Văn mẫu lớp 10: Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài Cảnh ngày hè

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài Cảnh ngày hè - Văn mẫu 10
Dàn ý vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi
I. Mở bài
- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trãi và bài thơ Cảnh ngày hè: Nguyễn Trãi là người
văn võ tồn tài, có tâm trong sáng. Cảnh ngày hè là bài thơ số 43 trong chùm “bảo
kính cảnh giới” của Quốc âm thi tập.
- Khái quát vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi qua bài thơ: Yêu thiên nhiên tha thiết,
gắn bó với cuộc sống của người dân quê, yêu nước thương dân luôn suy tư về hạnh
phúc của nhân dân.
II. Thân bài
1. Nguyễn Trãi - một tâm hồn yêu thiên nhiên tha thiết
- Bức tranh thiên nhiên cảnh ngày hè được Nguyễn Trãi vẽ lên rất sinh động:
Cảnh vật gần gũi, quen thuộc của mùa hè: Lá hòe, hoa thạch lựu, hoa sen.
Cảnh vật rực rỡ, nổi bật, sinh động: Thông qua việc dùng những gam màu nóng để
miêu tả cảnh vật lục, đỏ, hồng.
Cảnh vật căng tràn sức sống, sự sinh sôi cuộn trào tốt ra từ trong lịng cảnh vật: Sử
dụng các động từ mạnh “phun”, đùn đùn” để diễn tả những trạng thái, sức sống tràn
trề của cảnh vật.
Cảnh vật tinh tế, tao nhã với hương thơm: Mùi hương nồng nàn của hoa sen cuối
mùa.
=> Bức tranh thiên nhiên cuối mùa hạ nhưng không tàn úa, héo nát mà ngược lại vô
cùng rực rỡ, sinh động, giàu sức sống.
- Tâm hồn Nguyễn Trãi:
Phải vô cùng yêu và say mê cảnh sắc thiên nhiên nên Nguyễn Trãi mới có những
phát hiện tinh tế, tuyệt vời đến thế.
Nguyễn Trãi có tâm hồn nghệ sĩ tinh tế, nhạy cảm.
2. Nguyễn Trãi - một tâm hồn luôn tha thiết với cuộc sống làng quê
- Bức tranh cuộc sống sơi động, phong phú:
Hình ảnh cuộc sống quen thuộc: chợ cá, làng ngư phủ, lầu tịch dương.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Âm thanh cuộc sống: Tiếng lao xao của chợ cá, tiếng ve kêu dắng dỏi. Đó là những
âm thanh của một cuộc sống nhộn nhịp, vui tươi, sôi nổi, tấp nập.
Cách sử dụng từ láy tượng thanh “lao xao”, “dắng dỏi” kết hợp với phép đảo trật tự
cú pháp đã nhấn mạnh âm thanh sôi động của cuộc sống.
- Tâm hồn Nguyễn Trãi:
Nguyễn Trãi yêu cảnh sắc của làng q, u cuộc sống nơi thơn q.
Ơng quan tâm đến cuộc sống của người dân quê lam lũ thì mới có thể để tâm, lắng
nghe được những âm thanh đó.
3. Nguyễn Trãi - một tâm hồn nặng lịng với dân với nước
- Mở đầu bài thơ, Nguyễn Trãi thể hiện triết lí sống “nhàn”:
Rồi: rỗi rãi, thảnh thơi.
“Hóng mát thuở ngày trường”: hoạt động thư thái, tự do tự tại.
=> Tâm hồn thảnh thơ, nhàn tản, vô lo vô nghĩ.
- Kết thúc bài thơ, Nguyễn Trãi thể hiện tâm sự của mình:
Điển tích điển cố “Ngu cầm”: Gợi về triều đại vua Nghiêu Thuấn - thời kì nhân dân
được hưởng ấm no, thái bình. Niềm vui sướng, hạnh phúc của Nguyễn Trãi khi
được sống ở quê hương với những người dân thơn dã. Thể hiện ước muốn có được
cuộc sống no đủ, hạnh phúc trên quê hương ông. Đó là khát khao của một người con
ln suy tư, trăn trở, một lòng hướng về quê hương.
Ước mơ của Nguyễn Trãi: “Dân giàu đủ khắp địi phương”: Khơng chỉ khát khao về
cuộc sống hạnh phúc, no đủ trên quê hương ơng, Nguyễn Trãi cịn mong muốn cuộc
sống ấy có ở khắp nơi trên cả nước. Đó là tấm lịng vì nước thương dân, lo nghĩ cho
vận mệnh dân tộc.
=> Dù ở những phút thanh nhàn hiếm có của cuộc đời nhưng Nguyễn Trãi vẫn nặng
lòng với dân với nước, nhàn thân chứ không nhàn tâm.

4. Nghệ thuật
- Sử dụng lớp từ Hán Việt kết hợp với thuần Việt.
- Các biện pháp nghệ thuật: sử dụng từ láy, liệt kê, phép đảo trật tự cú pháp.
- Sử dụng điển tích điển cố.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

- Cách tả tự nhiên, kết hợp giữa gợi và chi tiết.
III. Kết bài
- Khái quát những vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài thơ.
- Liên hệ: So sánh với những thi nhân cùng đồng điệu tâm hồn với Nguyễn Trãi tiêu
biểu nhất là Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài thơ “Nhàn”.
Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi mẫu 1
Nguyễn Trãi (1380 - 1442), vị anh hùng dân tộc, “tấm lòng sáng tựa sao Khuê” (lời
vua Lê Thánh Tơng) dù trong bất kì hồn cảnh nào cũng khơng nguôi tâm nguyện
hướng về dân về nước. Ngay cả khi bị nghi kỵ, phải lui về quê ngoại Côn Sơn, ông
vần bộc bạch nỗi lòng tha thiết cháy bỏng trong cuộc sống tưởng như chỉ biết vui
vầy cùng mây núi cỏ cây. Nỗi lòng ấy bộc lộ rõ nét trong chùm thơ 61 bài “Bảo
kính cảnh giới”. Đặc biệt, bài thơ số 43 chan chứa bao khát vọng hướng đến cuộc
đời, nhân dân.
“Bảo kính cảnh giới” lấy những bài học từ thiên nhiên vĩ đại để nhà thơ soi chiếu
lòng mình. Ta khơng chỉ gặp tấm lịng u thiên nhiên của một nghệ sĩ lớn mà còn
thấu hiểu tâm sự của người anh hùng ln canh cánh bên lịng nỗi niềm “ưu quốc ái
dân”. Suy ngẫm và cảm xúc của nhà thơ giúp chúng ta hình dung một nhân cách
lớn.
Bài thơ bắt đầu bằng hoàn cảnh hưởng nhàn bất đắc dĩ:
“Rồi hóng mát thuở ngày trường”
Nhịp thơ thật lạ lùng như kéo dài cảm giác của một ngày “ăn không ngồi rồi”: tạo

điểm nhấn ở một nhịp đầu tiên, sau đó là năm chữ nối thành một hơi thơ như tiếng
thở dài. Rị ràng nhà thơ nói về việc hóng mát mà không hề đem lại cảm nhận nhàn
tản thật sự. Hai chừ ngày trường lại hiện ra bao nỗi chán chường của một ngày dài
vô vị. Hưởng nhàn mà khơng hề thư thái. Có thể đó sẽ là khởi nguồn cho bao nỗi
bực dọc trút ra của con người bất đắc chí. Thế nhưng, tất cả tâm tư đà được nén lại
khi nhà thơ đối diện với một thiên nhiên mành liệt đầy sức sống:
“Hoè lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên cịn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Ba câu thơ đem lại một bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc, cùng những hình ảnh
đặc trưng của khơng gian mùa hè. Trước hết, đó là hoè buông sắc lục như một chiếc
lọng khổng lồ bao trùm lên cảnh vật, tạo cảm giác về một không gian xanh. Cái
nhìn thiên nhiên của Nguyễn Trãi ln có sức bao quát, vừa gợi sức sống của không
gian trong động từ “đùn đùn” vừa gợi cảm giác phóng khống trong một chữ “rợp”.
Tầm nhìn trải từ gần ra xa, theo quy luật đăng đối ở hai câu tả thực, khéo léo đan cài
sắc đỏ của thạch lựu trước hiên nhà cùng sắc hồng của ao sen. Câu trên tả sắc, câu
dưới gợi hương. Thiên nhiên ấy cũng chứa chan bao cảm xúc, lúc dịu nhẹ lan tỏa
lúc bừng bừng phun trào. Để rồi cuối cùng đọng lại cảm giác man mác tiếc nhớ làn
hương thanh thoát của sen hồng lúc cuối hè. Phải là một người có tâm hồn tinh tế
mới cùng một lúc diễn tả được nhiều cảm giác trong chỉ vài ba câu thơ cô đọng.
Giữa khung cảnh thiên nhiên ấy, nhà thơ dường như cũng nguôi ngoai bao nỗi niềm
bực dọc, để lịng mình hịa cùng thiên nhiên đầy sức sống.
Khơng chỉ nhìn bằng mắt mà Nguyễn Trãi cịn trải lịng lắng nghe những thanh âm
mn vẻ của thiên nhiên:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”
Có một sự chuyển đổi cảm xúc trong cách lắng nghe những âm thanh của cuộc sống.
Giờ đây, những thanh âm lại được cảm nhận từ xa đến gần, từ “lao xao” đến “dắng
dỏi”. Thiên nhiên không hề tĩnh lặng u trầm trong thời điểm chiều buông mà trái lại
rất sôi động và gần gũi với tấm lòng thiết tha yêu sự sống của nhà thơ. “Lao xao” là
âm thanh gợi rõ cuộc sống thanh bình của những người dân chài, cảnh mua bán tấp
nập mà không quá ồn ào để khuấy động không gian hương nhàn của nhà thơ.
Dường như Nguyễn Trãi đã chủ động hướng lịng mình về với chợ cá, làng ngư phú
để thấy bản thân không cách xa với đời thường. Âm vang cuộc sống thực ấy tạo
thành mối dây liên hệ giữa nhà thơ với nhân dân, mang lại niềm vui xôn xao trong
một buổi chiều dề tạo cho nhà thơ nỗi buồn. Cấu trúc đăng đồi đã tạo nên sự hòa
điệu giữa con người với thiên nhiên trong sự cân xứng làng ngư phủ - bóng tịch
dương mang đậm sắc thái trang trọng cổ điển. Nghệ thuật tương phản tạo nên một
cảm hứng hết sức mới mẻ trong thơ Nguyễn Trãi khi ấn tượng ám ảnh nhà thơ
không phải ánh tịch dương ảm đạm mà lại là âm thanh dắng dỏi cầm ve. Sự liên
tưởng bất ngờ và độc đáo này đã chứng tỏ rõ phẩm chất nghệ sĩ của Nguyễn Trãi.
Tiếng ve đặc trưng của mùa hè đến cùng Nguyễn Trãi lại như một bản đàn mạnh mẽ,
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

rạo rực hối hả nhịp sống căng tràn của thiên nhiên. Bức tranh thiên nhiên sống động
ấy đã hàm chứa một nội dung thông điệp thẩm mỹ đánh động tâm tư của nhà thơ.
Bản thân ơng có muốn lánh đời thoát tục, ngắm ánh tịch dương, giam mình trong
lầu kín cũng khơng thể khơng nghe, khơng thấy bao vẻ đẹp thiên nhiên tươi tắn rộn
rã xung quanh. Thiên nhiên ấy xơn xao hay chính tấm lịng của nhà thơ cũng đang
náo nức muốn hòa cùng niềm vui sự sống? Cuộc sống của ông không phải của một
ẩn sĩ lánh đời mà chính là phản chiếu của tâm hồn yêu đời thiết tha, vần đón nhận

thưởng thức được niềm vui cuộc sống thanh bình để quên đi nỗi riêng tư sầu muộn.
Thiên nhiên đã đem lại một bài học lớn. Lay thức khát vọng mãnh liệt muốn trở lại
với đời của nhà thơ. Thiên nhiên ấy đã thổi bùng khát vọng của người anh hùng đầu
bạc mà vẫn vẹn tấm lịng son:
“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp địi phương”
Cịn gì giản dị, thanh cao, súc tích hơn những lời thơ mộc mạc chân thành ấy! Giữa
thiên nhiên tuyệt đẹp, Nguyễn Trãi không hề mong muốn hưởng thụ thú nhàn tản
cho riêng mình. Ơng khơng phải con người chỉ chăm chăm giữ lấy sự trong sạch
cho riêng mình theo triết lí nhà Nho “độc thiện kỳ thân”. Ở sâu thẳm tâm hồn ông
vẫn là nồi niềm “ưu quốc ái dân”, là khát khao hành động của một con người trọn
đời vì lợi ích của nhân dân. Tinh thần Nguyễn Trãi vẫn không hề nhụt giảm, vẫn
cịn nung nấu hồi bão cống hiến cho đất nước thái bình thịnh trị như thời Đường
Ngu - xã hội thịnh trị lý tưởng theo quan niệm nho gia. Giản dị thay và cũng cao cả
thay sáu chữ đúc kết tấm lòng Nguyễn Trãi hướng về nhân dân, Quả thật, riêng ơng
trong hồn cảnh bấy giờ có nhiều nỗi buồn, nhưng bản chất tâm hồn Nguyễn Trãi
luôn “trong sáng và đầy sức sống” (lời cố thủ tướng Phạm Văn Đồng). Tâm hồn ấy
chỉ cháy bỏng niềm mong ước đem lại cho nhân dân cuộc sống giàu đủ. Niềm mong
mỏi nhân dân “khắp nơi khơng một tiếng hờn giận ốn sầu” chính là minh chứng
cho nhân cách trong sáng tuyệt vời của Nguyễn Trãi.
“Bảo kính cảnh giới” - bài học lớn từ thiên nhiên giúp Nguyễn Trãi răn mình, chứa
đựng bao tình cảm yêu đời yêu sự sống. Ta nhận ra một tâm hồn nghệ sĩ - chiến sĩ
của Ức Trai tiên sinh. Tấm lòng “sáng tựa sao Khuê” ấy vẫn tỏa sáng đến tận hôm
nay.
Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi mẫu 2
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Nguyễn Trãi là một trong những nhà thơ lớn của dân tộc Việt Nam. Một trong
những tác phẩm nổi tiếng là “Quốc âm thi tập”. Nổi bật trong tập thơ này là chùm
thơ “Bảo kính cảnh giới” với bài thơ số 43 - Cảnh ngày hè đã thể hiện được vẻ đẹp
tâm hồn của nhà thơ.
Trước hết, Nguyễn Trãi là một nhà thơ có tình u thiên nhiên tha thiết. Bức tranh
thiên nhiên cảnh ngày hè được ông khắc họa thật sinh động. Câu thơ mở đầu đọc lên
nghe thật êm đềm gợi một cuộc sống yên bình, thư thái: “Rồi hóng mát thuở ngày
trường”. Từ “rồi” ở đây có nghĩa là rảnh rỗi, nhàn hạ. Rảnh rỗi trong suốt “ngày
trường” có nghĩa là ngày dài, để ngồi “hóng mát” - một hoạt động an nhàn, tĩnh tại,
thư thái. Từ đó ta thấy được tâm thế an nhàn, thảnh thơi của tác giả. Nguyễn Trãi đã
một đời bận rộn, tận tâm vì đất nước, chính lúc này là những giây phút rảnh rỗi
hiếm hoi của cuộc đời.
Nhờ có vậy, ơng được gần gũi với thiên nhiên hơn. Bức tranh cảnh ngày hè nổi lên
với bức tranh thiên nhiên ngày hè rực rỡ:
“Hoè lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên cịn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”
Nguyễn Trãi cảm thấy say mê, thích thú trước vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè. Cây
hoa hòe có sức sống mãnh liệt giờ tán là xanh che phủ cả khoảng không gian. Cùng
với sắc đỏ của cây thạch lựu tô đậm thêm cho khung cảnh. Ao sen tỏa hương ngan
ngát bay theo làn gió. Cảnh thiên nhiên của mùa hè hiện lên đầy tươi tắn, tràn đầy
sức sống, tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên của của Nguyễn Trãi. Phải là
người có tấm lịng u thiên nhiên sâu sắc thì Nguyễn Trãi mới có những phát hiện
tinh tế, tuyệt vời đến vậy.
Khơng chỉ có bức tranh thiên nhiên, nhà thơ còn khắc họa vẻ đẹp của bức tranh
cuộc sống con người:
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”
Việc sử dụng nhiều từ Hán Việt như “ngư phủ, cầm ve, tịch dương” kết hợp nhuần
nhuyễn với những từ thuần Việt như “lao xao”, dắng dỏi” tạo nên vẻ đẹp vừa mộc

mạc, bình dị, vừa trang trọng tao nhã. Cuộc sống của con người không chỉ được
cảm nhận bằng thị giác mà cịn được cảm nhận bằng thính giác. Đó là âm thanh từ
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

làng chợ cá, của tiếng ve râm ran mỗi độ hè về. Những âm thanh đặc trưng của ngày
hè nơi làng quê khiến ngày hè trở nên vui vẻ, nhộn nhịp. Tác giả đã rất tinh tế khi sử
dụng các động từ: “rợp, đùn, tiễn đưa” khiến cho người đọc thấy được cảm giác sức
sống trỗi dậy của cảnh vật mùa hè. Thế mới thấy được một tâm hồn luôn tha thiết
với cuộc sống làng quê của Nguyễn Trãi.
Như vậy, cả thiên nhiên và con người đều hiện lên tràn đầy sức sống, tâm hồn lạc
quan, yêu đời, tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên, tha thiết với cuộc sống quê nhà
của Nguyễn Trãi. Nhưng không dừng lại ở đó, vẻ đẹp trong tâm hồn của nhà thơ
còn được thể hiện qua tấm lòng sâu nặng với nhân dân, đất nước. Hai câu thơ cuối
cùng bộc lộ lòng yêu nước thương dân của nhà thơ. Tuy cáo quan về ở ẩn đấy,
nhưng tấm lòng của Nguyễn Trãi chưa lúc nào thôi lo lắng cho nhân dân, đất nước:
“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp địi phương”
Nhà thơ đã mượn hình ảnh “Ngu cầm” là cây đàn của vua Nghiêu vua Thuấn. Đó là
một điển cố quen thuộc của Trung Hoa kể về thời đại Nghiêu Thuấn - những ông
vua nhân từ đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Hằng ngày vua
Nghiêu Thuấn thường đem đàn ra gảy khúc nam phong ngợi ca cảnh thái bình trên
xứ sở này. Qua đó, nhà thơ bộc lộ mong muốn có được cây đàn đó đến với cuộc
sống của nhân dân, để ca ngợi khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp và cuộc sống vui
tươi trên quê hương ông, niềm vui sướng, hạnh phúc của tác giả khi được sống hịa
hợp cùng thơn q. Bài thơ kết lại với ước mơ được thấy cảnh thanh bình, ấm no
trên đất nước của Nguyễn Trãi.
Tóm lại, bài thơ “Cảnh ngày hè” thực sự đã cho người đọc cảm nhận về một tâm

hồn thanh cao của Nguyễn Trãi.
Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi mẫu 3
>>> Mời các bạn tham khảo: Dàn ý Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi qua bài Cảnh
ngày hè
Nguyễn Trãi nhà thơ lớn, nhà văn hóa lớn của dân tộc Việt Nam. Ơng để lại sự
nghiệp văn học đồ sộ, phong phú. Qua hệ thống tác phẩm phong phú người đọc đã
phần nào cảm nhận được vẻ đẹp trong tâm hồn nhân cách của Nguyễn Trãi. Vẻ đẹp
tâm hồn đó được thể hiện trong nhiều bài thơ, và ta không thể không nhắc đến bài
Cảnh ngày hè. Tác phẩm đã cho thấy tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống sâu sắc và
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

hơn hết là tấm lịng lo cho dân, cho nước ngay cả trong lúc rảnh rỗi cũng không thôi
cháy bỏng.


Mở bài Cảnh ngày hè Nguyễn Trãi



Kết bài Cảnh ngày hè Nguyễn Trãi

Trước hết, Nguyễn Trãi là người có lịng u thiên nhiên sâu sắc, vẻ đẹp tâm hồn đó
ẩn sau bức tranh thiên nhiên mùa hè rực rỡ màu sắc và ngập tràn sức sống. Tình yêu
được thể hiện ngay trong câu thơ mở đầu:
Rồi hóng mát thuở ngày trường.
Nguyễn Trãi hiện lên trong tâm thế thảnh thơi, thư thái trước tiên nhiên. Đây là một
trong những ngày nhàn rỗi hiếm hoi trong suốt cả cuộc đời bộn bề cơng việc của

ơng. Chính trong khoảnh khắc nhàn tản ấy ơng dành cho thiên nhiên, hịa mình vào
vạn vật. Qua đó thể hiện tình u thiên nhiên sâu sắc của ơng.
Khơng chỉ vậy, tình u thiên nhiên cịn thể hiện ở cách cảm nhận thiên nhiên, cuộc
sống hết sức tinh tế. Năm câu thơ tiếp, Nguyễn Trãi hiện lên là một người có tâm
lịng tha thiết u thiên, cuộc sống:
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên cịn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Ơng đã rộng mở tâm hồn mình, vận dụng tất cả các giác quan để cảm nhận những
chuyển động tế vi nhất của vạn vật xung quanh. Bằng thị giác, nhà thơ ngắm nhìn
màu sắc của thiên nhiên: xanh của hoa hòe, đỏ của hoa lựu và ánh nắng đã nhạt của
trời chiều. Bằng thính giác, bằng tất cả sự tinh tế ông lắng nghe tiếng ve ngân – thứ
âm thanh đặc trưng của mùa hè, từng đàn ve ngân vang khúc ca mùa hạ; khơng chỉ
vậy cịn là tiếng “lao xao” của cuộc sống, của những làng chài. Ngồi ra, ơng cảm
nhận bằng khứu giác, những đóa sen ngát hương, một thứ hương thơm thanh nhã,
cao sang ngập đầy trong không gian.
Bằng những cảm nhận hết sức tinh tế, tác giả đã gửi gắm tình yêu thiên nhiên, u
cuộc sống mãnh liệt. Nếu khơng có tình u thiên nhiên, có lẽ ơng đã khơng cảm
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

nhận được vẻ đẹp thiên nhiên sâu sắc đến vậy, không thể lắng nghe, đồng điệu với
niềm vui cuộc sống ấm no, yên bình của những người dân quê.
Trong giây phút đắm say trước vẻ đẹp thiên nhiên, vẻ đẹp cuộc sống thanh bình, ấm
no, nhân cách của một con người hết lịng vì nước lại được một lần nữa thể hiện qua
hai câu thơ kết bài:

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp địi phương.
Tình u thiên nhiên, u đời của ơng ln gắn bó mật thiết với lịng u nước, thiết
tha với nhân dân. Đọc thơ Nguyễn Trãi, cũng như trong chính cuộc đời ơng, ta hiếm
khi thấy ơng thực sự có được phút giây nhàn nhã, thanh thản. Đúng như một nhà
nghiên cứu đã nhận xét: “Ở đây, Ức trai tự dành cho mình quyền “rồi hóng mát thuở
ngày trường” bởi niềm mơ ước, bởi mục đích lớn nhất của đời ơng đã được thực
hiện: dân ấm no, hạnh phúc”.
Câu lục ngôn kết lại bài thơ, ngắn gọn nhưng hàm súc, giàu ý nghĩa. Mong ước của
Nguyễn Trãi thật giản dị mà vơ cùng cao q. Tác giả mong muốn có được cây đàn
của vua Ngu Thuấn để gảy khúc Nam phong ca ngợi cuộc sống thái bình. Đồng thời
ơng cũng mong muốn triều đại của chúng ta cũng giống triều đại vua Ngu Thuấn
thái bình, người dân của triều đại chúng ta cũng có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đủ
đầy. Suốt cuộc đời Nguyễn Trãi, ông luôn mong cho dân ấm no, hạnh phúc, khát
vọng ấy cho thấy tấm lòng ưu ái với dân, với nước trong con người Ức trai. Điều
này ông đã nhiều lần tâm sự trong các bài thơ:
“Bui có một lịng âu việc nước
Đêm đêm thức nhẫn nẻo sơ trung”.
“Vua Nghiêu Thuấn, dân Nghiêu Thuấn
Dường ấy ta đà phỉ sở nguyền”.
Cảnh ngày hè đã việt hóa thơ Đường một cách sáng tạo và điêu luyện, kết tinh ở câu
lục ngôn cuối bài, ngắn gọn, hàm súc mà giàu ý nghĩa. Ngôn ngữ giản dị, dùng
nhiều từ Việt cổ, từ ngữ dân dã, dễ hiểu. Sử dụng linh hoạt các động từ, từ tượng
thanh diễn tả thiên nhiên và cuộc sống con người. Hình ảnh thơ sống động, phong
phú.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Qua bài thơ ngắn gọn, hàm súc ta khơng chỉ thấy một Nguyễn Trãi có tình u thiên
nhiên với những cảm nhận hết sức tinh tế về thế giới xung quanh. Mà nổi bật hơn,
đẹp đẽ hơn tính là tâm lịng ưu ái, ln ngày đêm lo cho dân cho nước. Điểm kết tụ
trong thơ Nguyễn Trãi là vì dân, cho dân. Cả cuộc đời ơng cống hiến cũng chỉ cho
nhân dân.
Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi mẫu 4
Nguyễn Trãi - một nhà quân sự kiệt xuất của dân tộc. Khơng chỉ vậy, ơng cịn là
một nhà văn, nhà thơ nổi tiếng trong nền văn học Việt Nam. “Cảnh ngày hè” là một
trong những bài thơ đã bộc lộ rõ được vẻ đẹp trong tâm hồn của ông.
Bài thơ “Cảnh ngày hè” của Nguyễn Trãi là bài số 43 thuộc chùm thơ “Bảo kính
cảnh giới” trong “Quốc âm thi tập”, là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và tấm
lòng yêu nước thương dân của tác giả.
Vẻ đẹp đầu tiên trong tâm hồn của nhà thơ đó là tình u thiên nhiên tha thiết, nồng
nàn. Điều đó được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên cảnh ngày hè được khắc họa
vơ cùng sinh động:
“Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hoè lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên cịn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”
Mở đầu bài thơ, ta đã cảm nhận được sự nhàn nhã, thư thái của Nguyễn Trãi: “Rồi
hóng mát thuở ngày trường”. Chữ “rồi” ở đây có nghĩa là rảnh rỗi, nhàn hạ. Nhà thơ
rảnh rỗi trong suốt “ngày trường” - suốt một ngày dài, nền ngồi “hóng mát” - một
hoạt động an nhàn, tĩnh tại, thư thái. Một con người đã từng một đời bận rộn nhân
dân, vì đất nước. Chính lúc này khi cáo quan về ẩn, ơng mới có giây phút rảnh rỗi
hiếm hoi. Từ đó mà có nhiều thời gian gần gũi với thiên nhiên hơn.
Yêu thiên nhiên, ơng thích thú trước vẻ đẹp của cảnh vật nơi đây vào mùa hè.
Những hình ảnh đặc trưng của ngày hè được nhà thơ khắc họa với vài nét chấm phá.
Cây hoa hịe có sức sống mãnh liệt giờ tán là xanh che phủ cả khoảng không gian.
Cũng như sắc đỏ của cây thạch lựu tô đậm thêm cho khung cảnh. Hoa sen hồng tỏa

mùi hương bay theo làn gió. Tác giả đã sử dụng các động từ mạnh “phun”, đùn đùn”
để diễn tả những trạng thái, sức sống tràn trề của cảnh vật. Có thể thấy được bức

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

tranh thiên nhiên cuối mùa hạ nhưng không tàn úa, héo nát mà ngược lại vô cùng
rực rỡ, sinh động, giàu sức sống.
Khơng chỉ vậy, đó cịn là một tâm hồn thiết tha với cuộc sống làng quê. Bức tranh
cuộc sống hiện lên thật sôi động, phong phú:
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ,
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”
Cuộc sống hiện lên thật quen thuộc với các hình ảnh như chợ cá, làng ngư phủ, lầu
tịch dương. Cuộc sống của con người không chỉ được cảm nhận bằng thị giác mà
cịn được cảm nhận bằng thính giác. Đó là âm thanh từ làng chợ cá, của tiếng ve
râm ran mỗi độ hè về. Những âm thanh đặc trưng của ngày hè nơi làng quê khiến
ngày hè trở nên vui vẻ, nhộn nhịp. Việc sử dụng từ láy tượng thanh “lao xao”, “dắng
dỏi” kết hợp với phép đảo trật tự cú pháp đã nhấn mạnh âm thanh sôi động của cuộc
sống. Tác giả đã rất tinh tế khi sử dụng các động từ: “rợp, đùn, tiễn đưa” khiến cho
người đọc thấy được cảm giác sức sống trỗi dậy của cảnh vật mùa hè.
Cuối cùng đó là một tâm hồn nặng lòng với dân với nước. Dù nhà thơ đã cáo quan
về ở ẩn, sống một đời nhàn nhã yên bình, nhưng vẫn lo lắng cho nhân dân, cho đất
nước:
“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương”
Nhà thơ đã mượn điển cố quen thuộc của Trung Hoa kể về thời đại Nghiêu Thuấn những ông vua nhân từ đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Hằng
ngày vua Nghiêu Thuấn thường đem đàn ra gảy khúc nam phong ngợi ca cảnh thái
bình trên xứ sở này. Ơng mong muốn cuộc sống của người dân trên quê hương

mình cũng sẽ được hạnh phúc, ấm no.
Như vậy, qua bài thơ trên, người đọc có thấy được một tâm hồn yêu thiên nhiên,
yêu quê hương, đất nước của Nguyễn Trãi. Dù trong hoàn cảnh nào, ơng vẫn ln
nặng lịng với nhân dân, đất nước.
Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi mẫu 5
Nguyễn Trãi là một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Ơng
để lại cho đời sau nhiều tác phẩm có giá trị lớn. Nếu như "Bình Ngơ đại cáo" của

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

ơng mang đầy nhiệt huyết, lịng tự tơn dân tộc thì bài thơ "Cảnh ngày hè" là một bức
tranh về vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.
Mở đầu bài thơ "Cảnh ngày hè" là sáu câu thơ miêu tả cảnh ngày hè:
"Rồi hóng mát thuở ngày trường
Hịe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương
Lao xao chợ cá làng Ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương"
Tác giả đã đón nhận cảnh ngày hè trong tư thế ung dung, thoải mái khi ở ẩn, lúc nhà
vua không còn trọng dụng tới nữa. Bức tranh cảnh ngày hè được tác giả vẽ lên thật
rực rỡ và tươi đẹp với nhiều màu sắc. Đó là màu xanh của cây hòe, màu đỏ của hoa
lựu, màu hồng của hoa sen, màu vàng lung linh của ánh nắng chiều. Tất cả hòa
quyện lại với nhau. Tạo nên cảnh vật đặc trưng của mùa hè. Không chỉ cảm nhận
bằng thị giác, tác giả cịn cảm nhận cảnh vật bằng thính giác và khướu giác. Ông
thấy mùi hương của ao sen, thấy âm thanh "lao xao" của làng chài, "dắng dỏi" của
tiếng ve. Bức tranh cảnh ngày hè đã trở nên sinh động hơn, đặc sắc hơn với âm

thanh và mùi vị. Mặc dù khung cảnh mà tác giả miêu tả là cuối ngày, khi mặt trời
lặn nhưng mọi vật vẫn tràn đầy sức sống với những từ ngữ "đùn đùn", "giương",
"phun", "tiễn", "lao xao", "dắng dỏi". Những từ ngữ đó cũng góp phần thể hiện
những điều trong lòng tác giả – ước mong được cống hiến cho nhân dân, cho đất
nước. Nhiệt huyết đó như muốn phun ra, trào ra và lan tỏa đi khắp nơi. Trong sáu
câu thơ này, tác giả đã thay đổi, khơng đi theo tính quy phạm của văn học phong
kiến nữa. Ông miêu tả cảnh ngày hè với những sự vật vô cùng gần gũi với cuộc
sống hằng ngày.
Hai câu cuối của bài thơ đã được tác giả gửi gắm trọn vẹn tâm tư và suy nghĩ:
"Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp địi phương"
Tuy tác giả đón nhận cảnh ngày hè với tư thế ung dung trong một ngày nhàn rỗi
nhưng ông vẫn luôn suy nghĩ, lo lắng cho nhân dân, cho đất nước. Cảm nhận cảnh
ngày hè nhưng tác giả vẫn quan tâm tới cuộc sống của nhân dân. Thế nên ông nghe
thấy âm thanh tấp nập, lao xao của làng chài. Ông quan tâm tới nhân dân, lo cho dân
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

cho nước. Chính vì vậy, ơng ước mong mình có cây đàn của vua Ngu Thuấn. Với
cây đàn đó, Nguyễn Trãi có thể mang tới cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân
và đất nước.
Bài thơ "Cảnh ngày hè" được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật có chen
hai câu thơ lục ngơn. Tuy vậy, nhà thơ lại không tuân theo bố cục: Đề – Thực –
Luận – Kết của thể thơ Đường luật. Chính vì thế, bài thơ mang nét đặc sắc riêng của
một nhà thơ kiệt xuất của dân tộc Việt Nam. Khơng chỉ thế, bài thơ cịn có hình ảnh
hoa lựu khiến ta liên tưởng tới hai câu thơ của Nguyễn Du:
"Đầu tường hoa lựu lập lịe đơm bơng"
Câu thơ của Nguyễn Du mang đậm chất tạo hình nhưng câu thơ của Nguyễn Trãi lại

thể hiện được cá tính về nhiệt huyết của mình. Điều đó cho thấy rõ hơn tài năng của
Nguyễn Trãi về thơ văn.
Bài thơ "Cảnh ngày hè" đặc sắc về cả nội dung và nghệ thuật. Qua đó, ta thấy được
vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi. Ông là người yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất
nước. Nhưng trên hết, ơng là một người vừa có tài, vừa có tâm bởi ơng ln lo lắng
cho nhân dân, cho đất nước. Ông muốn cống hiến nhiệt huyết của mình để nhân dân
hạnh phúc, ấm no, đất nước giàu mạnh. Tư tưởng của Nguyễn Trãi như một bài học
gửi gắm cho thế hệ trẻ về lòng yêu nước, ước mong cống hiến cho đất nước.
Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi mẫu 6
Nguyễn Trãi (1380 – 1442), vị anh hùng dân tộc, "tấm lòng sáng tựa sao Khuê" (lời
vua Lê Thánh Tơng) dù trong bất kì hồn cảnh nào cũng không nguôi tâm nguyện
hướng về dân về nước. Ngay cả khi bị nghi kị, phải lui về quê ngoại Cơn Sơn, ơng
vẫn bộc bạch nỗi lịng tha thiết cháy bỏng trong cuộc sống tưởng như chỉ biết vui
vầy cùng mây núi cỏ cây. Nỗi lòng ấy bộc lộ rõ nét trong chùm thơ 61 bài Bảo kính
cảnh giới. Đặc biệt, bài thơ số 43 chan chứa bao khát vọng hướng đến cuộc đời,
nhân dân.
Bảo kính cảnh giới (Gương báu răn mình) lấy những bài học từ thiên nhiên vĩ đại để
nhà thơ soi chiếu lịng mình. Ta khơng chỉ gặp tấm lòng yêu thiên nhiên của một
nghệ sĩ lớn mà còn thấu hiểu tâm sự của người anh hùng ln canh cánh bên lịng
nỗi niềm "ưu quốc ái dân". Suy ngẫm và cảm xúc của nhà thơ giúp chúng ta hình
dung một nhân cách lớn.
Bài thơ bắt đầu bằng hoàn cảnh hưởng nhàn bất đắc dĩ:
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Rồi hóng mát thuở ngày trường.
Nhịp thơ thật lạ lùng như kéo dài cảm giác của một ngày "ăn không ngồi rồi": tạo
điểm nhấn ở một nhịp đầu tiên, sau đó là năm chữ nối thành một hơi thơ như tiếng

thở dài. Rõ ràng nhà thơ nói về việc hóng mát mà khơng hề đem lại cảm nhận nhàn
tản thật sự. Hai chữ ngày trường lại hiện ra bao nỗi chán chường của một ngày dài
vô vị. Hưởng nhàn mà khơng hề thư thái! Có thể đó sẽ là khởi nguồn cho bao nỗi
bực dọc trút ra của con người bất đắc chí. Thế nhưng, tất cả tâm tư đã được nén lại
khi nhà thơ đối diện với một thiên nhiên mành liệt đầy sức sống:
Hoè lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Ba câu thơ đem lại một bức tranh thiên nhiên nhiều màu sắc, cùng những hình ảnh
đặc trưng của khơng gian mùa hè. Trước hết, đó là h bng sắc lục như một chiếc
lọng khổng lồ bao trùm lên cảnh vật, tạo cảm giác về một khơng gian xanh. Cái
nhìn thiên nhiên của Nguyễn Trải ln có sức bao qt, vừa gợi sức sống của không
gian trong động từ "đùn đùn" vừa gợi cảm giác phóng khống trong một chữ "rợp".
Tầm nhìn trải từ gần ra xa, theo quy luật đăng đối ở hai câu tả thực, khéo léo đan cài
sắc đỏ của thạch lựu trước hiên nhà cùng sắc hồng của ao sen. Câu trên tả sắc, câu
dưới gợi hương. Thiên nhiên ấy cũng chứa chan bao cảm xúc, lúc dịu nhẹ lan tỏa
lúc bừng bừng phun trào. Để rồi cuối cùng đọng lại cảm giác man mác tiếc nhớ làn
hương thanh thoát của sen hồng lúc cuối hè. Phải là một người có tâm hồn tinh tế
mới cùng một lúc diễn tả được nhiều cảm giác trong chỉ vài ba câu thơ cô đọng.
Giữa khung cảnh thiên nhiên ấy, nhà thơ dường như cũng ngi ngoai bao nỗi niềm
bực dọc, để lịng mình hịa cùng thiên nhiên đầy sức sống.
Khơng chỉ nhìn bằng mắt mà Nguyễn Trãi còn trải lòng lắng nghe những thanh âm
muôn vẻ của thiên nhiên:
Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.
Có một sự chuyển đổi cảm xúc trong cách lắng nghe những âm thanh của cuộc sống.
Giờ đây, những thanh âm lại được cảm nhận từ xa đến gần, từ "lao xao" đến "dắng
dỏi". Thiên nhiên không hề tĩnh lặng u trầm trong thời điểm chiều buông mà trái lại
rất sôi động và gần gũi với tấm lòng thiết tha yêu sự sống của nhà thơ. "Lao xao" là
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

âm thanh gợi rõ cuộc sống thanh bình của những người dân chài, cảnh mua bán tấp
nập mà khịng q ồn ào để khuấy động khơng gian hương nhàn của nhà thơ.
Dường như Nguyên Trãi đã chủ động hướng lịng mình về với chợ cá, làng ngư phủ
để thấy bản thân không cách xa với đời thường. Âm vang cuộc sống thực ấy tạo
thành mối dây liên hệ giữa nhà thơ với nhân dân, mang lại niềm vui xôn xao trong
một buổi chiều để tạo cho nhà thơ nỗi buồn. Cấu trúc đăng đối đã tạo nên sự hòa
điệu giữa con người với thiên nhiên trong sự cân xứng làng ngư phủ – bóng tịch
dương mang đậm sắc thái trang trọng cổ điển. Nghệ thuật tương phản tạo nên một
cảm hứng hết sức mới mẻ trong thơ Nguyễn Trãi khi ấn tượng ám ảnh nhà thơ
không phải ánh tịch dương ảm đạm mà lại là âm thanh dắng dỏi cầm ve. Sự liên
tưởng bất ngờ và độc đáo này đã chứng tỏ rõ phẩm chất nghệ sĩ của Nguyễn Trãi.
Tiếng ve đặc trưng của mùa hè đến thơ Nguyễn Trãi lại như một bản đàn mạnh mẽ,
rạo rực hối hả nhịp sống căng tràn của thiên nhiên. Bức tranh thiên nhiên sống động
ấy đã hàm chứa một nội dung thông điệp thẩm mỹ đánh động tâm tư của nhà thơ.
Bản thân ơng có muốn lánh đời thốt tục, ngắm ánh tịch dương, giam mình trong
lầu kín cũng không thể không nghe, không thấy bao vẻ đẹp thiên nhiên tươi tắn rộn
rã xung quanh. Thiên nhiên ấy xôn xao hay chính tấm lịng của nhà thơ cũng đang
náo nức muốn hòa cùng niềm vui sự sống? Cuộc sống của ông không phải của một
ẩn sĩ lánh đời mà chính là phản chiếu của tâm hồn yêu đời thiết tha, vẫn đón nhận
thưởng thức được niềm vui cuộc sống thanh bình để quên đi nỗi riêng tư sầu muộn.
Thiên nhiên đã đem lại một bài học lớn, lay thức khát vọng mãnh liệt muốn trở lại
với đời của nhà thơ. Thiên nhiên ấy đã thổi bùng khát vọng của người anh hùng đầu
bạc mà vẫn vẹn tấm lòng son:
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp địi phương
Cịn gì giản dị, thanh cao, súc tích hơn những lời thơ mộc mạc chân thành ấy! Giữa

thiên nhiên tuyệt đẹp, Nguyễn Trãi không hề mong muốn hưởng thụ thú nhàn tản
cho riêng mình. Ơng khơng phải con người chỉ chăm chăm giữ lấy sự trong sạch
cho riêng mình theo triết lí nhà Nho "độc thiện kì thân". Ở sâu thẳm tâm hồn ông
vẫn là nỗi niềm "ưu quốc ái dân", là khát khao hành động của một con người trọn
đời vì lợi ích của nhân dân. Tinh thần Nguyễn Trãi vẫn khơng hề nhụt giảm, vẫn
cịn nung nấu hồi bão cống hiến cho đất nước thái bình thịnh trị như thời Đường
Ngu - xã hội thịnh trị lí tưởng theo quan niệm nho gia. Giản dị thay và cũng cao cả
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

thay sáu chữ đúc kết tấm lịng Nguyễn Trãi hướng về nhân dân. Quả thật, riêng ông
trong hồn cảnh bấy giờ có nhiều nỗi buồn, nhưng bản chất tâm hồn Nguyễn Trãi
luôn "trong sáng và đầy sức sống" (lời cố thủ tướng Phạm Văn Đồng). Tâm hồn ấy
chỉ cháy bỏng niềm mong ước đem lại cho nhân dân cuộc sống giàu đủ. Niềm mong
mỏi nhân dân "khắp nơi khơng một tiếng hờn giận ốn sầu" chính là minh chứng
cho nhân cách trong sáng tuyệt vời của Nguyễn Trãi.
Bảo kính cảnh giới – bài học lớn từ thiên nhiên giúp Nguyễn Trãi răn mình, chứa
đựng bao tình cảm yêu đời yêu sự sống. Ta nhận ra một tâm hồn nghệ sĩ - chiến sĩ
của Ức Trai tiên sinh. Tấm lòng "sáng tựa sao Khuê" ấy vẫn tỏa sáng đến tận hôm
nay.
Xem tiếp tài liệu tại: />
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188