Trao đổi về xây dựng mô hình kế toán quản trị doanh nghiệp trong cách mạng công nghiệp 4.0.

n trị - Kinh nghiệm quốc tế và thực trạng ở Việt Nam
TRAO I V XY DNG Mễ HèNH K TON QUN TR DOANH NGHIP
TRONG CCH MNG CễNG NGHIP 4.0.

#Th.s ng Vn Quang
i hc Kinh doanh v Cụng ngh H Ni
Cuc cỏnh mng cụng nghip ln th 4 cú tỏc ng n rt nhiu cỏc lnh vc, trong ú cú
hot ng k toỏn v kim toỏn. Vic ng dng cụng ngh vo trong k toỏn s lm thay i
v quy trỡnh, cụng vic k toỏn cng nh t chc b mỏy k toỏn trong n v. Vi chc nng
thu nhn, x lý v cung cp cỏc thụng tin kinh t ti chớnh, K toỏn qun tr (KTQT) l cụng
c qun lý kinh t hu hiu giỳp cỏc nh qun lý a ra cỏc quyt nh kinh t nhm qun lý
v iu hnh n v mt cỏch cú hiu qu. Do ú, vic xõy dng mụ hỡnh KTQT m bo tớnh
hiu qu v tit kim chi phớ luụn c cỏc nh qun lý quan tõm, c bit trong iu kin
phỏt trin ca cỏch mng cụng nghip 4.0.
T khúa: K toỏn qun tr.
1. Cỏc mụ hỡnh t chc KTQT trong doanh nghip
- Mụ hỡnh kt hp gia KTQT v KTTC: Bn cht ca mụ hỡnh ny l K toỏn ti
chớnh (KTTC) v KTQT c t chc thnh mt b mỏy thng nht trong cựng mt b mỏy
k toỏn. T chc kt hp gia KTTC vi KTQT theo tng phn hnh k toỏn: K toỏn chi phớ
sn xut v tớnh giỏ thnh, k toỏn bỏn hng, K toỏn viờn theo dừi phn hnh k toỏn no
thỡ s thc hin c KTTC v KTQT phn hnh ú. Ngoi ra, DN phi b trớ ngi thc hin
cỏc ni dung KTQT chung khỏc, nh: Thu thp, phõn tớch cỏc thụng tin phc v vic lp d
toỏn v phõn tớch thụng tin phc v cho vic ra quyt nh trong qun tr doanh nghip (DN).
Cỏc ni dung cụng vic ny cú th b trớ cho k toỏn tng hp hoc do k toỏn trng m
nhim.
- Mụ hỡnh tỏch ri gia KTQT v KTTC: Theo mụ hỡnh t chc tỏch ri, KTQT s
dng h thng k toỏn riờng, tỏch ri hon ton vi KTTC v b mỏy k toỏn cng nh cỏc
cụng viờc ca k toỏn. H thng KTQT c t chc thnh b mỏy riờng, cú th t chc
phũng KTQT hoc b phn KTQT riờng bit, s dng h thng ti khon k toỏn, s k toỏn
v bỏo cỏo k toỏn ni b tỏch ri vi KTTC. KTTC thu thp, x lý, lp bỏo cỏo ti chớnh
cung cp cho cỏc i tng bờn ngoi DN. KTTC tuõn th nghiờm ngt cỏc nguyờn tc, quy

nh ca Nh nc, trong khi ú KTQT c coi l cụng vic riờng ca DN, cỏc DN t xõy
dng h thng hoỏ thụng tin mt cỏch chi tit nhm cung cp thụng tin theo yờu cu qun
lý v t chc h thng s, bỏo cỏo k toỏn phc v cho mc tiờu qun tr DN.
- Mụ hỡnh t chc hn hp: L hỡnh thc kt hp hai hỡnh thc nờu trờn, ti cỏc DN
thụng thng s t chc b phn KTQT chi phớ giỏ thnh riờng, cũn cỏc ni dung khỏc thỡ
theo hỡnh thc kt hp.
193


n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam
2. Tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 đến KTQT DN
- Tác động đến xây dựng mô hình KTQT
Trước đây vai trò của người làm kế toán là ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế và cung cấp
các số liệu tài chính về DN. Tuy nhiên, sự phát triển của công nghệ như các phần mềm kế
toán, trí tuệ nhân tạo,… đã làm thay đổi vai trò truyền thống này. Giờ đây, công việc của
người làm KTTC là cung cấp những thông tin quản trị hữu ích và đưa ra các ý kiến tham mưu
để người lãnh đạo ra các quyết định chiến lược.
Theo thống kê, sự đột phá kỹ thuật số trong kế toán sẽ tạo ra những xu hướng mới, cụ
thể, khoảng 66% DN vừa và nhỏ sẽ thay thế những dịch vụ mà kế toán viên hiện đang thực
hiện bằng các dịch vụ đám mây, 50% DN vừa và nhỏ sẽ thay nhân viên kế toán nếu họ không
thích ứng với công nghệ đám mây. Có thể thấy khi ứng dụng cách mạng công nghiệp 4.0, với
bộ dữ liệu lớn Big data, trí thông minh nhân tạo, công nghệ Blockchain và sự tự động hóa
trong công tác kế toán thì các kế toán viên sẽ không phải mất nhiều thời gian để thu thập, xử
lý các thông tin, qua đó tác động đến tổ chức bộ máy kế cũng nhưtổ chức xây dựng mô hình
KTQT trong từng DN.
- Tác động đến thông tin KTQT
+ Các thông tin KTQT thu thập và cung cấp hướng đến tương lai, trong quá trình thu
thập các thông tin KTQT sẽ sử dụng nhiều các ước tính kế toán trong việc lập dự toán chi phí,
phân bổ chi phí, lập dự phòng, đánh giá các rủi ro, định giá,… Khi sử dụng trí tuệ nhân tạo
trong 4.0, những công việc trên sẽ được thực hiện bởi các công nghệ trí tuệ thông minh, qua

đó làm giảm bớt sự can thiệp chủ quan của nhân viên kế toán vào các thông tin, số liệu, góp
phần làm tăng chất lượng thông tin kế toán trợ giúp cho việc ra quyết định của nhà quản trị.
+ Công nghệ Blockchain trong 4.0, tạo điều kiện cho Nhà quản tri tại nhiều bộ phận
thu thập dữ liệu từ hệ thống dữ liệu chung và sử dụng dữ liệu cho các mục đích khác nhau.
Công nghệ này cho phép sử dụng hiệu quả hệ thống thông tin chung của DN, nhờ vào việc
cung cấp mã truy cập cho phép người truy cập là Nhà quản trị các bộ phận tiếp cận hạn chế
với những thông tin từ hệ thống chung để ra quyết định phù hợp trong phạm vi quyền hạn của
mình, đảm bảo tính bảo mật của thông tin và sự phân quyền trong DN. Bên cạnh đó các dữ
liệu thông tin về KTQT có phạm vi rộng, các dữ liệu KTQT cũng được sử dụng cho nhiều
mục đích khác nhau như lựa chọn loại nguyên vật liệu sử dụng, sản phẩm sản xuất, ra quyết
định giá bán sản phẩm, lựa chọn dự án đầu tư,… Vì thế, công nghệ này giúp cải thiện hiệu
quả thông tin cho việc ra quyết định của Nhà quản trị.
+ Thông qua hệ thống dữ liệu số lớn (Big Data) với công nghệ hiện thực hóa sử dụng
trong công nghiệp 4.0, có thể giúp kế toán thu thập và kết nối các dữ liệu giữa các bộ phận
với nhau một cách chi tiết, đầy đủ, kịp thời, với độ chính xác cao hơn những thông tin mà
trước đây khó có thể tiếp cận đầy đủ. Bên cạnh đó dữ liệu Big Data giúp tạo ra nhiều số liệu
thống kê ở nhiều bộ phận khác nhau từ đó giúp các nhà quản lý thu thập đầy đủ thông tin
phục vụ tốt hơn cho việc ra các quyết định quản lý của mình.
194


n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam
3. Định hướng và giải pháp xây dựng mô hình KTQT trong cách mạng công nghiệp 4.0
- Định hướng xây dựng mô hình KTQT
Hiện nay tại các DN, việc xây dựng mô hình KTQT vừa đảm bảo tính hiệu quả trong
việc thu thập và cung cấp thông tin cho các nhà quản trị, vừa đảm bảo phù hợp và tiết kiệm là
một vấn đề cần được quan tâm. Trên thực tế sẽ không có một mô hình KTQT nào làm chuẩn
cho tất cả các DN nói chung, mà việc xây dựng mô hình KTQT sẽ phụ thuộc vào quy mô;
Trình độ cán bộ; Đặc điểm sản xuất, kinh doanh, quản lý, ứng dụng của khoa học công
nghệ,…

Với những phân tích về tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 đến KTQT DN, khi
đó chất lượng thông tin của KTQT cũng được cải thiện hơn, công việc thu thập, xử lý và cung
cấp thông tin của nhân viên kế toán cũng sẽ được thay thế chủ yếu bởi các công nghệ thông
minh. Do đó, theo quan điểm của tác giả việc xây dựng mô hình kết hợp KTQT và KTTC
trong cùng một hệ thống kế toán là phù hợp, đồng thời cũng đảm bảo nguyên tắc tiết kiệm,
khi mà có đến 95% DN tại Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa. Bên cạnh đó, về bản chất KTQT
và KTTC đều là hoạt động thu thập, xử lý và cung cấp các thông tin kinh tế tài chính, cùng sử
dụng các phương pháp của kế toán, nếu có sự kết hợp với nhau trong quá trình thu thập các
thông tin tài chính, nhân viên kế toán hiểu rõ và có cái nhìn từ tổng thể đến chi tiết về bản
chất của nghiệp vụ kinh tế, từ đó thông tin cung cấp đến nhà quản trị có tính hệ thống và đảm
bảo độ tin cậy.
- Một số giải pháp
Kế toán là một trong các lĩnh vực dẫn đầu về ứng dụng công nghệ thông tin, cách
mạng công nghiệp 4.0 đã và sẽ tạo nên những biến đổi căn bản trong tổ chức mô hình KTQT
cũng cải thiện chất lượng thông tin kế toán. Để xây dựng mô hình KTQT đảm bảo phù hợp,
hiệu quả, tiết kiệm, thực sự là một công cụ quản lý hữu hiệu của các nhà quản trị DN trong
điều kiện phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0, cần quan tâm đến một số vấn đề như sau:
Một là, cần nhận thức đúng đắn hơn về vai trò của KTQT
Nhiều các nhà quản lý, các kế toán viên chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của KTQT,
vẫn còn nhầm lẫn giữa KTQT với kế toán chi tiết, do đó việc xây dựng mô hình KTQT trong
DN chưa đảm bảo phù hợp dẫn đến thông tin cung cấp đến các nhà quản trị chưa đầy đủ và
kịp thời, ảnh hưởng đến việc ra các quyết định kinh tế, quyết định quản lý. Chính vì vậy, việc
nâng cao nhận thức của nhà quản trị các cấp về vai trò của KTQT trong quá trình quản lý và
điều hành hoạt động là hết sức cần thiết. Theo đó, các nhà quản trị DN cần tham khảo các văn
bản quy định, hướng dẫn về KTQT, đồng thời tích cực tham gia các buổi hội thảo, trao đổi
kinh nghiệm về KTQT. Các Nhà quản trị cũng cần nắm bắt được những tác động của cách
mạng công nghiệp 4.0 đến hoạt động kế toán nói chung và KTQT nói riêng, để từ đó xây
dựng bộ máy kế toán, xây dựng mô hình KTQT hiệu quả và tiết kiệm.
Hai là, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đào tạo về ứng dụng công nghệ
của người làm KTQT

Trong cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ sẽ thay thế nhiều các công việc của kế
toán. Quá trình thu thập, xử lý, phân tích thông tin phục vụ cho các quyết định của Nhà quản
trị sẽ phụ thuộc nhiều vào yếu tố công nghệ. Do đó, DN phải có đội ngũ nhân viên phụ trách
195


n trÞ - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam
công tác kế toán không những giỏi về chuyên môn nghiệp vụ mà còn hiểu về các công nghệ
trong thời đại 4.0. Trước vấn đề đề đó DN cần có cách chính sách đào tạo, tập huấn về
chuyên môn nghiệp vụ, tập huấn về kỹ năng sử dụng công nghệ bằng cách tham gia các lớp
huấn luyện, trao đổi, hội thảo do các cơ quan quản lý Nhà nước, các Hội nghề nghiệp trong
nước và Quốc tế tổ chức.
Ba là, hoàn thiện hệ thống pháp luật về KTQT
Các cơ quan quản lý của Nhà nước cần tiếp tục nghiên cứu việc sửa đổi và hoàn thiện
hệ thống các văn bản có liên quan đến việc áp dụng KTQT trong DN, để phù hợp với thông lệ
quốc tế cũng như phù hợp trong điều kiện phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0. Qua đó,
tạo hành lang pháp lý nhằm hướng dẫn, hỗ trợ, định hướng xây dựng và phát triển KTQT tại
các DN.
Bốn là, học tập kinh nghiệm tổ chức KTQT của thế giới
Các Hội nghề nghiệp, các cơ quan quản lý, cần tạo điều kiện hỗ trợ các DN trong việc
tổ chức thực hiện và ứng dụng KTQT nói chung thông qua việc tìm kiếm, học hỏi kinh
nghiệm của các nước trên thế giới; Tổ chức các khóa tập huấn cho lãnh đạo các DN nhận thức
được vai trò cung cấp thông tin của KTQT; Cần tích cực hơn nữa trong việc xây dựng các
chương trình đào tạo về KTQT theo hướng tiếp cận với thông lệ quốc tế, học hỏi kinh nghiệm
các quốc gia phát triển và các hiệp hội nghề nghiệp uy tín về KTQT trên thế giới như: Hiệp
hội KTQT Hoa Kỳ (IMA), Hiệp hội KTQT công chứng Anh quốc (CIMA).
Kết luận: Cách mạng công nghiệp 4.0 có tác động rất lớn đến KTQT DN. Với vai trò cung
cấp các thông tin kinh tế tài chính phục vụ cho các quyết định của nhà quản lý. KTQT là một
bộ phận quan trọng trong bộ máy kế toán cũng như trong việc quản lý điều hành DN. Do vậy,
DN cần xây dựng mô hình KTQT phù hợp sẽ đảm bảo tính hiệu quả trong việc cung cấp

thông tin KTQT,qua đó góp phần nâng cao hiệu quả trong quản lý và điều hành DN.‡
---------------------------------Tài liệu tham khảo
1. Bộ Tài chính (2006), Thông tư số 53/2006/TT-BTC “Hướng dẫn áp dụng KTQT trong các DN”.
2. TS Nguyễn Thị Bích Ngọc, Công nghiệp 4.0 và KTQT môi trường trong các DN chế biến dầu khí thuộc Tập
đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Ttạp chí Kế toán và Kiểm toán.
3.Nguyễn Thị Hồng sương, KTQT: Hiện trạng và định hướng triển khai vào DN Việt Nam trong bối cảnh hội
nhập TPP, AEC.

----------------------------------

196