Thực Hiện Một Số Tiêu Bản Hạch Màng Treo Ruột, Bàng Quang, Dịch Hoàn, Mào Tinh Và Tuyến Mang Tai

TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG

PHAN THANH TRÚC

TH C HI N M T S TIÊU B N: H CH MÀNG
TREO RU T, BÀNG QUANG, D CH HOÀN,
MÀO TINH VÀ TUY N MANG TAI
TRÊN TH

Lu n v n t t nghi p
Ngành: BÁC S THÚ Y

n Th , 2010


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: BÁC S THÚ Y

Tên

tài:

TH C HI N M T S TIÊU B N: H CH MÀNG
TREO RU T, BÀNG QUANG, D CH HOÀN,
MÀO TINH VÀ TUY N MANG TAI
TRÊN TH
:

Giáo viên h ng d n:
TS. Lê Hoàng S

Sinh viên th c hi n:
Phan Thanh Trúc
MSSV: 3064557
L p: Thú Y k32

n Th 2010


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG
MÔN THÚ Y

tài: Th c hi n m t s tiêu b n mô

ng v t trên th do sinh viên PHAN

THANH TRÚC l p Thú Y Khóa 32 th c hi n t i phòng thí nghi m mô h c thu c
b môn Thú Y, Khoa Nông Nghi p & Sinh H c
Th t tháng 08 n m 2010

ng D ng, Tr

ng

ih cC n

n tháng 10 n m 2010

C n Th , ngày....tháng....n m......

C n Th , ngày....tháng....n m......

Duy t B môn

Cán b h

ng d n

Lê Hoàng S

C n Th , ngày....tháng....n m......
Duy t khoa Nông Nghi p & SH D

ii

IC M

Trong su t th i gian

gi ng

ng

N

i h c và ba tháng th c hi n lu n v n

t t nghi p c a mình, tuy tôi ã g p r t nhi u khó kh n và v
c nh tôi luôn có s

ng viên, ng h c a gia ình, luôn

ng m c nh ng bên

c s giúp

c a Th y

Cô, b n bè, tôi ã c g ng hoàn thành t t khóa h c và lu n v n t t nghi p c a mình.
Xin bày t lòng bi t n sâu s c
ã h t lòng h

ng d n, quan tâm,

n th y Lê Hoàng S và th y Tr n Hi n Nh n
ng viên em hoàn thành lu n v n t t nghi p.

V i t t c s kính tr ng em xin bày t lòng bi t n sâu s c
môn Thú Y, các th y cô c a tr
h c t p t i tr

ng

i h c C n Th

ã d y d trong su t th i gian

ng.

Xin chân thành bi t n và xin kính chúc quý Th y Cô, ng
c a tôi

n quý th y cô B

c d i dào s c kho , có th t nhi u ni m vui và

công trong cu c s ng.

iii

t

i thân và b n bè
c th t nhi u thành

CL C
Trang t a:.....................................................................................................................i
Trang duy t:................................................................................................................ii
L i c m n:.......................................................................................................... .....iii
M c l c:................................................................................................................ ....iv
Danh m c hình:..................................................................................................... .. vi
Tóm l

c: .............................................................................................................vii

Ch

ng 1:

tV n

Ch

ng 2: L

.......................................................................................... 01

c Kh o Tài Li u............................................................................. 02

2.1 T ng quan v ph

ng pháp th c hi n tiêu b n hi n vi ......................................

2.2. H ch lâm ba................................................................................................. 02
2.2.1. C u t o vi th ......................................................................................... 02
2.2.2. Phân lo i h ch........................................................................................ 03
2.2.3. Ch c n ng sinh lý .................................................................................. 03
2.3. Bàng quang.................................................................................................. 04
2.4. D ch hoàn .................................................................................................... 05
2.4.1.C u t o vi th ......................................................................................... 05
2.4.2. Ch c n ng sinh lý ................................................................................. 05
2.5. Mào tinh ...................................................................................................... 08
2.6. Tuy n n
Ch

ng 3: Ph

3.1. Ph

c b t............................................................................................ 08
ng Ti n và Ph

ng Pháp .............................................................. 13

ng ti n ................................................................................................. 13

3.1.1.

a

m th c hi n................................................................................ 13

3.1.2. D ng c , trang thi t b và hóa ch t ........................................................ 13

3.2. Ph

ng pháp ti n hành ................................................................................ 13

3.2.1. L y m u................................................................................................. 13
3.2.2 .C

nh m u........................................................................................... 14

3.2.3. L y m u nh .......................................................................................... 14

iv


3.2.4. R a n

c ............................................................................................... 14

3.2.5. Kh n

c............................................................................................... 14

3.2.6. T m dung môi trung gian....................................................................... 15
3.2.7. T m paraffin .......................................................................................... 15
3.2.8. úc khuôn ............................................................................................. 15
3.2.8.1. Chu n b ........................................................................................... 15
3.2.8.2. Ti n hành ......................................................................................... 15
3.2.9. C t m u ................................................................................................. 15
3.2.9.1. Chu n b ........................................................................................... 15
3.2.9.2. Ti n hành ........................................................................................ 15

3.2.10. T i - h p m u ....................................................................................... 16
3.2.10.1. Chu n b ........................................................................................ 16
3.2.10.2 Ti n hành ........................................................................................ 16
3.2.11. Nhu m m u ......................................................................................... 16
3.2.11.1. Chu n b ........................................................................................ 16
3.2.11.2. Ti n hành: ...................................................................................... 16
3.2.12. Dán lamelle - Dán nhãn........................................................................ 18
3.2.12.1. C

nh m u b ng Mount – quick................................................... 18

3.2.12.2. Dán nhãn....................................................................................... 18
Ch

ng 4: K t Qu và Th o Lu n ......................................................................... 19
4.1. H ch màng treo ru t .............................................................................. 20
4.2. Bàng quang............................................................................................ 22
4.3. D ch hoàn .............................................................................................. 24
4.4. Mào tinh ................................................................................................ 25
4.5. Tuy n mang tai ...................................................................................... 26

Ch

ng 5: K t lu n và

Ngh ............................................................................ 29

5.1. K t lu n ....................................................................................................... 29
5.2.

ngh ....................................................................................................... 29

v


DANH M C HÌNH
Hình 1: S

c u t o h ch lâm ba.......................................................................02

Hình 2: S

c u t o tuy n n

c b t..................................................................11

Hình 3: Máy c t vi m u .......................................................................................16
Hình 4: S

quy trình nhu m m u....................................................................17

Hình 5: C u t o vi th h ch lâm ba c t ngang (X100) ..........................................20
Hình 6: C u t o vi th mi n v h ch lâm ba c t ngang (X400) ...........................20
Hình 7: C u t o vi th mi n t y h ch lâm ba c t ngang (X400) ..........................20
Hình 8: C u t o vi th bàng quang c t ngang (X100)...........................................22
Hình 9: C u t o vi th bàng quang c t ngang (X400)...........................................23
Hình 10: C u t o vi th d ch hoàn c t ngang (X100)...........................................24
Hình 11: C u t o vi th d ch hoàn c t ngang (X400)...........................................25
Hình 12: C u t o vi th m ch máu d ch hoàn c t ngang (X400)..........................25
Hình 13: C u t o vi th mào tinh c t ngang (X100) ............................................25

Hình 14: C u t o vi th mào tinh c t ngang (X400) .............................................26
Hình 15: C u t o vi th tuy n mang tai c t ngang (X100)....................................26
Hình 16: C u t o vi th tuy n mang tai c t ngang (X400)....................................27
Hình 17: C u t o vi th

ng m ch c a tuy n mang tai c t ngang (X400) ...........23

Hình 18: C u t o vi th

ng m ch c a tuy n mang tai c t ngang (X400) ...........23

Hình 19: C u t o vi th d ch hoàn c t d y (X100) ...............................................27
Hình 20: Bàng quang rách và g p n p (v t kính X100)........................................28

vi


TÓM L
V i

C

tài “Th c hi n m t s tiêu b n: h ch màng treo ru t, bàng quang, d ch

hoàn, mào tinh và tuy n mang tai trên th ”. Nh m t o ra tiêu b n vi th
lo i t ch c c th nêu trên. Trong th i gian t tháng 08

i v i t ng

n tháng 10 n m 2010, t i

phòng thí nghi m mô h c - Khoa Nông nghi p & SH D -

i h c C n Th cùng

các trang thi t b và các hóa ch t c n thi t tôi ã th c hi n

c 190 tiêu b n trong

ó có 123 tiêu b n hoàn ch nh. Qua ó rút ra
m u so v i qui trình chung.

vii

cm ts

c

m riêng trên t ng


Ch

ng 1

TV N
th ng

i và ông v t là m t th th ng nh t, toàn v n và hoàn ch nh. B t

kì c u t o nào i u
c ng

m nh n ch c n ng nh t

u do m t ho c m t s c u t o th c hi n,
Trong ho t

th

nh, ng

ng th c ti n thú y,

c l i b t k ch c n ng nào

phù h p v i

tìm hi u v m c

u ki n s ng.
gây h i, các t n

ng khi m c ph i, c ch sinh b nh… c a m t lo i b nh nào ó trên c th v t

nuôi thì vi c kh o sát
cm c

m c

t bào là không th b qua. Nh ng ta mu n kh o sát

t bào c a mô b nh, thì tr

mô bình th

c h t ta ph i kh o sát

m c

t bào c a

ng.

Do v y, sinh viên ngành Thú y c n hi u bi t rõ v c u t o, t ch c c th
ng v t

c p

vi th . Nh vào các ki n th c vi th mà chúng ta có th gi i thích

c các quá trình sinh lý bình th

ng c a c th v t nuôi.

V i các l i ích thi t th c nêu trên tôi th c hi n

tài “ Th c hi n m t s

tiêu b n: h ch màng treo ru t, bàng quang, d ch hoàn, mào tinh và tuy n

mang tai trên th ”.
M c tiêu
-

tài:

c và mô t v m t t ch c h c các tiêu b n ã th c hi n bao g m: h ch

màng treo ru t, bàng quang, d ch hoàn, mào tinh và tuy n mang tai.
- Th c hi n nh ng tiêu b n có ch t l
nghiên c u.

1

ng ph c v cho h c t p, gi ng d y và


Ch

ng 2

C KH O TÀI LI U

2.1. T NG QUAN V PH

NG PHÁP TH C HI N TIÊU B N HI N VI

Mu n th c hi n nghiên c u t bào và mô, ph i dùng các lo i kính hi n vi. Vì
v y ph i th c hi n nh ng tiêu b n có

dày thích h p cho phép quan sát d

i kính

hi n vi.
Có nhi u ph
xét nghi m t
p

ng pháp làm tiêu b n

i; ph

ng pháp hóa t bào, hóa mô; p

ng pháp làm tiêu b n c
Trong các ph

nhu m màu là ph

nghiên c u bao g m: ph

ng pháp

ng pháp phóng x t ch p;

nh và nhu m màu.

ng pháp trên, ph

ng pháp làm tiêu b n hi n vi c

nh và

ng pháp ph bi n dùng trong xét nghi m m u b nh so v i m u

i ch ng.
Ph

ng pháp làm tiêu b n c

nh và nhu m màu

Th c hi n tiêu b n hi n vi c

nh b ng ph

ng pháp tiêu b n c t lát và

nhu m kép b ng Hematoxylin và Eosin Y. K thu t mô h c này nh m t o

c

nh ng m nh c t m ng, trong su t c a mô và c quan, cho phép quan sát

i

kính hi n vi. Thêm vào ó m nh c t s

cd

c nhu m b ng các thu c nhu m

c

hi u, các ph n c a m nh c t có màu khác nhau giúp cho vi c quan sát d dàng.
Tiêu b n hi n vi c

nh th c hi n theo ph

giai o n. Ph i th c hi n t t t t c các giai
ch t l
không

ng, n u m t giai
t ch t l

ng. Tóm l

ng pháp này ph i tr i qua nhi u

nm i

là

c tiêu b n có

n nào ó th c hi n không t t thì tiêu b n thu
c quy trình nh sau: l y m u - c

- nhu m kép b ng Hematoxylin - Eosin Y (Ph m Phan
Th

m b o thu

ng v t có vú nh

Lagomorpha, tu i th c a th t 4

cs

nh - c t lát m ng

ch và Tr nh Bình, 1998)

c x p vào h

Leporidae thu c b

n 10 n m, th i k mang thai kho ng 31 ngày.

2.2. H CH LÂM BA
H ch lâm ba là nh ng th nh hình c u ho c hình d a có màu h ng ho c
xám, n m trên

ng i c a các m ch b ch huy t, có

2

kh p m i n i trong c th

gia súc. M i h ch có c nh l i ti p nh n 3-7 m ch b ch huy t vào và 1-2 m ch i ra
t các c nh lõm hay r n h ch

.

Hình 1: S

c u t o h ch lâm ba

2.2.1. C u t o vi th
i t ngoài vào trong có c u t o
- Bên ngoài

c bao b c b i t ch c liên k t.

- V có l n c tr n.
- H ch lâm ba g m 2 mi n: Mi n v và mi n t y
+ Mi n v có nhi u h t lâm ba s p x p thành hàng to nh khác nhau.
+ Mi n t y: ch a nhi u th ng nang.
n v chính t o huy t là h t lâm ba có d ng hình tròn, có 2 vùng khác bi t
là vùng v tím (T bào s m màu h n và gi ng t bào lâm ba c a máu) và vùng t y
sáng còn g i là trung tâm sinh tr
lympho) gi ng nh b ch c u
H t lâm ba có th

ng có ch a t bào nguyên lâm ba (nguyên

n nhân, bào t

ng h i ki m.

riêng r ho c t thành ám.

Ph n lâm ba t t p th a ít xen v i t ch c l
xoang lâm ba. Có 2 lo i xoang:

i c a h ch có màu sáng g i là

mi n v g i là xoang mi n v và

mi n t y g i là

xoang mi n t y.
Trong xoang mi n t y có nh ng c t t bào g i là th ng nang và nh ng t bào
gi ng nh nh ng t bào

h t lâm ba. Các c t t bào y m t

3

u dính v i các h t


lâm ba, m t

u ch y vào mi n t y chia nhánh và ti p h p v i nhau. B ch huy t

ch y vào h ch lâm ba th m qua m ng l

i các c t t bào vào xoang các h t lâm ba,

t i ây nó l c h t các vi khu n và các v t l (Nguy n Xuân Ho t 1978)
2.2.2. Phân lo i h ch
Tùy theo vi trí ng

i ta chia ra: h ch vùng và h ch t ng.

- H ch vùng: là nh ng h ch l n n m riêng l
c , h ch

t ng vùng c th nh h ch

i nách.

- H ch t ng: là các h ch nh n m thành chu i dài d c theo các m ch máu l n
ho c

màng treo các t ng nh gan, ph i, ru t (Nguy n ình Nhung,2005)

2.2.3. Ch c n ng sinh lý
- H ch lâm ba là n i sinh ra t bào lympho và

a các t bào vào l u thông

trong h b ch huy t. H ch lâm ba và h b ch huy t nói chung có tác d ng nh máy
l c và là h th ng b o v c th . Nó thu hút nh ng ch t còn dùng
t bào

vào t nh m ch

các h ch lâm ba gi l i
và s bi n

c

k các mô

vào tim ti p t c i nuôi c th . V t l , ch t

c

kh

l n, c u t o

c ho c b tiêu d êt. Vì v y ki m tra

u

c

i c a các h ch có ý ngh a quan tr ng trong chu n oán b nh nh ng

b nh nhi m trùng, trong khám th t

lò sát sinh.

- H ch lâm ba là c quan sinh ra kháng th , ch c n ng này là nh t bào

lympho có

h ch lâm ba. Khi có protid xâm nhâp c th (xác vi khu n b tiêu di t

trung tâm sinh tr

ng). Nh ng t bào lympho

c a h t lâm ba i theo th ng nang và

trung tâm sinh tr

ng d n d n ra rìa

t i ây chúng sinh ra kháng th .

- Khi có kháng nguyên kích thích mi n v t ng s n

t o ra nhi u lympho B

và lympho T
- Mi n t y ch a lympho bào B và t
-

ng bào.

h ch b ch huy t, d ch b ch huy t s vào h ch b ng

ng b ch huy t

vào xoang mi n v , sau ó

ng chu vi và

vào xoang b ch huy t mi n t y.

- H ch lâm ba còn ch a m t s men nh thrombaza, lypaza, enterokinaza
- H ch lâm ba còn có th t ng thêm s l
s a, nhi m trùng.

4

ng trong nhi u tr

ng h p nh ti t


- Ngoài ra h ch còn có kh n ng tiêu h y h ng c u già khi lách không ho t
ng và c ng có th
nh t y x

m nh n ch c n ng t o máu (tr

ng (Lâm Th Thu H

ng h p ng a và heo) gi ng

ng, 2005).

2.3. BÀNG QUANG

Là m t túi tròn dài.
n i ti p v i ni u

u tr

c tròn to,

o qua c th t ni u

-

con

c bàng quang n m

-

con cái bàng quang n m d

u sau thon nh , c bàng quang

c

o – c bàng quang.
ph n tr

c c a xoang ch u, d

i t cung, âm

o trên x

i tr c tràng.

ng háng (Nguy n

ình Nhung,2005)
• C u t o vi th (t trong ra ngoài)
- L p niêm m c: có nhi u n p g p, c u t o bi u mô ph kép bi n d , phía
trên có l p t bào màng láng có ch c n ng không th m th u
c ti u tr l i, m i t bào th

ng có 2 nhân ph kín k c khi bàng quang c ng

c, k là l p t bào hinh thoi vuông góc l p trên, phía d
+L p
+D

ch ng l i s h p thu

i là l p t bào a giác.

m có nhi u s i keo, ít s i chun.
il p

m là t ng c niêm m ng.

+ H niêm m c là t ch c liên k t th a.
-

L p c : g m 3 l p c tr n: c d c trong, c vòng gi a và c d c ngoài.
L p gi a dày và liên t c. Gi a các l p không có t ch c liên k t, các s i c
i chéo nhau làm các l p n i ch t l i v i nhau.
C bàng quang có vòng c to t o thành vòng c co th t v ng ch c, luôn th t
ch t l i ch m ra khi n

c ti u ch a

y ( óng m theo ph n x ).

- L p ngoài: có c u t o là t ch c liên k t (Nguy n Xuân Ho t 1978)
2.4. D CH HOÀN
- Là tuy n sinh d c

c

m nhi m ch c n ng s n xu t giao t

tinh trùng và ti t vào máu kích thích t sinh d c

c. D ch hoàn có d ng hình tr ng

n m trong bìu (còn g i h nang, có ngu n g c t bi u bì)
2.4.1. C u t o vi th
i t ngoài vào trong có c u t o

5

c t c là

- Ngoài cùng là l p màng tr ng b ng t ch c s i liên k t dai ch c có nhi u
m ch máu và th n kinh i vào. Màng này phát ra nhi u vách ng n i vào trong chia
mô d ch hoàn thành nhi u ô, thùy.
- Trong là mô d ch hoàn, n m trong các thùy gi a các vách ng n. Mô d ch
hoàn ch a hai lo i: ng sinh tinh và t ch c liên k t
Các ng sinh tinh: là nh ng ng u n khúc, n m gi a 2 vách ng n. Khi

ng

v t còn trong bào thai, thành ng sinh tinh bao g m các t bào tinh và t bào th . V
sau, t bào tinh phân hóa thành bi u mô tinh và t bào th
dinh d

phân hóa thành h p bào

ng có nhân hình tam giác, còn g i là t bào Sertolie. T bào Sertolie thu c

th h p bào, trong bào t

ng có ch a t bào bi u mô tinh t nguyên th y cho

n

tinh trùng.
T ch c liên k t n m bao quanh các ng sinh tinh, ch a m ch máu, th n kinh
và nh ng t bào Leydig – ti t ra hocmon sinh d c Testosteron (Lâm Th Thu
ng, 2005).
2.4.2. Ch c n ng sinh lý
• D ch hoàn có hai ch c n ng

- Ch c n ng ngo i ti t là s n sinh ra tinh trùng theo ng d n tinh, ni u
ng v t

o,

vào âm v t sinh d c cái khi giao ph i.

- Ch c n ng n i ti t: do t
Testosteron , gây

bào Leydig ti t ra hocmon sinh d c

c tính sinh d c và t ng c

• S thành th c v tính c a con
- Con

c

ng trao

i ch t

con

c

c.

c

c coi là thành th c v tính khi nó s n sinh ra tinh trùng có kh

ng th tinh và ti t ra hocmon sinh d c

c Testosteron,

ng th i c ng có bi u

hi n ph n x tính d c.
- Con
vi c khai thác

c th

ng thành th c v tính tr

c gi ng quá s m s

nh h

c khi thành th c v th vóc. Vì v y,
ng tr c ti p

n con

c và t i th h

sau
- Các y u t

nh h

ng

n thành th c v tính

+ Gi ng, loài: loài gia súc khác nhau tu i thành th c v tính khác nhau.
Trong cùng loài, gi ng có n ng su t th p thành th c s m h n gi ng có n ng su t
cao

6


+ Dinh d

ng: ch

nuôi d

ng t t (

giúp gia súc thành th c úng tu i. Nuôi d

ng kém gia súc ch m thành th c.

+ Th i ti t, khí h u: gia súc nhi t
• T bào sinh d c

protein, vitamin A, D, E khoáng)

i thành th c s m h n gia súc ôn

i.

c

- Hình thái: tinh trùng

c sinh ra

bi u mô ng sinh tinh và th i vào lòng

ng. Tinh trùng có hình gi ng con nòng n c.
- C u t o thành 3 ph n:

u, c và uôi.

+

u: hình chóp ch a m t kh i nhân bao bên ngoài b i l p màng kép t o

thành th

nh gi ng cái m (acrosome) trong ch a men hyaluronidaza. Men này

có tác d ng phân h y axit hyaluronic là ch t liên k t các t bào vàng phóng x bao
quanh t bào tr ng.
+ C và thân: nh và ng n h n
cung c p n ng l

+

u, trong ch a các bao ti th hình lò xo

ng cho tinh trùng ho t

uôi: g m 2 s i trung tâm

ng.
c bao b i 9 ôi s i

v s i xo n. Nh có uôi tinh trùng di chuy n
tr ng

c, ngoài cùng là l p

c trong

ng sinh d c cái g p

th tinh.
Thành ph n: tinh trùng ch a 75% n

c, 25% v t ch t khô trong ó có 85%

protein, 13,2% lipit, 1,8% khoáng. Trong nhân (

u) ch a ch y u DNA.

• Sinh lý tinh trùng

-V n

ng ti n th ng.

ng t o chuy n

uôi là c quan v n

ng l c l , ti n th ng có

nh h

ng c a tinh trùng.
ng. T c

v n

uôi c

ng c a tinh

trùng ng a 5mm/phút; bò, dê: 4mm/phút; chó, th : 2mm/phút.
- S c s ng và v n
sáng, áp su t th m th u,

ng c a tinh trùng ch u nh h
pH c a môi tr

, ánh

ng pha ch b o t n.

- Tinh trùng ch t nhanh trong môi tr
hóa ch t, nhi t

ng c a nhi t

ng có nhi u n

c, có axit, thu c tê,

cao…

- Khi v n

ng nhi u tinh trùng tiêu hao nhi u n ng l

- Trong

ng sinh d c cái, tùy t ng v trí th i gian s ng c a tinh dài hay

ng n khác nhau:

âm

o 1 – 6 gi ,

ng nên nhanh ch t.

t cung 30 gi ( i v i bò).

• S sinh tinh

7


Tinh trùng
g m 4 giai

c sinh ra

ng sinh tinh c a d ch hoàn. Quá trình sinh tinh

n

- Giai o n sinh s n: tinh nguyên bào

bi u mô ng sinh tinh ( có s nhi m

s c th là 2n) liên t c phân chia nguyên nhi m làm cho qu n th tinh nguyên bào
ng lên v s l

ng.

- Giai o n sinh tr

ng: tinh nguyên bào ng ng phân chia, l n lên thành tinh

bào I nh ng s nhi m s c th gi nguyên (2n).
- Giai o n thành th c: tinh bào I phân chia gi m nhi m t o thành 2 tinh bào

II có s nhi m s c th

n b i (n) và m t nhi m s c th gi i tính X ho c Y. Tinh

bào II l i phân chia ngay thành 2 tinh t có nhi m s c th (n).
- Giai o n t o hình: tinh t hoàn ch nh c u trúc thành tinh trùng.
Có 2 lo i: tinh trùng mang nhi m s c th X và tinh trùng mang nhi m s c th
Y.
• Tinh d ch
- Tinh d ch g m 2 ph n: tinh trùng và tinh thanh (do các tuy n sinh d c ph
ti t ra).
- Tinh d ch là d ch l ng h i nhày, màu tr ng

c, có

pH ki m y u = 7,2 -

7,4 mùi tanh h i h c.
- Nh ng y u t

nh h

+ Tu i: gia súc tr

ng

nl

ng tinh d ch và n ng

ng thành cho l

t t nh t. Gia súc non ho c quá già thì l
+ Gi ng: gi ng cao s n cho l

tinh trùng

ng tinh nhi u nh t và kh n ng th tinh

ng tinh ít và ch t l

ng kém.

ng tinh nhi u và ch t

ng tinh t t h n

gi ng có n ng su t th p.
+ Tr ng thái

th : c th kh e s l

ng và ch t l

ng tinh t t h n c th

b b nh ho c g y y u.
+ Ch
cao. Nuôi d
ns l

dinh d

ng t t l

ng tinh nhi u kh n ng th tinh

ng kém (thi u protein, vitamin A, D, E, ch t khoáng) s

ng và ch t l

+ Nhi t
mùa ông l

ng: nuôi d

nh h

ng

ng tinh d ch.

: mùa nóng, nhi t

môi tr

ng cao l

ng tinh d ch sinh ra nhi u h n mùa hè.

8

ng tinh d ch sinh ra ít,


+ Ch
ch t l

s d ng: khai thác

c gi ng quá m c (không h p lý) s l

ng và

ng tinh d ch kém (Nguy n ình Nhung,2005)

2.5. MÀO TINH
Mào tinh là c quan hình ch C n m d c theo b sau c a tinh hoàn. Ph n
trên to g i là

u, n i nh n các ng c a tinh hoàn, thân là ph n gi a và uôi là ph n

nh nh t

i cùng ti p n i v i ng d n tinh. Mào tinh ch a ng mào tinh, ng

d

mào tinh là ng xo n. Sau khi sinh ra
m t th i gian

tinh hoàn, tinh trùng chuy n sang mào tinh

phát tri n hoàn thi n v c u trúc và ch c n ng. Mào tinh là kho

d tr tinh trùng ch d p ra ngoài.(Nguy n ình Nhung,2005)
C u t o vi th (t trong ra ngoài )
- L p bi u mô kép tr gi có lông rung: g m hai lo i t bào
T bào áy hình c u ho c tháp th p
T bào tr chính có lông gi . T bào tr chính ch ti t glycerophosphocholin
và glycopotein. Glycerophsphocholin có tác d ng c ch ho t hóa tinh trùng.
Bi u mô c a ng mào tinh c ng tham gia quá trình b t gi và tiêu hóa các
th d th a th i ra trong ng sinh tinh. T bào áy là lo i t bào ít bi t hóa, có ch c
n ng sinh s n t o t bào tr m i.
- L p c tr n vòng có ch a s i chun, có tác d ng co bóp theo ki u nhu

ng

y tinh trùng chuy n d ch ti p.
- L p t ch c liên k t m ng có nhi u m ch và th n kinh (Nguy n Xuân Ho t
1978)
2.6. TUY N N

CB T

Là nh ng tuy n ngo i ti t, n
tác d ng t m
tinh b t thàng

c b t ti t ra

t làm m m th c n. Ngoài ra, n
ng. N

th ng vào xoang mi ng, có

c b t còn ch a men tiêu hóa bi n

c b t có ch c n ng b o v , ch ng l i ho t

ng c a vi

sinh v t có nhi u trong xoang mi ng.
sinh v t h u nh có 3 ôi tuy n n

c b t l n, tùy v trí s p x p ng

i ta

chia ra
- Tuy n mang tai: khá to, có màu nâu
x ong hàm d

.N m

ngoài ph n

i. Tuy n mang tai có ng ti t là ng Stenon, xu t phát t

9

ng c a
ud

i


m t trong c a tuy n

vào xoang mi ng phía trong má, bên ngoài r ng hàm trên

th 4(chó), th 5(bò), th 3(heo)
- Tuy n d

i hàm: ph n trên b tuy n mang tai che ph .

sau vòng cung r ng c a hàm d
- Tuy n d

il

i, c nh dây hàm d

n i v i nhau b i eo h p. ng ti t i theo ng ti t d

c g m có 2 thùy

i hàm r i c ng

ra phía sau

i

Ngoài ra các tuy n n
n

vào

i

i: là m t tuy n m ng d p t sau ra tr

vòng cung r ng c a hàm d

ng ti t

c b t trên, trong xoang mi ng còn có nhi u tuy n

c b t nh khác n m rãi rác trong niêm m c c a môi, má, cái kh u, y t h u.

(L ng Ng c Qu nh, 2007).
• C u t o vi th c a tuy n n
Tuy n

cb t

c b c trong mô liên k t, mô này ch y vào trong chia tuy n thành

nh ng ti u thùy. Trong m i ti u thùy ch a m t s nang tuy n và nh ng nh ng ng
bài xu t trong ti u thùy. Nh ng ng lo i này c a ti u thùy g n nhau h p thàng

nh ng ng l n h n ch y trong vách liên k t và

c g i là ng bài xu t gian ti u

thùy. Nh ng ng gian ti u thùy t p trung thành ng bài xu t cái.
Nh ng m ch máu và dây th n kinh i theo ng bài xu t

t i các ti u thùy

Nang tuy n: có 3 lo i
- Nang n

c: là túi hình b u d c ng n. Khi c t ngang lòng nang h p có khi

không nhìn rõ, thành ph n c u t o b i hai t bào
+ T bào c bi u mô: d t, hình sao t o thành m ng l
quanh t bào nang tuy n. Khi nó co rút s

i hình cái gi bao

y s n ph m ch ti t trong t bào ch ti t

ra ng bài xu t
+ T bào ch ti t: hình kh i

n cao, ng n quay v h

tròn n m g n phía áy t bào, ph n bào t

ng

c c

ng lòng ng, nhân

nh ch a nhi u h t sinh men

a ph m base
- Nang nh n: là m t túi h i dài, lòng r ng th y rõ ràng, thành c ng có hai
lo i t bào nh ng t bào ch ti t có c u trúc khác, t bào hình
ch a nhi u h t sinh nhày c c

nh

n h p, bào t

ng

y nhân d t l i g n sát áy t bào

- Nang h n h p: là túi h i dài, th

ng chia nhánh, lòng r ng, c u t o b i

m t hàng t bào ti t nh n n m bên trong, m t vài t bào ti t n

10

c bao quanh l y t

bào ti t nh n theo d ng li m (li m Gianuzzi). Ngoài cùng
bi u mô.

c bao b i t bào c

c bi t bên c a t bào ti t nh n có nh ng vi qu n gian bào, ây là

d n d ch n

ng

c vào lòng nang tuy n
ng bài xu t: ng bài xu t trong ti u thùy có hai lo i

- ng Boll: là ng n i tr c ti p v i nang tuy n, ng ng n, lòng ng r t nh ,
tròn

u. Vách c u tao bi u mô

nh p

- ng khía: nh ng ng Boll t p h p t o thành ng Khía.
Lòng ng r ng, tròn

u, vách t o b i t bào hình tr , nhân hình tr ng, áy

t bào có h ti u v t phát tri n x p song song nhau,

ng khía c ng có th g p

vách liên k t gian ti u thùy.
ng bài xu t gian ti u thùy
- Nh ng ng này n m trong vách liên k t. Thành ng thu c lo i bi u mô
kép tr gi có lông rung, xen k có th có m t ít t bào hình ài. Bao ngoài là màng
áy, ngoài cùng là l p mô liên k t có s i àn h i ch a m ch máu th n kinh.
- Nh ng ng bài xu t

vào niêm m c mi ng g i là ng bài xu t cái, tùy v

trí c a ng ta có nh ng tên g i: ng Stenon c a tuy n mang tai, ng Wharton c a
tuy n d

i hàm và ng Bartolin c a tuy n d

il

i.

Tùy c u t o mô h c c a các nang tuy n ng
- Tuy n n

c: t t c các nang tuy n

i ta phân ra:

u ch a n

c. Thí d : tuy n

mang

u là nang nh n. Thí d : tuy n

kh u

tai.
- Tuy n nh n: t t c nang tuy n
cái, màng h u.
-Tuy n pha: có ba lo i nang
+ Lo i có nhi u nang n

c: tuy n d

i hàm.

+Lo i có nhi u nang nh n: tuy n d i l i (Lâm Th Thu H ng, 2005).

11


Hình 2: S

c u t o tuy n n

cb t

• Ch c n ng sinh lý
Tuy n n

c b t ti t ra n

cb t

i v i gia súc nhai l i, n
trình lên men sinh ra, nh

ó duy trì

c b t có tác dung trung hòa acid h u c do quá
c pH d c .

c b t hòa tan nh ng ch t trong th c n
Ngoài ra nó còn tham gia vào s
h in

c

làm h ng ph n v giác.

i u hòa h p thu thân nhi t b ng s b c

i v i thú ít ho c không có tuy n m hôi (Lâm Th Thu H

• Thành ph n c a n

ng, 2005).

cb t

c b t là m t ch t l ng, quánh, có nhi u b t, g m các thành ph n chính
sau ây:
- Amylase n

c b t: là enzym tiêu hóa glucid, ho t

ng trong môi tr

ng

trung tính, có kh n ng th y phân tinh b t thành dextrin r i thành maltose ( i v i
loài nhai l i và ng a có ít men,

chó không có men )

- Ch t nh y: có tác d ng làm các m nh th c n dính vào nhau, tr n và d
nu t,

ng th i b o v niêm m c mi ng ch ng l i các tác nhân có h i trong th c n.

12


- Các ion: có nhi u lo i Na+, K+, Ca2+, Cl-, HCO3-... Trong ó, ch có Cl- có
tác d ng tiêu hóa thông qua c ch làm t ng ho t tính c a amylase n
- M t vài thành ph n

c bi t: n

c b t.

c b t còn có các b ch c u và kháng th ,

vì v y nó có tác d ng ch ng nhi m trùng và kh n ng hòa tan vi khu n (Nguy n
Quang Mai,2004)
• Tuy n mang tai
C u t o vi th
Thu c lo i tuy n ng túi,

c bao b c bên ngoài là t ch c liên k t phát

vách ng n vào bên trong t o nhi u ti u thùy, to nh khác nhau.
ng d n Stenon là ng to nh t c u t o b i bi u mô kép tr gi ,
quanh b i t ch c liên k t dày

c bao

c. Vào trong, ng tuy n này phân nhánh nh

vào t ch c liên k t gian thùy và ch còn l i m t l p bi u mô

i

n tr . Càng vào g n

trong ti u thùy, ng tr nên nh d n bi u mô th p d n thành bi u mô

n h p, khi

vào trong ti u thùy nó tr thành ng khía.

Tiêu b n c t ngang i t ngoài vào trong là t ch c liên k t d y m ng không
bao quanh các nang n

u,

c là các ng bài xu t.

Ch c n ng sinh lý
ng bào trong tuy n mang tai t ng h p và ch ti t IgA vào n
cho n

c b t làm

c b t có kh n ng mi n d ch ch ng vi khu n l t vào khoang mi ng. IgA

không b phân gi i b i enzym tiêu hóa (Lê Hoàng S ,2000).

13


Ch
PH
3.1 PH

ng 3

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP

NG TI N

3.1.1

a

m th c hi n
tài

Sinh H c

c th c hi n t i Phòng Mô h c (Histology) - Khoa Nông Nghi p và

ng D ng. Th i gian: t tháng 09

n tháng 11 n m 2010.

3.1.2 D ng c , trang thi t b và hóa ch t
• D ng c
- Th y tinh: chai, ph u, ng ong, lame và lamelle.
- D ng c gi i ph u: dao, kéo, k p.
- Các d ng c khác: èn c n, khay m , kim m i giáo, kim m i nh n, ng
nh gi t…
• D ng c riêng bi t
- Máy c t vi m u.
- Kính hi n vi quang h c
- Máy nh k thu t s
- T h p, t s y, b p t i.
- B n và thanh úc m u.
• Hóa ch t

- C n, xylen, formol, paraffin.
- Ph m nhu m: Hematoxylin, Eosin Y.
- Keo Mount – quick
- Acid: Acetic
-N
3.2. PH

m

c.

c c t.
NG PHÁP TI N HÀNH

3.2.1. L y m u
Ch n th tr
tiêm không khí

ng thành có tr ng l

ng 2 kg, kh e m nh, gi t th b ng cách

t nh m ch tai. Sau khi tách n i t ng ra kh i c th , dùng kéo gi i

ph u m l y các b ph n: h ch màng treo ru t, bàng quang, d ch hoàn, mào tinh, và
tuy n mang tai.

14

3.2.2. C

nh m u

C

nh m u b ng dung d ch Formol 10%, m u sau khi l y ph i

nh ngay

cc

tránh tình tr ng b thoái hóa, ho i t hay bi n d ng do m t s ph n

ng sinh hóa c a nh ng enzyme n i bào hay do i u ki n bên ngoài tác
sinh v t. Ng

ng nh vi

i ta s d ng formol là thông d ng nh t do formol có nh ng

V n t c xuyên th m, v n t c c

c tính:

nh m u nhanh.

Không làm co m u nh ng làm cho m u c ng l i.
B o qu n t t c u trúc t bào.
Làm t ng s ki m tính c a c u trúc khi nhu m.

M c ích giai

n này là gi t th t nhanh t ch c nh ng v n gi nguyên

hình d ng, c u trúc bên trong nh lúc t ch c còn s ng. Ban
ph n trên trong dung d ch formol 10% trong 15 phút

n

u ngâm nguyên các
nh t ch c cho d c t.

3.2.3. L y m u nh
C t nh m u v i kích th

c kho ng 0,5 cm x 0,5 cm x 1cm. Ti p t c c

m u trong formol 10%, th i gian c
tùy thu c n ng
nhi t

3.2.4. R a n

ng,

vào trong ch u n
3.2.5. Kh n

dày m ng c a m u và c u trúc c a t ng lo i m u...

cc
c

nh xong ph i

i vòi n

c s ch, ta

tm u

c ch y nh liên t c trong 2 gi .
t ng d n theo t 700, 800, 900, 1000, 1000

c, tránh t ch c b m t n
Mu n kh n

c

-M t

c

t ng t gây co rúm l i. Ngâm m i l trong 2 gi .

i cu i cùng c n

m b o n ng

.

m u trong l không nên nhi u tránh làm loãng n ng

ng s rút n

kh

t k t qu t t c n chú ý:

- Hai l c n tuy t

-

c r a l i b ng n

c

Dùng c n v i n ng

l ng xu ng

nh c a dung d ch,

c

M u sau khi

- Th

nh kho ng 24 gi nh ng th i gian này còn

dung d ch, v n t c xuyên th m, v n t c c

môi tr

nh

làm nh

c t m u ra ngoài.

ng xuyên l c

u l ngâm m u

tránh n

c thoát ra r trong m u

áy l .
rút ng n th i gian rút n

l ngâm h n t ng th tích c n tuy t

c nh ng v n
i.

15

mb o

t yêu c u nên t ng s


3.2.6. T m dung môi trung gian
Paraffin không tan trong c n,
d ng xylen làm dung d ch trung gian,

paraffin ng m vào t ch c hoàn toàn, ta s
ng th i xylen còn làm trong m u và tan

m . Nó có th làm c ng m u n u ngâm lâu. Chuy n m u qua 2 l xylen, m i l
ngâm trong 45 phút.
3.2.7. T m paraffin
Chuy n m u t l xylen cu i cùng vào các l có ch a paraffin ang l ng
trong t s y

nhi t

t

600C. Chuy n m u qua l paraffin khác nhau, m i l t m

trong 2 gi .
3.2.8. úc khuôn
3.2.8.1 Chu n b
- Chùi s ch thanh kim lo i và b n kim lo i.
- Dùng các thanh kim lo i gãy góc x p thành hình ch nh t có kích th

c

theo ý mu n.
- èn c n, k p g n m u
3.2.8.2 Ti n hành
- L y l paraffin ang l ng
c n, g p m u vào khuôn và

y khuôn. Dùng k p h nóng trên ng n èn

nh v c u trúc không gian c a m u. Sau 15 phút ta

tách kh i paraffin ra kh i thanh kim lo i và úc m u khác.
- Dán nhãn, ghi kí hi u m u vào kh i m u, sau 24 gi ti n hành c t m u.
3.2.9. C t m u
3.2.9.1. Chu n b
- Dao c t vi m u: ta nên chu n b dao m i.
3.2.9.2. Ti n hành
Tr

c khi c t m u c n ki m tra l i máy c t ch t ch .

- G n m u lên tr c mang m u, si t ch t c.
- G n dao nghiêng kho ng 15 0
-

nh h

n 200.

ng kh i và dao trên máy c t m ng cho thích h p. Chú ý n u mu n

các m nh c t thành dãy thì ph i làm cho hai m t trên và d
nhau

16

i c a m t c t song song


-

i u ch nh c vi c p c a máy c t, c t m u th

10 µm r i gi m

n

m ng trong kho ng 5-7 m

Hình 3 : Máy c t m u

3.2.10. T i, dán, h p m u
3.2.10.1. Chu n b
- B p t i và ch u n

c m.

- Lame s ch.
3.2.10.2. Ti n hành
- Dùng kim m i giáo

nguyên b ng m u cho vào ch u n

c m.

- Khi paraffin ã c ng, l y lame s ch, nghiêng nh trên m t n
nh ng m u ã ch n tr

cr iv t

c sao cho m u ã ch n dúng v trí gi a lame.

- Nghiên lame cho ráo n

c; cho vào t h p m u

600C trong 30 phút.

3.2.11. Nhu m m u
3.2.11.1. Chu n b
m l Xylen, n m l c n tuy t

i, hai l c n 900, hai l c n 800, m t l c n 700,

t l Hematoxylin, m t l Eosin nhu m, hai ch u n

3.2.11.2. Ti n hành

17

c s ch, gi y th m.