Bài giảng pháp luật - Nhà nước

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Nhà n</b>

<b>ướ</b>

<b>c</b>

<b> - ngu n g c</b>

<b>ồ</b>

<b>ố</b>

Nhà nước, hi u theo nghĩa pháp lu t, là m t t ch c xã h i đ c bi t c a quy n l c chính tr để ậ ộ ổ ứ ộ ặ ệ ủ ề ự ị ược giai c p th ngấ ố
tr thành l p nh m th c hi n quy n l c chính tr c a mình. Nhà nị ậ ằ ự ệ ề ự ị ủ ước vì th mang b n ch t giai c p. Nhà nế ả ấ ấ ướ c
xu t hi n k t khi xã h i loài ngấ ệ ể ừ ộ ườ ịi b phân chia thành nh ng l c lữ ự ượng giai c p đ i kháng nhau; nhà nấ ố ước là
b máy do l c lộ ự ượng n m quy n th ng tr (kinh t , chính tr , xã h i) thành l p nên, nh m m c đích đi u khi n,ắ ề ố ị ế ị ộ ậ ằ ụ ề ể
ch huy toàn b ho t đ ng c a xã h i trong m t qu c gia, trong đó ch y u đ b o v các quy n l i c a l cỉ ộ ạ ộ ủ ộ ộ ố ủ ế ể ả ệ ề ợ ủ ự
lượng th ng tr . Th c ch t, nhà nố ị ự ấ ước là s n ph m c a cu c đ u tranh giai c p.ả ẩ ủ ộ ấ ấ

<b>B n ch t c a nhà n</b>

<b>ả</b>

<b>ấ ủ</b>

<b>ướ</b>

<b>c</b>

Nhà nước mang b n ch t giai c p. Nhà nả ấ ấ ước ch ra đ i t khi xã h i phân chia giai c p. Giai c p nào thì nhàỉ ờ ừ ộ ấ ấ

nước đó. Do trong xã h i nguyên th y khơng có phân chia giai c p, nên trong xã h i ngun th y khơng có Nhàộ ủ ấ ộ ủ

nước. Cho đ n nay, đã có 4 lo i Nhà nế ạ ước được hình thành do 4 giai c p tấ ương ng thành l p ra: Nhà nứ ậ ước chủ
nô, Nhà nước phong ki n, Nhà nế ướ ư ảc t s n, Nhà nước vô s n (Nhà nả ước xã h i ch nghĩa). Nhà nộ ủ ước được giai
c p th ng tr thành l p đ duy trì s th ng tr c a giai c p mình, đ làm ngấ ố ị ậ ể ự ố ị ủ ấ ể ườ ại đ i di n cho giai c p mình, b oệ ấ ả
v l i ích c a giai c p mình.ệ ợ ủ ấ

<b>Đ c tr ng c a nhà n</b>

<b>ặ</b>

<b>ư</b>

<b>ủ</b>

<b>ướ</b>

<b>c</b>

Nhà nước có nh ng đ c đi m sau:ữ ặ ể

• Nhà nước có quy n xây d ng, sáng t o pháp lu t và có quy n đi u ch nh m i quan h xã h i b ng pháp lu t.ề ự ạ ậ ề ề ỉ ọ ệ ộ ằ ậ
• Nhà nước có quy n ban hành các s c thu và thu thu .ề ắ ế ế

• Nhà nước có quy n phân chia lãnh th thành các đ n v hành chính.ề ổ ơ ị

• Nhà nước có quy n l c chính tr cơng c ng đ c bi t; có b máy cề ự ị ộ ặ ệ ộ ưỡng ch , qu n lí nh ng công vi c chung c aế ả ữ ệ ủ
xã

h i.ộ

<b>Ch c năng c a nhà n</b>

<b>ứ</b>

<b>ủ</b>

<b>ướ</b>

<b>c</b>

• Ban hành pháp lu t và văn b n dậ ả ưới lu t;ậ

• Ban hành các chính sách kinh t vĩ mơ, đi u ti t, đi u ph i các chính sách kinh t - xã h i;ế ề ế ề ố ế ộ

• Đ u t , cung c p s n ph m, d ch v xã h i c b n (c p phép, ki m d ch, ki m đ nh, giám sát, ki m tra, v.v...);ầ ư ấ ả ẩ ị ụ ộ ơ ả ấ ể ị ể ị ể
• Gi i quy t các v n đ xã h i (ngả ế ấ ề ộ ười già, tr em, ngẻ ười tàn t t, v.v...);ậ

• B o v mơi trả ệ ường, giao thơng, phịng ch ng thiên tai, bão l t, v.v...ố ụ

<b>Nhà n</b>

<b>ướ</b>

<b>c xã h i ch nghĩa</b>

<b>ộ</b>

<b>ủ</b>

- Là t ch c mà thơng qua đó, Đ ng c a giai c p công nhân th c hi n vai trò lãnh đ o c a mình đ i v i tồn xãổ ứ ả ủ ấ ự ệ ạ ủ ố ớ
h iộ

- Là m t t ch c chính tr thu c ki n trúc thộ ổ ứ ị ộ ế ượng t ng d a trên c s kinh t c a CNXHầ ự ơ ở ế ủ

- Là m t nhà nộ ước ki u m i, thay th nhà nể ớ ế ướ ư ảc t s n nh k t qu c a cu c cách m ng XHCNờ ế ả ủ ộ ạ
- Là hình th c chun chính vơ s n đứ ả ược th c hi n trong th i kỳ quá đ lên CNXHự ệ ờ ộ

<b>T b n ch nghĩa v i xã h i ch nghĩa</b>

<b>ư ả</b>

<b>ủ</b>

<b>ớ</b>

<b>ộ</b>

<b>ủ</b>

<i><b>Khác nhau</b><b> : </b></i>

T b n ch nghĩaư ả ủ Xã h i ch nghĩaộ ủ

L c lự ượng s n xu t th pả ấ ấ L c lự ượng s n xu t caoả ấ

Ch đ t h u v tài li u s n xu t ch y uế ộ ư ữ ề ệ ả ấ ủ ế Ch đ công h u v tài li u s n xu t ch y uế ộ ữ ề ệ ả ấ ủ ế

B t bình đ ng gi a các giai c pấ ẳ ữ ấ Bình đ ng gi a các giai c pẳ ữ ấ

Áp b c bóc l t s c lao đ ngứ ộ ứ ộ

Nhà nướ ư ảc t s n Nhà nước chun chính vơ s nả

Xã h i con ngộ ười phát tri n phi n di nể ế ệ Xã h i con ngộ ười phát tri n tồn di nể ệ

<i><b>Gi ng nhau:</b><b>ố</b></i>

<b>Tính u vi t c a xhcn</b>

<b>ư</b>

<b>ệ ủ</b>

(1) M c tiêu cao nh t c a CNXH là gi i phóng con ngụ ấ ủ ả ười kh i m i ách bóc l t v kinh t và nơ d ch v tinhỏ ọ ộ ề ế ị ề
th n, t o đi u ki n cho con ngầ ạ ề ệ ười phát tri n toàn di n;ể ệ

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

(3) CNXH là t ng bừ ước xóa b ch đ t h u t b n ch nghĩa, thi t l p ch đ công h u v t li u s n xu t;ỏ ế ộ ư ữ ư ả ủ ế ậ ế ộ ữ ề ư ệ ả ấ
(4) CNXH t o ra cách t ch c lao đ ng và k lu t lao d ng m i v i năng su t cao;ạ ổ ứ ộ ỷ ậ ộ ớ ớ ấ

(5) CNXH th c hi n nguyên t c phân ph i theo lao đ ng;ự ệ ắ ố ộ

(6) Nhà nước trong CNXH là nhà nước dân ch ki u m i, th hi n b n ch t giai c p công nhân, đ i bi u cho l iủ ể ớ ể ệ ả ấ ấ ạ ể ợ
ích, quy n l c và ý chí c a nhân dân lao đ ng;ề ự ủ ộ

(7) Trong xã h i xã h i ch nghĩa (XHCN), các quan h giai c p - dân t c - qu c t độ ộ ủ ệ ấ ộ ố ế ược gi i quy t phù h p, k tả ế ợ ế
h p l i ích giai c p - dân t c v i ch nghĩa qu c t trong sáng;ợ ợ ấ ộ ớ ủ ố ế

<b>Nhà n</b>

<b>ướ</b>

<b>c Vi t Nam</b>

<b>ệ</b>

Nhà nước C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam, theo Hi n pháp năm 1992 (đã độ ộ ủ ệ ế ượ ửc s a đ i, b sung vào nămổ ổ
2001), là m t Nhà nộ ước pháp quy n xã h i ch nghĩa (Đi u 2, Hi n pháp). Đây là s k t h p c a hai ki u Nhàề ộ ủ ề ế ự ế ợ ủ ể
nước: Nhà nước xã h i ch nghĩa và Nhà nộ ủ ước pháp quy n.ề

<b>B n ch t</b>

<b>ả</b>

<b>ấ</b>

Do là Nhà nước pháp quy n, nên Nhà nề ước C ng hòa Xã h i ch nghĩa Vi t Nam mang các b n ch t chung c aộ ộ ủ ệ ả ấ ủ

Nhà nước pháp quy n, đó là:ề

• Các c quan Nhà nơ ước được thi t k , ho t đ ng trên c s pháp lu t. B n thân Nhà nế ế ạ ộ ơ ở ậ ả ước đ t mình trong khnặ
kh pháp lu t. Hi n pháp Vi t Nam năm 1992 (đã đổ ậ ế ệ ượ ửc s a đ i, b sung năm 2001) có quy đ nh rõ đ a v pháp lý,ổ ổ ị ị ị
ch c năng, th m quy n c a các c quan Nhà nứ ẩ ề ủ ơ ước bao g m Qu c h i (chồ ố ộ ương VI Hi n pháp, Lu t T ch cế ậ ổ ứ
Qu c h i Vi t Nam), Ch t ch nố ộ ệ ủ ị ước (chương VII Hi n pháp), Chính ph (chế ủ ương VIII Hi n pháp, Lu t T ch cế ậ ổ ứ

Chính ph ), Tịa án nhân dân và Vi n ki m sát nhân dân (chủ ệ ể ương X Hi n pháp, Lu t T ch c Tòa án nhân dân,ế ậ ổ ứ

Lu t T ch c Vi n ki m sát nhân dân), y ban nhân dân và H i đ ng nhân dân (chậ ổ ứ ệ ể Ủ ộ ồ ương IX Hi n pháp, Lu t Tế ậ ổ
ch c H i đ ng nhân dân và y ban nhân dân). Đ i v i các B , c quan ngang B , c quan tr c thu c Chính ph ,ứ ộ ồ Ủ ố ớ ộ ơ ộ ơ ự ộ ủ
ban qu nả

lý các khu kinh t , thì có các Ngh đ nh c a Chính ph quy đ nh v ch c năng, nhi m v , quy n h n và c c u tế ị ị ủ ủ ị ề ứ ệ ụ ề ạ ơ ấ ổ
ch c c a h .ứ ủ ọ

Nhà nước mang b n ch t giai c p, là t ch c đ th c hi n quy n l c chính tr c a giai c p th ng tr . Cho đ nả ấ ấ ổ ứ ể ự ệ ề ự ị ủ ấ ố ị ế
nay đã có các ki u Nhà nể ước ch nô, Nhà nủ ước phong ki n, Nhà nế ướ ư ảc t s n, Nhà nước xã h i ch nghĩa. Nhàộ ủ
nước C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam là ki u Nhà nộ ộ ủ ệ ể ước xã h i ch nghĩa, th hi n :ộ ủ ể ệ ở

• Nhà nước do Đ ng C ng s n Vi t Nam lãnh đ o. Đ ng C ng s n Vi t Nam lãnh đ o Nhà nả ộ ả ệ ạ ả ộ ả ệ ạ ước Vi t Namệ
thông qua quy t đ nh các ch trế ị ủ ương, đường l i và thông qua vi c đ a đ ng viên c a mình vào n m gi các ch cố ệ ư ả ủ ắ ữ ứ
danh quan tr ng c a Nhà nọ ủ ước.

Các b n ch t khác c a Nhà nả ấ ủ ước C ng hòa xã h i ch nghĩa Vi t Nam là:ộ ộ ủ ệ

• Khơng có s phân chia gi a 3 ngành l p pháp, hành pháp, và t pháp, mà là s phân cơng có ph i h p gi a 3ự ữ ậ ư ự ố ợ ữ
ngành này.

• Là Nhà nước đ n nh t và t p quy n: Vi t Nam ch có m t Hi n pháp chung. Các đ a phơ ấ ậ ề Ở ệ ỉ ộ ế ị ương khơng có
quy n l p hi n và l p pháp mà ch có quy n l p quy. y ban nhân dân các c p ch u s ch đ o c a y ban nhânề ậ ế ậ ỉ ề ậ Ủ ấ ị ự ỉ ạ ủ Ủ
dân c p trên và c a Chính ph .ấ ủ ủ

Ngồi ra, theo Hi n pháp, Nhà nế ước Vi t Nam cịn có b n ch t sau:ệ ả ấ

• Nhà nướ ủc c a dân, do dân và vì dân.

<b>B máy Nhà n</b>

<b>ộ</b>

<b>ướ</b>

<b>c</b>

Nhà nước Vi t Nam là h th ng 4 c quan. Đó là:ệ ệ ố ơ

• Các c quan quy n l c (c quan l p pháp): Qu c h i, H i đ ng Nhân dân.ơ ề ự ơ ậ ố ộ ộ ồ

• Các c quan hành chính (c quan hành pháp): Chính ph , các B , c quan ngang B , c quan tr c thu c Chínhơ ơ ủ ộ ơ ộ ơ ự ộ
ph , y ban Nhân dân.ủ Ủ

• H th ng c quan xét x :Tịa án nhân dân t i cao và Tồ án nhân dân đ a phệ ố ơ ử ố ị ương.

</div>

<!--links-->