Bài giảng Kế toán - Chương 7: Sổ kế toán và các hình thức kế toán

CHƯƠNG 7
SỔ KẾ TOÁN &
CÁC HÌNH THỨC
KẾ TOÁN


MỤC TIÊU HỌC TẬP

Sau khi nghiên cứu, người học có thể nắm được:
1. Khái niệm và các yêu cầu của sổ kế toán;
2. Các loại sổ kế toán;
3. Kỹ thuật ghi sổ, sửa sổ kế toán;
4. Các hình thức kế toán áp dụng tại các doanh nghiệp.
- Nhật ký-Sổ cái
www.themegallery.com


NỘI DUNG
7.1 SỔ KẾ TOÁN
7.2 CÁC HÌNH THỨC KẾ TOÁN

www.themegallery.com


Tài liệu tham khảo:
- TS. Lê Thị Thanh Hà, TS. Trần Thị Kỳ, Giáo trình
Nguyên lý kế toán – Trường Đại học Ngân hàng
Tp.HCM, nhà xuất bản Thống kê, năm 2011
- PGS,TS. Võ Văn Nhị, Nguyên lý kế toán –
Trường Đại học Kinh Tế Tp.HCM, nhà xuất bản Đại học
Kinh Tế Tp.HCM, năm 2013

- Bộ Tài chính, Thông tư 200/2014, Chế độ kế toán
doanh nghiệp
- Chính phủ, Luật Kế toán, năm 2003
- Chính phủ, Nghị định số 129/2004/NĐ-CP ngày
31/5/2004 của Chính phủ, năm 2004
- Website của Bộ Tài chính : www.mof.gov.vn


7. 1 SỔ KẾ TOÁN

5


7.1.1. Khái niệm và yêu cầu đối với sổ kế toán

7.1.1.1 Khái niệm

Sổ kế toán là những quyển sổ hoặc tờ sổ được xây
dựng theo mẫu, có liên hệ chặt chẽ với nhau dùng
để ghi chép các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên cơ
sở số liệu của chứng từ kế toán
Sổ kế toán là biểu hiện vật chất cụ thể của
phương pháp tài khoản
Ghi chép trên sổ kế toán là sự thể hiện nguyên lý
của phương pháp ghi sổ kép

6


7.1.1. Khái niệm và yêu cầu đối với sổ kế toán

7.1.1.1 Khái niệm

Lưu ý: Trường hợp Sổ kế toán lập trên máy vi tính
cũng phải thể hiện đầy đủ các chỉ tiêu quy định cho
từng mẫu sổ. Cuối kỳ kế toán (tháng, quý, năm), sau
khi đã hoàn tất việc khoá sổ theo quy định cho từng loại
sổ, đơn vị phải in ra giấy toàn bộ sổ kế toán tổng hợp,
sổ kế toán chi tiết và phải đóng thành từng quyển, ký
tên, đóng dấu, xác nhận của Thủ trưởng đơn vị như sổ
lập bằng tay.

7


7.1.1. Khái niệm và yêu cầu đối với sổ kế toán

7.1.1.2. Yêu cầu đối với sổ kế toán
  Kết  cấu  khoa  học,  hợp  lý,  đảm  bảo  thuận  tiện  cho  việc 
ghi chép, hệ thống hóa, tổng hợp thông tin
Mỗi đơn vị có một hệ thống sổ kế toán cho một kỳ kế toán 
căn cứ vào hệ thống sổ kế toán của BTC
Thuận tiện trong ứng dụng các phương tiện kỹ thuật
Sổ  kế  toán  phải  đảm  bảo  những  nội  dung  chủ  yếu  như 
ngày tháng ghi sổ, số hiệu và ngày tháng của chứng từ dùng 
làm căn cứ ghi sổ, số tiền và nội dung của nghiệp vụ kinh tế 
phát sinh, số dư đầu kỳ, số phát sinh trong kỳ, số dư cuối kỳ 
8

7.1.2. Các loại sổ kế toán

 Mỗi đơn vị kế toán chỉ có một hệ thống sổ kế 
toán cho một kỳ kế toán năm
 Sổ kế toán có nhiều loại. Có thể phân loại sổ 
kế toán theo các tiêu thức sau:
­ Theo phương pháp ghi chép
­ Theo nội dung ghi chép
­ Theo kết cấu (cấu trúc) sổ
­ Theo hình thức tổ chức sổ
9


7.1.2. Các loại sổ kế toán

PP ghi
chép

ND ghi
chép

• Sổ ghi theo • Sổ kế
trình tự thời
toán tổng
gian
hợp
• Sổ ghi theo
hệ thống
• Sổ liên hợp

• Sổ kế
toán chi
tiết

Cấu
trúc sổ

Hình
thức sổ

• Sổ theo kiểu
• Sổ tờ rời
một bên
• Sổ theo kiểu • Sổ đóng
thành
hai bên
quyển
• Sổ theo loại
bàn cờ

www.themegallery.com


7.1.3. Kỹ thuật mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và
sửa sổ kế toán
7.1.3.1. Mở sổ

7.1.3.2. Ghi sổ

7.1.3.3. Khóa sổ kế toán

7.1.3.4. Sửa sổ kế toán

11


7.1.3. Kỹ thuật mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và
sửa sổ kế toán

7.1.3.1. Mở sổ
Sổ kế toán phải mở vào đầu kỳ kế toán năm.
Đối với những đơn vị kế toán mới thành lập, sổ kế 
toán phải mở kể từ ngày thành lập.
Đầu niên độ kế toán, căn cứ vào số dư cuối kỳ 
trước và yêu cầu quản lý cụ thể của từng đối tượng 
kế toán trong kỳ, để xây dựng mẫu sổ và ghi số dư 
đầu kỳ vào sổ, có thể đóng thành quyển hoặc tờ rời. 
Người đại diện theo pháp luật và kế toán trưởng 
phải có trách nhiệm ký duyệt trước khi sử dụng
12


7.1.3. Kỹ thuật mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và
sửa sổ kế toán

7.1.3.2. Ghi sổ

Mọi số liệu ghi trên sổ kế toán bắt buộc phải có chứng từ 
hợp pháp, hợp lệ chứng minh.
Sổ kế toán phải ghi kịp thời, rõ ràng, đầy đủ theo các nội 

dung của sổ. Số liệu, thông tin ghi vào sổ kế toán phải chính 
xác, trung thực, đúng với sổ kế toán.
Số liệu ghi trên sổ kế toán của năm sau phải kế tiếp số liệu 
ghi trên sổ kế toán năm trước liền kề. Sổ kế toán phải ghi liên 
tục từ khi mở sổ đến khi khoá sổ
Ghi bằng tay: ghi bằng bút mực, không ghi xen thêm vào phía 
trên hoặc phía dưới, không ghi chồng lên nhau, không ghi cách 
dòng 
Ghi sổ bằng máy vi tính: DN được lựa chọn mua hoặc tự xây 
dựng hình thức kế toán trên máy vi tính cho phù hợp.
13


7.1.3. Kỹ thuật mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và
sửa sổ kế toán

7.1.3.3. Khóa sổ kế toán
Đơn vị kế toán phải khóa sổ kế toán trước khi lập 
báo cáo tài chính và các trường hợp khóa sổ kế toán 
khác theo quy định của pháp luật ( Kiểm kê đột xuất, 
sát nhập chia tách, chuyển hình thức sở hữu, đình chỉ 
hoạt động, giải thể DN . . .)
Cuối kỳ, khóa sổ bằng cách gạch ngang từ trái sang 
phải, cộng số phát sinh trong kỳ và tính ra số dư cuối 
kỳ trên sổ.
Công việc thực hiện bao gồm: Cộng phát sinh, tính 
số dư cuối kỳ, chuyển cột để cân đối, kiểm tra
14

7.1.3. Kỹ thuật mở sổ, ghi sổ, khóa sổ và
sửa sổ kế toán
7.1.3.4. Sửa sổ kế toán

“ Khi phát hiện sổ kế toán ghi bằng tay có sai sót thì 
không được tẩy xóa làm mất dấu vết thông tin, số liệu 
ghi sai mà phải sửa chữa theo một trong các phương 
pháp sau”:
­ Phương pháp cải chính
­ Phương pháp ghi bổ sung
­ Phương pháp ghi số âm

15


7.1.3.4 SỬA SỔ KẾ TOÁN
1

2

PP cải chính
PP ghi số âm
 Gạch 1 đường thẳng
• Ghi lại bằng mực
xóa bỏ chỗ ghi sai
đỏ (trong ngoặc
 Ghi số (chữ) đúng
đơn) bút toán đã
bằng mực thường,
ghi sai để hủy

phía trên
 Có chữ ký của KTT
• Ghi lại bút toán
(phụ trách kế toán)
đúng bằng mực
bên cạnh chỗ sửa
thường.

3
PP ghi bổ sung
Lập “chứng từ ghi
sổ” và ghi thêm số
chênh lệch thiếu
cho đủ

www.themegallery.com

16


7.2 CÁC HÌNH THỨC KẾ TOÁN

17


7.2.1. Khái niệm hình thức kế toán

  Hình  thức  kế  toán  là  biểu  hiện  của  hệ  thống 
tổ  chức  sổ  kế  toán  dùng  để  ghi  chép,  tổng  hợp, 
hệ thống hóa số liệu kế toán từ chứng từ gốc để 

từ đó có thể lập các báo cáo kế toán theo một trình 
tự và phương pháp nhất định.

18


7.2.1. Khái niệm hình thức kế toán

Các nội dung cơ bản của hình thức kế toán:

Số lượng sổ kế toán, kết cấu từng loại sổ;
Trình tự và phương pháp ghi chép vào từng loại sổ;
Mối quan hệ giữa các loại sổ với nhau trong quá 
trình xử lý thông tin.

19


7.2.2 Các hình thức kế toán

Các hình thức kế toán
đang được áp dụng tại Việt Nam

 
Nhật ký 
sổ cái

 
Nhật ký 
chung

 
Chứng 
từ 
Ghi sổ

 
Nhật ký
chứng 
từ 

 
Kế toán 
trên 
máy VT
 
20


7.2.2 Các hình thức kế toán

Việc lựa chọn hình thức kế toán nào để áp dụng 
phải căn cứ vào đặc điểm, qui mô hoạt động sản xuất, 
kinh doanh của doanh nghiệp; trình độ nhân viên kế 
toán; điều kiện và phương tiện tính toán.

21


7.2.2.1 HÌNH THỨC NHẬT KÝ - SỔ CÁI

Đặc
trưng

Các loại
sổ KT

Tất cả các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh
được kết hợp ghi chép theo trình tự thời gian và
theo nội dung kinh tế trên cùng một cuốn sổ kế
toán tổng hợp duy nhất là Nhật ký - Sổ cái.

• Nhật ký - Sổ cái
• Sổ và thẻ kế toán chi tiết.

www.themegallery.com


7.2.2.1 HÌNH THỨC NHẬT KÝ - SỔ CÁI
Bộ:…………………..

NHẬT KÝ - SỔ CÁI
Tháng …… năm………
Đơn vị tính: đồng

Đơn vị: …………….

NHẬT KÝ
TT

Ngày
ghi sổ

Chứng từ
Số hiệu

Ngày

Diễn
giải

SỔ CÁI
Tài khoản
Nợ

Có

Số
tiề
n

TK 111
Nợ

Có

TK 112
Nợ

Có

www.themegallery.com


7.2.2.1 HÌNH THỨC NHẬT KÝ - SỔ CÁI
Chứng từ gốc

Bảng tổng hợp 
CTG

Sổ quỹ

NHẬT KÝ ­ SỔ CÁI

Sổ, thẻ kế toán 
chi tiết

Bảng tổng hợp 
chi tiết

Báo cáo kế toán
Ghi hằng ngày
Ghi cuối kỳ
Đối chiếu, kiểm tra
www.themegallery.com


7.2.2.1 HÌNH THỨC NHẬT KÝ - SỔ CÁI

Ưu điểm

Mẫu sổ đơn giản, dễ kiểm tra, đối chiếu
Nhược điểm
•Khó phân công công việc
•Chỉ thích hợp với đơn vị có quy mô họat động
nhỏ, số lượng nghiệp vụ không nhiều

www.themegallery.com