng pháp đặt dây nổi sử dụng nẹp vuông............................................. 122
3. Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi sử dụng nẹp vuông cho một phòng khách. .
................................................................................................................... 124
3.1. Đọc bản vẽ. ............................................................................................. 124
3.2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị.......................................................................... 124
3.3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. .................................... 125
3.4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị ........................................................... 125
3.5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng ....................................................... 125
3.6. Kiểm tra, hiệu chỉnh. ............................................................................... 125
3.7. Cấp nguồn vận hành thử. ......................................................................... 125
BÀI 12: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI NỔI BẰNG NẸP VUÔNG
CHO MỘT PHÕNG NGỦ ............................................................................. 127
1. Đọc bản vẽ. ................................................................................................ 129
2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị. ........................................................................... 129
3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây........................................ 129
4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị .............................................................. 129
5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng cho phòng ngủ .................................. 130
6. Kiểm tra, hiệu chỉnh. .................................................................................. 130
6
7. Cấp nguồn vận hành thử. ............................................................................ 131
BÀI 13: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI NỔI BẰNG NẸP VUÔNG
CHO MỘT CĂN HỘ ..................................................................................... 132
1. Đọc bản vẽ. ................................................................................................ 133
2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị. ........................................................................... 133
3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. ....................................... 133
4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị .............................................................. 133
5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng cho một căn hộ ................................. 133
6. Kiểm tra, hiệu chỉnh. .................................................................................. 134
7. Cấp nguồn vận hành thử. ............................................................................ 135
BÀI 14: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI NỔI BẰNG ỐNG TRÕN
MỀM CHO MỘT PHÕNG KHÁCH .............................................................. 136
1. Phƣơng pháp đặt dây nổi bằng ống tròn mềm. .......................................... 136
2. Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi sử dụng ống tròn mềm cho một phòng
khách. ............................................................................................................. 138
2.1. Đọc bản vẽ. ............................................................................................. 138
2.2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị.......................................................................... 138
2.3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. .................................... 139
2.4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị ........................................................... 139
2.5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng ....................................................... 139
2.6. Kiểm tra, hiệu chỉnh. ............................................................................... 139
2.7. Cấp nguồn vận hành thử. ......................................................................... 139
BÀI 15: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI NỔI BẰNG ỐNG TRONG
MỀM CHO MỘT PHÕNG BẾP .................................................................... 141
1. Đọc bản vẽ. ................................................................................................ 142
2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị. ........................................................................... 142
3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. ....................................... 142
4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị .............................................................. 142
5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng cho phòng bếp .................................. 143
6. Kiểm tra, hiệu chỉnh. .................................................................................. 143
7
7. Cấp nguồn vận hành thử. ............................................................................ 144
BÀI 16: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI NỔI BẰNG ỐNG TRÕN
CỨNG CHO MỘT PHÕNG KHÁCH ............................................................ 145
1. Phƣơng pháp đặt dây nổi bằng ống tròn cứng. .......................................... 145
2. Lắp đặt hệ thống chiếu sáng nổi sử dụng ống tròn cứng cho một phòng khách.
................................................................................................................... 149
2.1. Đọc bản vẽ. ............................................................................................. 151
2.2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị (bóc tách bản vẽ). ............................................. 151
2.3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. .................................... 151
2.4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị ........................................................... 151
2.5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng cho phòng khách. .......................... 151
2.6. Kiểm tra, hiệu chỉnh. ............................................................................... 152
2.7. Cấp nguồn vận hành thử. ......................................................................... 152
BÀI 17: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI NỔI BẰNG ỐNG TRÕN
CỨNG CHO MỘT PHÕNG NGỦ ................................................................. 153
1. Đọc bản vẽ. ................................................................................................ 155
2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị (bóc tách bản vẽ). ................................................ 155
3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. ....................................... 156
4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị .............................................................. 156
5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng. ......................................................... 156
6. Thí nghiệm kiểm tra và hiệu chỉnh. ........................................................... 157
7. Vận hành thử hệ thống............................................................................... 157
BÀI 18: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI ÂM BẰNG ỐNG RUỘT
GÀ CHO MỘT PHÕNG KHÁCH ................................................................. 158
1. Nguyên tắc bố trí đƣờng dây, khí cụ, thiết bị điện khi đặt âm. .................... 158
1.1. Nguyên tắc bố trí đƣờng dây khi đặt âm. ................................................. 158
1.2. Nguyên tắc bố trí khí cụ, thiết bị điện khi đặt âm. ................................... 159
2. Phƣơng pháp đặt dây âm sử dụng ống ruột gà. .......................................... 159
3. Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi âm sử dụng ống ruột gà cho một phòng khách.
................................................................................................................... 161
8
3.1. Đọc bản vẽ. ............................................................................................. 161
3.2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị.......................................................................... 161
3.3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. .................................... 161
3.4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị ........................................................... 162
3.5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng ....................................................... 162
3.6. Kiểm tra, hiệu chỉnh. ............................................................................... 162
3.7. Cấp nguồn vận hành thử. ......................................................................... 162
BÀI 19: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI ÂM BẰNG ỐNG RUỘT
GÀ CHO MỘT PHÕNG NGỦ ....................................................................... 164
1. Đọc bản vẽ. ................................................................................................ 167
2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị (bóc tách bản vẽ)................................................. 167
3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. ....................................... 167
4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị ............................................................. 167
5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng. ......................................................... 167
6. Thí nghiệm kiểm tra và hiệu chỉnh. ........................................................... 168
7. Vận hành thử hệ thống............................................................................... 168
BÀI 20: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI ÂM BẰNG ỐNG TRÕN
CỨNG CHO MỘT PHÕNG KHÁCH ............................................................ 170
1. Phƣơng pháp đặt dây âm sử dụng ống tròn cứng. ...................................... 170
2. Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi âm sử dụng ống tròn cứng cho một phòng
khách. ............................................................................................................. 177
2.1. Đọc bản vẽ. ............................................................................................. 177
2.2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị.......................................................................... 177
2.3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. .................................... 177
2.4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị ........................................................... 178
2.5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng ....................................................... 178
2.6. Kiểm tra, hiệu chỉnh. ............................................................................... 178
2.7. Cấp nguồn vận hành thử. ......................................................................... 178
BÀI 21: LẮP ĐẶT HỆ THỐNG CHIẾU SÁNG ĐI ÂM BẰNG ỐNG TRÕN
CỨNG CHO MỘT CĂN HỘ ......................................................................... 180
9
1. Đọc bản vẽ. ................................................................................................ 183
2. Tính chọn vật tƣ, thiết bị (bóc tách bản vẽ). ................................................ 183
3. Khảo sát hiện trƣờng, thiết lập phƣơng án đi dây. ....................................... 183
4. Dự trù dụng cụ, máy móc, thiết bị ............................................................. 184
5. Thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng. ......................................................... 184
6. Thí nghiệm kiểm tra và hiệu chỉnh. ........................................................... 184
7. Vận hành thử hệ thống............................................................................... 185
BÀI 22: HỆ THỐNG ĐIỆN CÔNG NGHIỆP ................................................ 186
1. Khái niệm chung về hệ thống điện công nghiệp. ........................................ 186
2. Các yêu cầu chung khi lắp đặt hệ thống điện công nghiệp. ........................ 187
3. Sơ đồ khái quát hệ thống điên công nghiệp. ............................................... 187
BÀI 23: LẮP ĐẶT TỦ ĐỘNG LỰC .............................................................. 188
1. Chức năng của tủ động lực. ........................................................................ 188
2. Quy định, tiêu chuẩn về tủ động lực. .......................................................... 188
3. Phân tích sơ đồ nguyên lý tủ động lực. ...................................................... 189
4. Tính chọn các vật tƣ, thiết bị. .................................................................... 190
5. Lắp đặt tủ động lực. ................................................................................... 190
BÀI 24: LẮP ĐẶT TỦ PHÂN PHỐI HẠ ÁP ................................................. 193
1. Chức năng của tủ phân phối hạ áp. ............................................................ 193
1.1. Chức năng. .............................................................................................. 193
1.2. Phân loại: ................................................................................................ 193
2. Quy định, tiêu chuẩn về tủ phân phối hạ áp. ............................................... 194
3. Phân tích sơ đồ nguyên lý tủ phân phối hạ áp. ........................................... 194
4. Tính chọn các vật tƣ, thiết bị. .................................................................... 196
5. Lắp đặt các thiết bị. ................................................................................... 197
6. Lắp đặt tủ phân phối hạ áp. ........................................................................ 202
BÀI 25: HỆ THỐNG NỐI ĐẤT ..................................................................... 209
1. Khái niệm và phân loại hệ thống nối đất. ................................................... 209
1.1. Khái niệm hệ thống nối đất GND (grounding system). ............................ 209
1.2. Phân loại. ................................................................................................. 209
10
2. Đặt vấn đề. ................................................................................................ 210
3. Các tiêu chuẩn, quy định về hệ thống nối đất làm việc. .............................. 210
4. Các bộ phận cần nối đất. ............................................................................ 210
5. Các hệ thống nối đất chuẩn IEC. ............................................................... 211
5.1 Định nghĩa và ký hiệu sơ đồ nối đất......................................................... 211
5.1.1 Định nghĩa sơ đồ nối đất ....................................................................... 211
5.1.2 Ký hiệu các loại sơ đồ nối đất ............................................................... 211
5.2 Sơ đồ IT ................................................................................................. 211
5.3 Sơ đồ TT ................................................................................................ 212
5.4. Sơ đồ TN. ............................................................................................... 213
6. Lựa chọn và cách mắc dây PE. .................................................................. 215
7. Các bộ phận của hệ thống nối đất an toàn. .................................................. 217
8. Lắp đặt hệ thống nối đất an toàn. ................................................................ 218
8.1. Cực nối đất: ............................................................................................ 218
8.1.1. Cách lắp đặt: ......................................................................................... 218
8.1.2. Quy định về cực nối đât. ....................................................................... 220
8.1.3. Ảnh hƣởng của các loại đất: ................................................................. 221
8.1. Dây nối đất: ............................................................................................ 222
9. Đo điện trở điện cực nối đất. ...................................................................... 222
BÀI 26: SỬA CHỮA BẾP ĐIỆN ................................................................... 225
1. Khái quát về thiết bị gia nhiệt ..................................................................... 225
2. Định luật Jun – Lenxơ. .............................................................................. 225
3. Sửa chữa bếp điện. .................................................................................... 226
3.1 Phân loại................................................................................................... 226
3.2 Cấu tạo và nguyên lý làm việc .................................................................. 226
3.2.1 Bếp điện từ dùng dây may so ................................................................. 226
3.2.2 Bếp điện từ ............................................................................................ 226
3.2.3 Bếp hồng ngoại...................................................................................... 227
3.3 Các hƣ hỏng thƣờng gặp nguyên nhân và cách khắc phục ........................ 228
3.3.1 Bếp điện từ dùng dây may so ................................................................. 228
11
3.3.2 Bếp điện từ ............................................................................................ 228
3.3 Bếp hồng ngoại ........................................................................................ 229
3.4 Sử dụng .................................................................................................... 229
3.4.1. Bếp điện từ dùng dây may so ................................................................ 229
3.4.2 Bếp điện từ ............................................................................................ 230
3.3 Bếp hồng ngoại ........................................................................................ 231
BÀI 27: SỬA CHỮA BÀN LÀ ĐIỆN............................................................ 232
1. Phân loại .................................................................................................... 232
2. Cấu tạo ....................................................................................................... 232
3. Nguyên lý làm việc .................................................................................... 234
4. Các hƣ hỏng thƣờng gặp, nguyên nhân và cách sửa chữa. ......................... 235
5. Sử dụng. ..................................................................................................... 235
BÀI 28: SỬA CHỮA NỒI CƠM ĐIỆN ......................................................... 236
1. Phân loại .................................................................................................... 236
2. Cấu tạo ....................................................................................................... 236
3. Nguyên lý làm việc..................................................................................... 238
4. Các hƣ hỏng thƣờng gặp, nguyên nhân và cách sửa chữa. ......................... 239
5. Sử dụng. ..................................................................................................... 239
BÀI 29: LẮP ĐẶT MÁY NÓNG LẠNH ....................................................... 241
1. Phân loại. ................................................................................................... 241
2. Cấu tạo. ...................................................................................................... 242
2.1. Máy nƣớc nóng trực tiếp: ........................................................................ 242
2.2. Máy nƣớc nóng gián tiếp: ........................................................................ 243
3. Nguyên lý làm việc..................................................................................... 243
4. Lắp đặt máy nóng lạnh gia dụng. ................................................................ 244
5. Sử dụng máy nóng lạnh gia dụng................................................................ 245
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 247
12
MÔ ĐUN: KỸ THUẬT LẮP ĐẶT ĐIỆN 1
Mã mô đun: 15
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun:
- Vị trí : Mô-đun này học sau các môn học: An toàn lao động; Mạch điện; Vẽ
điện; Đo lƣờng điện; Cung cấp điện.
- Tính chất : Là mô đun kĩ thuật chuyên nghành, thuộc mô đun đào tạo nghề bắt
buộc.
Mục tiêu của mô đun:
Sau khi hoàn tất mô-đun này, học viên có năng lực:
- Đọc đƣợc các ký hiệu điện, các ký hiệu mặt bằng xây dựng trên sơ đồ điện và
sơ đồ cung cấp điện cho một xí nghiệp.
- Nắm đƣợc cấu tạo, công dụng, nhiệm vụ các hệ thống nối đất.
- Phân tích đƣợc các sơ đồ điện nhƣ: sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp đặt, sơ đồ nối
dây, sơ đồ đơn tuyến.
- Trình bày cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các loại khí cụ điện sử dụng
trong dân dụng và các thiết bị gia nhiệt gia dụng.
- Chọn đƣợc các khí cụ điện phù hợp với điều kiện làm việc, mục đích sử dụng
của hệ thống điện dân dụng.
- Chọn đƣợc phƣơng án và lắp đặt đƣợc hệ thống điện dân dụng phù hợp yêu
cầu kỹ thuật theo tiêu chuẩn.
- Chọn và dự tính số lƣợng các vật tƣ, thiết bị, các dụng cụ phục vụ cho lắp đặt
hệ thống điện dân dụng.
- Sử dụng và sửa chữa đƣợc các loại khí cụ điện sử dụng trong hệ thống điện
dân dụng.
- Lắp đặt, sửa chữa đƣợc hệ thống chiếu sáng dân dụng.
- Lắp đặt, vận hành đƣợc tủ động lực và tủ phân phối.
- Sữa chữa đƣợc các thiết bị gia nhiệt gia dụng.
Nội dung của mô đun:
Số
TT
1
Tên các bài trong mô đun
Bài mở đầu.
Thời
gian
2
Hình thức
giảng dạy
Lý thuyết
2
Sử dụng dụng cụ, thiết bị lắp đặt điện.
8
Tích hợp
3
Nối dây – hàn mối nối.
8
Tích hợp
4
Lắp đặt khí cụ điện trong chiếu sáng.
12
Tích hợp
5
Lắp đặt mạch điện đèn sợi đốt.
10
Tích hợp
13
6
Lắp đặt mạch điện đèn huỳnh quang.
5
Tích hợp
7
Lắp đặt đèn trang trí.
5
Tích hợp
8
Lắp đặt chuông điện.
5
Tích hợp
9
Lắp đặt quạt trần.
5
Tích hợp
4
Tích hợp
3
Lý thuyết
10
Tích hợp
7
Tích hợp
10
Tích hợp
4
Tích hợp
10
Tích hợp
5
Tích hợp
10
Tích hợp
5
Tích hợp
3
Tích hợp
10
Tích hợp
5
Tích hợp
8
Tích hợp
10
Tích hợp
4
Tích hợp
Kiểm tra bài 1
10
11
12
13
Hệ thống chiếu sáng và phƣơng thức lắp đặt
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi bằng nẹp
vuông cho một phòng khách
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi bằng nẹp
vuông cho một phòng ngủ
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi bằng nẹp
vuông cho một căn hộ
Kiểm tra bài 10
14
15
16
17
19
20
21
13
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi bằng ống tròn
mềm cho một phòng khách
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi bằng ống tròn
mềm cho một phòng bếp
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi bằng ống tròn
cứng cho một phòng khách
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi bằng ống tròn
cứng cho một phòng ngủ
Kiểm tra bài 14
18
9
17
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi âm bằng ống ruột
gà cho một phòng khách.
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi âm bằng ống ruột
gà cho một phòng ngủ.
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi âm bằng ống tròn
cứng cho một phòng khách
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi âm bằng ống tròn
cứng cho một căn hộ
Kiểm tra bài 18
21
22
Hệ thống điện công nghiệp
2
Lý thuyết
23
Lắp đặt tủ động lực
15
Tích hợp
24
Lắp đặt tủ phân phối hạ áp
20
Tích hợp
25
Hệ thống nối đất
15
Lý thuyết
3
Tích hợp
Kiểm tra bài 22
25
26
Sửa chữa bếp điện.
5
Tích hợp
27
Sửa chữa bàn là điện
5
Tích hợp
28
Sửa chữa nồi cơm điện
5
Tích hợp
14
29
Lắp đặt bình nƣớc nóng
5
Tích hợp
Kiểm tra bài 26
2
Tích hợp
29
Cộng:
245
Cụ thể như sau:
15
BÀI 1
MỞ ĐẦU
Giới thiệu:
Giới thiệu vệ vị trí, vai trò, đặc điện và yêu cầu của nghề lắp đặt điện. và các
nội quy, quy định về xưởng thực hành, nguyên tắc làm việc
Mục tiêu:
- Biết được vai trò đặc điểm và yêu cầu của môn học lắp đặt điện.
- Định hình được các nội dung chính của môn học.
- Nắm được nội quy, quy định của xưởng thực hành và tiêu chuẩn 5S.
- Ý thức, trách nhiệm trong học tập cũng như công việc.
Nội dung:
1. Giới thiệu về môn lắp đặt điện.
1.1. Vai trò, vị trí của lắp đặt điện.
1.1.1. Vai trò
- Một công trình muốn có điện sử dụng trƣớc hết phải lắp đặt mạng điện.
- Nghề lắp đặt điện rất đa dạng bao gồm tất cả các công việc lắp đặt các thiết
bị về điện.
- Nghề lắp đặt điện rất quan trọng: điện năng phục vụ cho đời sống sinh hoạt và
lao động sản xuất. Góp phần đẩy nhanh tốc độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nƣớc.
- Ngƣời thợ lắp đặt điện có mặt hầu hết ở các cơ quan, xí nghiệp, nhà máy,
trƣờng học, bệnh viện, công trƣờng...để làm công tác về lắp đặt các thiết bị về
điện.
1.1.2. Vị trí
- Làm những công việc về điện ở các hộ tiêu dùng điện, các xí nghiệp, cơ quan,
đơn vị kinh doanh.
- Tự tổ chức và làm chủ những cơ sở lắp đặt, sản xuất, sửa chữa về điện.
16
- Hợp tác với nƣớc ngoài, lắp đặt những công trình về điện.
- Những công việc của nghề điện ở các hộ gia đình, trong các cơ quan, xí
nghiệp, bệnh viện, trƣờng học, nông nghiệp, giao thông vận tải, điều khiển tự
động...
1.2. Đặc điểm và yêu cầu.
1.2.1. Đặc điểm:
Đối tƣợng lao động của nghề:
- Các công trình lắp đặt về điện.
- Thiết bị, khí cụ điện bảo vệ đóng cắt và lấy điện.
- Nguồn điện một chiều và xoay chiều.
- Thiết bị đo lƣờng điện, đƣờng dây, mạch điện.
- Vật liệu và dụng cụ làm việc của nghề điện.
- Các loại đồ dùng điện.
Nội dung lao động của nghề điện dân dụng.
- Lắp đặt, sữa chữa, bảo dƣỡng thiết bị, thiết bị, đồ dùng điện và mạng điện.
- Phán đoán, phát hiện những hiện tƣợng hƣ hỏng của mạng điện, khí cụ điện, đồ
dùng điện, thiết bị điện.
- Kiểm tra, xác định nguyên nhân hƣ hỏng về điện và cơ.
- Tiến hành sửa chữa, khôi phục chức năng của mạch điện và thiết bị điện, đảm
bảo sự cung cấp liên tục điện năng và sử dụng tốt điện năng.
- Bảo dƣỡng và điều chỉnh thiết bị điện, bảo dƣỡng mạng điện.
Điều kiện làm việc của nghề.
- Thƣờng đƣợc tiến hành trong nhà, tĩnh tại, trong môi trƣờng thông thƣờng,
đôi khi nặng nhọc.
- Có những công việc cần vận động, di chuyển, leo cao nhƣ lắp đặt mạng điện
hoặc di chuyển nhiều nơi nhƣ đi theo các công trình.
1.2.2. Yêu cầu:
Yêu cầu của nghề đối với ngƣời lao động:
- Kiến thức: Tiếp thu đƣợc các kiến thức về kỹ thuật điện. Hiểu biết những kiến
thức cơ bản về kĩ thuật điện và quy trình kĩ thuật trong nghề điện.
17
- Kĩ năng: Thao tác nhanh, chắc chắn và chính xác, có kỹ năng đo lƣờng, sử
dụng, bảo dƣỡng, sữa chữa, lắp đặt những thiết bị điện và mạng điện.
- Thái độ: yêu thích công việc, có óc quan sát và chịu tìm hiểu, có ý thức bảo vệ
môi trƣờng và an toàn lao động. Làm việc khoa học, kiên trì, thận trọng và chính
xác.
- Sức khỏe: có sức khỏe trung bình, không mắc bệnh tim mạch, huyết áp và
thấp khớp, thần kinh, loạn thị, điếc, run tay…Những ngƣời sợ độ cao không nên
làm nghề lắp đặt điện.
Công cụ lao động:
- Đồ dùng bảo hộ lao động: mũ, quần áo, giầy…
- Dụng cụ cơ khí: búa, kìm, tuốc-nơ-vít, khoan…
- Thiết bị chuyên dùng: mỏ hàn, đồng hồ vạn năng
- Tài liệu tham khảo về kỹ thuật điện.
Triển vọng của nghề:
- Cần phát triển để phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất
nƣớc.
- Tƣơng lai của nghề điện gắn liền với sự phát triển điện năng, công nghiệp hóa
và hiện đại hóa đất nƣớc.
- Có nhiều điều kiện để phát triển không những ở khu công nghiệp, thành phố
mà kể cả nông thôn, miền núi.
- Do sự phát triển của cách mạng khoa học kĩ thuật nên thiết bị điện mới có
nhiều tính năng hiện đại.
Người thợ điện phải luôn cập nhật, nâng cao kiến thức và kỹ năng nghề
nghiệp.
1.3.
Giới thiệu nội dung chính của môn học.
Giáo trình lăp đặt điện 1 sẽ trang bị cho học sinh, sinh viên những kiến thức
và kỹ năng cơ bản, cần thiết về lắp đặt điện dân dụng. Gồm các nội dung chính
sau:
1
Sử dụng dụng cụ, thiết bị lắp đặt điện.
2
Nối dây – hàn mối nối.
18
3
Lắp đặt khí cụ điện trong chiếu sáng.
4
Lắp đặt mạch điện đèn sợi đốt, đèn huỳnh quang và đèn trang trí
5
Lắp đặt chuông điện, quạt trần.
6
Hệ thống chiếu sáng và phƣơng thức lắp đặt
7
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi nổi bằng nẹp vuông , ống tròn mềm và
ống tròn cứng.
8
Lắp đặt hệ thống chiếu sáng đi âm bằng ống ruột gà và ống tròn cứng
9
Hệ thống điện công nghiệp
10
Lắp đặt tủ động lực, tủ phân phối hạ áp
11
Hệ thống nối đất
12
Sửa chữa bếp điện, bàn là điện, nồi cơm điện và lắp đặt bình nƣớc nóng
2. Hƣớng dẫn các quy định xƣởng thực hành.
2.1.
Hƣớng dẫn các nội quy xƣởng thực hành:
- Chấp hành đúng giờ thực tập, quần áo, tóc gọn gàng, bảo hộ lao động đủ
trƣớc khi vào xƣởng. Tuân thủ theo sự hƣớng dẫn của giáo viên.
- Tuân thụ các quy tắc an toàn của giáo viên hƣớng dẫn đề ra.
-
Không tự ý sử dụng các dụng cụ, thiết bị trong xƣởng khi chƣa có sự đồng ý
của giáo viên.
-
Không gây mất trật tự trong xƣởng, khi vào xƣởng không có mùi bia rƣợu,
không hút thuốc lá trong xƣởng.
- Tổ chức hợp lý nơi làm việc theo nguyên tắc 5S.
-
Có ý thức trách nhiệm bảo quản với dụng cụ, thiết bị thực tập, nếu mất, hỏng
phải đền bù.
- Đầu buổi phân công nhận dụng cụ, thiết bị, cuối buổi kiểm tra trả lại đúng số
lƣợng, tình trạng và phân công trực nhật cuối buổi
2.2. Hƣớng dẫn nội quy an toàn lao động, an toàn điện.
2.2.1. Nội quy an toàn lao động:
- Học sinh phải đƣợc huấn luyên an toàn lao động trƣớc khi sử dụng máy móc,
thiết bị và tuyệt đối tuân theo sự hƣớng dẫn của giáo viên phụ trách.
19
- Máy móc, thiết bị, dụng cụ phải đƣợc kiểm tra đạm bảo an toàn trƣớc khi sử
dụng, nếu thấy không an toàn thì không sự dụng. Khi sử dụng nếu thấy có triệu
chứng bất thƣờng phải dựng lại và báo cáo cho giáo viên hƣớng dẫn kiểm tra và
sữa chữa.
- Khu vực làm việc phải đƣợc giữ sạch sẽ, gọn gàng. Không đễ bừa bãi các vật
dụng nơi làm việc và trong xƣởng.
- Khi thực hiện công việc lắp đặt điện, ngƣời thợ điện phải tuân theo các quy
định về an toàn lao động.
- Khi vào các công trƣờng ngƣời công nhân phải bắt buộc phải mang các bảo
hộ lao động theo quy định của công trƣờng.
- Các trang bị bảo hộ lao động thƣờng dùng gồm những loại sau:
b)
a)
c)
e)
d)
Hình 1.1: Một số đồ bảo hộ lao động
a) Dày bảo hộ lao động b) Mũ bảo hiểm
d) Kính bảo hộ
c) Găng tay
e) Dây bảo hiểm
20
2.2.2. Nội quy an toàn điện.
- Không tự ý sử dụng các đồ điện trong xƣởng khi chƣa đƣợc sự cho phép của
giáo viên hƣớng dẫn, nếu tự ý sử dụng mà xẩy ra hƣ hỏng thì học viên phải chịu
trách nhiệm theo quy định của nhà trƣờng.
- Trƣớc khi cấp nguồn phải kiểm tra nguội mạch điện và kiểm tra điện áp
nguồn phải phù hợp với điện áp định mức của thiết bị.
- Khi xẩy ra sự cố về điện, hoặc tai nạn điện, lập tức tìm cách cắt nguồn điện
ngay (cúp CB, cầu dao hoặc rút phích cắm gần vị trí nguồn sự cố nhất).
-
Tuân thụ các quy tắc an toàn điện (đã học ở môn an toàn điện)
- Một số đồ bảo hộ lao động cho nghề điện.
a)
c)
b)
d)
Hình 1.2: Một số đồ bảo hộ khi làm việc với điện
a) Găng tay cách điện
c) Thảm cách điện
b) Ủng cách điện
d) Sào cách điện
2.3. Học tiêu chuẩn 5S.
5S là một phƣơng pháp quản lý nhà nhằm mục đích cải tiến môi trƣờng làm
việc, một chƣơng trình hoạt động thƣờng trực trong một doanh nghiệp hoặc ở
một đơn vị hành chính. 5S là một phƣơng pháp cải tiến rất đơn giản nhƣng lại
rất hiệu quả trong thực tế.
21
Từ văn phòng, nhà kho cho đến công trƣờng xây dựng, hay nhà xƣởng công
nghiệp hoặc nông nghiệp. Nơi nào có hoạt động thì nơi đó cần sắp xếp, cần phân
loại, cần sạch sẽ. Không có hoạt động 5S thì không thể bàn đến việc quản lý và
cải tiến. 5S ngăn chặn sự xuống cấp của nhà xƣởng, tạo sự thông thoáng cho nơi
làm việc, đỡ mất thời gian cho việc tìm kiếm vật tƣ, hồ sơ cũng nhƣ tránh sự
nhầm lẫn. Ngƣời làm việc cảm thấy thoải mái, làm việc có năng suất cao và
tránh đƣợc sai sót. Các thiết bị sản xuất hoạt động trong môi trƣờng phù hợp với
tiêu chuẩn chất lƣợng an toàn.
Hình 1. 1: Nguyên tắc 5S
5 S là 5 chữ cái đầu của các từ:
Sàng lọc (Seiri - Sorting out)
Ý nghĩa: Sàng lọc, phân loại và loại bỏ các vật dụng không cần thiết khỏi nơi
làm việc.
Sắp xếp (Seiton - Storage)
Ý nghĩa: Sắp xếp các vật dụng cần thiết theo một trật tự tối ƣu sao cho dễ sử
dụng.
Sạch sẽ (Seiso - Shining the workplace)
Ý nghĩa: Giữ sạch sẽ, vệ sinh, quét dọn, lau chùi mọi thứ gây bẩn tại nơi làm
việc.
Săn sóc, giữ gìn (Seiletsu - Setting standards)
22
