Bài 35: Môi trường sống và các nhân tố sinh thái

Cha
Cha
ø
ø
o m
o m
öø
öø
ng quy
ng quy
ù
ù
tha
tha
à
à
y coâ
y coâ
ñ
ñ
e
e
á
á
n tham d
n tham d
öï
öï
KIE
KIE

M TRA BA
M TRA BA
ỉ
ỉ
I CU
I CU


1. Loa
1. Loa
ứ
ứ
i v
i v
ử
ử
ụ
ụ
ù
ù
n ng
n ng
ử
ử
ụ
ụ
ứ
ứ
i gio

i gio
ỏ
ỏ
ng vụ
ng vụ
ự
ự
i ng
i ng
ử
ử
ụ
ụ
ứ
ứ
i nhie
i nhie


u nha
u nha
ỏ
ỏ
t la
t la
ứ
ứ
:
:
A. Tinh tinh

A. Tinh tinh
B.
B.
ẹử
ẹử
ụ
ụ
ứ
ứ
i
i
ử
ử
ụi
ụi
C. Goõrila D. V
C. Goõrila D. V
ử
ử
ụ
ụ
ù
ù
n
n
2.
2.
ẹ
ẹ
ie

ie
ồ
ồ
m kha
m kha
ự
ự
c nhau cụ ba
c nhau cụ ba
ỷ
ỷ
n gi
n gi
ử
ử
ừa ng
ừa ng
ử
ử
ụ
ụ
ứ
ứ
i va
i va
ứ
ứ
v
v
ử

ử
ụ
ụ
ù
ù
n ng
n ng
ử
ử
ụ
ụ
ứ
ứ
i la
i la
ứ
ứ
:
:
A. Da
A. Da
ự
ự
ng
ng
ủ
ủ
i tha
i tha
ỳ

ỳ
ng
ng
B. X
B. X
ử
ử
ụng cha
ụng cha
ọ
ọ
u x
u x
ử
ử
ụng chi
ụng chi
C. Ho
C. Ho
ọ
ọ
p so
p so
ù
ù
( so
( so
ù
ù
naừo lụ

naừo lụ
ự
ự
n hụn so
n hụn so
ù
ù
ma
ma
ở
ở
t
t
D. Ca
D. Ca
ỷ
ỷ
A, B, C.
A, B, C.
Cho
Cho
ù
ù
n ph
n ph
ử
ử
ụng a
ụng a
ự

ự
n tra
n tra
ỷ
ỷ
lụ
lụ
ứ
ứ
i
i
ủ
ủ
u
u
ự
ự
ng nha
ng nha
ỏ
ỏ
t
t
3. Loa
3. Loa
ø
ø
i H.neanderthalessis (ng
i H.neanderthalessis (ng
ư

ư
ơ
ơ
ø
ø
i Nêan
i Nêan
đ
đ
ectan ) bò
ectan ) bò
loa
loa
ø
ø
i ng
i ng
ư
ư
ơ
ơ
ø
ø
i hie
i hie
ä
ä
n
n
đ

đ
a
a
ï
ï
i ca
i ca
ï
ï
nh tranh dẫn
nh tranh dẫn
đ
đ
e
e
á
á
n tuye
n tuye
ä
ä
t
t
chu
chu
û
û
ng ca
ng ca
ù

ù
ch
ch
đ
đ
ây khoa
ây khoa
û
û
ng ?
ng ?
A 50.000 năm
A 50.000 năm
B 40.000 năm
B 40.000 năm
C 30.000 năm
C 30.000 năm
D 20.000 năm
D 20.000 năm
4. Nguyên nhân ch
4. Nguyên nhân ch
í
í
nh la
nh la
ø
ø
m cho loa
m cho loa
ø

ø
i ng
i ng
ư
ư
ơ
ơ
ø
ø
i không bò
i không bò
bie
bie
á
á
n
n
đ
đ
o
o
å
å
i tha
i tha
ø
ø
nh mo
nh mo
ä

ä
t loa
t loa
ø
ø
i kha
i kha
ù
ù
cve
cve
à
à
ma
ma
ë
ë
t sinh ho
t sinh ho
ï
ï
c la
c la
ø
ø
?
?
A. Con ng
A. Con ng
ư

ư
ơ
ơ
ø
ø
i nga
i nga
ø
ø
y nay
y nay
đ
đ
ã co
ã co
ù
ù
ca
ca
á
á
u tru
u tru
ù
ù
c cơ the
c cơ the
å
å
hoa

hoa
ø
ø
n ha
n ha
û
û
o nha
o nha
á
á
t
t
B. S
B. S
ự
ự
pha
pha
ù
ù
t trie
t trie
å
å
n cu
n cu
û
û
a he

a he
ä
ä
tho
tho
á
á
ng t
ng t
í
í
n hie
n hie
ä
ä
u th
u th
ứ
ứ
2
2
C. Loa
C. Loa
ø
ø
i ng
i ng
ư
ư
ơ

ơ
ø
ø
i ba
i ba
è
è
ng kha
ng kha
û
û
năng cu
năng cu
û
û
a m
a m
ì
ì
nh co
nh co
ù
ù
the
the
å
å
th
th
í

í
ch nghi vơ
ch nghi vơ
ù
ù
i mo
i mo
ï
ï
i
i
đ
đ
ie
ie
à
à
u kie
u kie
ä
ä
n sinh tha
n sinh tha
ù
ù
i
i
đ
đ
a da

a da
ï
ï
ng,..
ng,..
D. Ta
D. Ta
á
á
t ca
t ca
û
û
ca
ca
ù
ù
c nha
c nha
ä
ä
n
n
đ
đ
ònh trên.
ònh trên.
Ba
Ba
ø

ø
i 35
i 35
Moâi Tr
Moâi Tr
ö
ö
ô
ô
ø
ø
ng So
ng So
á
á
ng Va
ng Va
ø
ø
Ca
Ca
ù
ù
c
c
Nhaân To
Nhaân To
á
á
Sinh Tha

Sinh Tha
ù
ù
i
i
I. Moâi tr
I. Moâi tr
ö
ö
ô
ô
ø
ø
ng so
ng so
á
á
ng va
ng va
ø
ø
ca
ca
ù
ù
c nhaân to
c nhaân to
á
á
sinh tha

sinh tha
ù
ù
i
i
-
Môi tr
Môi tr
ư
ư
ơ
ơ
ø
ø
ng n
ng n
ư
ư
ơ
ơ
ù
ù
c
c ( biển,hồ nước mặn ) nước lợ ( nước
cửa sông, ven biển) Nước ngọt ( nước hồ, ao, sông
suối..)
-
Môi tr
Môi tr
ư

ư
ơ
ơ
ø
ø
ng
ng
đ
đ
a
a
á
á
t:
t:
( môi trường trong đất) Các loại
đất khác nhau
-
Môi tr
Môi tr
ư
ư
ơ
ơ
ø
ø
ng trên ma
ng trên ma
ë
ë

t
t
đ
đ
a
a
á
á
t
t
-
-
không kh
không kh
í
í
.( môi trường
trên cạn) tính từ mặt đất trở lên tới các lớp khí quyển
bao quanh trái đất.
-
Môi tr
Môi tr
ư
ư
ơ
ơ
ø
ø
ng sinh va
ng sinh va

ä
ä
t
t
:
:
bao gồm các sinh vật (Con
Người) nơi sống của các sinh vật kí sinh cộng sinh
1. Khái niệm môi trường:
1. Kha
1. Kha
ù
ù
i nie
i nie
ä
ä
m môi tr
m môi tr
ư
ư
ơ
ơ
ø
ø
ng:
ng:
Môi tr
Môi tr
ư

ư
ơ
ơ
ø
ø
ng so
ng so
á
á
ng cu
ng cu
û
û
a sinh va
a sinh va
ä
ä
t quanh sinh va
t quanh sinh va
ä
ä
t co
t co
ù
ù
ta
ta
ù
ù
c

c
đ
đ
o
o
ä
ä
ng tr
ng tr
ự
ự
c tie
c tie
á
á
p , gia
p , gia
ù
ù
n tie
n tie
á
á
p hoa
p hoa
ë
ë
c ta
c ta
ù

ù
c
c
đ
đ
o
o
ä
ä
ng qua
ng qua
la
la
ï
ï
i s
i s
ự
ự
to
to
à
à
n ta
n ta
ï
ï
i , sinh tr
i , sinh tr
ư

ư
ơ
ơ
û
û
ng pha
ng pha
ù
ù
t trie
t trie
å
å
n va
n va
ø
ø
nh
nh
ư
ư
õng
õng
hoa
hoa
ï
ï
t
t
đ

đ
o
o
ä
ä
ng cu
ng cu
û
û
a sinh va
a sinh va
ä
ä
t
t
2. Ca
2. Ca
ù
ù
c loa
c loa
ï
ï
i môi tr
i môi tr
ư
ư
ơ
ơ
ø

ø
ng.
ng.
NHAÂN TO
NHAÂN TO
Á
Á
VOÂ SINH
VOÂ SINH
NHAÂN TOÁ HÖÕU SINH
3. Nhân to
3. Nhân to
á
á
sinh tha
sinh tha
ù
ù
i:
i:


Nhân to
Nhân to
á
á
sinh tha
sinh tha
ù
ù

i la
i la
ø
ø
ta
ta
á
á
t ca
t ca
û
û
nh
nh
ư
ư
õng nhân to
õng nhân to
á
á
môi
môi
tr
tr
ư
ư
ơ
ơ
ø
ø

ng co
ng co
ù
ù
a
a
û
û
nh h
nh h
ư
ư
ỡng tr
ỡng tr
ự
ự
c tie
c tie
á
á
p hoa
p hoa
ë
ë
c gia
c gia
ù
ù
n tie
n tie

á
á
p tơ
p tơ
ù
ù
i
i
đ
đ
ơ
ơ
ø
ø
i so
i so
á
á
ng sinh va
ng sinh va
ä
ä
t. Ta
t. Ta
á
á
t ca
t ca
û
û

ca
ca
ù
ù
c nhân to
c nhân to
á
á
sinh tha
sinh tha
ù
ù
i
i
ga
ga
é
é
n bo
n bo
ù
ù
cha
cha
ë
ë
t chẽ vơ
t chẽ vơ
ù
ù

i nhau tha
i nhau tha
ø
ø
nh mo
nh mo
ä
ä
t to
t to
å
å
hơ
hơ
ï
ï
p sinh
p sinh
tha
tha
ù
ù
i ta
i ta
ù
ù
c
c
đ
đ

o
o
ä
ä
ng lên sinh va
ng lên sinh va
ä
ä
t.
t.
Nhân tố sinh thái vô sinh: ( không sống) của tự nhiên
go
go
à
à
m kh
m kh
í
í
ha
ha
ä
ä
u ( a
u ( a
ù
ù
nh sa
nh sa
ù

ù
ng,nhie
ng,nhie
ä
ä
t
t
đ
đ
o
o
ä
ä
,
,
đ
đ
o
o
ä
ä
a
a
å
å
m,
m,
…
…
) tho

) tho
å
å
nh
nh
ư
ư
ỡng (
ỡng (
đ
đ
a
a
á
á
t
t
đ
đ
a
a
ù
ù
,..) n
,..) n
ư
ư
ơ
ơ
ù

ù
c( bie
c( bie
å
å
n,ao,..)
n,ao,..)
đ
đ
òa h
òa h
ì
ì
nh(
nh(
đ
đ
o
o
ä
ä
cao
cao
đ
đ
o
o
ä
ä
do

do
á
á
c,..)
c,..)
Nhân to
Nhân to
á
á
sinh tha
sinh tha
ù
ù
i h
i h
ư
ư
õu sinh
õu sinh
: ( so
: ( so
á
á
ng) VSV, na
ng) VSV, na
á
á
m, th
m, th
ự

ự
c
c
va
va
ä
ä
t,
t,
đ
đ
o
o
ä
ä
ng va
ng va
ä
ä
t,
t,
…
…
con ng
con ng
ư
ư
ơ
ơ
ø

ø
i.
i.
Con ng
Con ng
ử
ử
ụ
ụ
ứ
ứ
i co
i co
ự
ự
the
the
ồ
ồ
la
la
ứ
ứ
m cho moõi tr
m cho moõi tr
ử
ử
ụ
ụ
ứ

ứ
ng
ng
phong phu
phong phu
ự
ự
gia
gia
ứ
ứ
u co
u co
ự
ự
hụn nh
hụn nh
ử
ử
cuừng la
cuừng la
ứ
ứ
m
m
cho chu
cho chu
ự
ự
ng bũ suy thoa

ng bũ suy thoa
ự
ự
i.
i.
=> Moõi tr
=> Moõi tr
ử
ử
ụ
ụ
ứ
ứ
ng suy thoa
ng suy thoa
ự
ự
i a
i a
ỷ
ỷ
nh h
nh h
ử
ử
ụ
ụ
ỷ
ỷ
ng ra

ng ra
ỏ
ỏ
t
t
lụ
lụ
ự
ự
n
n
ủ
ủ
e
e
ỏ
ỏ
n ca
n ca
ự
ự
c sinh va
c sinh va
ọ
ọ
t kha
t kha
ự
ự
c,

c,
ủ
ủ
o
o


ng thụ
ng thụ
ứ
ứ
i
i
ủ
ủ
e do
e do
ù
ù
a cuo
a cuo
ọ
ọ
c so
c so
ỏ
ỏ
ng ch
ng ch
ớ

ớ
nh m
nh m
ỡ
ỡ
nh.
nh.
II. GIÔ
II. GIÔ
Ù
Ù
I HA
I HA
Ï
Ï
N SINH THA
N SINH THA
Ù
Ù
I VA
I VA
Ø
Ø
O
O
Å
Å
SINH THA
SINH THA
Ù

Ù
I.
I.
1.Giô
1.Giô
ù
ù
i ha
i ha
ï
ï
n sinh tha
n sinh tha
ù
ù
i
i
1.Giơ
1.Giơ
ù
ù
i ha
i ha
ï
ï
n sinh tha
n sinh tha
ù
ù
i

i


La
La
ø
ø
khoa
khoa
û
û
ng gia
ng gia
ù
ù
trò xa
trò xa
ù
ù
c
c
đ
đ
ònh cu
ònh cu
û
û
a mo
a mo
ä

ä
t nhân to
t nhân to
á
á
sinh tha
sinh tha
ù
ù
i ma
i ma
ø
ø
trong khoa
trong khoa
û
û
ng
ng
đ
đ
o
o
ù
ù
sinh va
sinh va
ä
ä
t co

t co
ù
ù
the
the
å
å
to
to
à
à
n ta
n ta
ï
ï
i va
i va
ø
ø
pha
pha
ù
ù
t trie
t trie
å
å
n o
n o
å

å
n
n
đ
đ
ònh theo thơ
ònh theo thơ
ø
ø
i gian.
i gian.


V
V
í
í
du
du
ï
ï
: Ca
: Ca
ù
ù
rô phi co
rô phi co
ù
ù
giơ

giơ
ù
ù
i ha
i ha
ï
ï
n sinh tha
n sinh tha
ù
ù
i. T
i. T
ừ
ừ
5,6
5,6
0
0
-
-
42
42
0
0
khoa
khoa
û
û
ng thua

ng thua
ä
ä
n lơ
n lơ
ï
ï
i 20
i 20
0
0
-
-
35
35
0
0


Th
Th
ự
ự
c va
c va
ä
ä
t nhie
t nhie
ä

ä
t
t
đ
đ
ơ
ơ
ù
ù
i quang hơ
i quang hơ
ï
ï
p to
p to
á
á
t nha
t nha
á
á
t ơ
t ơ
û
û
nhie
nhie
ä
ä
t

t
đ
đ
o
o
ä
ä
20
20
0
0
–
–
30
30
0
0
khi d
khi d
ư
ư
ơ
ơ
ù
ù
i 0
i 0
0
0
trên 40

trên 40
0
0
Cây ng
Cây ng
ừ
ừ
ng quang hơ
ng quang hơ
ï
ï
p
p


Mỗi sinh va
Mỗi sinh va
ä
ä
t co
t co
ù
ù
giơ
giơ
ù
ù
i ha
i ha
ï

ï
n sinh tha
n sinh tha
ù
ù
i nha
i nha
á
á
t
t
đ
đ
ònh
ònh
đ
đ
o
o
á
á
i vơ
i vơ
ù
ù
i mỗi
i mỗi
nhân to
nhân to
á

á
sinh tha
sinh tha
ù
ù
i hay no
i hay no
ù
ù
i ca
i ca
ù
ù
ch kha
ch kha
ù
ù
c , mỗi sinh va
c , mỗi sinh va
ä
ä
t co
t co
ù
ù
giơ
giơ
ù
ù
i

i
ha
ha
ï
ï
n sinh tha
n sinh tha
ù
ù
i
i
đ
đ
a
a
ë
ë
c tr
c tr
ư
ư
ng
ng
đ
đ
o
o
á
á
i vơ

i vơ
ù
ù
i mỗi nhân to
i mỗi nhân to
á
á
sinh tha
sinh tha
ù
ù
i (
i (
đ
đ
o
o
ù
ù
la
la
ø
ø
quy lua
quy lua
ä
ä
t giơ
t giơ
ù

ù
i ha
i ha
ï
ï
n sinh tha
n sinh tha
ù
ù
i )
i )