Tải Bình giảng đoạn thơ sau trong bài thơ ''Bên kia sông Đuống" (Hoàng Cầm): Em ơi buồn làm chi... Sao xót xa như rụng bàn tay - Bài văn mẫu lớp 12

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Đề bài: Bình giảng đoạn thơ sau trong bài thơ ''Bên kia sơng Đuống"</b>
<b>(Hồng Cầm): Em ơi buồn làm chi... Sao xót xa như rụng bàn tay</b>

<b>Bài làm</b>

Trong vườn thơ ca kháng chiến chống Pháp, Bên kia sơng Đuống của Hồng
Cầm được sáng tác tháng 4 năm 1948 nổi lên như một bông hoa thắm sắc ngát
hương. Bài thơ đã diễn tả được một cách khá thấm thía và cảm động tấm lịng
của nhà thơ đối với quê hương Kinh Bắc nói riêng, quê hương nước Việt nói
chung với những tình cảm u thương, tự hào về q hương giàu đẹp, có nền
văn hố nghìn đời đáng yêu và niềm căm giận trước tội ác kẻ thù đã giày xéo
quê hương một cách phũ phàng qua những vần thơ như những lời tâm sự của
tác giả.

<i>Em ơi buồn làm chi</i>
<i>...</i>

<i>Sao xót xa như rụng bàn tay</i>

Hồng Cầm là một thi sĩ đa tài: làm thơ, viết kịch, diễn kịch. Ông thân sinh ra
nhà thơ là một nhà nho nghèo đã từng thi trường Nam Định vài ba khoa nhưng
không đậu nên phải đi dạy chữ Nho, bốc thuốc ở các nơi trong tỉnh Bắc Ninh.
Mẹ Hoàng Cầm vốn là một cơ gái xinh đẹp có tài hát dân ca Quan Họ, quê làng
Bửu Xim, huyện Tiên Du, Hồng cầm đã từng giới thiệu:

<i>Tơi người làng Quan Họ</i>
<i>Q mẹ bên này sơng</i>
<i>Cách q cha một dịng</i>

<i>Nước trắng</i>

Bên kia sông Đuống ra đời vào tháng 4/1948 và được đăng lần đầu tiên trên
báo "Cứu quốc". Sơng Đuống cịn gọi là sông Thiên Đức chia tỉnh Bắc Ninh ra
làm 2 phần, Nam (hữu ngạn), Bắc (tả ngạn). Quê hương của Hồng Cầm ở bên
này hữu ngạn sơng Đuống. Khi giặc Pháp chiếm đóng vùng đất này thì Hồng
Cầm đang cơng tác văn nghệ ở Việt Bắc. Hay tin giặc tàn phá q hương mình,
ơng xúc động viết một mạch từ 12 giờ đêm đến gần sáng bài thơ nói trên với
tâm trạng "niềm căm giận và thương cảm sâu sắc" như chính nhà thơ đã có lần
tâm sự:

<i>Em ơi buồn làm chi</i>
<i>Anh đưa em về sông Đuống</i>

Ngay ở đoạn thơ đầu tiên mở đầu bài thơ gồm 10 câu mở ra một cái nhìn tồn
cảnh từ bên này nhìn sang bên kia, tồn cảnh về khơng gian và thời gian:

<i>Em ơi buồn làm chi</i>
<i>Anh đưa em về sông Đuống</i>
<i>Ngày xưa cát trắng phẳng lì</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Thơng qua niềm hồi niệm ấy, nhà thơ đã trở về với con sông Đuống trong
cuộc sống thanh bình ngày xưa của mình. Dịng Sông Đuống vốn êm đềm yên
ả, lặng lẽ "trôi" bất tận giữa lòng đất nước từ bao đời nay với cái màu "cát trắng
phẳng lì" rất mực bình yên thơ mộng. Nhưng nay trong cái cảm giác mất hay
còn, nhà thơ cảm thấy Sông Đuống như "lấp lánh" sắc màu hơn, hắt ánh sáng
cầu vồng lên quê hương rực rỡ, lộng lẫy:

<i>Sơng Đuống trơi đi một dịng lấp lánh</i>

<i>Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kỳ</i>
<i>Cái dáng nằm nghiêng nghiêng của Sông Đuống</i>

Cái dáng nằm "nghiêng nghiêng" ấy của Sông Đuống làm cho nó trở thành một
sinh thể xinh xắn, duyên dáng, lãng mạn mà có tâm trạng như khắc khoải lo âu
hơn, vì bên kia sơng qn giặc đã tràn về. Đó là con sơng hiện lên trong tâm
tưởng của nhà thơ.

Qua tấm lòng yêu thương đầy tiếc nuối về quê hương Kinh Bắc của tác giả,
cảnh bờ bãi ven sông cứ trải ra với một màu xanh trù phú, màu mỡ, bát ngát
"Xanh xanh bãi mía bờ dâu - Ngô khoai biêng biếc". Tác giả không dùng chữ
"xanh", chữ "biếc" mà dùng từ láy "xanh xanh", "biêng biếc" làm cho cái màu
xanh thanh bình, sự sống và hy vọng cứ mở ra vô tận, hút tầm mắt trong niềm
nhớ tỉếc khôn nguôi xen lẫn tự hào của thi nhân về q hương giàu đẹp. Hình
ảnh thơ do đó vừa mang giá trị tạo hình, vừa có ý nghĩa biểu cảm:

<i>Đứng bền ni đồng ngó bên tê đồng mêng mơng bát ngát</i>
<i>Đứng bèn tê đồng ngó bên ni đồng cũng bát ngát mênh mông</i>

(Ca dao)
Như vậy chỉ bằng mấy câu thơ đơn sơ mà Hoàng cầm đã tạo dựng lên được
một bức tranh quê hương xứng đáng là một bức tranh sơn mài với những
đường nét, màu sắc hài hoà tuyệt đẹp. Bức tranh được phác thảo bằng một vài
nét chấm phá tài hoa với cái màu "cát trắng phẳng lỳ" xen lẫn với cái "xanh
xanh bãi mía bờ dâu" trải dài nỐi tiếp với cái "Biêng biếc ngô khoai".

Nhưng giờ đây từ Việt Bắc, từ bên này nhìn về chỉ cịn là một "nỗi nhớ tiếc".
Cho nên tác giả có cảm giác "sao xót xa như rụng bàn tay". Điệp từ "sao" được
nhắc lại "sao nhớ tiếc", "sao xót xa" như một nốt nhạc láy lại hằn sâu thêm nỗi
day dứt chồng chất, dồn nén nỗi đau đến bàng hồng quặn thắt khi q hương
thanh bình giàu đẹp bỗng chốc bị chìm trong máu lửa. "Như rụng bàn tay" là
một hình ảnh thơ tuyệt hay. Trước hết nó diễn đạt một cảm xúc rất cảm động:

giặc chiếm quê hương là như chiếm một phần thân thể, như đứt tay rụng chân
của mình vậy. Đúng như Tố Hữu đã viết:

<i>Giặc về giặc chiếm đau xương máu</i>
<i>Đau cả lòng sơng, đau cỏ cây</i>

Sau nữa, qua hình ảnh thơ, Hồng Cầm dường như đã biến nỗi đau tinh thần
thành nỗi đau thể xác như cảm giác được.

</div>

<!--links-->