Giáo trình Mô đun điện tử cơ bản

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (487.33 KB, 10 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

TRƯỜNG CAO Đ NG NGH C ĐI N VÀ THU L IẲ Ề Ơ Ệ Ỷ Ợ

GIÁO TRÌNH

MƠ-ĐUN ĐI N T C B N

Ệ

Ử Ơ Ả

MÔ-ĐUN ĐI N T C B N

Ệ

Ử Ơ Ả

(Tài li u l u hành n i b )ệ ư ộ ộ

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2></div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

L I NÓI Đ UỜ Ầ
L I NĨI Đ UỜ Ầ

Giáo trình Đi n t c b n đệ ử ơ ả ược biên so n theo đ cạ ề ương chương trình Môdun
đào t o trung c p ngh - cao đ ng ngh Đi n công nghi p. N i dung đạ ấ ề ẳ ề ệ ệ ộ ược biên so nạ
theo tinh th n ng n g n, d hi u. Các ki n th c trong tồn b giáo trình có m i liênầ ắ ọ ễ ể ế ứ ộ ố
h logic ch t ch . ệ ặ ẽ

Khi biên so n giáo trình, chúng tơi đã c g ng c p nh t nh ng ki n thạ ố ắ ậ ậ ữ ế ức có
liên quan đ n môn h c và phù h p v i đ i tế ọ ợ ớ ố ượng s d ng cũng nh c g ng g nử ụ ư ố ắ ắ
nh ng n i dung lí thuy t v i bài t p th c hành, trên c s đó h c sinh ti p c n ngayữ ộ ế ớ ậ ự ơ ở ọ ế ậ
v i th c t . Nh m ti p thu bài hi u qu cao nh t.ớ ự ế ằ ế ệ ả ấ

N i dung c a giáo trình độ ủ ược biên so n v i dung lạ ớ ượng 150 gi , g m:ờ ồ

Bài 1: Các khái ni n c b nệ ơ ả

Bài 2: Linh ki n th đ ngệ ụ ộ

Bài 3: Linh ki n bán d n ệ ẫ

Bài 4: Các m ch khu ch đ i dùng Tranzitor ạ ế ạ

Bài 5: Các m ch ng d ng dùng BJTạ ứ ụ

Trong quá trình s d ng, tùy theo yêu c u c th có th đi u ch nh qu th iử ụ ầ ụ ể ể ề ỉ ỹ ờ
gian cho m i bài. Trong quá trình biên so n, chúng tôi đã đ ra n i dung th c t p c aỗ ạ ề ộ ự ậ ủ
t ng bài, Vì v y, căn c vào trang thi t b đó ho c căn c vào trang thi t b có c aừ ậ ứ ế ị ặ ứ ế ị ủ
trường mà xây d ng th i lự ờ ượng và n i dung th c t p c th .ộ ự ậ ụ ể

Giáo trình được biên so n cho đ i tạ ố ượng là h c sinh, sinh viên TCN, CĐN,ọ
cơng nhân ngh Đi n nói chung và nó cũng là tài li u tham kh o b ích cho sinh viênề ệ ệ ả ổ
Cao đ ng chuyên nghi p chuyên ngành đi n cũng nh đi n t và đi n l nh ẳ ệ ệ ư ệ ử ệ ạ

M c dù đã c g ng nh ng ch c ch n không tránh kh i h t khi m khuy t. R tặ ố ắ ư ắ ắ ỏ ế ế ế ấ
mong nh n đậ ược ý ki n đóng góp c a ngế ủ ườ ử ụi s d ng đ l n tái b n sau để ầ ả ược hoàn
ch nh h n. M i góp ý xin đỉ ơ ọ ược g i v ử ề Khoa Đi n- Đi n t trệ ệ ử ường CĐN C đi n vàơ ệ
Thu l i. ỷ ơ

H ng Yên, tháư ng 12 năm 2011

TÁC GIẢ

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Nguy n Đ c Quýễ ứ

DANH SÁCH H I Đ NG TH M Đ NH GIÁO TRÌNHỘ Ồ Ẩ Ị

1. Ch t ch H i đ ngủ ị ộ ồ
2. Phó ch t ch H i đ ngủ ị ộ ồ
3. Ủy viên

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

M C L CỤ Ụ

BÀI 1 ... 9

CÁC KHÁI NI M C B NỆ Ơ Ả ... 9

1.1. V T LI U D N ĐI N VÀ CÁCH ĐI N Ậ Ệ Ẫ Ệ Ệ ... 10

1.1.1. V t li u d n đi nậ ệ ẫ ệ ... 10

1.1.2. V t li u cách đi nậ ệ ệ ... 11

1.1.3. Đi n tr cách đi n c a linh ki n và m ch đi n t ệ ở ệ ủ ệ ạ ệ ử ... 12

1.2. CÁC H T MANG ĐI N VÀ DÒNG ĐI N TRONG CÁC TRẠ Ệ Ệ ƯỜNG 13
1.2.1. Dòng đi n trong kim lo iệ ạ ... 13

1.2.2. Dòng đi n trong ch t l ng, ch t đi n phânệ ấ ỏ ấ ệ ... 13

1.2.3. Dòng đi n trong ch t khíệ ấ ... 13

1.2.4. Dịng đi n trong chân khơngệ ... 14

1.2.5. Dòng đi n trong ch t bán d nệ ấ ẫ ... 14

BÀI 2 ... 15

LINH KI N TH Đ NGỆ Ụ Ộ ... 15

2.1. ĐI N TR Ệ Ở ... 15

2.1.1. Khái ni m và phân lo iệ ạ ... 15

2.1.2. Các đi n tr đ c bi tệ ở ặ ệ ... 17

2.1.3. Cách ghép đi n trệ ở ... 18

2/ Ghép h n h p ỗ ợ ... 18

2.1.4. ng d ng c a đi n trỨ ụ ủ ệ ở ... 19

2.1.5 Cách đ c giá tr đi n trọ ị ệ ở ... 20

2.1.6. Cách đo xác đ nh giá tr đi n tr ị ị ệ ở ... 21

2.1.7 Cách đo ki m tra các đi n tr đ c bi tể ệ ở ặ ệ ... 21

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

2.2. T ĐI N Ụ Ệ ... 23

2.2.1. Đ nh nghĩa ị ... 23

2.2.2. C u t o và ký hi uấ ạ ệ ... 23

2.2.3. Các thông s c a tố ủ ụ ... 24

2.2.4. Phân lo i t đi nạ ụ ệ ... 25

2.2.5 Cách ghép t đi nụ ệ ... 26

2.2.6. ng d ngỨ ụ ... 28

2.2.7. Cách đ c tr s t đi n ọ ị ố ụ ệ ... 28

2.2.8. Cách đo ki m tra t đi n ể ụ ệ ... 29

2.3. CU N C MỘ Ả ... 31

2.3.1. Khái ni mệ ... 31

2.3.2. C u t o và ký hi uấ ạ ệ ... 31

2.3.3. Cách ghép cu n c m ộ ả ... 31

2.3.4. Các đ i lạ ượng đ c tr ng c a cu n c m.ặ ư ủ ộ ả ... 32

2.3.5. ng d ngỨ ụ ... 33

2.3.6. Cách đo ki m tra cu n c mể ộ ả ... 33

BÀI 3 ... 35

LINH KI N BÁN D NỆ Ẫ ... 35

3.1. CH T BÁN D NẤ Ẫ ... 35

3.1.1. Khái ni mệ ... 35

3.1.2. Phân lo iạ ... 35

3.2. TI P GIÁP P-N, ĐIÔT TI P M T Ế Ế Ặ ... 36

3.2.1. Ti p giáp P-Nế ... 36

3.2.2. Điôt ti p ti p m t ế ế ặ ... 37

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

3.2.4. Phương pháp ki m tra ch t lể ấ ượng c a điôt ủ ... 48

3.3. TRANZITOR LƯỠNG C C (BJT)Ự ... 50

3.3.1. C u t oấ ạ ... 50

3.3.2. Nguyên lý làm vi cệ ... 52

3.3.3. Các thông s c a Tranzitorố ủ ... 54

3.3.4. Phương pháp ki n tra ch t lể ấ ượng c a Tranzitorủ ... 55

3.3.5. Các đ c tuy n c a Tranzitorặ ế ủ ... 55

3.3.6. Các cách m c Tranzitorắ ... 57

3.3.6. Phân c c cho Tranzitorự ... 58

1/ Nguyên t c chung phân c c Tranzitor ắ ự ... 58

3.5. TRANZITOR TRƯỜNG (FET) ... 66

3.5.1. Đ c đi m chungặ ể ... 66

3.5.2. Tranzitor trường lo i JFETạ ... 67

3.5.3. Tranzitor lo i MOSFETạ ... 73

3.6. TRYRISTOR (SCR) ... 84

3.6.1. C u t o ấ ạ ... 84

3.6.2. Nguyên lý làm vi cệ ... 84

3.6.3. Đ c tuy n V/Aặ ế ... 86

3.6.4. Các thông s c a Thyristorố ủ ... 86

3.6.5. ng d ngỨ ụ ... 86

3.6.6. Phương pháp xác đ nh ch t lị ấ ượng c a Thyristorủ ... 87

3.7. TRIAC ... 89

3.7.1. C u t o ấ ạ ... 89

3.7.2. Nguyên lý làm vi cệ ... 89

3.7.3. Đ c tuy n V/Aặ ế ... 90

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

3.7.4. ng d ngỨ ụ ... 90

3.7.5. Phương pháp xác đ nh ch t lị ấ ượng c a Triacủ ... 91

3.7. DIAC ... 93

3.7.1. C u t oấ ạ ... 93

3.7.2. Nguyên lý làm vi cệ ... 93

3.7.3. ng d ngỨ ụ ... 93

3.7.4. Đo ki m tra Diacể ... 94

BÀI 4 ... 95

CÁC M CH KHU CH Đ I DÙNG TRANZTORẠ Ế Ạ ... 95

4.1. KHÁI QUÁT CHUNG ... 95

4.1.1. Khái ni m v m ch khu ch đ iệ ề ạ ế ạ ... 95

4.1.2. Các ch đ làm vi c c a m ch khu ch đ i ế ộ ệ ủ ạ ế ạ ... 95

H i ti p trong các m ch khu ch đ iồ ế ạ ế ạ ... 97

4.2. M CH KHU CH Đ I Đ N Ạ Ế Ạ Ơ ... 98

4.2.1. M ch khu ch đ i m c theo ki u E chung (EC)ạ ế ạ ắ ể ... 98

4.2.2. M ch khu ch đ i m c theo ki u B chung (BC)ạ ế ạ ắ ể ... 101

4.2.3. M ch khu ch đ i m c theo ki u C chung (CC)ạ ế ạ ắ ể ... 104

4.3. M CH GHÉP PH C H P Ạ Ứ Ợ ... 106

4.3.1. Ghép các t ng khu ch đ i ầ ế ạ ... 106

4.3.2. M ch khu ch đ i Cascadeạ ế ạ ... 109

4.3.3. M ch khu ch đ i Darlingtonạ ế ạ ... 111

4.3.4. B khu ch đ i vi saiộ ế ạ ... 113

4.4. M CH KHU CH Đ I CÔNG SU TẠ Ế Ạ Ấ ... 115

4.4.1 Nh ng v n đ chung v m ch khu ch đ i công su t ữ ấ ề ề ạ ế ạ ấ ... 115

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

4.4.3. M ch khu ch đ i đ y kéoạ ế ạ ẩ ... 118

... 118

BÀI 5 ... 131

CÁC M CH NG D NG DÙNG BJTẠ Ứ Ụ ... 131

5.1. M CH DAO Đ NG Ạ Ộ ... 132

5.1.1. Đ c đi m chungặ ể ... 132

5.1.2. M ch dao đ ng t o xung vuôngạ ộ ạ ... 132

5.1.3. M ch dao đ ng d ch pha ạ ộ ị ... 137

5.1.4. M ch dao đ ng t o xung tam giácạ ộ ạ ... 143

5.1.5. M ch dao đ ng dùng th ch anhạ ộ ạ ... 145

5.2. M CH XÉNẠ ... 146

5.2.1. M ch xén trênạ ... 146

5.2.2. M ch xén dạ ưới ... 146

5.2.2. M ch xén 2 m c đ c l p ạ ứ ộ ậ ... 147

5.2.3. M ch ghim đi n ápạ ệ ... 148

5.3. M CH N ÁPẠ Ổ ... 154

5.3.1. Đ c đi m chungặ ể ... 154

5.3.2. M ch n áp tham sạ ổ ố ... 154

5.3.3. M ch n áp h i ti pạ ổ ồ ế ... 155

TÀI LI U THAM KH OỆ Ả ... 163

BÀI 1

CÁC KHÁI NI M C B NỆ Ơ Ả
M c tiêuụ :

Sau khi h c xong sinh viên ( h c sinh ) ph i: ọ ọ ả

+ Trình bày được khái ni m và đ c đi m c a v t li u d n đi n, v t li uệ ặ ể ủ ậ ệ ẫ ệ ậ ệ
cách đi n.ệ

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

+ Phân tích được dịng đi n trong các mơi trệ ường: Kim lo i, trong ch tạ ấ
l ng, ch t đi n phân, trong chân không, trong ch t bán d n.ỏ ấ ệ ấ ẫ

+ Thông qua bài h c làm c s cho vi c phân tích nguyên lý làm vi c cọ ơ ở ệ ệ ủa
các m ch đi n t .ạ ệ ử

1.1. V T LI U D N ĐI N VÀ CÁCH ĐI N Ậ Ệ Ẫ Ệ Ệ
1.1.1. V t li u d n đi nậ ệ ẫ ệ

1/ Khái ni m ệ

V t li u d n đi n lậ ệ ẫ ệ à v t li u mà tr ng thái bình thậ ệ ở ạ ường có các đi n tích t doệ ự
(l p ngồi cùng có 1 hay 2 electron).ớ

V t li u d n đi n đ t trong môi trậ ệ ẫ ệ ặ ường đi n tích các electron t do s chuy nệ ự ẽ ể
đ ng theo hộ ướng nh t đ nh c a trấ ị ủ ường và t o thành dòng đi n.ạ ệ

V t li u d n đi n t n t i các th r n, l ng, khí. Đó là kim lo i, h p kim hayậ ệ ẫ ệ ồ ạ ở ể ắ ỏ ạ ợ

phi kim, ví d : than, graphit. ụ

2/ Nh ng v t li u d n đi n thữ ậ ệ ẫ ệ ường dùng

+ Đ ng đ hay đ ng k thu t: D n đi n t t. Đi n tr su t ồ ỏ ồ ỹ ậ ẫ ệ ố ệ ở ấ ρ = 0,0175 Ωmm2/m, 
h s nhi t α = 0,004, nhi t đ nóng ch y là 1080ệ ố ệ ệ ộ ả 0C, t tr ng là 8,9. Đ ng đỉ ọ ồ ược dùng
làm dây d n, m ch in trong các máy. Dây d n có th là đ n (1 s i) ho c nhi u s iẫ ạ ẫ ể ơ ợ ặ ề ợ
(dây m m thề ường g i là dây xúp) b c trong v cách đi n. Dây đ ng ph m t l pọ ọ ỏ ệ ồ ủ ộ ớ
men cách đi n (quen g i là dây ê may) dùng đ qu n các cu n c m ho c các cu nệ ọ ể ấ ộ ả ặ ộ
bi n áp.ế

+ Đ ng thau: Là h p kim c a đ ng và k m. Đ ng thau dùng làm các lá ti p xúc,ồ ợ ủ ồ ẽ ồ ế
các c u n i dây.ầ ố

+ Nhôm: D n đi n khá t t, ẫ ệ ố ρ = 0,028 Ωmm2/m, α = 0,0049, nhi t đ nóng ch yệ ộ ả 
6600C. Nhôm nh h n đ ng và đ b n c h c kém đ ng. Trong khơng khí nhơm bẹ ơ ồ ộ ề ơ ọ ồ ị 
ơxi hóa nhanh t o thành l p ơxit nhơm m t ngồi b o v cho nhôm không b ti pạ ớ ở ặ ả ệ ị ế
t c ăn mịn.ụ

Nhơm dùng làm dây d n đi n nh , r ti n h n đ ng. Lá nhôm dùng làm các vẫ ệ ẹ ẻ ề ơ ồ ỏ
b c kim, làm t xoay, làm các t m t a nhi t cho tranzitor công su t l n. Lá nhômọ ụ ấ ỏ ệ ấ ớ
m ng còn dùng làm b n c c c a t đi n gi y và t hóa h c.ỏ ả ự ủ ụ ệ ấ ụ ọ

</div>