(Luận án tiến sĩ) nghiên cứu chế tạo và ứng dụng một số ferit từ mềm luận án PTS vật lý điện từ 1 02 13

t^Xli-

57 1 ^

HOGIAO DLJC VÀ^)À() TAO
DAI HOC QUOC (MA HA NOI
TKNC; DAI HOC KHOA HOC TI.J NHIÈN

DÀNtìLF.lVlINH

fe
NGHIÉN CUIU CHE TAO VA lìlHG DUNG
MOT SO FERITTÙrMÉM

{ niJYÈN N(MNH : VA 1 I.Y HlfìN - TÌ/
MA SO : 1 02 13

LN AN PHO TIÉN Sì KHOA HOC TỒN - LY

Co van klioa hoc : /. (iS.TS, Ngtiyén Chela
2. n s , Bach Thành Còng

I

i-*n '

rf-zr-Gk^

^

HANOI- 19%

MJCUjC
m DAU
CHJONG I CÀU TraJC Tir« THE VA T Ì N H CHAT CUA FERIT
I-l Càu tnic tinh the Kiéu spinel
1-2 Sii ptian bo cua càc ion Kim loai a càc vi tri
tu dién va bat dien
1-3 Tù do bao hồ (Hau Neel cho tu tihh ferit spinel)
1-4 Càc thóng so dien tu cua ferit tu mèm trong vùng
tàn so dén hàng tram MHz
1-5 Ton hao trong ferit
1-6 Ca che xuat hien do tu tham PQ cao trong ferit spinel
1-7 Sd Fhu thuoc hhiet do cua do tu tham ban dau MQ
1-8 Do òn dinh theo thòi gian cua do tu iXìam
1-9 Tiilh chat dien cua ferit
I-IO Anh hufong
cua mot so tap chat den tinh chat tu
va dien cua ferit tu mém
CHJDNG II CỊNG N(a4E CHE TAO FE3^IT IV ìSi
II-l Gòng nghe gom
II-2 Mot so dac diém cua phUong phap cong nghe mai
O t O ^ III GAG FHXfNG FHAP THJC NGHIH^
III-l Che' tao mau nghién cùu
III-2 Xàc dinh thàhh phan hoa hoc
III-3 Do càc thòng so tu
III-4 Nghién cùu vi càu truc bang Kirìh hién vi quang h9C
va Kihh hién vi dien tuf
III-5 xàc dinh càu trùc tinh thè, hang so mang va càc jàia
bang phUong phap phan tich nhieu xa tia X

II1-6 Fhiiong phap vhan tich hhiet
III-7 Pho Mossbauer
CHLIONG IV NaUEN GUU MOT SO N(^JYEN LiÈU CHIMI Ct^
FERIT TV l^ffiM

1
6
6
8
11
16
20
25
26
30
32
36
42
42
44
47
47
51
53
53
54
55
56
61

IV-1

Oxyt sat

61

IV-2

Oxyt Kém ZnO

65

IV-3

Oxyt NiKen

65

IV-4

Hop chat cacbonat va oxyt chùa mangan

65


CHJONG V NgHEN CLKJ CHE TAO FERIT Mn-Zn
V-i Ahh huJong cua che do t h i é u Ket dén càc t i n h chat
dien, t u cua f e r i t Mn-Zn
1-Anh hiiang cua che" do t h i é u Ket dén t i r i h chat t u
2-Anh hu^ong cua che 'do t h i é u Ket dén tjrih c h | t dien

3-Arih hìiong cua che do iJhiéu Két dén p va p
4-Anh fsiang cua che do t h i é u Ke't den thong so" mang
va s\i hoàn t h i e n t i n h t h è
V-2 Ahh htiang cua thành phan phoi l i e u , Ixtang ó\l s a t
so v a i thành phan hc

va dong cua f e r i t Mn-Zn
9

,•7

TÀI L I E U IHAM KHAO

70
70
71
74
74

77

T

V-3 Ahh hufong cua tap chat co san trong nguyen lieu
va chat phu già dén tinh chat cua ferit Mn-Zn.
V-4 Nghién cùu mot so tihh chat vi mo cua ferit Mn-Zn
V-5 Nghién cùu che" tao ferit Mn-Zn tu MrO-^
CHLIONG VI MaHEN GUU CHE TAO FERIT Ni-Zn
VI-1 Nghién cùu che tao ferit Ni-Zn co do tu tham
trung birih
VI-2 Nghién cùu chetao ferit Ni-Zn do tu tham cao

VI-3 N^:iién cùu che tao ferit Ni-Zn co cam xtng tu
bao hoà cao
VI-4 Nghién cùu che tao ferit Ni-Zn cao tàn
CHUDNG VII NGHIÉN cÙU UNG DUNG
VII-A Nghién cùu cong nghe ép <^c nong va ùng dung
che tao mot so lirih Kien ferit hinh dang dac biet
1- Ihiét bi ép, Khuòn mau va cong nghe ép due nóng
2- Uhg dung cong nghe ép due nóng
"
VII-B Che tao chi tiét ferit cho mot so dung cu va
thiet bi thóng tin dan dung va chuyén dung
1- Ferit ehù E va hihh xuyèn cho bo nguón Switehing
2- Ferit cao tàn cho Khuéeh dai tin hieu TV
KÉT LUAN

70

81
66
95
lOl
lOl
104
105
HO
111
111
112
115
119

119
120


Ma DÀU

Trong Ky thuat dien,

nhùng vàt lieu tu dùng làm loi bien àp, ra le va

càe thiet bi dien Khàc thiiòng là càc hcqp Kim cua sat, niKen va coban nhii
tón Silic, Pecmaloi. bang tu vó dinh hinh . . . Tuy hhién trong linh vUc v6
tuyen dien tii thi Khóng the thieu diiac loai vat
ta co thè dinh n^hla ferit nhil là dung

lieu tu là ferit. Ngufòi

dich ran cua oxit sat va oxit

Kim loai Khae co cóng thùc hồ hoc là m(MeO)n(Fe204) ,

trong dò Me là

ion Kim loai nhii Fé, Co, Ni, Cu, Mg, Zn, Cd- . . [100, 137, 138, 139].
Co the

co càc loai ferit :

- Ferit Kieu spinel MeFe204
- Ferit Kieu Magnetopluntoit MeFei20i9

- Ferit Kiéu

(Me:Ba, Sr, Pb. . . )

PerovsKit MeFe03 (He:nguyén to <^t hiem)

- Ferit Kiéu Granat Me3Fe50i2 (He: nguyén to dat hiem)
Dac d i ^ quan tr9ng nhat cua ferit là co dien tra suat rat cao
vat lieu tu Kim loai hay hop Kim tu (HKT).
loi tu dùng a àm tàn va trung tàn

cuon lai thàhh hinh xuyen. Cung

Trong cóng nghiép de làm càe

ngiiai ta dùng càc vat

càn mong va p*iu mot lóp vat lieu càch dien,

so vai

lieu HKT diioc

hoac là dang HKT bang mong

co thè dùng càc loi dxiac

loai (hop Kim bot) vai mot so chat Ket dinh càch dien. Tat

ép tu bot Kim

ca càc dang

loi nhii yay cung Khóng thè dam bao diloe tón hao do dóng xoay du nhó,

vi

—ft

dien tra

suat cua no chi ca

10

Qcm va che tao vat

do Khóng trành Khoi làm tàng liic Khàng
lieu, nghla là se

lieu bang càe càch

tu va giam do tu tham cua vat

làm giam tinh chat tu mém cua vat

superman oy co tinh chat

tu tot nhat

lieu. Tlii du HKT

trong càc HKT mem si dung

trong

lihh viic tàn so cao hien nay, vai bé day ca 25tOT co do tu t h ^ 60. 000,
do tón hao dịng xồy, do tu thara se bi giam di con 1/20 a tài so 100 KHz
va giam di con 1/60 a tài so 500 KHz [138. 139].


- 2-

Ngiioc lai , ferit co dien tra suat rat cao tu 10 -10 S2cm, nhà dị ma
tón hao dịng xoày co thè bo qua va do tu tham
chuc hoac hàng tram MHz.

giam it a tàn so tai hàng

Ngoài ra co the che tao

diiac ferit eó

thàm tai hàng van va dien tra suat Ion [16] cho phép s\i

do tu

dung tot a tàn

so thap. Tuy hhién so vai sat Silic thi ferit co diém Curie TQ thap, a
ferit p cao T^

ca 100-150

C. Cau truc phàn

sat tu Khóng bù trù cua

ferit làm cho cam ùng tu iDao hồ cua chung Khóng lón. Nhiioc diem do han
che viec su dung ferit tu mém a vùng dịng xoay chiéu ciiịng do cao

(cóng

suat lịn).
VAI NET VE LICH SU PHAT TRlèl CUA FERIT :
1/- Trén the gioi :
Dang ferit txi

hhién dau tién

là Magnetite Fe304. Khoang 2500 nam

tniac day ngiiòi ta da biet magnetite thién nhién co tinh hùt diiac sat.
D6 cung là chat dau tién giùp con nguài cam nhan diiac hién tulong tu Càc
nghién cùu Khoa h9c cua càc oxit tu diiac bat dau tu mia dau thè Ky 19.
Vào nam 1878 List da xàc dinh ràng

càe

oxit tu tinh dilac tao nén tu

hon hop Meo (Me: Mg, Jfrì, Zn. Ni, Cu. . . ) va Fe203.
Sau do, nam 1896 Weiss da do tinh chat tu cua magnetite va t2iay ràng
tu do bao hồ cua nị tiiong diang vai Ni,

con

diém Curie nam giùa diém

Curie cua Fé va Ni.
Vào nam 1909.

S. Hilpert da nhan thay thóng

Magnetite va càc ferit Khàc cao hon so vói sat,
trong mot so thiet bi hoat dóng

so dien
óng da

tra suat cua
si dung clMig

a tàn so cao va da hhan dilac bàig i*iat

m m h dau tién. Tuy hhién vi do tu tham tuang dói

thap nén Fe304 Khóng

diiac sii dung rong rai. Cùng thịi gian dị thi tón Silic dóng vai trị vuot
troi.

Khoang nam 1928,

R Forest xuat phàt tu viec i*iat hién ra hop chat

HgFe204 da che tao càc hop chat lieFe^Ot^ (Me: Cu,
Cd), dòng thòi

Ni, Mg, Sr, Ba, Pb, Ca,

da do tu do bao hoà va dien Curie eia chung.

nghién cùu càc tinh chat
ptaat trién manh me.

Tu do viec

vàt ly va hoà h9c eia càc ferit óan

tra nén


3 -

Nam 1933, càc nhà nghién cùu Nhat ban I. Xato va T. TaKei
rang dung dieh ran cua ferit Co va Magnetite co
bang càch làm lanh trong tu tniòng h9

liic Kloàng tu rat Ion va

da nhan dxtac ddac mot loai nam

chàm vinh eiu va dat tèn là "nam chàm OP".
tao càc ferit khàc trén ca sa

da phat hién

Sau do h9 da nghién cùu che

dung dich ran cua oxyt sat vai oxyt dóng

va eie oxyt Khàc, dóng thịi da dùng càc vat lieu do de che tao càc cuon
cam sii dung a càc Khoang tàn so Khàc hhau va ma dau. cho

thòi Ky sii dung

ferit a tan so cao.
Cùng vào thài gian do a Ha ian trong piiòng thi nghian cua hang Philips
da nghién cùu cau tnic Rontgen , sii phu thuoc thành phan cua he hai cau
ti MeO-Fe203 {Me: Mn, Cu, Ni, Mg) vào dieu Kien nung va nam 1944 SnoeK da
che tao diiac loai ferit cho
xàc dinh dilae diéu Kien nung

càe loi tu cua

cuon cam cao tàn va óng da

càn thiet de nang cao tinh dóng nhat eia

vat lieu. Nam 1946, SnoeK da nghién cùu che tao loai ferit co do tu tham
rat cao, chang han nhU "feroxeube"rong ltu tan so thap den vài

loai vat lieu dùng a

Khoang tàn so

chuc MHz). Sau Khi xuat hién feroxcube thi

trong nhiéu niiac da tàng ciiịng nghién cùu tồn

dien ve ferit va bat dau

ma ra mot thài Ky mai ve ùng dung.
TU nhOng nam 50 hieu ùng Faraday da òiac

nghién cùu trén càe ferit va

da co nhùng vtng dung trong Ky thuat siéu cao tan. Ferit co dliòng tre chù
nhat da càiae sU dung cho
Ngoài ferit spmel,

Khuéeh dai tu va cho bo nha trong m y

nguòi ta cung

da ngtiién cùu càe

tinh

loai ferit Khàc.

Hang Philips da che tao nén hàng loat ferit eó càe tinh chat qui già rihii
"Feroxdure" (ferit Bari) vai cau truc Kiéu Magnetoplumbite va feroxplane
(ferit he BaO. Fe203. MeO He:

Mn, Fé.

Co, Ni, Zn, Mg), cà feroxdur va

feroxplane déu co thè sii dung a tàn so cao han nhieu so vai feroxcube
Tù Khi R Forestier

va G. Guiot

che

tao

5^^203) vai cau tnic t m h thè Kiéu Granate.

diXqc ferit

Sat-Ytri (SYpCh?.

mot trién vong Ion si dung

càc loai ferit này a linh vìic Khuéeh dai siéu cao tin

da àìac w ra.

vào nhOng nam 70 mot so tinh chat tù mai
hién a ferit granat,

cua vàt lieu tù da diiac phàt

vi nhii hieu ùhg tù quang

(photonagnetic effeet)

trong do càc tinh chat tù cua tinh thè bi thay doi Khi tinh thè diiac
chieu xa bai anh sàng hóng ngoai. R. W. Teale va D. W. Tample(Ahh) da 5*iat
hien thay di hiióng tù tinh the bi anh hiiong bai chieu xa anh sàng con U.
Enz va R

van der Heide (Ha

Ian) da thay do

tù thàm cua mot

so mau bi

giam di dLlai anh hiiong cua ành sàng hóng ng9ai.
TÙ hhùrig nam 60 tra lai day, de dàp ùng nhu

càu cua cóng nghiép thong

tm-dien tii dan dung va chuyén dung ngiiòi ta da dac biet chu y tai viec
nghién cùu ferit

thuoc

loai

"ferit

cóng suat" (Power ferrites)sii dung

rong rài làm càe nguón cóng suat Kiéu switehing (Switehing power supply)
co nhùng dac truhg sau : do tù thàm cao, tù do bao hồ lón, tón hao nho
a vùng tù tniịng cho Pjj, va nhiet dò ca 70-80 C , si dung

tot a vùng

tin

so cao tai MHz [89,91. 107],
2/-0

Viet nam :

Ferit da diiac nghién cùu

{ca ban va xing dung)tù nhùng

nam 60 , ca

hai loai tù cùng va tù mèm
« Ve ferit tù cùng :

tap tning vào nghién cùu ferit Bari làm nam

chàm vinh eiu va den nhùng nam 80 da eó thè san xuat vai qui mo vài chuc
tàn mot nam loai ferit dang huóng (nang liiang tù den 1 MGCe) va ferit di
hiiong (nang liiong tù dat 2. 5 - 3. 5 MGOe). Nhùng
nghién cùu che

tao nam

chàm ferit

nam gan day da tién hàhh

Sr, Ba-Sr eó pha tap oxit dat hiem

(La203) vai nang liiong tù dat tai 3. 8 - 4, 2 MGOe [2, 3]
Ferit Co vai

di hiiong tù cam uhg

do

luyén tùrihietcung da diiac

nghién cùu nhil mot loai ferit tù cùng.
M Vé ferit tù mém :

trong càc piiòng thi nghiem da tien hành nghién

cùu ca ban nhiéu loai ferit (Ni-Zn, Mn-Zn, tfri-Hg, Ni-Zn-Co, Ni-Cd-Co. . . )

xàc dinh càe thóng so tù, dien va mot so hieu ùng vàt ly trong clning.
Trong nhùng nam 70 da eó the san xuat hàng van thanh àngten ferit song
trung trén ca sa ferit Ni-Zn ptoc vu cho viec
ban dan dàu tién a Viét nam

che tao càc nay thu thanh


Nam 1982 Luan vàn phó tién si ve de tài sii dung

nguyén lieu oxit sat

tii nhién Viét nam che tao ferit [4] va nam 1985 Luan vàn phó tien

si vé

de tài nghién cùu he ferit spinel [15] da diiac bao vé thàhh cóng.

Muc tiéu cua ban Luan vàn này :
* Nghién cùu càc tinh chat tù, dien, cau truc tinh the va cau tnic te
chu yeu trén ca sa ferit Ni-Zn va Hn-Zn.

vi cua ferit tù mém,

bao gom

nghién cùu nguyén lieu, cóng nghe che tao va anh hiiong cua chiing den càe
tinh chat trén. Càc Ket qua này góp phan vào viec nang cao hieu biet^
ca han vé ferit, diéu chinh càe che do cóng nghe de cai thién chat lii9!ng
san -phanx

n Nghién cùu ùng dung : trén ca sa càc loai vat lieu ferit da diioc
nghién cùu, bang càc phuang phap cóng nghe Khàc
Kien ferit stf dung
chuyén dung. Chat

trong mot

nhau, che tao càc I m h

so dung cu. thiet bi

dien tii dan dung va

lii9ng cua càc lihh Kien dò da dioc xàc dinh trong

phòng thi nghiem va c[aa sii dung thiic te.
Luan van góm càc phan va càc chiiong sau :

Ha dal
Chiiong I -

Cau t r u c va t i n h chat cua f e r i t

Chiiong I I -

Cóng nghe che tao.

spinel.

Chiiong I I I - Càc phufong phàp thiic nghiem

Chiiong IV-

Nghién cùu mot so nguyén l i e u c h i n h
cho f e r i t t ù mém

Chttiong V -

Nghién cùu che t a o f e r i t Mn-Zn

Chiiong VI-

Nghién cùu che t a o f e r i t Ni-Zn

Chiiong V I I - Nghién cùu ùhg dung
Két luan.
Tài l i é u tham Khao.


Chiiong I

I-l

CAU TRUC TIISH THE VA TIMI CHAT CUA FERIT

Cau truc tinh thè Kiéu spinel:

Da so càc ferit

si dung

trong thiic te" co

cau tnic

tinh thè Kiéu

spmel . Cau truc spmel lay tèn cua Khoàng vat MgAl204 Két

tinh trong

he làp philang. Cau tnic t m h thè này làn dau tién dbiac xàc dinh bai Bragg
•

'

^

^

2-

^

'

o

'

co bàn Kinh lón hon {^ 1. 32 A)

va NishiKawa. Càc ion 0

tao nén mang

làp phUong tàm mat bó chat.
ị ca ban cua mang ferit spinel co doi xuhg làp phiiong chùa 8 "phan ti"
MeFe204; trong dò 32 ion oxy hinh thành mang làp phiiong

tàm mat va tao

ra 96 Khoang trong (Hinh 1-1). Trong cau tnic làp Philang bo chat này xuat
hién hai loai Khoang tróng (vi tri) :
-Vi t r i t ù dien, diiac bao quanh b a i 4 ion oxy (Hinh 1-2 a)
-Vi t r i b a t dien, diiac bao quanh b a i 6 i o n oxy (Hinh 1-2 b)
Trong càc ó ca ban nói t r é n co 64 v i t r i
t r i JDat dien (vi t r i B).

Trong 96 Khoang

d i e n va 16 v i t r i b à t d i e n
sqi ho t r i càc ion trong mang
thành tàm l à p phaiang nho co

t ù d i e n (vi t r i A) va 32 v i
t r o n g do c h i

b i chiem b a i càe

t h e c h i a mot ó

x é t sq. phan bo

trong h a i l à p ptotong canh nhau nhii a h i h h 1-3.

Ion A 0
•Sfilili É~i

Ion B ©

Mu39 £erjt

spinel

tri

tù

ion Kim l o a i . Dé^ Khao s a t

spinel chung t a eó
canh l à a/2 va

co 6 v i

Ion OXY <@
làp pinìODQ ^p

ctài

ca ban

e i a càc ion


- 7-

lùnù i-2

Ion A •

(b)

(a)

Ion B O

Ion Oxy

O

lÙnb ì-3 Su ptkD 2x} ian

Vi tri

tù dien

fa)

Vi tri

hàt dien (h^

mang

Thóng so mang a cua cac ferit spinel Khac

trong

spinel

hhau nam trong Khoang tii 8

den 8. 5 1
Khoang càch giùa càc ion trong tùng phan mang va giùa càc phan mang
tiiong ùng là 1^^ = 3, 68 1, 1^8 = 2, 97 X, \j^

= 3, 48 1

Bang 1-1 cho bàn Kinh eia vi tri tù dien,

vi tri bàt dien va ban

Kinh mot so ion Kim loai.
Bang

i-i

Ban Mjnb càc vi tri
Vi tri t ù dién

"^td

MnFe204
Z.nFc204
FcFcsO^
McFe:»0^

0.67
0.65
0.55
0.58

1

tù dien va bàt
•

dien

Vi tri b à t d i è n

r,,.

"^M

0.91: 0.67
0.82
0.67
0.67: 0.7R

0.72
0.70
0.75
0.72

r,,.
0.67:
0.67
0.33;
•0.78:

0.91
0.67
0.67


8 -

Cau t n i c l à p phiiang tàm

mat l y tiiong e i a

l é c h i t nhieu Khi càc ion

càc ion oxy thiic

Kim l o a i bo t r i

trong càc v i t r i

te bi sai
t ù d i e n va

b à t dièn. Vi t r i t ù dien qua nho so v a i càc ion Kim l o a i , nén Khi càc i o n
Kim l o a i nam trong v i t r i

do t h i chung làm

chuyén ion oxy theo chieu

dliòng chéo e i a

t h i v i t r i b a t dien b i co l a i ,
càc bàn Kinh càc ion Kim
t i n h dó'i xùng làp

no v i t r i t ù

dien, làm d i c h

Khoi l à p phiiang, t r o n g

càc d i c h chuyén tiiong dói,

l o a i nào dó,^

phiiong. Càc ion

t r ù hhau de

Kim l o a i

v a i bàn

Khi do

a g i a i han

van con g i ù

diioc

Kinh t ù O. 44 A den

1. 1 A nam trong càc Khoang trong t h i f e r i t s p i n e l van con l à l a p phaiong.
De dàhh g i à v é liiang sii s a i léch cau t n i c

lap phiiang tàm mat ngiiài t a

diia r a thóng so oxy u - l à Khoang càch t ù ion oxy

cfen bè mat cua Khoi l a p

phoiang (hinh 1-3). Càc thóng so lap phiiong tàm mat ly tiiong ùng v a i thóng
so" oxy U i t ^ / 8 . Thiic t e thóng so u thiiòng Khàc 3/8 [lOO, 108]
1-2/- Sii phan bo

cua càc ion Kim l o a i a càc v i t r i t ù dien va b a t dien

Nhii chiing t a da b i e t trong ó

ca sa cua cau t r u c s p i n e l t h i

8 vi t r i

t ù d i e n va 16 v i t r i b à t d i e n b i chiem b a i càc ion Kim l o a i . Bay g i à mot
càu h o i dufac dat r a l à càc ion

Kim l o a i hoà t r i 2 va 3

phan bo hhii t h e

nào t r o n g càc v i t r i dò ?
vé thiic nghiem ,

co mot so

phiiong phàp de thu hhan thóng

t i n vé sii

phan bo càe ion a càc v i t r i co san trong càc hop chat t ù ;
- Nhieu xa t i a X
- Nhieu xa Neutron [63, 118]
- xàc dinh

t ù do

bao hồ

a QK

- Phó Mossbauer
Tàn xa trén tiet dien cua
bai so dien tii trong nguyén

càc nguyén ti doi vai tia X diiac xàc dinh
tii. Tuy nhién,

chuyén tiep cóng suat tàn xa Khàc nhau rat

doi vai càc ion Kim loai
it nén Khóng the dùng ptotong

phàp nhieu xa tia X de xàc dinh sii phan bo càe ion Kim loai trong càe vi
tri trong mang spmel.
Cóng suat tàn xa cua càc neutron nhiet diiac xàc dinh n£t i*iah bai


9 -

mcmen tù cua hat

nhàn nguyén

tii gay ra

neutron. No thiiòng rat Khàc nhau doi vai càe

do

tiiong

tàc vai spin cua

nguyén tù. tham chi ngay ca

vai càc nguyén tii co so dien tii gàn bang nhau,

vi vày phiiong phàp nhieu

xa neutron eó thè cung càp thóng tin vé sd: chiem hai vi tri trong spinel
bai càc ion Kim loai chuyén tiep.

Nó cung eó thè cung cap

thóng tin ve

già tri cua thóng so oxy va do lón cung nhii hiióng momen tù cua ion*
Néu tat ca càc ion Kim loai hoà tri hai nam trong vi

tri tù dien thi

spinel diiac g9i là spinel thuan. Neu tat ca càc ion Kim loai hoà tri hai
nam trong vi tri bàt dien ta eó spinel dao.
Hasting va Corliss thay ràng

NiFe204 là ferit spinel

dao con ZnFe204

là ferit spmel thuan. Diéu ly thu là gian do Rontgen cua hai ferit này
v
, ^ ' 2 + 3 + ^ 2 +
^
giong nhau, bai vi Ni , Fé va Zn
thiic te eó càc tinh chat tàn xa tia
2+
X hhii hhau. Trong Khi do tàn xa neutron trén Ni
co tù tinh rat Khàc vai
2+
^
,
[
^
,
Zn
phi tù Spinel hoàn toàn thuan hay dao là nhùng tniịng hop ciic
doan. Sii phàn bo cation nói chung eó the àioc ehi rarihiisau :
2+

3+

Vi tri tii dien
SU phan bo

ion hoàn

2+

3+

Vi tri bàt dièn

toàn ngau nhién ùng vai x - 1/3

Sii phàn bó ion trong spmel thuan

x = 1

Sii phàn bo ion trong spinel dao

x = O

Trong nhiéu tniịng hop x con phu thuoc vào phiiong ptóp che" tao. Neu càc
ferit này diac

tói tù nhiet do cao thi

x eó

già tri

1/3. Neu tó'c do

Khuéeh tàn di lón so vai toc do làm nguoi, thi x co càc già tri Khàc nhau
: O < X < 1.
Sau day là mot so yeu to co thè anh huong den
loai a vi tri A & B :

sii phàn bó" càc ion Kim


10

a/Ban Kinh i o n :
B a i v i VI t r i t ù d i è n riho han, ngiiịi t a t h è mong d a i r à n g c à e
nho h o n s e liu t i é n c l i i « n c à e v i t r i t ù

dien,

Càe i o n h o à

ion

t r i b a thiiòng

riho h a n c à c i o n h o à t r i h a i cùng l o a i v a d i é u dò t a o Khuynh hiiong c o c a u
tnic spinel
b/Càu

dao.

h i n h dièn tii :

Hot i o n x à c d i n h d e u eó sii t h i c h ùng v a i c à c i o n xung q u a n h
2+
Zn

v a Cd

2+

t h i c h ùng v a i càc v i t r i t ù dièn,

a do c à e d i è n t i i 4 s liiay

5 s tiiang ùng c o t h è h i n h t h à n h l i é n K e t dong h o à
,
2 + 3 +
c u a i o n oxy.

Càc i o n Ni

diio^ g i a i t h i c h do sii

v a Or

Thi du

t r i v a i s à u d i è n tu: 2p
" . . . ' ,
^

t h i c h ùng v ó i v i t r i b à t d i e n ,

p h u h o p phàn bo

dièn t i c h cua càe

t h e

ion này trong

t n i ị n g t m h t h e a v i t r i b à t dien.
c/Nang liiang

tirih dien :

Mot y e u t o Khàc e ó t h è x à c d i n h sii p h à n b o c u a c à c i o n Kim l o a i
càc v i t r i s a n
Madelung).

co l à

n a n g liiang

T r o n g sii s a p x e p

thuan,

t i n h dien

t i c h diiong c a o h o n diioc b a o

c u a mang s p i n e l (nang liiang

c à c i o n Kim

diiong n h o n h a t dxiqc b a o q u a n h b a i 4 i o n oxy

trong

loai

e ó càc d i e n

tich

v a c à c i o n Kim l o a i eó d i è n

quanh b a i 6 i o n oxy,

dò l à

t o i liu v e mat

nang liicng t i n h d i e n .
Bang 1-2 c h o sii p h à n b o i o n Kim l o a i t r o n g mot s o f e r i t s p i n e l
Su phàn / » ian kim loai trong mang spineJ
cua nòt so
Jgang i-2
Ferit
MnFs204

NiFe^04

P h a n bó
i o n Kim l o a i
Mno.3Feo.2

[Mno.aF-i..^]
Fé [Fe'^F-j
Fé iCoFej
Fé [NiF
Fé [C'jFej

MgFe204 •

Zn [Fes]
Mgo.iFeo.o

Lio.5Fs2.5O4,

[Mgo.^Fei.il
F s [Lio.sFcì.s]

Z.TFC^O^

u

^ M

3.50

0 . 3 8 4 6 - 0 . 0 0 0 3 ' 230.6
0.379 -O.OOI
231.6
3.38
—
234.6

3.3^ I
234.4
—
e = 3.70 j
0.J8O-0.OO5
239.2
a = 3.22 !
8.44
0.385^0.002
241.1
S.39

3.36
S.33

0.381 :i: 0.001
0.382-0.005

200.0
207.1

[lOO]
^rit

g/cm^

5.00
5.24
5.29
5.38

5.35
5,33

4.52
4.75


11 -

1-3 TÙ do bao hoà ( Mmj Neel cho tù tinh ferit spinel)
1/ Trat tii tù va tù do bao hồ a Q«i
Nang liiong trao dói trong

ferit là gian

tiep (siéu trac

dinh bang thiic nghiem ràng nang liiong trao doi

dói). Da xàc

giùa càc ion tù trong

ferit là àm
Già tri cua nang liiong trao dói àm giùa càe ion tù Me va Me

phu thuoc

vào Khoang càch tù càc ion này dén ion oxy (p, q) va vào góc Me-O-Me (9).
Da chi ra ràng nhin chung nang lii9ng trao doi lón nhat ùng vói f=180 va

nho nhat ùng vói ^-=90 . Nang luong trao dói nói chung giam rat nhanh vói
viec tàng Khoang càch- E. W. Gorter da dia ra càc

dai liiong p, q va f cho

càc dang Khàc nhau cua càc cap ion trong càu tnic spinel.
Hinh 1-4 chi ra càe dang

cua càc cap ion xuat hien

trong mang spinel

ma KlToang càch va góc là phù hop nhat voi nang liiong trao dói. Càc ion A
& B chi ra trong hinh là càc ion chiem càc

vi tri tù dien va bàt dien

tiiong ùng.

f=

J25''9
(a)

lÙniì i-4

(b)

càc dang sap xep cua càc ian trong mang

(e)

spine!

Val dang AB dau t i é n (hinh 1-4 a) t h i càc Khoàng càch p, q l à nho nhat
o
va góc ? Kha lan('f z 125 ). Tiiong t à c BB ciic dai xmg vai
dang t h ù nhat
cua BB t r o n g h i n h l-4b t u y góc f chi l à 90 . Vai AA h i n h 1-4 e,

Khồng

càch r l à tiiong dói lón ( 3. 5 A ). Già t r i e i a tiiong t à c t r a o doi con b i
ành haiong b a i sii s a i l é c h thóng so u Khoi g i à t r i 3/8 [100].


12

Neil u>3/8, là tniịng hop vói da so càe ferit,

càc ion oxy bi dieh chuyén

nhii the nào do de trong tniịng tiiong tàc AB, Khồng càch giùa ion A va O
tàng lén va Khoàng càch giùa ion B va O giam di,

Khi dị góc f cung bi

giam
TÙ v i e c so sành càc tiiong t à c t r a o doi Khàc nhau,

t a t h a y tiiong t à c

l à Ian n h a t va tiiong t à c AA l à nho nhat.
Theo Neel, t ù dS ]Dao hoà cua

f e r i t spinel

dìlac xàc

d i n h t h e o cóng

thiic:

^s

- f^sA - ^sB

Trong do H3 l à t ù do bao hồ cua f e r i t ,

ìi^

va HgB tiiong ùng v a i t ù do

bao hoà cua phàn mang A va B. Vi t h e ma t a thiiịng nói

f e r i t l à phan s a t

t ù Khóng bù t r ù
Bang 1-3 clii r a càc

Ket qua cua

t ù do bao

hoà cua mot

so f e r i t don

phù hop vói g i à t h i e t cua Neel.
Bang i-3

Càc già tri

ir tburet

va thùc ngbiem cua tii cSb ìyao boa

tt>B^ o O K cua Boot so ±erit

Ferit

àcm cau trnc spine!

, G i à t h i e t P h a n b o i o n ! MonTen t ù Momen t ù
i
CUcì i o n c u a i o n
, Ion trong
Ion trong
^^ dien
bàt dien

i
tù dien
\ bàt dien ;
i
5

^.Mn^^

.V1nFe204
FciOi

;

C o Fe^ 0.1

:

Fc-

NiFssO.;

: pe'^f

CHI
1

V -

—

•>

5

4

: Co-^-Fe^" '

5

3 ^ 5

1 Ni^i-Fe*" :•

5
5.

" - 5

CijFe204

' Fe'^^

! C u ' ^ - - Fe^^^ '

\\%FtzO-\

' Fé*''

i M2:r_Fe'Ti • '

Lin..jFe2.50.i j Fe'ff

^

Fe'^-Fe"i |

j

Li-

-Fe"^ '

^5

5

' - 5
0 - 5

5

0 -

7.5

[100]

Momer t ù
Glia p hàn txL

MeFe 2O4
Li tliiyet

HiÈ rjgliiBa

'
i
-•
-

-i.ó
4.1
3.7
-1

,
0
1.5

^

—)

!-3
I.I
2.5


- 13 -

Theo Neel, sii dinh hiiong mó men

tù cua càc ion trong phàn mang A va B

eia spinel nhii sau (do tiiang tàc A i B là àm va lón nhat) :
Ferit spinel thuan :
2+
3+
2He
[ Feg
] O4

F e r i t s p m e l dao
3+
2+
3+
2Fe
[Me
Fé
] O4
Ferit spmel hon hop :
2+
3+
2+
3+
Msx Fei_x
[ Mei_x
Fe^+x

23 O4

Tóng quat, ta xàc dinh diac tù do bao hoà cua ferit spinel hon hop cho
mot don vi cóng thùc:

Mg ~ [(1-x) m jjgZ+ (1+x) m pe^*] - [ x. m IJ[QI+ ( 1 - X )

m

p^'^

~ ( 1 - 2 X ) m j^e^"*" ^x m pe"^^

Trong do :
,
2+
^
^
X là hàm liiong cua ion Me
trong E*iàn mang A m j^e ^^ ^ ^^^ '^-'^ rm?t
2+
3+ . ^
. ?
3+
^ ^
ion He
ni pg là momen tù cua ion Fé
va bang 5 Mg (Pg là magneton
Bohr)
Do

dò :
Mg =: (l-2x) m J4e2+ iOxPg

Ta x é t t n i ò n g hap ly thù cua f e r i t Zn hon hop, sii ^:iàn bó" i o n nhii sau
2+
3+
2+
3+
Znx
Fei_x
t ^^i-x
^^i^x
^^4
vi sii eó mat eia càc ion Zn (i*ii tù),
tù do eia mang tù dién se riho
,
' 3+
'
hon so vai tniòng hop ferit dbtn va bai vi ion Fé
co noien tù lón nhà"t,
nén tù do bao hoà cua ferit hon hop a CK tàng

vai sii tàng nong do Zn va


- 14 -

già tri ly thuyet eia mómen
hồ là lOUg Khi

x=l.

nho sii tàng tuyen

tù bao

a già tri x

tinh

phù

vói ly thuyèt Neel, nhuhg

hop

den già

tri eia x?0, 5 thi càc già tri thiic
nghiem da léch Khoi

ly thuét Neel

(hihh 1-5). Có ba nguyén hhan gay
nén sii sai léch cua mó

men tù Khoi

càc già tri ly thuyé"t [lOO, 138, 139]:
=fi Sii phàn bó

giong hhii cho a
tniịng

ion có
bang

thè Khóng

1-3

nhii vói

hop MgFe204 va CaFe204. Vai

Z^re^Oi,

MeFtfii

lùnb i-5

Mmoen tìì tao hồ JV«

càe ferit do tù do bao hồ lón han

a OK cua mot so

sau Khi toi so vai sau Khi làm lahh chàm.

^rit

» càe ion có thè có sii bó sung cua momen qui dao

khàc nhau

(chung chuia bi dóng

bang) vào momen spin ,

dac biet vói tniịng hop càc ion Co. Khi do thùa

so Lande do sii dóng góp

cua mómen tù spin va momen

hon 2 . Hiióng va già tri

cua mcmen tù trung

tù dièn va bàt dien vé nguyén tao eó thè

tù qui dao

se Ian

binh cua ion trong vi tri

diac xàc dinh mot

càch riéng

re tù thiic nghiem nhieu xa neutrxjn.
M Có thè xuat hién sii phàn bo góc giùa càc momen tù cua càc ion trong
phàn marìg B (hinh 1-6):
Neel da àp dung ly thuyèt tniòng phàn tii Weiss cho feri-tù va tìm
diioc biéu thùc sau:

H
w

= y V M
^ ij J
J=l

He so tniịng i*iàn tu: W^j

(1)

ty le vói tiiong tàc trao

do\ giùa càc spin

cua ion tù trong phàn mang i vói spin eia ion trong phàn nang j.


15 -

Trong tniòng hop chung t a quan tim
Trong f e r i t ,

càc g i à t r i W-j_j < O.

tiiong t à c t r a o doi giùa A-B,

B-B,

A-A l à tiiong t à c t r a o

doi giàn t i e p . Nang liiong t i n h dien e i a tiiong t à c t r a o doi

trong tniòng

hop này l à :
^ex - 2
JAR

"^AB ^^CiStp + J3'B*cos2f

(2)

l à nang liiong t r a o dói giùa ion A va B hoac B .

jg'g// là

nàng liiong t r a o doi giùa càe ion B va B .

•f> l à góc Fhi cong tuyén (hinh 1-6)
s i n *f = O VĨI J ^

> 2 JB'B"

^^^

^AB
cos f

=

(4)

2 -^B B
vói

JAB < 2 J B ' B *

He so tniòng Weiss chi r a tiiong
mang Khàc nhau nhung b i é u thiic

t à c giùa càc ion d i n h su
(1) cung chiia càc so hang

t r o n g 2 phan
cho tiiong t à c

c a han cua càe s p m trong cùng mot phàn mang. Néu tiiong t à c này àm , càc
mómen t ù sé song song t r o n g cùng phàn mang. Hihh
feri-tù

Kim l o a i A thuoc vé mot r*iàn mang, va 2
*

(1-5) l à dac t n i n g cho
Kim l o a i B va B

vé phàn mang Khàc (n=2). Ion A t à c h Khoi B va B b a i
tiiong xtng vói tiiong t à c àm g i ù a
J

tàc B -B

thuoc

r,

A va B va giùa B

ion oxy ,

chung

va B . Neu càe tiicng

n

tiiong doi yeu

thi tiicmg tàc A-B sé tao nén sii sap

song cua mómen tù B va B

vói A,

trong Khi

dị mómen tù B

xep phàn

va B

song

song vai nhau. Diéu này xay ra vai diéu Kien J ^ > 2JB'B-"
Neu J ^ < 2 JB'B""*^ mómen tù cua B va B Khóng con song song vói nhau
nùa ma tao nén mot goc léch là va cos ^ Jji^^J-Q^-Q'f{g6c phi cóng tuyen)
Ngồi ba nguyén nhan trén, con có nhùng nguyén Khàc.
Bang nghién cùu phó Mossbauer,
hiiong eia nói tniịng siéu tinh te,

ngiiịi ta da nhan thay rang diiai ành
tiiong tàc này phu thuoc vào nong d6


- 16 -

Zn va so làn càn

gàn rihat cua Fé

ma mómen tù cua

mot

trong vi tri B

so

ion Fé

3+
3+

tra nén ngiiac 180

vói càc momen tù cua cac

ion Fé

con lai.
Khi nong do Zn x

?0. 5

thi ngoài

pha sat tù con

ton tai

càc pha phi

tù làm giàm tù

do bao hoà trén mot

don VI the tich cua ferit.
2) Sii phu thuoc nhiet do cua tù do

lùnh i-6

bao hoà :

tinh

Neel da phàt trién ly thuyèt feri-tù
eia minh doi vói hai phan mang va da
xàc dinh càc dang

c^jj /j^jj/, jfj^

khàc

nhau cua.

trong

the

feri-tìt

Ion tnmg

tàm là

anion phi

th

A, B

ih càc

va B

diịng Hg-T. Tuy thuoc vào già tri tù
ion kim

loai.

do cua hai phàn mang a T=QK va ti so
cua càc tiiong tàc trao dói :

^^B"

^AA
P -

a ^AB

(5)
^AB

ma càc dliịng Mg-T có t h è có càc dang r a t khàc nhau. Nói chung, mac dù t ù
do a h a i phàn mang giam don d i é u

Khi tàng rihiet do,

cong eó t h è dang b à t thng do có sii bù

nhiing t ù

do tóng

t r ù cua t ù do hai phan mang,

nó eó t h e qua diém Khóng (diém bù t r ù h i h h l-6a) hay có clic d a i a n h i e t
do nào dò (hinh l - 6 b ) .
1-4

càc thóng so dién t ù cua f e r i t t ù man t r o n g vùng t à n so"
den hàng tram Mfe

1/-Càc thòng so ca ban t r o n g t n i ò n g
\)Q'' Do t ù thàm ban
aQ:He so do b a t

mot c h i e u

dàu

ón dinh b i é n do, diac

xàc dinh t r o n g t n i ò n g

vùng tuyen t i n h cua sii phni tlmoc do t ù tham vào t ù t n i ò n g :

yeu a


17

;•" V- w / ^
U—-

M

fùnh

1-7

Sii pbu i/ic nhiet

ab cua d& t ù hoà hao

U - i-od+aoH)
Ujjj:

hoà

(6)

Do t ù thàm ciic d a i .

Ujj/Po : T i so dò t ù thàm clic d a i v ó i do t ù thàm b a n dau.
B3, Bp, Bp/Bg, H(^ :

cam ùng t ù b a o h o à ,
nhat,

H^ :

liic Khàng

cam ù h g t ù dii, h e s o c h ù

tù

(A/m h o a c Oe) t ù t n i ò n g ciic d a i ùng v ó i

P : Do t ó n h a o r i e n g

do t r e t r é n

VI Khói l u o n g mau) ùng v ó i

mot c h u Ky,

mot don v i
ddqc

xàc

B^
thè

t i c h (hoac

d i n h bang

dièn

diịng t r é S
ìi T r o n g t n i ò n g yeu vung

R a y l e i g h t a co

Ph =

W

4TT

1
«o^^oH

(

301T
* T r o n g t ù t n i ò n g manh

3

10
den

(7)

) [ - ^
m chu
g i à t r i ì\^

Ky
ta

có

bieu

O HdB
-1
10

Ph =

J/m

(8)

4TT^

y : l à Khoi liiong r i é n g

(g/cm )

f

I

i

thùc

den
tich


- 18
hoac
0) HdB
-4
10

J/Kg

4n'3'
Mot càch gài dung, có the

tinh tón hao tre t>ang càch thay dièn tich

diòng tre bang dién tich hinh ehù nhat eó day hang 2H^ va chieu cao 2 %
^* %

-4
. 10

Ph. «

W/Kg

TTìT

2/ càc thịng so dien t ù co ban t r o n g truòng xoay chièù hinh s i n
Trong da so càc tniòng hop,
c h i é u h i n h s i n di9^ mó t a

chat

liiong

cua f e r i t trong t n i ò n g xoay

bang sii phu thuoc phi tuyen

cua t i n h c h a t t ù

vào b i é n do va t à n so cua t ù tniòng xoay cliièu va vào rihiet do.
F e r i t có thè sii dung trong t ù tniòng

yeu,

t r u n g binh v a manh

Thuat ngù tniòng yeu dùng a day duoc h i é u l à
l u a t thiic nghiem Rayleigh con ding,
ùng VÓI b i é u thùc (6) tàng tuyen
xtng t ù t a o nén b a i tniòng h i n h

g i à t r i t ù t n i ò n g ma d i n h

trong tniòng này

t i n h Khi tàng ciiòng do

t ù t n i ò n g . Cam

s i n a vùng Rayleigh cung l à

t ó n hao do t r e l à Khóng dang Ké [36]. Dói v ó i càc
nhau Khoang tniòng này r a t Khàc nhau,
t h i Khoang tniòng này l à

do t ù thàm tiiong

ca v à i don

t h i du,
v i A/mihàng

h i h h s i n va

vat lieu tù

dói vói f e r i t VQ 10. 000
chuc

nOe), doi v ó i

UQ IO Khồng tniịng này den hàng ngàn A/m(hàng chuc Oe). càm ùng
-2
f e r i t t r o n g vùng này co IO
Tesia(hàng tram G).
TÙ tniòng manh l à tniòng

t a o nén trong c h a t

Tesla(lCXXX3) cho den g i à t r i càm ùng
t n i ò n g Clic dai a vùng Rayleigh
do t r u n g binh, t r o n g
(Mnj). càe thóng
nho (nini f e r i t )

so" ca

vùng

này

bàn e i a

tù

tù eia

J^ao hoà. Khoàng t ù t n i ò n g g i ù a

t ù thàm

loai vàt

ferit

s a t t ù càm ùng t ù co O. 1

va trxiòng manh d i a c goi
do

mém Khàc

l à t n i ò n g ciiòng

chuyén qua g i à t r i ciie d a i

lieu sat

trong tniịng xoay chiéu h i n h sin

là:

t ù có

liic Khàng t ù

19

a/- Do tù t h ^
b/- Dién tra suat hay do din
e / - Nang liiong tón hao phu thuoc vào ciiòng do t ù t n i ò n g va t à n so
Do t ù thàm e i a chat s a t t ù d i a c xàc dinh bai qua. t r i n h quay s p i n t r o n g
domen t h e o hiióng gàn nhat vói

t ù tniịng ngồi t^q va b a i

t h u a n nghich vàch dòmsn y^^- ^^^
chuyén vàch (trong vùng t ù

^

tniịng

sii d i e h chun

'^'^ ^ồ hồn t o à n do
riho)

thi

chuyén {V(^c) d i a c xàc dirih b a i b i é u thàc tinh

do

tù

thàm

qua t r i n h d i c h
dich

den nang lvtang chuyén dong

vàch va Kich thiióc domen [lOO, 138] :
2 2
Js D
^'dc - C
' (5)
^^ 2 ,
o^- mat do nang liiong trén lem bè mat vàch, vào ca Ko:^
K-hàng so di hiiong tù tinh thè.
a^-bé day hiéu dung cua vàch
Jg- tù do bao hoà
d- bé rong domen
D- Khoang càch giùa càc dlem
C-

Khóng chun dong

eia vàch.

hang so

Khi da hồn tồn bao hồ, eó nghia là Khóng con tón tai vàch donen
hoac là cau tnic tù cua ferit là don domen, thi do tù t h ^

eia nó diac

xàc dinh chi bang qua trinh quay. Trong tniịng hop dị, néu tniịng
tao góc 90 vói hiióng de tù hồ (doi vói

ngồi

da t m h thè') do tù t h ^ quay

(Mq) diac xàc dinh qua hang so di hiióng tù K hang biéu thùc :
2
>

^q -i

'^

^s

^ "n—

f^'

IKI
Khi dị, néu có xtng s u a t nói gay nén b a i Khuyét t a t

càu t n i c , cung rihii

có ùng s u a t t ù giao t h i

Js

Mq-1

As"

»

C

•

t ù g i a o bao Hoà; (7^^- vtng s u a t n o i ; e

(7)

va e - càc hàng so'^


20

Trong tniòng yeu, n é u ciiòng do tù tniòng H bién doi theo quy luat h i n h
sin thi càm -ùng tù B trong chat sat tù léch pha mot góc d vai
Dang

phiic

cua

u

&

B

là

Jcot

H = % e

t ù tniịng.

j(u,t-1>)

;

B= % e

;

p = p -jp

P =

cosò

i*iàn thiic cua do tù tham ptó;e-do tù thàm dan hoi

p -

smd

phan ao cua do tù thàm phùc-do tù tham tón hao

(8)

%

p /p

= tgd

tang góc tón hao

Phan thiic cua do tù thàm cùng pha vói tù tniịng, p*iàn ao léch pha mot
góc d. Tang góc tón hao

bang ty so giùa phàn ao & thiic cua do tù thàm

dac tning cho tón hao tù trong vat lieu
1-5 Tón hao trong ferit
Ferit tù mém chu yeu diiac sii dung trong

tniòng xoay chieu yeu tù

Khoang tàn so thap den hàng tram MHz. Khi dò trong chiing xuat hién càc
tón hao :
1/-Tón hao lién quan dén hién tiiong tre tù hay con goi là do nhat tù .
Dò là do qua trinh tù hoà trong sat tù xay ra vói toc do xàc d m h va de

dat àxtqc do tù hoà xàc dinh Khi dat mau vào tù tniòng xoay chieu thi dòi
hoi ton nàng lii9ng va thòi gian. Tre tù Khóng
tàn so dxiac goi là tre tù Jordane. Tón hao

phu thuoc vào nhièt do va

nàng liiong lién quan den tre

tù Jordane xuat hién trong tat ca càc chat sat tù va eó già tri nho. Tuy
nhién trong ferit Khi tón hao
này dóng góp phài dang Kè
nhiet do va tan

so va

dịng xồy có thè bo qua

trong tón hao chung.

tiiong ùhg

thi tón hao dang

Tre* tù pha thuoc vào

vói ton hao lién quan dèi qua trinh

Khuéeh tàn xay ra Khi dich chuyén vàch domen diiói tàc dung

eia tù

21

trrtịng xoay chièii Tón hao

diac Richter Khao

khào sàt do"i vói ferit , nén thiiòng diac g9i

sàt trong sat

tù va Weis

là tre tù Richter & Weis.

Dang tre tù lién quan dén qua trinh Khuech tàn dién tii va ion, cung xuat
hién sii chàm thịi gian cua do

tù hồ sau Khi tàc

dung tù tniịng,

tàc

dung va dap ca h9e va xung nhiet.
2/-Tón hao tre phu thuoc vào eiiòng do tù tniòng va

tàn so

Khi vat lieu tù hoat dong trong tniòng xoay ehiéu, dliòng tre dac tning
cho tón hao nang liiong sau mot chu trinh tù hoà se bi ma rong ra do xuat
hien tón hao do dịng xồy va tón hao nhat tù
3/-Tón ìiao dịng xồy vi mó xuat hién a
sii dich chun vàch domen.

nh2ng pnan ferit a dị xay ra

Tón hao này phu

thuoc vào

tàn so

cua tù

tniịng ngồi, vào do dàn cua ferit a vi tri ma vàch chuyén qua [30, 128].
4/-Tón hao do dịng xồy vi mó ; doi vói sat tù Kim loai vai sii tàng
tàn so tniịng tù hồ do tù thàm thiic trong

tniòng yeu giam xuong do tàc

dung Khii tù cua dịng xồy va tang góc tón hao tàng.

Doi vai sat

tù phi

Kim loai (ferit) có dien tra suat ea M O

SJcm hiéu ùng dị Khóng xay ra
2
cho den tàn so rat cao. Tuy nhién doi vói ferit dien tra suat ^ 10 ^cm

thi tàc dung cua dịng xồy có thè xuat hién ngay a tan so làm viec, va có
thè tinh diac theo cóng thiic :
2
4%

2
f

2 2
d K^

.^j
IO
[ W/Kg ]

(9)

3. 3*. ?
trong dò : %i - bién do cam ùng tù (Gauss)
f - tàn so dòng xoay chiéu (Piz)
d - chiéu day vat lieu (cm)
Kf - he so dang diòng

cong thè

^ - Khoi liiong rièng cua vat lieu ( g/cm

? - dièn tra suat ( 10

slem )

)


22

Khi Kich thiiac lịi Kha lón hiéu ùng ành hUong eia dịng

xồy tàng lén

va dong thịi xày ra hién tiiong diiac goi là cóng hiiong hinh dang Kich
thuac. Tan so cóng Imiong hinh dang Kich thiioc diiac xàc dinh bai già tri
PQI 9I £-" va Kich thiioc lòi. Dac truhg phu thuoc tàn so cua do tù thàm va
tang góc tón hao

eia ferit

dilac xàc

nghich va bàt thuan nghich Khi

dinh bai

tù hồ

tồn bo qua trinh thuan

ferit trong tniịng xoay ehiéu

ciiịng do yeu. Neu bo qua cóng hiiong hinh dang va dịng xoày vi mo thi sii
phu thuoc do tù thàm va tgó trong tniịng yeu vào tàn so có càc dac tning
sau: trong mot Khồng tan so

tù thàm dac trxtng cong

sau dị phó tàn so cua do
Ian (dac trxing do diac

nào do do tù t h ^ thiic té Khóng thay <^i,

xàc dinh bai ti

hiiong Khóng ro ràng

so giùa tan so tniịng ngồi va

toc do dich chun vàch domen). Khi tiép tue tàng tan so,
yeu tó nhii quan tinh,
vàch va nhành diịng

ma sàt,

tat cà nhiìng

phi dan hoi se ngàn can viec dieh chuyén

p=f (t) nang

dac tning hói phuc (reiaxation),

có

nghia là có hien tiicng chàm pha.
CĨ mot s\l lièn qiian tiiong ho giùa sii phu thuoc eia i*ian thiie , phan ào
cua do tù thàm

trong tniịng

Khoang phó giói han.

u va

tang góc

tón hao.

Dau tién trong

tga tàng Khóng dang Kè so vói già tri ban dau, sau

do a vùng do tù thàm ha, thi nó tàng dang Kè Khi tan so* tàng.
Dei vai khoang tàn so giói han

trong vùng

Rayleigh tang

góc tón hao

chung cua ferit eó thè diac mo ta nhii tóng 3 so hang , trong dò so hang
dau tién phu thuoc bae hai vào tàn
tinh Khi thay dói

ciicng do

so,

tù tniịng

so hang thù hai thay

doi tuyén

con so hang thù ba có

già tri

Khóng dói va dac tning cho tón hao ban dau:
tga = tgd^ + tgdj^ + tga^j

(IO)

hoac
2

tga = a^f

+ aj^a + a^

di)

Càe he so a^ {dklac do trong Khoang tan so da cho trén IHz),

d^ (diac

do trong vùng Rayleigh Ha=80A/m(»10e), d^ eó tén là he so tón hao tan so
, tre va ban dau tiiong ùng.