Hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của việt nam trong giai đoạn hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

BÙI HỮU TOÀN

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI
CỦA VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

chuyên ngành: LUẬT KINH TẾ
Mã số: 60 38 50

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ HOÀ BÌNH

Hà nội, 2008


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU

1

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI

6

1.1 Khái niệm, mục đích, vai trò của bảo hiểm tiền gửi

6

1.1.1 Khái niệm bảo hiểm tiền gửi

6

1.1.2 Mục đích của bảo hiểm tiền gửi

12

1.1.3 Vai trò của bảo hiểm tiền gửi trong nền kinh tế thị trường

15

1.2 Quá trình hình thành và phát triển của bảo hiểm tiền gửi

22

1.3 Sự điều chỉnh của pháp luật đối với bảo hiểm tiền gửi

25

TIỂU KẾT

29

CHƢƠNG 2: PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI

31
31

2.1 Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về bảo

hiểm tiền gửi
2.2 Các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền
gửi

35

2.2.1 Các quy định về chủ thể trong quan hệ bảo hiểm tiền gửi

35

2.2.1.1 Tổ chức bảo hiểm

35

2.2.1.2 Tổ chức tham gia bảo hiểm

52

2.2.1.3 Đối tượng được thụ hưởng bảo hiểm tiền gửi

57

2.2.2 Các quy định của pháp luật liên quan đến tiền được bảo hiểm

60

2.2.2.1 Loại tiền được bảo hiểm

60

2.2.2.2 Hạn mức chi trả bảo hiểm

63

2.2.2.3 Phí bảo hiểm

67

2.2.2.4 Chi trả tiền bảo hiểm

69

TIỂU KẾT

73

CHƢƠNG 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ GÓP PHẦN HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI CỦA VIỆT NAM TRONG GIAI
ĐOẠN HIỆN NAY

76

3.1 Thực trạng pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi và sự cần
thiết phải hoàn thiện trong giai đoạn hiện nay

76

3.1.1 Thực trạng pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi

76

3.1.2 Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

85

3.2 Một số
gửi của Việ


KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


LỜI NÓI ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế đất nước, hoạt động của hệ thống
ngân hàng Việt Nam đã đạt được những kết qủa đáng khích lệ. Qua đó, hệ thống
ngân hàng phần nào đã khẳng định được vị trí của mình với vai trò cung cấp vốn
cho nền kinh tế. Trong quá trình phát triển đó, các sản phẩm- dịch vụ mà ngân
hàng mang lại cho nền kinh tế ngày càng đa dạng và phong phú hơn. Tuy nhiên,
hoạt động được xem là cơ bản và quan trọng nhất của các ngân hàng là huy động
vốn từ công chúng bằng cách nhận tiền gửi dưới những hình thức nhất định và
sử dụng khoản tiền đó để cấp vốn cho các chủ thể khác đang có nhu cầu sử dụng
trong nền kinh tế. Như vậy, có thể nói một cách khái quát rằng, hoạt động cơ bản
của các ngân hàng là đi vay để cho vay- đây là căn nguyên chính dẫn đến nguy
cơ rủi ro luôn tiềm ẩn đối với hoạt động ngân hàng. Mặt khác, đặc trưng lớn nhất
của hoạt động ngân hàng so với các loại hình doanh nghiệp khác là tính hệ thống
rất cao. Do vậy, khi xảy ra rủi ro, đổ vỡ của một ngân hàng rất có thể sẽ dẫn đến

đổ vỡ của cả một hệ thống, thậm chí còn có thể gây hoảng loạn cho cả một nền
kinh tế. Để đối phó với vấn đề này, Việt Nam cũng giống như các quốc gia khác
đã áp dụng nhiều biện pháp thông qua việc ban hành các quy định của pháp luật
nhằm đem lại sự an toàn ở mức độ cao nhất có thể trong hoạt động ngân hàng.
Xét ở một khía cạnh khác, để bảo đảm cho sự bình ổn trong hoạt động của
các ngân hàng, không thể không tính đến việc bảo vệ sự an toàn cho người gửi
tiền. Bởi lẽ, chính người gửi tiền là đối tác cung cấp vốn cho ngân hàng- một
lượng vốn đóng vai trò quyết định đến lượng tiền mà các ngân hàng có thể sử
dụng để cấp cho nền kinh tế.
Như vậy, vấn đề bảo vệ người gửi tiền và bảo vệ sự an toàn, bền vững trong
hoạt động của các ngân hàng phải được xem xét một cách đồng thời và luôn có
mối quan hệ biện chứng với nhau. Do vậy, bảo hiểm tiền gửi xuất hiện được
xem như hoạt động kết hợp hài hoà lợi ích, một mặt bảo vệ lợi ích của người gửi
tiền, mặt khác tạo điều kiện thuận lợi cho sự tồn tại và phát triển an toàn, bền
vững của hệ thống ngân hàng.


Nhu cầu đó của nền kinh tế chính là lý do khách quan làm xuất hiện một
lĩnh vực pháp luật mới- pháp luật về bảo hiểm tiền gửi. Ở Việt Nam, vấn đề bảo
hiểm tiền gửi được đề cập từ năm 1994 theo quyết định số101/TCQĐ- BH về
việc ban hành quy tắc bảo hiểm trách nhiệm của quỹ tín dụng nhân dân đối với
các khoản tiền có kỳ hạn- đây là văn bản pháp luật đầu tiên của Việt Nam về bảo
hiểm tiền gửi. Tuy nhiên, bảo hiểm tiền gửi trong giai đoạn này chỉ là một trong
những nghiệp vụ kinh doanh của Bảo Việt- một doanh nghiệp chuyên kinh
doanh các loại bảo hiểm thương mại.
Sau đó, hoạt động bảo hiểm tiền gửi được tách thành một hoạt động độc lập
và mang tính chuyên biệt theo Nghị định số 89/1999/NĐ- CP ngày 01 tháng 09
năm 1999 về bảo hiểm tiền gửi và hoạt động này được thực hiện bởi tổ chức Bảo
hiểm tiền gửi Việt Nam, tổ chức này được thành lập theo Quyết định số
218/1999/QĐ- TTg ngày 09 tháng 11 năm 1999. Tiếp đến, ngày 16 tháng 03

năm 2000, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số
03/2000/TT- NHNN hướng dẫn thi hành Nghị định số 89/1999/NĐ- CP về bảo
hiểm tiền gửi. Sau một thời gian áp dụng, Nghị định số 89/1999/NĐ- CP đã bộc
lộ những hạn chế nhất định nên ngày 24 tháng 08 năm 2005 Chính phủ đã ban
hành Nghị định số 109/2005/NĐ- CP về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của
Nghị định số 89/1999/NĐ- CP và ngày 25 tháng 04 năm 2006 Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số 03/2006/TT- NHNN thay thế cho
Thông tư số 03/2000/TT- NHNN.
Như vậy, có thể nhận thấy, các quy định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi
Việt Nam là lĩnh vực pháp luật mới và khá quan trọng trong hệ thống các quy
định của pháp điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong lĩnh vực tài chính- ngân
hàng. Mặc dù là lĩnh vực pháp luật mới được hình thành tại Việt Nam nhưng
pháp luật về bảo hiểm tiền gửi đã dần được hoàn thiện và phần nào đáp ứng
được yêu cầu của thực tiễn nền kinh tế.
Tuy nhiên, tất cả các văn bản pháp luật của Việt Nam hiện hành mới chỉ tồn
tại ở dạng văn bản dưới luật, tính pháp điển chưa cao, chưa tạo ra hành lang
pháp lý ổn định, chưa đồng bộ và phù hợp với các văn bản pháp luật khác có


liên quan và có nhiều quy định đã bộc lộ sự không phù hợp so với đòi hỏi của
thực tiễn. Mặt khác, hoạt động bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam đã có được sự phát
triển nhất định trong giai đoạn thử nghiệm kể từ năm 1999 đến nay và đặc biệt
hơn, trong giai đoạn hiện nay, khi chúng ta ngày càng hội nhập kinh tế quốc tế
một cách sâu, rộng thì nhu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung và pháp
luật về bảo hiểm tiền gửi nói riêng càng trở nên cần thiết. Điều đó có ý nghĩa cả
về lý luận và thực tiễn. Do vậy, chúng tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “Hoàn thiện
pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” làm đề
tài cho luận văn tốt nghiệp cao học.
2. Tình hình nghiên cứu
Liên quan đến bảo hiểm tiền gửi và pháp luật về bảo hiểm tiền gửi đã có

một vài đề tài nghiên cứu. Ví dụ như: “Các giải pháp phát triển hoạt động bảo
hiểm tiền gửi ở Việt Nam”- TS. Nguyễn Thị Kim Oanh; “Pháp luật về bảo hiểm
tiền gửi của Việt Nam”- Th.S. Nguyễn Vân Hoài; TS. Lê Thị Thu Thuỷ- “Xây
dựng pháp luật về bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền”- Tạp chí nghiên cứu lập
pháp- Số 6 năm 2007; TS. Lê Thị Thu Thuỷ- “Mô hình bảo hiểm tiền gửi trong
thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế”- Tạp chí Luật học- Số 12 năm 2007... Tuy
nhiên, tất cả những đề tài nghiên cứu đó hoặc là đi nghiên cứu sâu về hoạt động
bảo hiểm tiền gửi, chính sách bảo hiểm tiền gửi dưới giác độ kinh tế hoặc là có
nghiên cứu về pháp luật bảo hiểm tiền gửi nhưng ở giai đoạn trước đó mà hiện
nay các quy định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi đã có nhiều sự thay đổi
hoặc là chỉ đề cập đến một khía cạnh của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi. Do vậy,
chúng tôi nhận thức rằng cần thiết phải nghiên cứu một cách toàn diện các quy
định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của Việt Nam hiện hành, đánh giá thực
trạng các quy định và phân tích những đòi hỏi của thực tiễn để đưa ra những
kiến nghị góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của Việt Nam
trong giai đoạn ngày nay.
3. Mục đích nghiên cứu của luận văn
Mục đích nghiên cứu của luận văn là phân tích những vấn đề lý luận về tiền
gửi và bảo hiểm tiền gửi, chỉ rõ mục đích, vai trò của bảo hiểm tiền gửi đối với


nền kinh tế. Trên cơ sở chỉ ra sự cần thiết phải có sự điều chỉnh của pháp luật đối
với hoạt động bảo hiểm tiền gửi, phân tích các quy định của pháp luật Việt Nam
hiện hành về bảo hiểm tiền gửi và đánh giá thực trạng các quy định để từ đó chỉ
ra những bất cập và đưa ra những kiến nghị góp phần hoàn thiện pháp luật về
bảo hiểm tiền gửi của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay sao cho phù hợp với
yêu cầu của sự phát triển và hội nhập quốc tế.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các quy định của pháp luật Việt Nam
hiện hành về bảo hiểm tiền gửi- lĩnh vực pháp luật điều chỉnh hoạt động bảo

hiểm tiền gửi ở Việt Nam, xác định mối liên hệ của các quy định này trong tổng
thể các các quy định của pháp luật về tài chính- ngân hàng. Trong phạm vi luận
văn này, chúng tôi không đi sâu tìm hiểu tất cả các vấn đề về bảo hiểm tiền gửi
mà chỉ đi sâu phân tích khía cạnh pháp lý, cơ sở lý luận và nội dung các quy
định của pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi, đồng thời có tham khảo thêm
các quy định của pháp luật một số nước về lĩnh vực bảo hiểm tiền gửi như pháp
luật về bảo hiểm tiền gửi của Hàn Quốc, pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của
Mỹ.... để từ đó, đưa ra những kiến nghị mang tính khoa học thể hiện quan điểm
của mình nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của Việt Nam.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để có thể thực hiện việc nghiên cứu đề tài nhằm đạt được những mục đích
nêu trên, chúng tôi sử dụng chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật
lịch sử làm cơ sở phương pháp luận. Bên cạnh đó, chúng tôi có sử dụng một số
phương pháp nghiên cứu cụ thể như phương pháp thống kê, phương pháp so
sánh, phương pháp phân tích- tổng hợp để làm sáng tỏ những nội dung của đề
tài.
6. Bố cục của luận văn
Ngoài lời nói đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
bao gồm ba chương được bố cục như sau:
Chương 1: Tổng quan về bảo hiểm tiền gửi
Chương 2: Pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi


Chương 3: Một số kiến nghị góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm
tiền gửi của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.


Chƣơng 1
TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI
Chương này gồm 3 phần, trình bầy các vấn đề sau:

1.1 Khái niệm, mục đích, vai trò của bảo hiểm tiền gửi
Ở

phần này, Luận văn phân tích những vấn đề lý luận về tiền gửi và sự cần

thiết phải bảo hiểm tiền gửi để từ đó đưa ra khái niệm bảo hiểm tiền gửi. Theo
đó, Bảo hiểm tiền gửi là thoả thuận giữa tổ chức bảo hiểm tiền gửi với tổ
chức nhận tiền gửi, theo đó tổ chức bảo hiểm tiền gửi sẽ thực hiện thanh toán
thay tổ chức nhận tiền gửi khi tổ chức nhận tiền gửi đó chấm dứt hoạt động
và mất khả năng thanh toán tiền gửi cho người gửi tiền.
Sau khi đưa ra định nghĩa về bảo hiểm tiền gửi, chỉ ra sự khác biệt cơ bản
của bảo hiểm tiền gửi so với các loại bảo hiểm khác thông qua việc phân tích
những đặc điểm của bảo hiểm tiền gửi, Luận văn tiếp tục phân tích mục đích và
vai trò của bảo hiểm tiền gửi đối với nề kinh tế.
Về mục đích của bảo hiểm tiền gửi: Luận văn chỉ ra và phân tích 4 mục
đích của bảo hiểm tiền gửi.
Thứ nhất: Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền
Thứ hai: Bảo vệ các trung gian thanh toán
Thứ ba: Tạo điều kiện tồn tại và phát triển đối với các tổ chức tín dụng có
quy mô nhỏ và mới thành lập
Thứ tư: Khắc phục hậu quả khi xảy ra sự cố trong hoạt động của các tổ
chức tham gia bảo hiểm
Về vai trò của bảo hiểm tiền gửi: Luận văn chỉ ra và phân tích 3 vai trò
của bảo hiểm tiền gửi.
Một là: Bảo hiểm tiền gửi góp phần mang lại niềm tin của công chúng đối
với hệ thống ngân hàng
Hai là: Bảo hiểm tiền gửi là nhân tố quan trọng cho sự phát triển hệ thống
ngân hàng
Ba là: Bảo hiểm tiền gửi góp phần tích cực cho việc huy động tiền gửi tạo
nền tảng vững chắc cho việc đầu tư phát triển

1.2 Quá trình hình thành và phát triển của bảo hiểm tiền gửi
Ở

phần 1.2 này, Luận văn trình bày quá trình hình thành và phát triển của

hoạt động bảo hiểm tiền gửi của các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Theo đó, bảo hiểm tiền gửi là hoạt động được hình thành từ khá sớm mà khởi
đầu là hoạt động bảo vệ ngầm của Ngân hàng Trung ương hoặc của Chính phủ
đối với các khoản tiền gửi nhằm bảo vệ người gửi tiền khi xảy ra đổ vỡ của các
ngân hàng. Dần dần hoạt động bảo vệ ngầm này được chuyển thành hoạt động
bảo hiểm công khai, toàn bộ quá trình này được giao cho một tổ chức thực hiện
đó là tổ chức bảo hiểm tiền gửi. Hoạt động bảo hiểm công khai này được xuất
hiện đầu tiên năm 1829 tại Mỹ, còn ở Việt Nam, vấn đề bảo hiểm tiền gửi được
hình thành từ năm 1994.
1.3 Sự điều chỉnh của pháp luật đối với bảo hiểm tiền gửi
Trong phần 1.3 này, Luận văn xuất phát từ cơ sở lý luận để chỉ rõ sự cần
thiết phải có sự tác động của pháp luật đối với hoạt động bảo hiểm tiền gửi.
Thông qua việc đối chiếu với pháp luật một số nước trên thế giới điều chỉnh hoạt
động bảo hiểm tiền gửi như Mỹ, Hàn Quốc... để đi đến khẳng định rằng việc
hình thành nên một lĩnh vực pháp luật mới là hết sức cần thiết đối với đòi hỏi
của thực tiễn nền kinh tế đất nước. Sự ra đời của lĩnh vực pháp luật này nhằm
điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong hoạt động bảo hiểm tiền gửi góp phần lấy
lại và củng cố niềm tin của người gửi tiền, đồng thời góp phần tạo dựng sự phát
triển bền vững của hệ thống ngân hàng.

Chƣơng 2
PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI

Trong chương này, Luận văn trình bày hai nội dung đó là: lược sử quá trình
hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi và phân
tích các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi. Cụ thể
như sau:
2.1 Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về bảo hiểm
tiền gửi
Trong phần này, Luận văn chỉ ra sự ra đời của pháp luật về bảo hiểm tiền
gửi ở Việt Nam xuất phát từ mong muốn củng cố niềm tin từ công chúng đối với
hoạt động ngân hàng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền sau
sự tan vỡ của một loạt hợp tác xã tín dụng nông thôn và quỹ tín dụng. Trên cơ sở
đó thiết lập sự an toàn trong quá trình hoạt động của hệ thống ngân hàng.
Luận văn chỉ ra rằng, văn bản đầu tiên điều chỉnh việc bảo hiểm khoản tiền
gửi của người gửi tiền là quyết định số 101/1994/TCQĐ- BH ngày 01 tháng 02
năm 1994 của Bộ trưởng Bộ tài chính về việc ban hành quy tắc bảo hiểm trách
nhiệm của quỹ tín dụng nhân dân đối với các khoản tiền gửi có kỳ hạn. Sau đó,
Nhà nước tiếp tục ban hành một số văn bản pháp luật điều chỉnh hoạt động bảo
hiểm tiền gửi như sau:
- Nghị định số 89/1999/NĐ- CP ngày 01 tháng 09 năm 1999 của Chính phủ
về bảo hiểm tiền gửi;
- Quyết định số 218/1999/QĐ-TTg ngày 09 tháng 11 năm 1999 của Thủ
tướng Chính phủ về việc thành lập tổ chức bảo hiểm tiền gửi Việt Nam;
- Quyết định số 75/2000/QĐ- TTg ngày 28 tháng 06 năm 2000 của Thủ
tướng Chính phủ về việc ban hành điều lệ tổ chức và hoạt động của Bảo hiểm
tiền gửi Việt Nam;
-

Thông tư số 03/2000/TT- NHNN ngày 16 tháng 03 năm 2000 của Ngân

hàng Nhà nước Việt Nam hướng dẫn thi hành Nghị định số 89/1999/NĐ- CP;

-

Thông tư số 12/TT- NHNN ngày 23 tháng 12 năm 2003 về việc sửa đổi,

bổ sung một số nội dung trong Thông tư số 03/2000/TT- NHNN;


-

Nghị định số 109/2005/NĐ- CP ngày 24 tháng 08 năm 2005 của Chính

phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 89/1999/NĐ- CP;
-

Thông tư số 03/2006/TT- NHNN ngày 25 tháng 04 năm 2006 của Ngân

hàng Nhà nước Việt Nam thay thế cho Thông tư số 03/2000/TT- NHNN.
2.2 Các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi
2.2.1 Các quy định về chủ thể trong quan hệ bảo hiểm tiền gửi
2.2.1.1 Tổ chức bảo hiểm
Trong nội dung 2.2.1.1 này, Luận văn phân tích các quy định của pháp luật
hiện hành về tổ chức bảo hiểm tiền gửi Việt Nam như:
-

Vị trí pháp lý của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam;

-

Quyền và nghĩa vụ cơ bản của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam;

-

Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam;

2.2.1.2 Tổ chức tham gia bảo hiểm
Trong phần này, Luận văn phân tích những quy định của pháp luật Việt
Nam hiện hành về tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi. Theo đó, pháp luật về bảo
hiểm tiền gửi Việt Nam quy định việc tham gia bảo hiểm tiền gửi là nghĩa vụ bắt
buộc đối với các tổ chức có nhận tiền gửi của người gửi tiền. Những tổ chức này
bao gồm
-

Các tổ chức tín dụng theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng;

-

Các tổ chức khác không phải là tổ chức tín dụng nhưng được phép thực

hiện một số hoạt động ngân hàng theo quy định của pháp luật;
-

Chi nhánh ngân hàng nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam.

2.2.1.3 Đối tƣợng đƣợc thụ hƣởng bảo hiểm tiền gửi
Trong phần này, Luận văn phân tích các quy định của pháp luật Việt Nam
hiện hành về vấn đề người được thụ hưởng bảo hiểm tiền gửi. Theo đó, giống
với hầu hết các nước trên thế giới, chủ thể được thụ hưởng trong quan hệ bảo
hiểm tiền gửi được xác định trên tiêu chí người gửi tiền. Người gửi tiền thuộc

đối tượng được thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm tiền gửi là khách hàng có gửi tiền
tại tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi mà pháp luật quy định được bảo hiểm.
Những người này không phải đóng góp phí bảo hiểm, không phải đóng góp tài
chính cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi nhưng có quyền yêu cầu tổ chức bảo hiểm
tiền gửi chi trả tiền cho mình khi có sự kiện bảo hiểm phát sinh. Theo quy định
của pháp luật Việt Nam hiện hành thì đối tượng được thụ hưởng quyền lợi bảo
hiểm tiền gửi là:
-

Cá nhân;

-

Hộ gia đình;

-

Tổ hợp tác;

-

Doanh nghiệp tư nhân;

-

Công ty hợp danh.

2.2.2 Các quy định của pháp luật liên quan đến tiền đƣợc bảo hiểm
2.2.2.1 Loại tiền đƣợc bảo hiểm
Trong nội dung này, Luận văn phân tích các quy định của pháp luật Việt

Nam hiện hành về việc xác định loại tiền gửi nào sẽ được bảo hiểm. Theo đó,
tiền gửi được bảo hiểm là tiền gửi bằng đồng Việt Nam của người gửi tiền là cá
nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác, doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh gửi tại
các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi, ngoại trừ những trường hợp sau:
-

Tiền gửi của người gửi tiền là cổ đông sở hữu trên 10% vốn điều lệ hoặc

nắm giữ trên 10% vốn cổ phần có quyền bỏ phiếu của tổ chức tham gia bảo
hiểm tiền gửi đó;
-

Tiền gửi của người gửi tiền là thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm

soát, Tổng giám đốc (Phó tổng giám đốc) của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi
đó;
-

Tiền gửi dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ của người gửi tiền;


-

Tiền mua giấy tờ có giá vô danh do tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi

phát hành.
2.2.2.2 Hạn mức chi trả bảo hiểm
Trong nội dung này, Luận văn phân tích các hình thức chi trả bảo hiểm
đang được các nước trên thế giới áp dụng đó là: chi trả toàn bộ số tiền gửi cùng
với lãi hoặc chi trả bảo hiểm theo hạn mức nhất định.

Về vấn đề này, ở Việt Nam pháp luật về bảo hiểm tiền gửi quy định hạn
múc chi trả bảo hiểm tiền gửi là 50 triệu đồng (bao gồm cả gốc và lãi) đối với
một chủ thể tại một tổ chức nhận tiền gửi có tham gia bảo hiểm.
2.2.2.3 Phí bảo hiểm
Trong nội dung 2.2.2.3 này, Luận văn phân tích vấn đề phí bảo hiểm tiền
gửi theo quy định của pháp luật Việt Nam trên cơ sở đối chiếu với với mức phí
bảo hiểm tiền gửi của một số nước trên thế giới.
Theo đó, pháp luật hiện hành của Việt Nam quy định mức phí bảo hiểm
tiền gửi mà các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi phải nộp là 0,15% một năm
trên tổng số tiền gửi và mức phí này được áp dụng chung cho tất cả các tổ chức
tham gia bảo hiểm tiền gửi. Đồng thời, pháp luật về bảo hiểm tiền gửi Việt Nam
hiện hành cũng quy định rõ thời hạn nộp phí bảo hiểm, trách nhiệm của tổ chức
tham gia bảo hiểm khi không thực hiện đúng về số lượng phí và thời hạn nộp
phí.
2.2.2.4 Chi trả tiền bảo hiểm
Trong phần này, Luận văn làm rõ việc chi trả tiền bảo hiểm tiền gửi xảy ra
khi nào và được tiến hành theo một trình tự, thủ tục nào. Theo đó, việc chi trả
bảo hiểm tiền gửi được thực hiện theo những bước sau:
-

Bước 1: Lập hồ sơ gửi tổ chức bảo hiểm tiền gửi

-

Bước 2: Thẩm định hồ sơ.

-

Bước 3: Thông qua phương án chi trả tiền bảo hiểm

- Bước 4: Thực hiện phương án chi trả tiền bảo hiểm


CHƢƠNG 3
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ GÓP PHẦN HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO
HIỂM TIỀN GỬI CỦA VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Trong chương này, Luận văn chỉ rõ thực trạng của pháp luật Việt Nam hiện
hành về bảo hiểm tiền gửi, đưa ra những cơ sở để khẳng định viêc hoàn thiện
pháp luật về bảo hiểm tiền gửi là thực sự cần thiết và trên cơ sở đó, Luận văn
đưa ra một số kiến nghị góp phần hoàn thiện pháp luật của Việt Nam về bảo
hiểm tiền gửi trong giai đoạn hiện nay. Cụ thể như sau:
3.1 Thực trạng pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi và sự cần thiết phải
hoàn thiện trong giai đoạn hiện nay
3.1.1 Thực trạng pháp luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi
Trong phần này, Luận văn chỉ rõ thực trạng của pháp luật Việt Nam hiện
hành về bảo hiểm tiền gửi. Điều đó được thể hiện ở một số khía cạnh như sau:
Thứ nhất: Đối với tổ chức nhận bảo hiểm tiền gửi
Thứ hai: Vấn đề áp dụng hỗ trợ tài chính đối với tổ chức tham gia bảo hiểm
tiền gửi
Thứ ba: Vấn đề xác định vai trò của tổ chức bảo hiểm tiền gửi trong trường
hợp thanh lý tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi
Thứ tư: Về chủ thể được thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm
Thứ năm: Về việc xác định trình tự thủ tục để tham gia bảo hiểm tiền gửi
cũng như xác định việc chấm dứt bảo hiểm tiền gửi
Thứ sáu: Về hạn mức chi trả bảo hiểm
Thứ bảy: Về loại tiền được bảo hiểm
Thứ tám: Về phí bảo hiểm tiền gửi
Thứ chín: Về vấn đề kiểm tra, giám sát của tổ chức bảo hiểm tiền gửi đối
với tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi

Thứ mười: Về việc ngăn ngừa và khắc phục khủng hoảng


Thứ mười một: Vấn đề xác định thẩm quyền xử lý các vi phạm của tổ chức
tham gia bảo hiểm tiền gửi
Thứ mười hai: Vấn đề xử lý vi phạm và giải quyết tranh chấp phát sinh
trong quan hệ bảo hiểm tiền gửi
3.1.2 Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của Việt
Nam trong giai đoạn hiện nay
Trong nội dung này, Luận văn khẳng định rằng việc hoàn thiện pháp luật
về bảo hiểm tiền gửi trong giai đoạn hiện nay là hết sức cần thiết. Điều đó được
thể hiện thông qua một số cơ sở như sau:
Một là: Định hướng phát triển kinh tế- xã hội nói chung và định hướng phát
triển ngành tài chính- ngân hàng nói riêng trong giai đoạn hiện nay
Hai là: Trong điều kiện hiện nay, khi chúng ta đang hội nhập kinh tế quốc
tế một cách sâu, rộng thì đòi hỏi phải có sự đổi mới, cải tổ một cách mạnh mẽ về
hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật về tài chính- ngân hàng nói riêng
Ba là: Pháp luật về bảo hiểm tiền gửi Việt Nam là lĩnh vực pháp luật mới
được hình thành ở Việt Nam kể từ năm 1999 và tất cả các văn bản pháp luật về
lĩnh vực này đều được tồn tại dưới dạng văn bản dưới luật
Bốn là: Qua phân tích nội dung các quy định của pháp luật Việt Nam hiện
hành về bảo hiểm tiền gửi và qua đánh giá thực trạng các quy định đó, chúng ta
nhận thấy rằng có rất nhiều quy định trong các văn bản đó đã bộc lộ sự không
phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn trong giai đoạn hiện nay
3.2 Một số kiến nghị góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi
của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
Xuất phát từ nội những dung trên về việc phân tích các quy định của pháp
luật Việt Nam về bảo hiểm tiền gửi, đánh giá thực trạng các quy định đó và chỉ
ra sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của Việt Nam
trong giai đoạn hiện nay, trong nội dung này, Luận văn đưa ra một số kiến nghị

góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi của Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay. Cụ thể như sau:


Trước hết cần sớm ban hành Luật bảo hiểm tiền gửi, đây là yêu cầu cấp
bách đầu tiên và rất quan trọng. Bởi lẽ, tất cả các văn bản pháp luật về bảo hiểm
tiền gửi của Việt Nam hiện hành đều tồn tại ở dạng những văn bản dưới luật,
chưa thể hiện được sự ổn định ở múc độ cao, chưa xứng với tầm quan trọng của
bảo hiểm tiền gửi và chưa phù hợp với thông lệ quốc tế. Trong Luật bảo hiểm
tiền gửi cần làm rõ những nội dung sau:
Thứ nhất: Trong Luật bảo hiểm tiền gửi cần quy định một cách cụ thể hình
thức pháp lý của tổ chức bảo hiểm tiền gửi tại Việt Nam
Thứ hai: Đối với các quy định về vấn đề hỗ trợ của tổ chức bảo hiểm tiền
gửi.
Thứ ba: Về vấn đề tham gia thanh lý tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi
mất khả năng thanh toán
Thứ tư: Trong Luật bảo hiểm tiền gửi cần quy định rõ trình tự thủ tục tham
gia bảo hiểm tiền gửi
Thứ tư: Về hạn mức chi trả bảo hiểm và phí bảo hiểm tiền gửi
Thứ sáu: Đối với loại tiền được bảo hiểm và chủ thể được thụ hưởng bảo
hiểm tiền gửi
Thứ bảy: Luật bảo hiểm tiền gửi cần hoàn thiện các quy định về việc kiểm
tra, giám sát của tổ chức bảo hiểm tiền gửi Việt Nam đối với các tổ chức tham
gia bảo hiểm
Thứ tám: Luật bảo hiểm tiền gửi cần có những quy định về vấn đề khủng
hoảng và xử lý tình trạng này
Thứ chín: Luật bảo hiểm tiền gửi cần có quy định cụ thể trong việc xác
định thẩm quyền của Tổng công ty bảo hiểm tiền gửi Việt Nam trong việc xử lý
các vi phạm đối với tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi khi các tổ chức này vi
phạm các quy định về an toàn trong hoạt động

Thứ mười: Luật bảo hiểm tiền gửi cần có quy định về vấn đề giải quyết
tranh chấp phát sinh trong quan hệ bảo hiểm tiền gửi


KẾT LUẬN
Đánh giá thực trạng các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về bảo
hiểm tiền gửi để từ đó chỉ ra những ưu điểm, những hạn chế và dự liệu những
phương hướng khắc phục là vấn đề hết sức cần thiết. Phân tích trên cho thấy các
quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về bảo hiểm tiền gửi đã phát huy
được tác dụng của mình trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong
lĩnh vực bảo hiểm tiền gửi, phần nào đã tạo được niềm tin của công chúng và là
chỗ dựa cho sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, trong
quá trình thực hiện hoạt động bảo hiểm tiền gửi đã gặp không ít khó khăn xuất
phát từ sự bất cập của hệ thống các quy phạm pháp luật. Việc chỉ ra những bất
cập, những vấn đề chưa phù hợp là căn cứ khoa học quan trọng trong việc hoàn
thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi trong tương lai. Cùng với việc chỉ ra những
bất cập, nội dung của chương này đã phân tích những cơ sở mang tính lý luận để
từ đó đưa ra những kiến nghị góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi
trong giai đoạn ngày nay sao cho phù hợp với điều kiện hoàn cảnh cụ thể của
thực tiễn nền kinh tế, đồng thời phù hợp với xu thế vận động và phát triển chung
của các nước trên thế giới.
Tất cả những vấn đề trên cũng chính là mục đích cuối cùng của toàn bộ quá
trình nghiên cứu đề tài. Quá trình nghiên cứu bắt nguồn từ những vấn đề lý luận
về tiền gửi, về bảo hiểm tiền gửi, sự cần thiết phải có sự điều chỉnh của pháp luật
đối với hoạt động bảo hiểm tiền gửi đến việc phân tích các quy định của pháp
luật Việt Nam hiện hành về bảo hiểm tiền gửi. Trên cơ sở đó, đối chiếu với
thông lệ quốc tế, đánh giá thực trạng các quy định của pháp luật Việt Nam về
lĩnh vực này và xuất phát từ đòi hỏi của quá trình thực hiện hoạt động chúng tôi
đã mạnh dạn đưa ra một số kiến nghị góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm
tiền gửi trong giai đoạn hiện nay. Với sự eo hẹp về thời gian và hạn chế về trình

độ nên sự khiếm khuyết là khó tránh khỏi- tôi rất mong nhận được sự chia sẻ,
góp ý của quý thầy cô và các bạn. Tất cả những ý kiến chia sẻ quý báu đó sẽ là
bài học tốt cho tôi trong công tác và trong những công trình nghiên cứu tiếp
theo. Xin trân trọng cảm ơn!