bệnh truyền nhiễm gia cầm

BỆNH TRUYỀN NHIỄM GIA CẦM

1

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP.
HCM

4/25/2016


BỆNH NEWCASTLE - (NEWCASTLE DISEASE - ND)
KHÁI NIỆM

Bệnh truyền nhiễm cấp tính và rất lây lan
Gây bệnh trên đường hô hấp, tiêu hóa và thần kinh
- Được phát hiện vào giữa năm 1920, 1926- Indonesia
- Là mối đe dọa nghiêm trọng cho nền chăn nuôi gà công nghiệp
của thế giới.
- Các nước thường có bệnh: Morocco, Mauritania, Ethiopia,
Nigeria, Sudan, Bờ Biển Ngà, Mozambique, Uganda (Châu Phi).
Các nước Đông Nam Á: Srilanka, Thailand, Myanmar, Nepal và
Việt Nam.
2

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP.
HCM

4/25/2016


CĂN BỆNH

Là 1 ARN virus, sợi đơn, có vỏ bọc bằng lipid
- Thuộc họ Paramyxoviridae
- Họ phụ Paramyxovirinae
- Giống Rubulavirus
- Loài Newcastle Disease Virus
Kích thước đường kính của hạt virus 100 – 500 nm

3

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP. HCM

4/25/2016


CĂN BỆNH

Gây ngưng kết hồng cầu

Trên vỏ bọc của virus có 2 gai
glycoprotein

- Gai F___Protein F (fusion)
-Gai HN___Haemagglutinin – neuraminidase
Enzyme neuraminidase
haemagglutinin

4

trên

phân

tử

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP.
HCM

4/25/2016


CĂN BỆNH

Đặc điểm nuôi cấy
Sinh sản dễ dàng trên môi trường tế bào sợi phôi
gà 1 lớp (CEF) hay tế bào thận phôi gà
Bệnh tích tế bào đặc hiệu (CPE) là tạo syncytia và
làm chết tế bào

5

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP.
HCM

4/25/2016


CĂN BỆNH

Nuôi cấy trên phôi
gà 9-11 ngày tuổi

với đường tiêm
xoang niệu mô
(allantois)

6

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP. HCM

4/25/2016


7

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi
Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP. HCM

4/25/2016


CĂN BỆNH
NDV chia thành 3 nhóm
1) Cường độc (Velogene)
- Thời gian chết phôi < 60 giờ
- Tính hướng phủ tạng (VVND – Viscerotropic Velogenic
Newcastle Disease) dạng của Doyle
- Tính hướng phổi (pneumotropes) và thần kinh (neurotropes)
như Thể hô hấp – thần kinh (Beach mô tả).
2) Độc lực vừa (mesogene)
- Thời gian gây chết phôi trong vòng 60 – 90 giờ
- Tính hướng phổi và có thể có dấu hiệu thần kinh

(Beaudette)
3) Độc lực yếu (Lentogene)
-Không gây chết phôi hoặc làm chết phôi khoảng > 90 giờ
- Có tính hướng phổi (Hitchner)
- Thể ruột không có triệu chứng, nhiễm trùng ruột là chủ yếu
8

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP. HCM

4/25/2016


CĂN BỆNH
* Dễ

bị phá hủy bởi các tác nhân vật lý, hóa học
* Sống lâu ở nhiệt độ thấp
1 – 4oC tồn tại 3 – 6 tháng
- 22oC tồn tại ít nhất là 1 năm
Trong phân gà (40ºC, khô), > 8 tuần; 3 tháng ở 20ºC-30ºC.
pH = 2 – 10, có khả năng gây nhiễm được nhiều giờ
Đặc tính chịu nhiệt của các chủng virus Newcastle có khả năng
di truyền. Các chủng này có thể tồn tại ở 25-30OC/2-3 tháng
(Nguyễn Bá Hiên, 2009).

Chết nhanh (< 24 giờ) trong xác chết, thịt thối rữa, phân ủ kỹ.
Trên nền chuồng, ổ rơm ẩm ướt chết nhanh chóng
Các chất sát trùng thông thường như: suds 2%, formol 1%, crezil
4/25/2016
9

5%,
sữa vôi 10% tiêu diệt virus nhanh chóng


TRUYỀN NHIỄM HỌC

- Trên 250 loài chim nhạy

cảm với NDV trong
điều kiện tự nhiên và thí
nghiệm

- Đã phân lập được NDV

từ chim hoang dã lẫn
gia cầm ở khắp nơi trên
thế giới

10

4/25/2016


DỊCH TỄ HỌC
- Trong thiên nhiên, gà là loài
cảm thụ mạnh nhất. Gà càng
non thì cảm thụ với virus càng
mạnh

- Chó, mèo, chồn, chuột… có thể

thải virus ra bên ngoài khoảng
72 giờ sau khi ăn xác chết bị
bệnh.
- Người có thể bị bệnh nhẹ là
viêm kết mạc mắt. Bài thải
virus qua nước bọt, nước tiểu


 Trên gà: khi chủng vaccine bài thải virus sau 6-9 ngày
(Kapczynski, 2005).

Vẹt, chim cốc chim bồ câu thời gian bài thải

dài hơn (Erickson,1977).
 Gà mẹ bị bệnh trứng mang virus chết phôi (Lancaster,
1975) hoặc gà con bài thải virus qua phân (Chen, 2002)

 Ruồi là vector truyền bệnh (Chakrabarti, 2007)


TRUYỀN NHIỄM HỌC
- Phổi và não là nơi chứa virus nhiều nhất
- Ngoài ra, hầu hết các cơ quan phủ tạng,
các chất bài tiết đều chứa căn bệnh, máu chứa
virus nhưng không thường xuyên.

- Đường xâm nhập
Chủ yếu qua đường hô hấp, tiêu hóa
Có thể qua niêm mạc
13

4/25/2016


TRUYỀN NHIỄM HỌC
Cách sinh bệnh
Xâm nhập vào cơ thể
Qua hô hấp & tiêu hóa

Nhân lên tế bào biểu mô
ĐƯỜNG HÔ HẤP TRÊN VÀ TIÊU HÓA

Virus độc lực
trung bình & Cao

Virus độc lực yếu

Nhiễm trùng ẩn

Lan truyền vào máu

Tấn công
Cơ quan nội tạng

14

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP. HCM

4/25/2016

TRIỆU CHỨNG
Thời gian nung bệnh trung bình 5 – 6 ngày
nhưng có thể thay đổi từ 2 – 15 ngày
Hướng nội tạng (thể Doyle)
- Xuất hiện đột ngột
- Buồn bã, sốt cao 43OC, bỏ ăn khát
nước, khó thở, kiệt sức dần và chết sau 4 – 8
ngày.
- Có thể phù ở các mô xung quanh mắt
và đầu
15

4/25/2016


16

4/25/2016


TRIỆU CHỨNG

- Phân lỏng màu
xanh, thỉnh thoảng có
vấy máu
17

4/25/2016

TRIỆU CHỨNG
-Triệu chứng thần kinh: co

giật, run cơ, vẹo cổ, ưỡn mình
ra sau, liệt chân và cánh.

18

4/25/2016


TRIỆU CHỨNG

Tử số lên
đến 100%

19

4/25/2016


TRIỆU CHỨNG

Hướng hô hấp – thần kinh (thể Beach)
- Chủ yếu ở Mỹ nên còn được gọi là thể Mỹ
- Bệnh xuất hiện 1 cách bất thình lình và lan truyền 1 cách
nhanh chóng
- Thở khó, ngáp gió và ho
- Giảm ngon miệng, giảm đẻ hoặc ngừng đẻ

- Phân không thấy tiêu chảy (không giống với thể Doyle)
- Sau 1 đến 2 ngày hay chậm hơn có thể xuất hiện các dấu
hiệu thần kinh
- Tỷ lệ mắc bệnh 100%
- Tỷ lệ chết thay đổi: gà lớn có thể chết khoảng 50%
- Gà nhỏ chết lên đến 90%

20

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP.
HCM

4/25/2016


TRIỆU CHỨNG

Hướng hô hấp (thể Beaudette)
- Bệnh hô hấp ở những gà trưởng thành: ho
- Giảm ngon miệng, giảm sản xuất trứng có thể kéo
dài trong nhiều tuần
- Triệu chứng thần kinh có thể có nhưng không
thường xuyên
- Tỷ lệ chết thường thấp ngoại trừ những gà con nhạy
cảm

21

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP.
HCM

4/25/2016


TRIỆU CHỨNG

Thể Hitchner
- Hiếm gặp bệnh trên gà trưởng thành
- Dấu hiệu hô hấp (âm rale) khó thấy
- Tỷ lệ chết thấp
- Gà nhỏ mẫn cảm với bệnh  bệnh hô hấp nặng
hơn gà lớn
- Thường xuất hiện khi có nhiễm trùng kế phát, tỷ
lệ chết có thể lên đến 30%.
- Không có dấu hiệu thần kinh
22

Bộ môn Vi Sinh-Truyền Nhiễm, Khoa Chăn Nuôi Thú Y, Trường ĐH Nông Lâm TP. HCM

4/25/2016


BỆNH TÍCH
Hướng nội tạng
(Viscerotropes – thể Doyle)
- Bệnh tích đặc trưng
của bệnh là xuất huyết đỏ đậm
kết hợp với hoại tử trên các
mảng lympho của thành ruột
và ngã ba van hồi manh tràng

(hạch amygdale)

23

4/25/2016