Tải Cảm nhận bài thơ "Chạy giặc" của Nguyễn Đình Chiểu - 5 Bài văn mẫu lớp 11

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Đề bài: Cảm nhận bài thơ "Chạy giặc"của Nguyễn Đình Chiểu Ngữ văn</b>
<b>11</b>

<b>Dàn ý chi tiết</b>
<b>1. Mở bài</b>

Giới thiệu bài thơ: “Chạy giặc” là bài thơ kết tinh tình yêu nước và phong cách
nghệ thật của cụ Đồ Chiểu.

<b>2. Thân bài</b>

– Mở đầu bài thơ, Nguyễn Đình Chiểu đã gợi ra khung cảnh hỗn loạn khi tiếng
súng Tây bất ngờ nổ rền trong không gian

+ Khung cảnh họp chợ nhộn nhịp, huyên náo quen thuộc bỗng trở nên náo
loạn, tiếng súng Tây bắt ngờ rền vang trong sự hốt hoảng tột độ của mọi người.
+ “Một bàn cờ thế phút sa tay” gợi cho chúng ta nhiều liên tưởng, đó có thể là
hình ảnh tả thực về một bàn cờ đang chơi dang dở thì bị bỏ ngang vì tiếng súng
giặc, đó cũng có thể là hình ảnh ẩn dụ cho thế cuộc giằng co gay gắt

– Tiếng súng của giặc Pháp đã tạo nên sự hoảng loạn, kinh hoảng đến tột độ.
+Hình ảnh những đứa trẻ lơ xơ chạy, đàn chim dáo dát bay không chỉ gợi ra
khơng khí bom đạn dữ dội mà cịn tái hiện tình cảnh đáng thương của con
người trước thực cảnh tàn bạo mà kẻ thù gây ra.

– Tiếp đến hai câu luận, nhà thơ đã phát triển và mở rộng ý thơ để lên án tội ác
của thực dân Pháp đối với nhân dân, đất nước ta

+ Trong thế kỉ XIX, Đồng Nai và Bến Nghé là những vựa lúa rộng lớn, là trung
tâm buôn bán sầm uất bậc nhất. Thế nhưng chỉ trong phút chốc, bom đạn cùng
âm mưu thâm độc của kẻ thì đã phá hủy tất cả.

+ “Tan bọt nước”, “nhuốm màu mây” đã diễn tả chân thực khung cảnh điêu
tàn mà Pháp đã gây ra

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

+ Câu hỏi của nhà thơ vừa là lời lên án sự nhu nhược, hèn nhát của qn lính
triều đình khi để giặc chiếm đóng q hương, bờ cõi vừa là mong muốn về một
trang hào kiệt có thể cứu nước, cứu dân khỏi thực cảnh nô lệ, mất tự do.

+ “Nỡ để dân đen mắc nạn này”, câu thơ mang hình thức của câu hỏi nhưng lại
thể hiện được tình yêu thương sâu sắc của nhà thơ đối với những người dân cần
lao.

<b>3. Kết bài</b>

Chạy giặc là bài thơ yêu nước tiêu biểu không chỉ ghi lại được sự kiện lịch sử
đau thương của đất nước mà cịn là bài ca u nước có thể làm sống dậy và
hướng tới chúng ta khát vọng độc lập, tự do.

<b>Bài làm</b>

<i>"Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,</i>

<i>Một bàn cờ thế phút sa tay.</i>

<i>Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,</i>

<i>Mất ổ đàn chim dáo dát bay.</i>

<i>Bến Nghé của tiền tan bọt nước,</i>

<i>Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.</i>

<i>Hỏi trang dẹp loạn rày dâu vắng,</i>

<i>Nỡ để dân đen mắc nạn này?".</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Súng Tây thời ấy nổ ghê gớm lắm: "súng giặc đất rền". Nghe tiếng súng thì bọn
giặc đã ở ngay bên cạnh. "Vừa nghe" thế mà cả bàn cờ thế đã hỏng "phút sa
tay". Thất bại ập đến nhanh quá. Thời gian ngắn ngủi càng tăng thêm tính chất
đột ngột, bất ngờ, căng thẳng của tình thế. Và vì thế, thay cho cảnh sum họp
đầm ấm là cảnh tượng lộn xộn xẻ nghé tan đàn:

<i>"Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,</i>

<i>Mất ổ đàn chim dáo dát bay".</i>

Súng vừa nổ, giặc đã ập đến. Người lớn còn chưa kịp đi chợ về hoặc cịn đang
ở ngồi đồng. Cho nên hốt hoảng lũ trẻ dắt díu nhau chạy lơ xơ. Đặt chữ "lơ
xơ" lên trước chữ "chạy" là rất gợi tả. Dường như ta chỉ nhìn thấy sự rã rời, hốt
hoảng sắp kiệt sức của những em bé, rồi sau mới biết là các em chạy. Hình ảnh
so sánh đàn chim mất ổ dáo dát với lũ trẻ bỏ nhà chạy lơ xơ thật là đặc sắc.
Nhưng cũng phải thấy thêm rằng khi giặc đến, chẳng những con người khốn
khổ mà chim muống cũng không được yên ổn. Giặc đến làm đau cả sông núi,
đau cả chim muông, đau cỏ cây.

Tả chạy giặc, một cuộc chạy vội vã, đột ngột không hề được chuẩn bị, chỉ đặc
tả lũ trẻ và bầy chim là rất thành công. Xa hơn cảnh tượng sống động, bối rối,
hốt hoảng, lộn xộn của lũ trẻ và bầy chim là sự mất mát, thiệt hại của cả một
vùng quê rộng lớn:

<i>"Bến Nghé của tiền tan bọt nước,</i>

<i>Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây" .</i>

Của cải bị mất mát, nhà cửa bị thiêu cháy, con cái lạic cha mẹ, và chắc là sẽ
không tránh khỏi sự chết chóc đau thương: "Đau đớn bấy mẹ già ngồi khóc trẻ,
ngọn đèn khuya leo lét trong lều, Não nùng thay vợ yếu chạy tìm chồng, cơn
bóng xế dật dờ trước ngõ". Giặc đến gieo bao tội ác lên đầu nhân dân, trước hết
là những người dân lành, dân đen cui cút làm ăn toan lo nghèo khó" trong ấp
trong làng.

Nguyễn Đình Chiểu cũng phải chạy giặc và ơng thấu hiểu sâu sắc những cảnh
đó. Ơng cất lên tiếng hỏi và cũng là lời trách móc phê phán những người có
chức, có quyền, có trách nhiệm của triều đình:

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>Nỡ để dân đen mắc nạn này?"</i>

Khơng phải chỉ là một câu hỏi gay gắt và lời phê phán nghiêm khắc những
trang dẹp loạn của triều đình. Hình như câu thơ cịn là một tiếng khóc nghẹn
tràn đầy nước mắt của con người mù lồ một lịng u nước, thương dân mà
khơng thể làm gì cho dân trong cơn loạn lạc.

<b>Bài làm 2</b>

Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ lớn của đất nước ta trong thế kỉ 19. Mắt bị mù
lồ giữa thời trai trẻ, con đường, cơng danh sự nghiệp dở dang, nhưng ông đã
không chịu khoanh tay trước những bất hạnh cay đắng. Ông đã mở trường dạy
học, làm thầy thuốc săn sóc sức khoẻ của nhân dân, viết văn làm thơ, tiếng tăm
lừng lẫy, trở thành ngôi sao sáng trong nền văn nghệ Việt Nam cuối thế kỉ 19.
Tên tuổi Nguyễn Đình Chiểu gắn liền với những truyện thơ đậm đà màu sắc

cổ điển như Truyện Lục Vân Tiên, truyện Ngư Tiều y thuật vấn đáp... Đỉnh cao
về tư tưởng và nghệ thuật của Nguyễn Đình Chiểu là những bài văn tế, những
bài thơ yêu nước như Chạy giặc, Xúc cảnh, Văn tế Trương Công Định, Văn tế
nghĩa sĩ Cần Giuộc, ... Đánh giá giá trị các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu
trong những năm thực dân Pháp xâm lược Nam Bộ, có ý kiến khẳng định:
“Sáng tác của ơng sống dậy và hướng tới chúng ta như những bài ca yêu
nước...”

Thơ, văn tế của Nguyễn Đình Chiểu ca ngợi những người anh hùng suốt đời
tận trung với nước và than khóc những người liệt sĩ đã trọn nghĩa với dân. Ngòi
bút, nghĩa là tâm hồn trung nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu, đã “diễn tả thật sinh
động những tình cảm của dân tộc đối với người chiến sĩ của nghĩa quân vốn là
nông dân, xưa kia chỉ quen cày cuốc, bỗng chốc trở thành người anh hùng cứu
nước” (Phạm Văn Đồng). Khi Tổ quốc bị xâm lăng súng giặc đất rền, những
người áo vải chân đất dân ấp dân lân đã quật khởi đứng lên đánh giặc với chí
căm thù sơi sục: Bữa thấy bịng bong che trắng lốp, muốn tới ăn gan; Ngày
xem ống khói chạy đen sì muốn ra cắn cổ. Họ đánh giặc là để bảo vệ tấc đất
ngọn rau, để giữ lấy bát cơm manh áo ở đời.

Vì thế, chỉ một lưỡi dao phay, một gậy tầm vông cũng ào ào xung trận. Tư
thế chiến đấu vô cùng hiên ngang lẫm liệt:

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Gươm đeo dùng bằng lưỡi một dao phay, cũng chém rớt đầu quan hai nọ.

(Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc)
Đất nước quê hương bị giặc Pháp giày xéo, tuy bị mù lồ, ơng vẫn dùng
ngòi bút và tấm lòng yêu nước tham gia đánh giặc. Ơng gọi lịng trung nghĩa
của mình là lịng đạo chung thuỷ, sắt son, sáng ngời: "Sự đời thà khuất đơi
trịng thịt, Lịng đạo xin trịn một tấm gương". Có thể nói, những câu văn, vần
thơ của Nguyễn Đình Chiểu chứa chan tinh thần yêu nước, đã làm sống dậy và

hướng tới chúng ta như những bài ca yêu nước.

Vì thế mà niềm mơ ước của ông vẫn là niềm mơ ước của hàng triệu con
người Việt Nam trong thế kỉ qua về độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc và hồ
bình:

Chừng nào thánh đế ân soi thấu,
Một trận mưa nhuần rửa núi sông.

(Xúc cảnh)
Chạy giặc là một bài ca yêu nước chống xâm lăng. Năm 1859, thực dân
Pháp nổ súng tấn công thành Gia Định. Đất nước rơi vào thảm hoạ, Nguyễn
Đình Chiểu viết bài thơ Chạy giặc bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật ghi
lại sự kiện bi thảm này.

Hai câu đề nói lên thời cuộc và thế nước. Giặc Pháp tấn công thành Gia
Định vào lúc tan chợ:

Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ thế phút sa tay.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Hai câu trong phần thực đối nhau, phép đảo ngữ vận dụng sắc sảo: Vị ngữ
bỏ nhà và mất ổ được đặt lên đầu câu thơ nhằm nhấn mạnh nỗi đau thương tang
tóc của nhân dân ta khi giặc Pháp tràn tới:

Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,
Mất ổ, đàn chim dáo dác bay.

Nếu viết Lũ trẻ bỏ nhà lơ xơ chạy và Đàn chim mất ổ dáo dác bay thì ý vị
câu thơ và giá trị biểu cảm sẽ khơng cịn nữa! Cặp từ láy lơ xơ và dáo dác gợi

tả sự hoảng loạn và kinh hoàng đến cực độ. Cảnh trẻ con lạc đàn, chim vỡ tổ là
hai thi liệu chọn lọc điển hình theo cách nói của dân gian tả cảnh chạy giặc vô
cùng thảm thương.

Hai câu luận, ý thơ được phát triển và mở rộng. Tác giả lên án tội ác của
giặc Pháp càn quét, đốt nhà, giết người, cướp của, tàn phá quê hương. Phép đối
và đảo ngữ được vận dụng sáng tạo. Nhà thơ không viết: Của tiền Bến Nghé
tan bọt nước và Tranh ngói Đồng Nai nhuốm màu mây, mà đã viết:

Bến Nghé của tiền tan bọt nước.
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.

Câu thơ đã vẽ lên một vùng địa lí bao la và trù phú (Bến Nghé, Đồng Nai)
phút chốc biến thành đống tro tàn. Bến Nghé, Đồng Nai trong thế kỉ XIX vốn
đã là vựa lúa và nơi buôn bán sầm uất trên bến dưới thuyền, thế mà chỉ trong
khoảnh khắc đã bị giặc Pháp tàn phá tan hoang. Tiền của, tài sản của nhân dân
ta bị giặc cướp phá sạch tan bọt nước. Nhà cửa xóm làng quê hương nhà thơ bị
đốt cháy, lửa khói nghi ngút nhuốm màu mây.

<b>Bài làm 3</b>

Trong vườn hoa khơng phải tất cả những lồi hoa đều có thể nở rộ, khoe sắc
thắm và trong văn chương cũng vậy, không phải tác phẩm nào cũng có thể
trường tồn cùng thời gian. Thế nhưng, Nguyễn Đình Chiểu - một ngôi sao sáng
của dân tộc đã thổi hồn vào đứa con "Chạy giặc" của mình để nó trở thành một
trong những bài thơ tiêu biểu của dòng thơ yêu nước trong thời kì kháng chiến
chống Pháp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

biệt, vào thời khắc năm 1858 khi thực dân Pháp nổ súng mở đầu cho cuộc xâm
lược nước ta với những thủ đoạn vô cùng dã man và tàn bạo khiến lòng căm

thù giặc của nhà thơ ngày càng dâng cao.

Bằng ngòi bút điêu luyện, nhà thơ đã miêu tả hiện thực đất nước đầy đau
thương trong buổi đầu bị xâm lược. Đó là khi giặc Pháp tấn cơng vào thành Gia
Định lúc "tan chợ" ở hai câu đề:

"Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ thế phút sa tay."

Cảnh họp chợ báo hiệu một cuộc sống yên bình, ấm no của con người, nay chợ
đã tan, "tiếng súng Tây" đã làm xáo trộn cuộc sống thường nhật của người dân.
Tiếng súng bất ngờ ấy đã làm cảnh tượng khu chợ trở nên tan tác, thê lương.
Bằng biện pháp ẩn dụ nhà thơ gọi tiếng súng của giặc Pháp là "tiếng súng Tây"
để lên án gay gắt và thể hiện một thái độ căm phẫn với những hành động xâm
lăng của chúng. Thái độ căm thù giặc đó cịn được thể hiện trong bài "Than
đạo" của Nguyễn Đình Chiểu:

"Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà".

"Tiếng súng Tây" bất ngờ nổ lên khiến mọi người đều chạy hoảng loạn. Đáng
lẽ ra, sau giây phút họp chợ là giây phút mà nhà nhà vui vẻ, đám trẻ con háo
hức vì được bà hay được mẹ mua quà vặt. Cho dù đó là những thứ nhỏ bé, dân
dã của làng quê như mấy viên kẹo bột, kẹo lạc hay những bộ quần áo mới thì
tất cả đều khiến lũ trẻ mong chờ. Cả gia đình sẽ quây quần bên nhau để chế
biến con cá vừa mới mua ở chợ hay kể về một người thân thích lâu khơng gặp
nay bỗng gặp lại trong phiên chợ đó. Những khoảnh khắc ấy thật n bình và
hạnh phúc biết bao. Vậy mà tiếng súng lại vang lên phá tan đi những mái nhà
yên ấm, những hạnh phúc bình dị đó. Có ai khơng đau lịng, khơng xót xa trước
cảnh tượng ấy?

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

lúc nhân dân ta bước vào thời kì nơ lệ, họ ln phải sống trong lầm than, khổ
cực dưới ách áp bức của thực dân.

Nhà thơ đã tái hiện lại cảnh tượng con người chạy hoảng loạn đầy xót xa ở hai
câu thực:

"Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,
Mất ổ bầy chim dáo dác bay".

Các từ ngữ: "Bỏ nhà", "lơ xơ chạy", "mất ổ", "dáo dác bay" đã đặc tả sự tan
nát, hoang sơ đầy thương cảm khi lũ giặc xả súng tấn công tổ quốc. Nhà thơ đã
sử dụng những hình ảnh điển hình, lấy "lũ trẻ" để đại diện cho sự sống con
người, lấy "đàn chim" để đại diện cho thế giới tự nhiên. Hai hình ảnh ấy đã trở
thành điển hình cho nỗi đau thương của dân lành khi cả những đứa trẻ cũng
phải chạy giặc, bầy chim cũng phải rời tổ để tìm chỗ ẩn náu cho mình. Nghệ
thuật đảo ngữ đã lên án tội ác của giặc khiến cho những đứa trẻ cũng phải tốn
loạn chạy tìm nơi ẩn náu, bầy chim trên kia mất ổ cũng phải bay đi nơi khác.
Các từ láy "lơ xơ", "dáo dác" có tính chất tạo hình cao giúp bạn đọc như được
trở lại cùng người dân "chạy giặc" lúc bấy giờ.

Tác giả đã phác họa bức tranh ấy không chỉ ở những vùng q, những khu chợ
mà cịn ở cả chốn đơ thị sầm uất nay cũng trở nên tan tác ở hai câu luận:

"Bến Nghé của tiền tan bọt nước,
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây."

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

đẩy dân lành vào cảnh điêu đứng. Trước thảm cảnh đó, khơng ai có thể ngăn
được sự xót xa, đau đớn dành cho hồn cảnh của chính mình và dân tộc.

Tội ác qn giặc làm sao kể xiết, nhà thơ không khỏi lo lắng, đau xót trước
cảnh nước nhà rơi vào tình trạng bi thương, thê thảm. Điều đó được thể hiện rõ
ở hai câu kết:

"Hồi trang dẹp loạn rày đâu vắng,
Nỡ để dân đen mắc nợ này?"

Câu hỏi tu từ ở cuối bài đã cho chúng ta thấy tấm lòng yêu nước tràn đầy nhiệt
huyết, một dịng máu nóng đang chảy trơi trong tâm hồn nhà thơ, đó chính là
tiếng lịng quặn thắt trước thực tại đầy đau xót của nhà thơ, đó cũng là sự thất
vọng sâu sắc về phía triều đình. Từ đó ta cảm nhận được một trái tim đang rực
cháy tình u q hương, đất nước, một tấm lịng nhân hậu đầy thương cảm khi
chứng kiến cảnh "dân đen" phải chịu cảnh lầm than. Những "trang dẹp loạn",
những anh hùng, vua quan nhà Nguyễn đi đâu vắng lại để cho dân đen gồng
mình chịu nạn? Những con người sống bằng mồ hôi, công sức, xương máu của
nhân dân lại bỏ mặc nhân dân khi họ lâm vào khốn khó. Triều đình ấy đã
khơng đứng lên bảo vệ nhân dân, dẹp giặc ngoại xâm mà lại trở nên hèn nhát,
bạc nhược.

Bài thơ "Chạy giặc" đã tái hiện chân thực thời kì đau thương của đất nước, thể
hiện ngọn lửa của lòng yêu nước luôn cháy bỏng trong tâm hồn nhà thơ.
Nguyễn Đình Chiểu tuy khơng trực tiếp chiến đấu với quân địch trên chiến
trường nhưng ngòi bút của ơng lại có tính chiến đấu mạnh mẽ. Ơng đã dùng
ngịi bút của mình để lên án tội ác của giặc, thể hiện chí căm thù giặc đến ngút
trời đồng thời thổi hồn vào đó một tình u quê hương đất nước mãnh liệt.
Dưới ngòi bút của nhà thơ, "Chạy giặc" thật xứng đáng là áng văn yêu nước
trường tồn mãi mãi cùng thời gian.

<b>Bài làm 4</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

Chiểu. “Chạy giặc” là bài thơ kết tinh tình yêu nước và phong cách nghệ thật
của cụ Đồ Chiểu.

Mở đầu bài thơ, Nguyễn Đình Chiểu đã gợi ra khung cảnh hỗn loạn khi tiếng
súng Tây bất ngờ nổ rền trong không gian:

“Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây
Một bàn cờ thế phút sa tay”

Khung cảnh họp chợ nhộn nhịp, huyên náo quen thuộc bỗng trở nên náo loạn,
tiếng súng Tây bắt ngờ rền vang trong sự hốt hoảng tột độ của mọi người. “Vừa
nghe” gợi ra sự đột ngột, bất ngờ của âm thanh tiếng súng, đó cũng là trạng thái
hoảng loạn, sợ hãi của mọi người trước cuộc tấn công bất ngờ, bột phát của kẻ
thù. “Một bàn cờ thế phút sa tay” gợi cho chúng ta nhiều liên tưởng, đó có thể
là hình ảnh tả thực về một bàn cờ đang chơi dang dở thì bị bỏ ngang vì tiếng
súng giặc, đó cũng có thể là hình ảnh ẩn dụ cho thế cuộc giằng co gay gắt giữa
triều đình phong kiến với thực dân Pháp, “phút sa tay” lại gợi liên tưởng đến sự
thất thế của triều đình trong việc bảo vệ đất nước.

“Bỏ nhà lũ trẻ ơ xơ chạy
Mất ổ, đàn chim dáo dát bay”

Trong hai câu thơ thực, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu khơng lựa chọn cách biểu
đạt thông thường “Lũ trẻ bỏ nhà lơ xơ chạy/ Đàn chim mất ổ dáo dác bay” mà
đảo động từ bỏ nhà và mất ổ lên trước nhằm nhấn mạnh sự dữ dội của tình
cảnh. Tiếng súng của giặc Pháp đã tạo nên sự hoảng loạn, kinh hoảng đến tột
độ. Hình ảnh những đứa trẻ lơ xơ chạy, đàn chim dáo dát bay không chỉ gợi ra
khơng khí bom đạn dữ dội mà cịn tái hiện tình cảnh đáng thương của con
người trước thực cảnh tàn bạo mà kẻ thù gây ra.

Tiếp đến hai câu luận, nhà thơ đã phát triển và mở rộng ý thơ để lên án tội ác
của thực dân Pháp đối với nhân dân, đất nước ta:

“Bến Nghé của tiền tan bọt nước
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây”

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

nhịp của cuộc sống mà trơ nên tiêu điều, xơ xác đến thảm hại. “Tan bọt nước”,
“nhuốm màu mây” đã diễn tả chân thực khung cảnh điêu tàn mà Pháp đã gây
ra, chúng khơng chỉ cướp bóc tài sản, tiền của mà cịn phá làng, phá nước khiến
khơng khí đặc qnh bởi sự u ám, thảm hại đến đáng thương.

Kết thúc bài thơ, tác giả Nguyễn Đình Chiểu đã thể hiện sự trăn trở, suy tư
trước vận mệnh của đất nước:

“Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng
Nỡ để dân đen mắc nạn này”

“Trang dẹp loạn” những người anh hùng xuất chúng có thể cứu nhân dân khỏi
cảnh lầm than, nơ lệ. Câu hỏi của nhà thơ vừa là lời lên án sự nhu nhược, hèn
nhát của qn lính triều đình khi để giặc chiếm đóng quê hương, bờ cõi vừa là
mong muốn về một trang hào kiệt có thể cứu nước, cứu dân khỏi thực cảnh nô
lệ, mất tự do.“Nỡ để dân đen mắc nạn này”, câu thơ mang hình thức của câu
hỏi nhưng lại thể hiện được tình yêu thương sâu sắc của nhà thơ đối với những
người dân cần lao.

Chạy giặc là bài thơ yêu nước tiêu biểu không chỉ ghi lại được sự kiện lịch sử
đau thương của đất nước mà cịn là bài ca u nước có thể làm sống dậy và
hướng tới chúng ta khát vọng độc lập, tự do.

<b>Bài làm 5</b>

Lớn lên trong cảnh nước mất nhà tan, chứng kiến cảnh đất nước rơi vào tay kẻ
thù ngoại xâm, Nguyễn Đình Chiểu cũng mang trong mình những tâm tư, tình
cảm của bao người dân mất nước. Trong bài thơ Chạy giặc, người đọc bắt gặp
một Nguyễn Đình Chiểu với bao nỗi đau đời khơn khy.

Bài thơ được Nguyễn Đình Chiểu sáng tác ngay sau khi thành Gia Định bị thực
dân Pháp bắt đầu tấn công (ngày 17- 2- 1859). Là một trong các nạn nhân của
cuộc đánh chiếm bất ngờ, nhà thơ không giấu nổi nỗi bàng hoàng:

Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ thế phút sa tay.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,
Mất ổ bầy chim dáo dác bay.
Bến Nghé của tiền tan bọt nước,
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.

Trong cảnh chạy giặc nhốn nháo, Nguyễn Đình Chiểu ấn tượng nhất với sự hốt
hoảng, ngơ ngác, mất phương hướng của những sinh linh bé nhỏ yếu ớt (lũ trẻ,
bầy chim). Nhà thơ đau đớn, xót xa trước sự tan tác, chia lìa khơng thể cứu
vãn. Và càng đau xót hơn khi sự loạn li, hoang tàn, đổ nát không chỉ diễn ra ở
một nơi mà trên cả vùng đất Nam Bộ (Bến Nghé, Đồng Nai). Giặc đi đến đâu
là đốt phá, cướp bóc đến đó, thẳng tay giết hại sinh linh. Thiên nhiên cũng
nhuốm màu tang tóc (tan bọt nước, nhuốm màu mây). Lời thơ cất lên lộ rõ âm
hưởng xót xa, ai ốn. Vẽ nên thảm cảnh nước mất nhà tan, tác giả đã vạch trần
tội ác tày trời của lũ cướp nước. Qua đó, ta cũng hiểu được tâm trạng đau xót
cực độ trong ơng. Bài thơ kết thúc bằng một câu hồi bỏ ngỏ:

Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,

Nỡ để dân đen mắc nạn này?

Nguyễn Đình Chiểu khơng hỏi đích danh một ai nhưng rõ ràng lời thơ hướng
đến các đấng, bậc quân vương, trụ cột của triều đình nhà Nguyễn những kẻ lẽ
ra phải ra tay cứu nước, giúp đời. Hỏi đấy, gọi tên đấy nhưng đâu có ai ra lời,
xuất biện. Và hói đấy nhưng thực chất là trách móc, lên án sự nhu nhược, hèn
nhát, thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm của quan quân triều đình nhà Nguyễn. Câu
thơ không giấu giếm nỗi thất vọng về sự hèn yếu bất lực của triều đình. Cũng
từ hai câu kết, chúng ta thấy được nỗi lo lắng xót xa chân thành của nhà thơ mù
với bao người dân vô tội.

Bài thơ được viết lên từ những điều trông thấy của Nguyễn Đình Chiểu chan
chứa tình cảm sâu nặng đối với nhân dân. Phải là con người có nhân cách cao
đẹp, vị tha, bao dung tột cùng, Nguyễn Đình Chiểu mới đau nỗi đau của dân,
thương dân như con, yêu nước hết mình như thế.

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13></div>

<!--links-->