Dạy con học cờ vua

GIÁO TRÌNH NHẬP MƠN CỜ VUA DÀNH CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
BIÊN SOẠN: ĐỖ PHÚ PHI
Học sinh truy cập website để làm bài tập tương tác và tải phần mềm đấu cờ miễn phí. Mọi ý kiến và
đóng góp xin gửi qua email
Ấn bản PDF lần 1, tháng 1/2020


Mục lục

1

Bàn cờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.1

Nguồn gốc cờ vua

7

1.2

Kể chuyện cờ vua

7

1.3

Luật chơi cơ bản

7

1.4

Giới thiệu bàn cờ

7

1.5

Bài tập

9

1.6

Tô màu

10

2

Quân cờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2.1

Giới thiệu

11

2.2

Cách xếp cờ

11

2.3

Tô màu

13

3

Tốt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.1

Nước đi của tốt

15

3.2

Ván cờ thực hành

18

4

Xe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

4.1

Nước đi của xe

19

4.2

Ván cờ thực hành

20


5

Tượng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

5.1

Nước đi của tượng

21

5.2

Ván cờ thực hành

22

6

Hậu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

6.1

Nước đi của hậu

23

6.2

Ván cờ thực hành

24

7

Mã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

7.1

Nước đi của Mã

25

7.2

Bài tập thực hành

26

7.3

Ván cờ thực hành

27

8

Vua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

8.1

Nước đi của vua

29

8.2

Ván cờ thực hành

30

9

Tấn cơng và phịng thủ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

9.1

Tấn cơng

31

9.2

Phịng thủ

31

9.3

Bài tập tấn cơng

33

9.4

Bài tập phịng thủ

34

10

Chiếu hay chiếu bí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

10.1

Chiếu và cách thoát khỏi nước chiếu

37

10.2

Bài tập

38

11

Chiếu bí trong 1 nước . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

11.1

Chiếu bí với tốt

41

11.2

Chiếu bí với xe

42

11.3

Chiếu bí với tượng

44

11.4

Chiếu bí với hậu

45

11.5

Chiếu bí với mã

46


12

Cờ bí hay chiếu bí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

12.1

Khi nào thì cờ bí ?

49

12.2

Vận dụng luật cờ bí

50

12.3

Cờ bí hay chiếu bí ?

51

12.4

Cờ bí, chiếu bí hay chơi tiếp ?

52

12.5

Thủ hòa

53

13

Nhập thành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

13.1

Mục đích nước nhập thành

55

13.2

Điều kiện nhập thành

57

13.3

Bài tập

58

14

Đổi quân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

14.1

Giá trị tuyệt đối

61

14.2

Giá trị tương đối

62

14.3

So sánh số quân tấn cơng và phịng thủ

62

14.4

Bài tập

63

15

Hịa cờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

15.1

Khi nào thì hịa cờ ?

65

15.2

Cả 2 bên khơng đủ lực lượng để chiếu bí

65

15.3

Một thế cờ lặp lại 3 lần

66

15.4

Chiếu vĩnh viễn thành hịa

68

16

Chiếu bí vua đơn độc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

16.1

Chiếu bí với 2 xe

71

16.2

Chiếu bí với 1 hậu

72

16.3

Chiếu bí với 1 xe

73

17

Nước đi đặc biệt của tốt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

17.1

Phong cấp tốt

75

17.2

Bắt tốt qua đường

77


6

18

Ghi chép lại ván cờ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

18.1

Ký hiệu quân cờ

79

18.2

Ký hiệu nước đi

79

18.3

Ký hiệu nước đi đặc biệt

80

18.4

Ván cờ minh họa

81

19

Bắt đầu ván cờ như thế nào? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

19.1

Yếu lĩnh khai cuộc

19.1.1

Nguyên tắc 1: Chiếm lĩnh hoặc khống chế khu trung tâm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

85

19.1.2

Nguyên tắc 2: Xuất quân nhanh chóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

19.1.3

Nguyên tắc 3: Ngăn chế kế hoạch hành động của đối phương . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

19.1.4

Nguyên tắc 4: Tránh để hình trận có khiếm khuyết . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

19.2

Những sai lầm điển hình

19.2.1

Sai lầm 1: Khơng tích cực tranh đoạt khu trung tâm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

19.2.2

Sai lầm 2: Tham tốt hoặc đi một quân nhiều lần làm chậm tốc độ xuất quân . . . . . . . 89

20

Những danh thủ cờ vua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

20.1

Franc¸ois-André Danican Philidor (1726-1795)

93

20.2

Paul Charles Morphy (1837-1884)

95

87


1. Bàn cờ

1.1

Nguồn gốc cờ vua
Vào khoảng thế kỷ thứ 6, các nhà thông thái Ấn Độ đã sáng tạo một trò chơi gọi là “Saturanga”, tức
cờ vua ngày nay. Các quân tượng trưng cho một thế trận đầy đủ chỉ huy và bốn binh chủng quân đội
thời bấy giờ. Lúc đầu thế trận được bày trên đất, có cả "sông" và "núi" ngăn cách. Dần dà thế trận
rộng lớn được thu nhỏ lại trên một bàn cờ được chia thành các ơ và qn được cách điệu hóa. Từ đó
cờ dễ dàng đến với tất cả mọi người, chu du khắp thiên hạ.

1.2

Kể chuyện cờ vua
Truyền thuyết kể lại rằng sau khi phát minh ra cờ vua, nhà phát minh được nhà vua cho phép tự
chọn phần thưởng cho mình. Ơng bèn tâu lên: "Mn tâu bệ hạ, bàn cờ của hạ thần có 64 ơ vng,
xin bệ hạ cho đặt ở ơ thứ nhất một hạt thóc, ơ thứ hai gấp đôi ô thứ nhất tức là hai hạt và cứ thế số
thóc của ơ sau gấp đơi ô trước". Nhà vua thấy rằng những hạt thóc nhỏ bé được đặt vào 64 ô cờ chắc
chẳng đáng là bao, bèn đồng ý ngay và giục quần thần đếm thóc thưởng cho ơng. Sau một hồi tính

tốn, quần thần kinh hãi tâu cho vua rằng: tồn bộ số thóc có trong vương quốc cộng với số thóc của
các nước lân bang cũng không đủ thưởng cho nhà phát minh.

1.3

Luật chơi cơ bản
Cờ vua là trò chơi hai người, chơi theo lượt, một người cầm trắng và người còn lại cầm đen, bên
trắng luôn luôn đi trước. Một bên giành chiến thắng bằng cách bắt vua đối phương.

1.4

Giới thiệu bàn cờ
Bàn cờ hình vng, gồm 64 ơ vng nhỏ bằng nhau hợp thành. Ơ có màu sáng gọi là ơ trắng, ơ có
màu sẫm gọi là ơ đen.


Chương 1. Bàn cờ

8
Cột: các ô cùng trên một đường thẳng đứng. Ví
dụ: cột a, cột d và cột g.

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z

3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Đường chéo: do các ô cùng màu tạo thành. Tên
gọi đường chéo do hai ơ cờ ở mỗi đầu tạo thành.
Ví dụ: đường chéo a1-h8.

0Z0Z0Z0Z

Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a b c d e f g h
Hàng: các ơ cùng trên một đường ngang. Ví dụ:
hàng 1, hàng 5 và hàng 7.
Khu trung tâm: khu hình vuông ở giữa bàn cờ
do 4 ô d4, d5, e4, e5 hợp thành. Khu trung tâm
là khu vực quan trọng nhất trên bàn cờ.
8

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0

4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
7

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z

5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

Ô: là giao điểm của cột và hàng. Tên gọi của
a b c d e f g h
chúng là kết hợp tên cột và hàng. Ví dụ: ô e4, ô
Cánh hậu: do 4 cột a, b, c, d hợp thành.
g6.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0

2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z

3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h


1.5 Bài tập

9

Cánh vua: do 4 cột e, f, g, h hợp thành.

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

1.5

b

c

d

e

f

g

h

Bài tập
Bài 1: Đánh dấu X vào các ô a1, c8, e4, g7.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

Bài 2: Ghi tên các ô có đánh dấu X.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0

8

a

b

c

d

e

f

g

h

Bài 3: Ghi tên các cột sau.

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0

2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Bài 4: Ghi tên các hàng sau.

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5

Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h


Chương 1. Bàn cờ

10
Bài 5: Ghi tên đường chéo sau.

Bài 6: Đánh dấu X vào 4 ô thuộc khu trung tâm.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

1.6

b

Tô màu

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h


2. Quân cờ

2.1

Giới thiệu
Cờ vua có cả thảy 32 quân cờ, chia thành hai phe, một phe cờ trắng, một phe cờ đen. Mỗi bên có 16
quân cờ, bao gồm 6 binh chủng: 1 vua, 1 hậu, 2 xe (chiến xa hoặc pháo đài), 2 tượng (lính cưỡi voi),
2 mã (lính cưỡi ngựa), 8 tốt (bộ binh).

2.2

Cách xếp cờ
Bước 1: Xoay bàn cờ cho đúng, góc phải bàn cờ

ln là ô trắng. Bên trắng sẽ là ô h1, bên đen sẽ
là ô a8.

0Z0Z0Z0Z
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0

2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Bước 2: Xếp 8 tốt trước tiên. Tốt trắng ở hàng 2,
tốt đen ở hàng 7.

a

b

c

d

e

f

g

Bước 3: Xếp 2 xe ở 2 góc bàn cờ.

h


Chương 2. Quân cờ

12

rZ0Z0Z0s
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2

POPOPOPO
1
S0Z0Z0ZR
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Bước 4: Xếp 2 mã nằm cạnh 2 xe.

Bước 6: Xếp hậu trắng nằm ô trắng, hậu đen
nằm ô đen.

rmbl0ans
opopopop
6

0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
SNAQZBMR
8
7

a

rm0Z0Zns
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
SNZ0Z0MR

b

c

d

e

f

g

h

Bước 7: Xếp vua nằm cạnh hậu.

8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Bước 5: Xếp 2 tượng nằm cạnh 2 mã.

rmbZ0ans
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
SNA0ZBMR
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

rmblkans
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
SNAQJBMR
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Cần nhớ: Góc phải bàn cờ luôn là ô trắng. Hậu
trắng nằm ô trắng và hậu đen nằm ô đen.


2.3 Tô màu

2.3

Tô màu

13



3. Tốt

3.1

Nước đi của tốt
Tốt tượng trưng cho bộ binh và là quân có giá trị
nhỏ nhất trên bàn cờ. Trong giai đoạn khởi đầu,
mỗi người chơi có 8 tốt, tốt trắng nằm ở hàng 2
còn tốt đen nằm ở hàng 7, xếp ở vị trí như hình
sau:

0Z0Z0Z0Z
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Tốt đi thẳng, ăn chéo: đi thẳng tiến 1 ô, và ăn
chéo 1 ô. Tốt không đi lùi hoặc ăn lùi, cũng không
đi ngang hoặc ăn ngang.

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0o0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0O0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0

8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Tốt trắng và tốt đen đều nằm ở vị trí ban đầu. Tốt
trắng sẽ tiến lên 1 ô.


Chương 3. Tốt

16

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0o0Z0

6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0ZPZ0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0o0Z0
4
0Z0O0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Vị trí tốt trắng sau khi tiến lên 1 ơ. Tới lượt mình, Tới đây, tốt trắng có thể chọn đi thẳng hoặc chọn
tốt đen tiến lên 1 ô.
nước ăn chéo.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0ZpZ0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0ZPZ0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0o0Z0
4
0Z0O0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Hình cờ sau mỗi lượt đi của trắng và đen. Ván cờ Tốt trắng bắt chéo 1 ô, ăn tốt đen.
vẫn tiếp diễn.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0ZpZ0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0O0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1

Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0O0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2

0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Hình cờ sau khi tốt trắng ăn tốt đen. Ở đây, tốt
đen bị lấy ra khỏi bàn cờ và tốt trắng thay chỗ.
Tốt bị cản đường: khi có quân cờ nằm ngay


3.1 Nước đi của tốt

17

phía trước.

Tốt có thể đi 1 ô hoặc 2 ô tùy ý.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0onZ0
4
0Z0ZPZ0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0o0
4
0O0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Tốt trắng không thể đi thẳng khi bị tốt đen Tốt sau khi di chuyển thì chỉ đi được 1 ơ.
cản đường. Nhưng tốt trắng có thể ăn mã.
Tốt khơng thể đi 2 ơ: khi có qn cản phía
trước.
8

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0oPZ0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1

Z0Z0Z0Z0
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Tốt chỉ đi chéo nếu có nước ăn qn.
Tốt ở vị trí ban đầu có thể đi được 2 ô: tốt
trắng ở hàng 2 hoặc tốt đen ở hàng 7 có thể đi 2
ơ.

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0

4
0Z0o0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0O0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6

0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0ZNZ0Z0
2
0Z0O0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0o0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0O0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

a

b

c

d

e

f

g

h


Chương 3. Tốt

18

3.2

Ván cờ thực hành
Trò chơi: bắn xe tăng.

0Z0Z0Z0Z
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Luật chơi như sau:
1. Một bên giành chiến thắng bằng cách cho 1
chiếc xe tăng chạy về đích (hàng cuối) hoặc
bắn cháy hết xe tăng đối phương.
2. Bên trắng luôn luôn đi trước.
3. Mỗi người đi 1 lượt, chờ đối phương đi xong
rồi mình mới đi.
4. Chạm quân nào bắt buộc đi qn đó, cịn
chạm qn đối phương phải ăn.
5. Đi rồi khơng được đi lại (thả tay ra là hồn
thành nước đi).
6. Đi và bắt quân bằng 1 tay, không được đi 2
tay.

4. Xe

4.1

Nước đi của xe
Xe di chuyển trên cột dọc và hàng ngang, đi bao
nhiêu ô là tùy ý.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0o0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0ZRZ0ZrZ
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z

5
Z0Z0Z0Z0
4
0ZRZ0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

a

b

c

d

e

f

g

h

Xe trắng tấn công tốt đen ở c7, xe đen ở g4.

Xe tấn công những quân cờ nằm trên đường đi Xe bị cản đường khi có quân khác nằm trên
đường đi của mình.
của mình.


Chương 4. Xe

20

0Z0Z0Z0Z
7
Z0o0Z0Z0
6

0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0ZRZ0ZPZ
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z

7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0ZRZ0ZPs
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

Xe trắng không thể nhảy qua đầu tốt đen để đến Xe trắng không thể ăn xe đen do bị tốt cản đường.
ô c8, cũng không thể nhảy qua đầu tốt trắng để
tới ơ h4.

4.2

Ván cờ thực hành
Trị chơi: Ván cờ xe tốt.

rZ0Z0Z0s
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
S0Z0Z0ZR
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Một bên giành chiến thắng khi:
1. Có 1 tốt chạy về đích (hàng cuối).
2. Có tổng giá trị các quân trên bàn cờ nhiều
hơn đối thủ (tốt = 1 điểm, xe = 5 điểm)
ngay khi dừng cuộc chơi.


5. Tượng

5.1

Nước đi của tượng
Tượng di chuyển trên đường chéo, đi bao nhiêu
ô là tùy ý. Tượng nằm ô màu nào thì chỉ di chuyển
trên ơ màu đó.

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0ZBZ0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Tượng tấn cơng những quân cờ nằm trên đường
đi của mình.

0Z0Z0Z0Z
7
ZpZ0Z0Z0
6
0Z0Z0ZrZ
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0ZBZ0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

Tượng trắng tấn công tốt đen ở b7, xe đen ở g6.
Tượng bị cản đường khi có quân khác nằm
trên đường đi của mình.


Chương 5. Tượng

22

0Z0Z0Z0Z
7
ZpZ0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0ZBZ0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2

0Z0Z0ZPZ
1
Z0Z0Z0Z0
8

a

b

c

d

e

f

g

h

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0ZBZ0Z

3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0ZPZ
1
Z0Z0Z0Zr
8

a

b

c

d

e

f

g

h

Tượng trắng không thể đi đến ô h1 hoặc a8 do bị Tượng trắng không thể ăn xe đen do bị tốt cản
tốt cản đường.
đường.

5.2

Ván cờ thực hành
Trò chơi: Ván cờ tượng tốt.

0ZbZ0a0Z
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
Z0A0ZBZ0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Một bên giành chiến thắng khi:
1. Có 1 tốt chạy về đích (hàng cuối).
2. Có tổng giá trị các quân trên bàn cờ nhiều
hơn đối thủ (tốt = 1 điểm, tượng = 3 điểm)
ngay khi dừng cuộc chơi.


6. Hậu

6.1

Nước đi của hậu
Hậu di chuyển trên cột dọc, hàng ngang như xe
và đường chéo như tượng, đi bao nhiêu ô là tùy ý.

rZ0Z0Z0a
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z

3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
m0Z0Z0ZQ
8

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0ZQ
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Hậu tấn công những quân cờ nằm trên đường đi
của mình.

a

b

c

d

e

f

g

h

Hậu trắng tấn cơng cùng một lúc 3 quân đen.
Hậu bị cản đường khi có quân khác nằm trên
đường đi của mình.


Chương 6. Hậu

24

0Z0Z0Z0Z
7
ZPZ0Z0Zp
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
Z0Z0Z0ZQ
8

a

b

c

d

e

f

g

h

Hậu không thể đi đến ô a8 hoặc h8 do bị tốt cản
đường.

6.2

0Z0Z0Z0a
7
ZrZ0Z0ZP
6
0ZPZ0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z

1
Z0Z0Z0ZQ
8

a

b

c

d

e

f

g

h

Hậu không thể ăn xe hoặc tượng do bị tốt cản
đường.

Ván cờ thực hành
Trò chơi: Ván cờ hậu tốt.

0Z0l0Z0Z
opopopop
6
0Z0Z0Z0Z

5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0Z0Z0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
POPOPOPO
1
Z0ZQZ0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Một bên giành chiến thắng khi:

1. Có 1 tốt chạy về đích (hàng cuối).
2. Có tổng giá trị các quân trên bàn cờ nhiều
hơn đối thủ (tốt = 1 điểm, hậu = 9 điểm)
ngay khi dừng cuộc chơi.


7. Mã

7.1

Nước đi của Mã
Mã nhảy từ ô này đến ô kia. Bước nhảy theo hình
chữ L: thẳng 2 ô rẽ ngang 1 ô.

0Z0Z0Z0Z
7
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0ZNZ0Z
3
ZpZ0Z0Z0
2
0Z0Z0o0Z
1
M0Z0Z0Z0
8

0Z0Z0Z0Z
Z0Z0Z0Z0
6
0Z0Z0Z0Z
5
Z0Z0Z0Z0
4
0Z0ZNZ0Z
3
Z0Z0Z0Z0
2
0Z0Z0Z0Z
1
M0Z0Z0Z0
8
7

a

b

c

d

e

f

g

h

Mã tấn công những quân cờ nằm ở ơ nó đáp
xuống.

a

b

c

d

e

f

g

h