Tải Giáo án Lịch sử lớp 8 bài 12: Nhật Bản giữa thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX - Giáo án điện tử môn Lịch sử lớp 8

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (182.43 KB, 7 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài 12: NHẬT BẢN GIỮA THẾ KỶ XIX- ĐẦU THẾ KỶ

XX

I. Mục tiêu

1. Về kiến thức:

- Cuộc Duy tân Minh Trị và quá trình Nhật Bản trở thành một nước đế
quốc.

- Hiểu rõ những tiến bộ của Thiên Hoàng Minh Trị năm 1868. Thực
chất đây là cuộc cách mạng tư sản, đưa nước Nhật phát triển nhanh chóng
sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa

-Thấy được chính sách xâm lược từ rất sớm của giới thống trị tư bản
cũng như cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ
XX

2. Về tư tưởng:

- Nhận thức rõ vai trò, ý nghĩa của những chính sách cải cách tiến bộ
đối với sự phát triển của xã hội, đồng thời giải thích được vì sao chiến
tranh thường gắn liền với chủ nghĩa đế quốc.

3. Về kĩ năng:

- Nắm vững được khái niệm "cải cách", sử dụng bản đồ.

II. Chuẩn bị

GV: Bản đồ nước Nhật cuối thế kỷ XIX- đầu thế kỷ XX, tranh ảnh về

Nhật bản đầu thế kỷ XIX

HS:Xem trước bài mới, trả lời câu hỏi

III. Tiền trình lên lớp
 1. Ổn định lớp
 2. Kiểm tra bài cũ

? Quá trình xâm lược của chủ nghĩa thực dân ở các nước Đông Nam Á.
? Những nước ở khu vực Đông Nam A trở thanh thuộc địa hoặc nửa
thuộc địa.

3. Bài mới:

Cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX, trong khi hầu hết các nước châu
Á đều trở thành thuộc địa thì Nhật Bản vẫn giữ được độc lập và phát triển
nhanh chóng trở thành đế quốc chủ nghĩa. Vì sao nước Nhật lại như vậy
chúng ta cùng tìm hiểu qua nội dung bài học

Hoạt động của GV và HS

*Hoạt động 1: Tìm hiểu những nội dung chính

và ý nghĩa của cuộc Duy Tân Minh Trị

GV: Chiếu lược đồ nước Nhật Bản giới thiệu khái
quát về nước Nhật

Nhật Bản là 1 quốc gia đảo hình vịng cung,

Nội dung

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

gồm 4 đảo lớn, có diện tích tổng cộng khoảng
374.000 km vuông, nằm theo sườn phía Đơng lục
địa châu Á. Nhật được mĩ danh “xứ sở hoa anh
đào”, “đất nước mặt trời mọc”.

? Hoàn cảnh nào dẫn tới sự ra đời của cuộc Duy
Tân Minh Trị.

HS: Chủ nghĩa tư bản xâm lược, chế độ phong kiến
suy yếu.

GV: Tình hình nước Nhật cuối thế kỷ XIX có điểm

giống với các nước châu Á nói chung là cùng bị
thực dan phương Tây xâm lược, có chế độ phong
kiến suy yếu.

GV: Giảng: Từ thế kỉ XVII: Nhật Bản dưới sự

thống trị của chế độ Mạc Phủ, quyền hành nằm
trong tay Tướng quân Sô-gun (tồn tại gần 3 thế kỉ
(1604 – 1868). Chế độ phong kiến do Sô-gun(bảo
thủ, lạc hậu) đứng đầu bị khủng hoảng bế tắc.

? Đế quốc nào là kẻ đầu tiên quyết định dùng vũ lực
xâm lược nước Nhật Bản. (Mĩ)

GV: Mĩ không chỉ coi Nhật là thị trường tiêu thụ mà

còn làm bàn đạp để tấn cơng Triều Tiên và Trung
Quốc.

GV: “Trước tình hình suy yếu của chế độ phong
kiến Mạc phủ, tư bản Âu, Mĩ lần lượt đến “gõ cửa”

Nhật Bản, đâu tiên là Mĩ sau đó là Nga, Anh, Pháp
yêu cầu Nhật Bản “mở của” thông thương -> Mạc

phủ hoảng sợ trước sức mạnh của tư bản phương

Tây nên đã kí các “hiệp ước bất bình đẳng”, các
thương nhân nước ngoài tự do vào Nhật vơ vét
nguyên liệu như tơ, bông, chè và vàng với giá rẻ và
bán vải lụa và các hàng tiêu dùng với giá cao...do đó
hàng hóa trong nước tăng vọt nên việc kinh doanh
trong nước của giai cấp tư sản gặp khó khăn, đời
sống nhân dân xa sút…”

? Trước những khó khăn đã đặt ra yêu cầu gì cho
nước Nhật.

HS: Cải cách canh tân để xây dựng đất nước.

? Lúc này ai là người quyết định canh Tân đất
nước.

HS: Thiên Hoàng Minh Trị.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

GV: Ngày 9-11-1867 quyền hành của tướng quân

Sô-gun đã được trao trả cho Thiên Hồng.

GV: Cho HS quan sát hình 47 – Thiên Hồng Minh
Trị

Giới thiệu đơi nét về Minh Hồng Thiên Trị: “Vua

Mut-sơ-hi-tơ lên kế vị vua cha tháng 11 năm 1867
khi mới 15 tuổi. Ông là người rất thông minh, dũng
cảm, biết chăm lo việc nước, biết theo thời thế và
biết dùng người, tháng 1 năm 1868 ông ra lệnh
truất quyền Sô-gun và thành lập chính phủ mới, thủ
tiêu chế độ Mạc Phủ, lấy hiêu là Minh Trị. Thiên
Hoàng Minh Trị đã tiến hành những cải cách tiến
bộ theo phương Tây để canh tân đất nước”.

?Sau khi lên ngơi ơng đã làm việc gì.

HS: Ông đã tiến hành 1 loạt cải cách tiến bộ.

? Ông đã cải cách trên cách lĩnh vực nào.

HS: Các lĩnh vực về kinh tế, chính trị - xã hội, giáo
dục, quân sự

Sau vài tháng Thiên Hồng Minh Trị ra “Tun

ngơn 5 điểm” hứa xây dựng đất nước theo con

đường tư bản chủ nghĩa:

1. Xóa bỏ đặc quyền của giai cấp võ sĩ.
2. Các giai cấp đều bình đẳng.

3. Khuyến khích cơng thương nghiệp phát triển.
4. Thực hiện chế độ “Tam quyền phân lập”.
5. Mọi người được quyền tự do…

-> Sau đó ơng tiếp tục cải cách các lĩnh vực về kinh
tế, chính trị - xã hội, giáo dục, quân sự.

? Trên lĩnh vực chính trị, xã hội ơng đã có cách cải
cách mới như thế nào.

HS: Chế độ nông nô được bãi bỏ, đưa quý tộc tư
sản hóa và đại tư sản lên nắm quyền

GV giảng thêm

* Về chính trị, xã hội: Đất đai trong toàn quốc
chia làm 72 huyện và 3 phủ thuộc chính phủ trung
ương.

? Trên lĩnh vực kinh tế ơng đã có chính sách cách
cải cách ra sao.

HS: - Thống nhất thị trường, tiền tệ.

- Đầu năm 1868, Thiên Hoàng

Minh Trị đã tiến hành 1 loạt
cải cách tiến bộ.

* Chính trị, xã hội:

- Xác lập quyền thống trị của
tầng lớp quyù tộc tư sản.

- Ban hành hiến Pháp 1889,
thiết lập chế độ quân chủ lập
hiến.

* Kinh tế:

- Thống nhất thị trường, tiền tệ.
- Phát triển kinh tế tư bản chủ
nghĩa ở nông thôn.

- Xây dựng cơ sở hạ tầng,
đường sá…

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- Phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông
thôn.

GV giảng thêm

* Kinh tế:

+ Công thương nghiệp: khuyến khích phát triển

như: Chỉnh chủ cho tư nhân vay vốn để sản xuất,
thậm chí cịn xây dựng các xí nghiệp rồi bán rẻ cho
tư nhân…

+ Nơng nghiệp 1872: chính phủ phát giấy chứng

nhận đất cho những người đang chiếm hữu, cho tự
do mua bán đất,chủ đất có quyền tự do trồng trọt.

? Trên lĩnh vực quân sự ông đã có chính sách cách
cải cách tiến bộ gì.

HS: - Tổ chức và huấn luyện quân đội theo kiểu
phương Tây.

- Thực hiện chế độ nghĩa vụ quân sự

GV: Nhật thực hiện chế độ nghĩa vụ quân sự (thanh

niên đến 20 tuổi) phải nhập ngũ 3 năm, sau
 đó có 4 năm làm quân nhân dự bị.

GV: Liên hệ Việt Nam, thanh niên từ 18 tuổi đi

nhập ngũ (thời gian: 18 tháng)

?Trên lĩnh vực giáo dục ơng đã có chính sách cách
cải cách như thế nào..

HS: - Thi hành chính sách giáo dục bắt buộc.

- Chú trọng khoa học - kĩ thuật, cử học sinh ưu
tú du học phương Tây...

*GDMT: Liên hệ nhà máy hạt nhân của Nhật là

Fu-cô-si-ma số 1 ở Nhật do bị sóng thần và động đất bị
rị rỉ chất phóng xạ, nhiễm xạ ra mơi thường gây ảnh
hưởng lớn đến sức khỏe con người, chính vì vậy khi
xây dựng khu cơng nghiệp hay nhà máy cơng nghệ
thì con người cần chú ý đến vấn đề môi trường sống
của con người.

GV Giáo dục được xem là quốc sách, thống nhất
chương trình giáo dục và thực hiện giáo dục bắt
buộc và phổ cập giáo dục tiểu học. Nhà nước và
nhân dân cùng có trách nhiệm chăm lo cho cơ sở
vật chất giáo dục, học tập theo phương Tây.

GV liện hệ Việt Nam: hiện Đảng và Nhà nước

cũng chú trọng “Giáo dục là quốc sách hàng đầu,
thực hiện giáo dục bắt buộc và phổ cập giáo dục tiểu
học.

Cho HS quan sát hình 48/SGK: Khánh thành một

- Tổ chức và huấn luyện quân
đội theo kiểu phương Tây.

- Thực hiện chế độ nghĩa vụ
quân sự…

* Giáo dục:

- Thi hành chính sách giáo dục
bắt buộc.

- Chú trọng khoa học - kĩ thuật,
cử học sinh ưu tú du học
phương Tây...

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

đoàn tầu ở Nhật Bản

? Qua cuộc cải cách và hình 48 trong SGK, em hãy
nhận xét đất nước Nhật Bản có sự thay đổi như thế
nào.

HS: Nền kinh tế Nhật bắt đầu phát triển và phồn
thịnh…

?Thiên Hoàng Minh Trị có vai trị như thế nào đối
với cải cách?

HS: Có vai trị rất lớn, đã kịp thời canh tân đất nước
và giúp nước Nhật phát triển thoát khỏi là nước
thuộc địa.

GV: Đây là cuộc cách mạng tư sản

HS: Là cuộc cách mạng tư sản, đưa giai cấp quý tộc
tư sản lên nắm quyền mở đường CNTB phát triển.

? Vì sao Duy Tân Minh Trị có sức hút các nước
châu Á noi theo.

GV liên hệ VN: Có cuộc Duy Tân theo tinh thần

Nhật Bản vào thế kỉ XX các sỹ phu yêu nước tiến
bộ tiêu biểu như Phan Bội Châu sang Nhật học tập.

? Theo em cuộc Duy tân Minh Trị có phải là cuộc
cách mạng tư sản khơng.Tại sao?

HS: Là cuộc cách mạng tư sản, vì chấm dứt chế độ
phong kiến từ 1868 của Sô-gun, đưa quý tộc tư sản
hóa lên nắm quyền mở đường CNTB phát triển,
thống nhất thị trường, tiền tệ…

GV: Sau khi nền kinh tế Nhật Bản bắt đầu phát
triển, Nhật Bản đã chuyển sang con đường chủ
nghĩa đế quốc như thế nào

**Hoạt động 2: Tìm hiểu những biểu hiện của

sự hình thành chủ nghĩa đế quốc ở Nhậy Bản cuối
thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX

?Nhật Bản chuyển sang chủ nghĩa đế quốc trong
điều kiện nào:

GV: Cho HS Thảo luận nhóm

1. Vì sao kinh tế Nh t Ban từ cuối thế kỉ XIX phátâ
triển mạnh?

2. Nhưng sư ki n nao chưng to Nh t chuyển sangê â
giai đoạn chủ nghĩa đế quốc cuối thế kỉ XIX-đầu thế
kỉ XX?

*Đáp án:

1. Kinh tế Nh t Ban từ cuối thế kỉ XIX phát triểnâ

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

mạnh là:

- Nhờ cuộc Duy Tân Minh trị

- Nhờ số tiền bồi thường va của cai cướp được ơ
Triều Tiên va Trung Quốc.

2. Những sự kiện chứng tỏ Nhật chuyển sang chủ

nghĩa đế quốc:

- Đẩy mạnh cơng nghi p hóa.ê

- Nhiều cơng ty đ c qùn ra đời như: Mít-xưi, Mít-ơ
su-bi-xi….

- Nh t đẩy mạnh chính sách xâm lược va banhâ
trướng.

HS thảo luận, nhận xét chéo tổ

GV chiếu hình ảnh ơng Matsukata Masaoyoshi
Người sáng lập công ti Mitsubisi

GV: Khẳng định thêm về các công ty độc quyền.

Tư liệu Một nhà báo kể lại:

“….Anh có thể đi đến Nhật trên chiếc tàu thủy của
hãng Mit-xưi, tàu chạy bằng than đá của Mit-xưi,
cập bến của xưi, sau đó đi đến tàu điện của
Mit-xưi đóng, đọc sách do Mit-Mit-xưi xuất bản, dưới ánh
bóng điện do Mit-xưi chế tạo…”

? Qua đoạn trích trên em có nhận xét gì về cơng ty
độc quyền Mit-xưi này.

GV :

+ Sự phát triển về kinh tế tạo ra sức mạnh về qn

sự, chính trị nên Nhật tìm mọi cách xóa bỏ những
hiệp ước bất bình đẳng.

+ Thực hiện chính sách ngoại giao xâm lược, bành
trướng thế lực, hung hãn khơng kém gì Phương Tây;

Tìm mọi cách áp đặt thống trị thực dân lên các nước
láng giềng.

?Vì sao Nh t Ban la 1 nước Châu A lại thoát khoi sốâ
ph n m t nước thu c địa, trơ thanh 1 nước đếâ ô ô
quốc?

HS: “ Nhật Bản là nước phong kiến, song nhờ thực
hiện cải cách nên khơng chỉ thốt khỏi số phận 1
nước thuộc địa mà trở thành nước tư bản và tiến lên
chủ nghĩa đế quốc”.

? Vì sao gọi chủ nghĩa đế quốc Nhật là chủ nghĩa đế

quốc phong kiến quân phiệt

HS: Tiến sang chủ nghĩa đế quốc Nhật Bản thi hành

- Kinh tế phát triển mạnh dẫn
tới sự ra đời của các công ti
độc quyền như xưi,
Mít-su-bi-xi…giữ vai trị to lớn và
chi phối nền kinh tế, chính trị
Nhật.

- Nhật đã đẩy mạnh chính sách
xâm lược hiếu chiến:

+ Chiến tranh Đài Loan
+ Chiến tranh Trung - Nhật

+ Chiến tranh Nga- Nhật…

-> Nhật là đế quốc phong kiến
quân phiệt

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

chính sách đối nội (đàn áp nhân dân, hạn chế các
quyền tự do dân chủ), liên minh qu tộc tư sản hóa
nắm quyền, đối ngoại xâm lược phản động.

GV: Chiếu và cho HS quan sát lược đồ 49/SGK đẻ
xác định được các vùng mà Nhật Bản xâm chiếm.

Liên hệ Việt Nam: ?Theo em, cơng cuộc cơng

nghiệp hóa-hiện đại hóa của Việt Nam hiện nay có
thể học tập kinh nghiệm gì từ cuộc Duy Tân Minh
Trị của Nhật Bản?

Chiếu hình ảnh Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng sang
Nhật cùng hợp tác…

* Hoạt động 3: (không dạy)
 4. Củng cố:

? Cuộc Duy Tân Minh Trị là: