Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (256.5 KB, 6 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<b>Dàn ý phân tích bài thơ Bài ca Cơn Sơn</b>
<b>1. Mở bài</b>
- Giới thiệu về “ Bài ca Côn Sơn”: Bài ca Cơn Sơn thể hiện tình u thiên nhiên sâu sắc và mãnh liệt
của thi sĩ Nguyễn Trãi.
<b>2. Thân bài</b>
- Bức tranh thiên nhiên hiện lên sống động với âm thanh của tiếng suối mà tác giả liên tưởng tới tiếng
đàn cầm du dương.
- Bức tranh thiên nhiên Cơn Sơn cịn có hình ảnh hết sức chân thực như phiến đá.
- Nhà thơ đắm mình vào thiên nhiên, thả hồn vào cảnh vật nơi núi rừng để tìm thấy sự bình yên trong
tâm hồn.
- Nghệ thuật: Ngòi bút miêu tả tài hoa, những hình ảnh so sánh độc đáo, nhịp thơ đa dạng.
- Bài thơ cho thấy tình yêu thiên nhiên sâu sắc và mãnh liệt của tác giả. Cảnh và người hịa quyện tạo
nên một bức tranh Cơn Sơn thật đẹp. Thi sĩ tìm về với thiên nhiên chính là để tìm sự bình yên trong
tâm hồn.
<b>3. Kết bài</b>
- Nêu cảm nghĩ về bài thơ: “ Bài ca Côn Sơn” là một bài thơ hay và đặc sắc. Tình yêu thiên nhiên bắt
nguồn từ nhân cách thanh cao, tâm hồn nghệ sĩ của Ức Trai.
Từ xưa đến nay, đề tài thiên nhiên trong thơ ca cổ thường rất phong phú. Các nhà thơ Việt Nam thời
trung đại đã viết nhiều áng thơ hay về vẻ đẹp của quê hương, trong đó có Nguyễn Trãi, nhà thơ tài hoa,
"Cơn Sơn suối chảy rì rầm
...
Trong màu xanh ngát ta ngâm thơ nhàn"
Bài thơ vốn được viết bằng chữ Hán nhưng đã được dịch ra tiếng Việt với thể thơ lục bát du dương,
uyển chuyển. Bản dịch được đánh giá là hay, thể hiện đầy đủ xúc cảm của nguyên tác. Mở đầu bức
tranh Côn Sơn là một âm thanh êm đềm:
Cơn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai
Nhà thơ cảm nhận thiên nhiên trước hết bằng thị giác, và từ đó, đối tượng trữ tình là phong cảnh Cơn
Sơn hiện ra rất tao nhã, yên tĩnh. Âm thanh tiếng suối của thiên nhiên được so sánh với "tiếng đàn cầm
bên tai". Tiếng đàn thánh thót thường thể hiện cảm xúc và tâm trạng của người nghệ sĩ. Còn tiếng suối
kia, phải chăng là tiếng của núi rừng êm êm tâm tình cùng người thi sĩ? Tả tiếng suối bằng tiếng đàn là
một cách miêu tả thật độc đáo, ta có cảm giác như nhân vật trữ tình đang say sưa thưởng thức âm thanh
đó như thưởng thức nghệ thuật tuyệt đỉnh của mẹ thiên nhiên. Về sau này, nhà thơ Hồ Chí Minh cũng
có lần tả "Tiếng suối trong như tiếng hát xa", cũng là so sánh một âm thanh của tự nhiên với một âm
thanh du dương do con người tạo ra. Hai nhà thơ ở hai thời đại khác nhau đều gặp gỡ ở tình yêu thiên
nhiên tha thiết, nhưng tiếng suối đàn cầm của Nguyễn Trãi thì đẹp một cách cổ điển, cịn tiếng suối
-tiếng hát của Hồ Chí Minh thì đẹp hiện đại, lấp lánh trẻ trung...
"Cơn Sơn có đá rêu phơi
Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm"
Nhà thơ tả "đá" mới thật độc đáo làm sao: Ông cảm nhận đá qua màu rêu đã phơi nắng phơi mưa qua
bao ngày bao tháng. Hình ảnh ấy khiến người đọc có cảm giác rằng đá Côn Sơn đã bao lâu "trơ gan
cùng tuế nguyệt". Có lẽ nó mang trong mình chiều dài năm tháng và bề dày của những trang lịch sử, là
hình ảnh của một thiên nhiên lâu đời, nguyên thủy mà nhà thơ mến u và gắn bó. Chính vì vậy,
Nguyễn Trãi "ngồi trên đá như ngồi chiếu êm". Lại là nghệ thuật so sánh rất đặc sắc, đưa thiên nhiên
trở nên gần gũi vô cùng. Côn Sơn như ngôi nhà lớn, mà thảm rêu phơi kia đã trở thành chiếu êm của
con người, giúp cho nhân vật trữ tình thảnh thơi ngồi nghỉ, để viết lên những vần thơ hay, êm êm như
cảnh Cơn Sơn.
Cơn Sơn cịn có những rừng thông tươi xanh bốn mùa, để nhà thơ hịa mình sảng khối:
"Trong rừng thơng mọc như nêm
Tìm nơi bóng mát ta lên ta nằm."
Người xưa thường u thơng, vì nó là lồi cây khơng sợ sương tuyết, cứ xanh tươi và mọc thẳng bất
chấp phong ba. Hình ảnh rừng thông khiến cho cảnh Côn Sơn trở nên hùng tráng, với cách so sánh
giản dị "thông mọc như nêm". Cánh rừng thông ấy không bao giờ gục ngã trong bão gió, đây là nét đẹp
của sức sống, của niềm tin. Phải chăng ẩn ý của nhà thơ là như vậy? Rồi, con người xuất hiện dưới
bóng mát rừng thơng, trong một hành động thể hiện tâm thế thoải mái, thân thuộc là "ta lên ta nằm".
Rừng và thi nhân hài hịa trong một mối gắn bó mật thiết, bóng thông mát rượi che cho nhà thơ say
giấc nồng ban trưa. Người đọc như cảm nhận được một tâm hồn dạt dào thi hứng và yêu mến thiên
nhiên quê hương của Nguyễn Trãi.
Cơn Sơn khơng phải chỉ có thơng reo, mà cịn có rừng trúc tươi đẹp, hiền hịa, làm say đắm cả lịng
người:
Trong rừng có bóng trúc râm
Trong màu xanh mát, ta ngâm thơ nhàn.
Cây trúc là loài cây đặc trưng của nhiều vùng quê Việt Nam. Có lẽ ở Cơn Sơn thì trúc mọc thành rừng,
Bút pháp miêu tả bức tranh Cơn Sơn của Nguyễn Trãi thật tài tình: hình ảnh thơ tươi đẹp, liên tưởng
thú vị độc đáo, hình ảnh thiên nhiên và con người sóng đơi một cách tự nhiên... Từ đó, ta thấy được sự
hịa hợp giữa con người với thiên nhiên, và nhân cách thanh cao, ung dung của nhà thơ tòa sáng trên
từng câu chữ. "Bài ca Côn Sơn" không phải chỉ là một bức tranh đẹp, nó quả thật cịn là một bản nhạc
về tình yêu thiên nhiên và niềm hạnh phúc khi được ngắm nhìn vẻ đẹp thiên nhiên quê hương của nhà
thơ.
Ngôi nhà
thiên nhiên ấy thật đặc biệt: Suối là đàn, rêu là chiếu, bóng thơng làm giường, bóng tre trúc là nơi
ngâm vịnh thơ ca. Thật là tuyệt thú! Và trong ngôi nhà thiên nhiên ấy, ông để tâm hồn mình giao hồ
với cảnh và vẽ lại nó bằng một ngọn bút tài hoa.
Bài ca Côn Sơn (Côn Sơn ca) là một bài thơ chữ Hán nổi tiếng. Có lẽ Nguyễn Trãi viết bài thơ này
trong thời kì ông cáo quan về ở ẩn ở Côn Sơn để giữ cho tâm hồn được thanh cao, trong sạch.
Đối với Nguyễn Trãi, Cơn Sơn là một miền đất có sức hút kì lạ. Chẳng thế mà hai lần cáo quan về ở ẩn,
ơng đều tìm về với Cơn Sơn. Và núi rừng Côn Sơn thanh vắng đã trở thành một thế giới riêng đầy thân
thương gắn bó với thi nhân. Tại Cơn Sơn, Nguyễn Trãi được sống với chính mình. Dường như thiên
nhiên đã trở thành cứu cánh cho tâm hồn ơng- một tâm hồn đớn đau vì nhân tình thế thái. Tại Côn Sơn,
mọi vật đối với ông trở nên có tình, có nghĩa, như bầu bạn, như tri âm:
Núi láng giềng, chim bầu bạn
(Thuật hứng - Bài 19)
Cảnh trí Cơn Sơn thanh tĩnh, rộng mở, để cho tâm hồn Nguyễn Trãi hoá thân tìm về, ùa vào đó mà
qn đi mọi nỗi ưu phiền:
Cơn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai
Cơn Sơn có đá rêu phơi
Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm
Trong ghềnh thơng mọc như nêm,
Tìm nơi bóng mát ta lên ta nằm.
Trong rừng có bóng trúc râm,
Trong màu xanh mát ta ngâm thơ nhàn.
Đoạn mở đầu bài Côn Sơn ca đem đến cho người đọc bao cảm nhận mới mẻ về tâm hồn thi sĩ của Ức
Trai. Trong cảm xúc của ông, cảnh trí Cơn Sơn hiện ra thật thơ mộng và lãng mạn: Có tiếng suối chảy
rì rầm, có đá rêu phơi êm ái, có rừng thơng mọc rậm, dày, có rừng trúc xanh mát..., vừa có cái hoang
dã của thiên nhiên, vừa có hơi ấm của cuộc sống đầy ắp tình người. Hơn nữa, trong con mắt thi nhân,
thiên nhiên không chỉ là cảnh, mà đã trở thành nhà. Ngôi nhà thiên nhiên ấy thật đặc biệt: Suối là đàn,
rêu là chiếu, bóng thơng làm giường, bóng tre trúc là nơi ngâm vịnh thơ ca. Thật là tuyệt thú! Và trong
ngơi nhà thiên nhiên ấy, ơng để tâm hồn mình giao hồ với cảnh và vẽ lại nó bằng một ngọn bút tài
hoa.
Bức tranh thiên nhiên được chấm phá bằng âm thanh rì rầm của tiếng suối được cảm nhận như tiếng
đàn:
Cơn Sơn suối chảy rì rầm,
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.
Một hình ảnh so sánh thật độc đáo và gợi cảm. Suối đang chảy hay thi nhân đã thả hồn mình vào tiếng
suối, làm rung lên cung đàn diễn tả nỗi khát khao yêu cuộc sống?
Năm trăm năm sau, thi sĩ Hồ Chí Minh cũng có chung cảm nhận ấy:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Phải chăng những tâm hồn nghệ sĩ đã tìm về với nhau?
Sau những giây phút thả hồn mình cùng tiếng suối, thi nhân lặng đến ngồi bên những phiến đá mà thời
gian đã rêu phong bao phủ. Ông ngồi chơi ngắm cảnh, hay ngồi đánh cờ một mình? Có lẽ là cả hai.
Trên nhân gian này, khơng ít người đã từng ngồi trên đá, nhưng làm sao họ cảm nhận được như thi
nhân?
Cơn Sơn có đá rêu phơi,
Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm.
Một hình ảnh so sánh liên tưởng đầy thú vị khiến ta không khỏi ngỡ ngàng. Nguyễn Trãi trở về Côn
Sơn không phải là để ẩn dật theo đúng nghĩa của cách sống ẩn dật, mà ông trở về Côn Sơn với nỗi hân
hoan đầy tự do của một con người trở về nhà mình (Hồng Phủ Ngọc Tường). Và trong ngôi nhà ấy,
ông không những được tha hồ nghe nhạc rừng, ngồi trên đá đánh cờ, mà cịn được nằm dưới bóng
thơng râm mát, được ngâm thơ nhàn dưới bóng trúc xanh. Một cuộc sống mà người và cảnh gắn bó với
nhau, hồ nhập vào nhau. Lịng Ức Trai thanh thản đến lạ kì.
Chưa bao giờ mà tâm hồn thi sĩ của Ức Trai lại được bộc lộ đầy đủ, sâu sắc và đầm thắm đến thế!
Cũng tại Cơn Sơn này, hồn thơ Ức Trai cịn tiếp tục rộng mở để đón nhận thiên nhiên, chở thiên nhiên
về chất đầy kho:
Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc
Thuyền chở yến hà nặng vay then
(Thuật hứng - Bài 24)
Hé cửa, đêm chờ hương quế lọt,
Quét hiên, ngày đợi bóng hoa tan
(Quốc Âm thi tập - Bài 160)