Nghiên cứu mở cửa và hội nhập quốc tế ở Nhật Bản.

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (261.82 KB, 4 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

». »

NGHIEN ClAJ m CITA VA HOI NHAP QUOC TE 0 NHAT BAN

NGUYIN DUY DONG*

J ^ h a n tich tien trinh hien dai hoa cua

JL Nhat Ban ciing nhu nhirng ddng

gop ciia Khoa hgc xa hdi (KHXH) nude nay
cho thay: van d l khdng phai la cd d n thilt
phai md ciia hdi nhap qudc te hay khdng ma
dieu quan trgng lam the nao de dat dugc muc
dich dd mdt each hieu qua nhat. Day cung la
nhiing ndi dung chu yeu ma gidi KHXH
Nhat Ban tap trung nghien cim. Tren thue te
khi de cap den ndi dung nay khdng chi di
sau vao tim kiem nhirng co hdi trong md ciia
va hdi nhap nham phuc vu cho cdng cugc
phat trien dat nude ma nd dung den rat nhieu
van de can phai giai quyet: tir each thiic tiep
thu tinh hoa nhan loai, dao tao bdi dudng ddi
ngu can bd, md hinh td chiic quan ly...den y
thirc he, dac diem xa hdi, qudc te boa, vai trd
ciia Nhat Ban trong khu vuc va tren the
gidi... D I lam sang td nhirng van de tren,
KHXH d Nhat Ban khdng chi dugc quan
tam tao dilu kien ve mat vat chat, con ngudi
ma hg dugc tu do trao ddi y kien trong mdi
trudng hgc thuat dan chii va cdng khai. Tren

thirc tl da tirng tdn tai nhirng cudc tranh luan
kha quylt liet va ciing khdng thilu cac quan
dilm kha khac biet, tham chi trai ngugc nhau
dugc ban luan rdng rai. Dilu quan trgng nhat
la, dil tin tai cac each tilp can va each nhin
nhan khac nhau, song dIu tap trung cho mdt
muc tieu lam sang rd ban chit cac van de
ciia khoa hgc va thue tien, tir dd cd cac kien
nghj cho nha nude va cac co quan co lien
quan. Thdng qua cac nghien cim ca nhan, tap

the, boat ddng ciia cac hdi ddng khoa hgc...
hang loat cae van de dat ra ciia dat nude da
dugc dua ra thao luan sdi ndi. Trong bai viet
nay xin dugc neu len mdt sd ndi dung lien
quan den md ciia, hdi nhap qudc te ma gidi
KHXH Nhat Ban da da tap trung ban luan.

1. Tap trung lam rd ndi dung hien dgi 
hoa va qudc te hoa cua Nhat Ban

Ve thdi diem bien dai boa (HDH), quoc te
hoa (QTH) phan Idn cac ket qua nghien ciiu
ciia gidi KHXH deu cho rang: ndi dung nay
da dugc bat dau tir nam 1868, thdi ky Minh
Tri Duy tan. Tuy nhien, khdng it y kien lai
coi cudi thdi Edo da cd sir chuan bi cho van
dl HDH va QTH. Dii dugc ban luan tir lau,
song ngay ca khai niem qudc te boa la gi van
con nhieu kien giai khac nhau. Van de QTH

lai dugc rd len tir nam 1980 den nay khi ma
Nhat Ban da trd thanh cudng qudc kinh te va
mong mudn cd dia vj chinh tri tren trudng
qudc te. Trong khi dd nhieu ITnh vuc kinh te
cua Nhat Ban vln cdn bi phe phan la bao hd
qua nhilu va khong md cOra hdi nhap day dii.
Dilu dd cung cd nghTa la Nhat Ban chua
thue sir boa nhap va van cdn cham tre trong
cac vln dl qudc te, nhat la khi mdi trudng
xung quanh da thay ddi kha nhanh chdng.
Xung quanh quan niem ve QTH ndi len hai
loai y kien khac nhau:

Mot Id, coi cac quan he anh hudng tac

dung lln nhau mang tinh qudc te, cac gia trj
va phuang thiic qudc te mang tinh phd bien
dugc hap thu, tieu hoa chuyen hoa thanh
nhan t l van boa cua dan tdc minh. Day la

* Ph6 giio su. Tid'n sT, Vifin NghiSn curu D6ng Nam A

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Nghien cicu khoa hgc

hien tugng va khuynh hudng khach quan.
(Giao su Sigiyama Kyo, Giao su Kikuy
Reiji). Vi the, qudc tl boa la khai niem mang
"y nghTa va sau sic lau dai" va " tit ca cac
qudc gia thudng xuyen phai ddi dien trong
Ijch sir".^'^

Hai Id, qudc te hoa chinh la chi ra su

"chuyen hudng md cua ra ben ngoai, khiln
ngudi Nhat Ban nd lire tu ddi mdi de cd
nang lire boat ddng, lam viec d nude ngoai",
" khoan dung vdi cac nen van boa khac, tich
cue cdng hien cho the gidi".^^^

Dil "ham nghTa qudc te boa vd ciing mo
hd, mdi ngudi deu cd each giai thich khac
nhau"*^', song diem chung hg deu thira nhan
la QTH gan lien vdi md cua va hdi nhap, bet
siic d n thiet vdi Nhat Ban va "khdng phai
nguyen nhan ben trong ma chinh la ket qua
tac dung cua ap lire ben ngoai da thiic tinh y
thirc qudc tl boa cua ngudi Nhat".*'*^ Qudc te
boa gdm ca qudc te boa hudng ndi (qudc te
boa bi ddng) va qudc te boa hudng ngoai
(qudc tl boa chu ddng). DT nhien, d mdi giai
doan hoan canh dieu kien va ndi dung QTH
cd sir khac biet va miic do each thiic irng xii,
ddi phd cd khac nhau. Thdi gian gan day,
gidi KHXH Nhat Ban dang tranh luan nhieu
vl cac ITnh vuc qudc te boa, trong dd nhan
manh din "Qudc tl hoa van hoa" va chii y
din vai trd "qudc gia qudc tl" ciia Nhat Ban.
Nhirng kit qua nghien ciiu vl HDH va QTH
ma cac nha khoa hgc Nhat Ban nit ra la: hai
ndi dung nay cd quan he chat che vdi nhau

va thue te van ddng va phat trien cua xa hdi
Nhat Ban da minh chiing rat rd dieu dd.

2. Nghien ciru dgc diem xa hdi vd con 
ngir&i Nhat Bdn trong qua trinh ma cita va 
hdi nhap.

Phan tich va lam rd nhirng dac diem xa
hdi va con ngudi cua dan tdc minh la dieu
hit siic d n thiet va ciing la nhiem vu ciia
KHXH ciia bit cir nude nao. Vdi Nhat Ban
ndi dung nay cang trd nen quan trgng ban,
khi ma qudc gia nay gat hai dugc nhieu
thanh cdng, song ciing phai chju dung khdng
it nhiing hau qua cay dang, nhat la sir buy
hoai dlt nude sau Chien tranh The gidi lan
thii hai. Ly giai nguyen nhan chinh dan tdi
tham hoa tren, cac nha KHXH Nhat Ban cho
rang: dii da la nude de qudc, song "xa hgi
Nhat Ban van mang nang tinh lac hau bdi
cac quan he xa hdi phong kien"^^\ hoac hgc
gia Yamada Moritaro da ggi la "chii nghTa
de qudc mang nang tinh chat quan sir va
phong kiln". Hon the niia, nhu Giao su
Otsuka Hisao coi "day la mdt xa hdi lac hau
cd tinh chit "Chau A" va nhiem vu cua gidi
khoa hgc xa hdi la gdp phan vao viec xoa bd
tinh lac hau hoac tinh Chau A ciia xa hgi
Nhat Ban". Trong xa hdi dd, ban than ca

cau va nguyen ly gia dinh ciing cd su khac
biet, nhu nha xa hdi hgc Kawashima
Kakenobu khang dinh "hoan toan ddi lap
nguyen ly cua xa hdi hien dai".^^^ DT nhien,
khdng it y kien khdng ddng tinh vdi quan
diem tren, trong dd cd hai hgc gia ndi tieng
Takeuchi Yoshimi va Eguchi Bukuro, tham
chi y kien cua Takeuchi hoan toan ngugc
ban vdi each nhin chung ciia gidi KHXH luc

' " Yano Chosoicu: Y nghla cita qudc ti hod: Hiep hoi xuat 
ban quang ba, Nhat Ban, 1996, trang 160.

'-' Bao Asahi Shimbun ngay 1-1-1987.

'^' Hoang Dai Tue: Khao sdt lich sir qudc te hod cua Nhat

Bdn, T/C NCNB s6 4-1996 trang 28.

' " Nhu trich din (3), Tr. 28

*'' Furuta Motoo; Giai Khoa hoc xa hoi Nhat Bdn vai ddc

diim xa hoi Nhat Bdn, T/C NCNB s6 4 thdng 12 nSm

1997, Tr.3.

'*' Nhu trich din (5), Tr.4

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Nghien cicu khoa hgc

biy gid khi de xuat thuyet ''Chau A tien

tien'".

Sau thdi ky tai thiet thanh cdng Nhat Ban
bude vao giai doan tang trudng nhanh va trd
thanh qudc gia dau tien cua Chau A dugc coi
la "sieu cudng kinh te". Ciing chinh trong
thdi ky nay cac nude Chau A ciing da vuan
len khong chi vl kinh te ma ca chinh tri va
trd thanh khu vuc nang ddng ciia the gidi.
Vao thdi dilm dd, trong gidi KHXH Nhat
Ban da diln ra cudc tranh luan sdi ndi va
khong kem phIn gay gat vl con dudng phat
triln ciia Nhat Ban va Chau A. Dii each tiep
can va ly le khac nhau, song ve co ban co hai
xu hudng chinh: Mot Id, " nhan manh tiem 
nang phat triln cua xa hdi Nhat Ban va coi
Nhat Ban la mdt xa hdi gidng nhu "Chau
Au" trong dja ban Chau A". Hai la, chii y 
den ''Chau A tien tiin" va dl xult khai niem 
" khu vuc" dl giai thich qua trinh lich sir can
dai Ddng A."'^'. Rd rang, gidi KHXH da
nhin manh din dac dilm, ban sic rieng ciia
xa hgi Chau A va rIt coi trgng ylu td quIc tl
va khu vuc, nhlt la khi nhat Ban gin bd chat
che ban vdi Chau A.

Tir cudi nhumg nam 1970 din nay, tinh

hinh khu vuc cung nhu ciia Nhat Ban da
thay ddi kha manh me. Dilu dd da tac ddng
din Nhat Ban, trong dd cd gidi KHXH. Vi
thi, trong bdi canh mdi d n thilt phai nhin
nhan xem xet lai dac dilm con ngudi, xa hgi
Nhat Ban va con dudng phat triln cua qudc
gia nay. Khac vdi cac giai doan trudc, d thdi
ky nay gidi hgc gia Nhat Ban cd gang chirng
minh con dudng phat triln cua Nhat Ban la
con dudng rieng, hoan toan khac vdi phuang
Tay. Vi thi, quan niem vl hien dai boa, ve

''• Xem them- Funita Motoo: Giai Khoa hQcxahpi Nhgl

Bdn vai dgc diim xa hpi Nhgl Ban, T/C NCNB so 4 thdng

12 nam !997,Tr.5-7.

vai trd ciia Chau A (cong nghe, thuang
mai...) trudc day va hien nay deu cd sir khac
biet va trong dd md hinh Nhat Ban dugc coi
la dien hinh ciia "Chau A tien tien ". Quan 
diem tren da dugc the hien rat ro trong cac
cdng trinh cua Murakami Tairyo, Kumon
Shunpei va Sato Sezaburo, Kawakatsu
Heita, Hayami you...Khdng chi ban ve md
hinh Nhat Ban gan lien vdi Chau A, ma "bdn

chdt nguai Nhat Ban'' ciing la chii de dugc

ban luan kha sdi noi. Theo thdng ke cua
Vien Nomura thi tir 1946-1978 d Nhat Ban
CO ban 700 cdng trinh viet ve van de nay va
khoang 60% la nhirng nam 1970 va dinh cao
la 1976-1978. Rd rang, sir phat triln kinh te
va biln ddi xa hdi trong bdi canh mdi ddi hdi
gidi KHXH phai xem xet lai nhieu van de va
dilu khdng thi phii nhan la ylu tl md cira
hgi nhap quIc tl sau rgng da la nhan td quan
trgng tac ddng din xu hudng, nhu cau
nghien ciru nhirng vln dl co ban, thdi sir ciia
dat nude.

3. Tiip tuc nghien ciru md hinh phat 
triin cua ddt nu&c vd vai tro cua Nhat Bdn 
trong bdi cdnh qudc ti m&i.

Hien dai boa, md cira hgi nhap qudc te
cung chinh la qua trinh ngudi Nhat di tim
kiim md hinh phat triln cua minh ndi chung,
kinh tl xa hdi ndi rieng. Dilu ma ngudi Nhat
da thira nhan la Nhat Ban da khdng cd chu
thuylt phat triln va dilu dd cang bde Id rd
khi bude vao thi ky mdi, khi ma md hinh cu
da khong cdn sire sdng. Qua vay, ngudi ta
ndi kha nhilu vl dilu ky dieu ciia kinh tl
Nhat Ban thdi ky tang trudng cao vdi md
hinh phat triln va quan ly dly hieu qua. Dd
la md hinh quan ly mang sic thai rieng cua
Nhat Ban la sir kit hgp, pha trgn giu:a truyen

thing va hien dai. CJ md hinh dd 3 tru cot
chinh: chi do lam viec suit ddi, lucmg theo

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Nghien cicu khoa hgc

tham nien va cdng doan trong nha, thue su
da tao nen sir ddc dao va la nguyen nhan lam
nen sir thin ky Nhat Ban sudt nhilu thap ky
qua. Tham chi, md hinh tren da lan toa va d
cac miic do each thiic khac nhau ma khdng it
cac qudc gia lanh thd trong khu vuc da van
dung hgc tap thanh cdng. Tuy nhien, trong
bdi canh hdi nhap mdi, md hinh phat triln
ciia Nhat Ban, phong each quan ly ... da bde
Id nhieu bat cap va ngay cang td ra khdng
phii hgp. Vi the, ngudi Nhat va gidi KHXH
dang cd gang tim tdi de tim kiem nhiing triet
ly phat trien mdi, lam rd dien mao trong
nude va qudc te de tiep tuc lira chgn con
dudng phii hgp cho dan tdc. Dac biet phan
tich lam rd vi the cua nude Nhat hien nay,
vai trd cua Nhat Ban trong khu vuc va tren
the gidi dang ddi hdi cac nha nghien ciiu
KHXH nude nay dIu tu nhieu cdng nghien
ciru. Nude Nhat se lam gi trong tuong lai?
Cau tra Idi nay theo Nakasone: "Ddi vdi
chiing ta thi dilu chii ylu la sap xep lai dien
mao va linh hdn td qudc" hay sap xep lai he
thing cac gia tri va lam cho he thdng ay trd
thanh CO sd cudc sdng ciia chiing ta, boat

ddng cua chiing trong the ky XXI".^^'

Ket luan

Cd thi khing dinh ring: KHXH Nhat Ban
da ddng hanh ciing vdi sir phat triln ciia dan
tdc va cd nhilu ddng vao sir phdn vinh ciia
quoc gia nay. Tinh thirc tl, lam viec cd hieu
qua cao cua ngudi Nhat ndi chung, KHXH
ndi rieng da thi hien rIt rd trong boat ddng
nghien ciiu KHXH, nhlt la trong tien trinh
md ciia hdi nhap qudc tl. Trong qua trinh
dd, KHXH khdng chi tap trung lam rd nhumg
ndi dung thdi sir d n thiet ciia dat nude ndi

chung, md cira va hdi nhap ndi rieng, ma cdn
chii trgng nghien ciiu nhirng van de truyen
thdng va tuomg lai. Hon the nira, dd ciing
chinh la co hdi dl KHXH tu ddi mdi md
ciia, hdi nhap va nang cao nang lire cua
chinh minh.

Nhiing kinh nghiem cua KHXH Nhat Ban
vl nghien ciiu md ciia hdi nhap trudc day va
hien nay nhu da trinh bay tren day, thiet nghT
se la nhiing kinh nghiem quy de chiing ta
tham khao, nhlt la trong bdi canh mdi khi
Viet Nam ( trong dd cd KHXH) md cira va
hdi nhap qudc tl ngay cang sau rdng born.

TAI LIEU THAM KHAO

1. Bao Asahi Shimbun ngay 1-1-1987.

2. Furuta Motoo, Giai Khoa hoc xd hoi Nhat

Bdn vai dgc diem xd hoi Nhat Bdn, T/C NCNB

so 4 thang 12 nam 1997.

3. Hoang Dai Tue, Khao sdt lich sir qudc te

hod cua Nhat Bdn, T/C NCNB sl 4-1996

4. laxuhico Nakasone, Chien luge quoc gia

ciia Nhat Bdn trong thi ky 21, Nxb Thong tan,

trang 346.

5. Japan Almanac 2004.

6. NguyIn Quoc Hiing (chu bien), Lich sir