Tải Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi để làm nổi bật cảm hứng về đất nước của nhà thơ - Dàn ý + bài phân tích Ngữ văn 12

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Đề bài: Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi để làm nổi bật</b>
<b>cảm hứng về đất nước của nhà thơ Ngữ văn 12</b>

<b>Dàn ý chi tiết</b>
<b>A. Mở bài</b>

- Đây là một bài thơ hay của Nguyễn Đình Thi và của thơ ca kháng chiến
chống thực dân Pháp.

- Đoạn thơ mở đầu bài thơ Đất nước đánh giá là hay nhất bài thơ vì biểu lộ cảm
xúc trực tiếp về một mùa thu mới đang tới trên quê hương.

<b>B. Thân bài</b>

- Đoạn thơ nguyên là những mảng của hai bài thơ khác nhau nối lại với sự điều
chỉnh và sửa chữa chút ít.

- Mở đầu, nhà thơ gợi lại hình ảnh của một “mùa thu đã xa” với khơng khí “xao
xác” và hình ảnh “người ra đi” lặng lẽ. Nỗi xao xác bâng khuâng là âm điệu
chính của câu đầu này.

- Tiếp theo, tác giả bộc lộ niềm vui giao hòa giữa lòng người và vật khi chứng
kiến “mùa thu nay” đầy âm điệu háo hức

- Mùa thu của đất trời giải phóng. Hai chữ “vui nghe” khơng chỉ diễn tả một
trạng thái tình cảm nhận thời mà cịn nói rõ cách nghe hay là một cách nhận
thức mới của nhà thơ về cuộc đời.

- Từ niềm vui nói trên, đoạn thơ chuyển ý rất tự nhiên nhấn mạnh ý thức sở
hữu của cái ta cộng đồng với non nước mình, mặt khác, bộc lộ cảm xúc tự hào
và sung sướng của nhà thơ trước vẻ đẹp đắm say của Tổ quốc.

- Phần cuối của đoạn thơ dẫn người đọc vào mạch suy tư về truyền thống anh
hùng của đất nước, ở đây xuất hiện một định nghĩa rất thơ và cũng rất Nguyễn
Đình Thi về Tổ quốc Việt Nam.

<b>C, Kết bài</b>

- Trong bài thơ “Đất nước” dường như cảm hứng thời đại đã hòa quyện với
cảm hứng lịch sử trong một niềm xúc động thơ đẹp đẽ như vậy.

<b>Bài làm</b>

Có lẽ khơng có một nhà thơ nào trên thế gian này, trở thành một nhà thơ chân
chính mà lại khơng có một vần thơ, một bài thơ viết về đất nước, về quê hương.
Bởi vì đất nước là nguồn cảm hứng vơ tận đối với thi sĩ mn đời.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Nguyễn Đình Thi là một nhà thơ viết nhiều về đất nước. Nhưng có lẽ chưa ở
đâu, trong thơ và trong văn của ông, cảm hứng về đất nước lại nổi bật, tập
trung đặc sắc như ở bài thơ Đất nước.

Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi được sáng tác từ năm 1948 đến năm
1955 mới hoàn thành, so với Bên kia sơng Đuống của Hồng Cầm, Đất nước
của Nguyễn Đình Thi ngắn hơn, thế mà Hoàng cầm sáng tác chỉ trong một
đêm, cịn Nguyễn Đình Thi đã viết trong bảy tám năm ròng rã. So sánh như vậy
để thấy cảm hứng về đất nước của hai nhà thơ ngay ở mặt này đã có cái gì rất
khác nhau: Bên kia sơng Đuống là cảm hứng tn tràn, Đất nước là tình cảm
nung nấu:

<i>Những đêm dài hành quân nung nấu</i>

Lần giở lại "tiền sử" của bài thơ và đọc kĩ phần thứ nhất Đất nước, ta càng thấy
rõ đó là một tình cảm nung nấu, nung nấu nỗi nhớ, nung nấu niềm vui, niềm tin
yêu của người làm chủ.

Là một thanh niên sống và hoạt động ở Hà Nội, Nguyễn Đình Thi viết về đất
nước, trước hết là viết về Hà Nội, thủ đô của đất nước, thủ đô của trái tim ông,
Hà Nội với hương sắc xao động long lanh trong nắng gió mùa thu.

<i>Sáng mát trong như sáng năm xưa</i>
<i>Gió thổi mùa thu hương cốm mới</i>

<i>Tôi nhớ những ngày thu đã xa.</i>
<i>Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội</i>

<i>Những phố dài xao xác hơi may</i>
<i>Người ra đi đầu không ngoảnh lại</i>

<i>Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy</i>
<i>Mùa thu nay khác rồi,</i>
<i>Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi</i>

<i>Gió thổi rừng tre phấp phới</i>
<i>Trời thu thay áo mới</i>
<i>Trong biếc nói cười thiết tha...</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Cho nên, chẳng phải chờ đến bốn câu tuyệt tác, ngay từ những địng đầu đã có
cái gì xôn xao, xào xạc trong hồn:

<i>Sáng mát trong như sáng năm xưa</i>
<i>Gió thổi mùa thu hương cốm mới</i>

<i>Tơi nhớ những ngày thu đã xa</i>

Đất nước gắn với nỗi nhớ, nỗi nhớ khởi từ mùa thu, mùa thu "đã xa" được gợi
lại từ "mùa thu nay". Rõ ràng là có hai mùa thu như đang soi chiếu vào nhau
làm cho mỗi phía đều long lanh lấp lánh hơn lên trong tâm hồn thi sĩ. Cái cảm
giác "mát trong" là chung, là muôn thuở đối với mọi mùa thu Việt Nam, mùa
thu Hà Nội. Cái riêng biệt cái "đã xa" đã "khóe rồi" giữa hai mùa thu, cịn lại là
gì? Trong những ngày thu đã xa Hà Nội "mát trong" vẫn "mát trong" vẫn đẹp
và thơ mộng. Nhưng đó là cái đẹp buồn. Phố xá vắng vẻ, xao xác, sân thềm đầy
nắng, đầy lá vàng rơi. Gió heo may mang theo khí lạnh đầu mùa thổi dài theo
những dãy phố cổ vắng người. Có một cái gì buồn, thật trang trọng trong thời
khắc chuyển mùa, thời khắc chia xa.

Mùa thu nay vẫn "mát trong" như "sáng năm xưa" ấy nhưng cũng "đã khác
rồi". Khác rồi bởi cái "Người ra đi đầu không ngoảnh lại" của "những ngày thu
đã xa", giờ đây đã "đứng giữa núi đồi", đúng từ một tầm cao của chiến khu
kháng chiến Việt Bắc để mà "nhớ' mà "nghe". Lịng người đã đổi nên ngọn gió
cũng đổi, âm thanh cũng đổi, sắc hương cũng đổi:

<i>Gió thổi rừng tre phấp phới</i>
<i>Trời thu thay áo mới</i>
<i>Trong biếc nói cười thiết tha.</i>

Đó là cơn gió thổi, sắc áo mới, tiếng nói cười giữa một cuộc hồi sinh.

Có một thay đổi nhỏ trong cách xưng hô ở trên là "tôi nhớ", "tôi đứng vui
nghe". Đến đoạn thơ tiếp theo, đất trời mùa thu lại vang vọng tiếng "nói cười
thiết tha" của "chúng ta".

<i>Trời xanh đây là của chúng ta</i>
<i>Núi rừng đây là của chúng ta</i>

<i>Nước chúng ta...</i>

Mấy chữ "của chúng ta", "chúng ta" ấy vang lên thật rắn rỏi, kiêu hãnh tin yêu,
"chúng ta" tự hào về "nước chúng ta" có chủ quyền, tự hào vì "nước chúng ta"
giàu đẹp rộng lớn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Tự hào vì truyền thống "khơng bao giờ khuất" của cha ơng mình:
<i>Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất</i>

<i>Những buổi ngày xưa vọng nói về</i>

Ở trên, ta nghe một "tiếng nói cười thiết tha" vọng lên đâu đó giữa tầng trời
"trong biếc", ơ đây trong những dòng khép lại phần thứ nhất bài thơ, ta lại nghe
tiếng nói thiêng vọng lên từ lòng đất thiêng mà nhà thơ gọi là "tiếng đất".

Như vậy, cảm hứng về đất nước của Nguyễn Đình Thi trong phần thứ nhất của
bài thơ là niềm vui của người làm chủ. Đó là niềm vui, là nỗi nhớ vừa sâu lắng
vừa náo nức trong lòng, một thứ nỗi niềm vọng trong tâm thức thành một thứ
tiếng nói riêng, "tiếng thu" riêng, nghe mênh mang sâu thẳm: sâu thẳm giữa
bầu trời, sâu thẳm trong lòng đất và sâu thẳm giữa hồn người đi kháng chiến.
Như trên đã nói, Đất nước được Nguyễn Đình Thi sáng tác từ năm 1948 đến
1955 mới hoàn thành. Phần thứ nhất được hoàn thành năm 1948 ("Sáng mát
trong như sáng năm xưa"), ("Đêm mít tinh") phần thứ hai, được viết tiếp từ
1949 đến 1955. Nguyễn Đình Thi hình như chờ cho lịch sử viết xong thiên sử
thi của dân tộc mình, rồi mới theo đó mà viết nốt phần thứ hai này. Có lẽ vì vậy
mà dù thiên về xây dựng những hình ảnh có tính biểu tượng khái qt, lời thơ
vẫn âm vang những tiếng vọng của cuộc sống hào hùng của một đất nước chiến

đấu và chiến thắng, ơ đó, có âm vang của phong trào phát động quần chúng
trong cải cách ruộng đất:

<i>Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu</i>
<i>Đã bật lên những tiếng căm hờn</i>

Có âm vang nhịp bước vào công - nông - binh "liên minh" kháng chiến:
<i>Khói nhà máy cuộn trong sương núi</i>

<i>Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng</i>
<i>Ôm đất nước những người áo vải</i>
<i>Đã đứng lên thành những anh hùng</i>

Nhưng nếu như những biểu tượng khái quát trên đây chỉ được xây dựng bằng
cảm quan lịch sử, bằng sự kiện thì Đất nước của Nguyễn Đình Thi đã khơng
làm xơn xao lịng người đến thế. Rất nhiều những biểu tượng đã kết tinh từ
những kĩ niệm riêng, từ chính quan sát, trải nghiệm của một nghệ sĩ từng sống
lăn lộn trong kháng chiến. Cho nên, Đất nước của Nguyễn Đình Thi có nhiều
khổ, nhiều dịng lấp lánh cái chất sống của nhà thơ và của nhân dân.

Khi ông viết:

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i>Những đêm dài hành quân nung nấu</i>
<i>Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu</i>

Thì ta hiểu đó là nỗi đau chung quyện vào những nỗi đau riêng, và nỗi đau ấy
nung nấu thêm vì một nỗi nhớ xao xuyến chay lịng. Trong đó có kỉ niệm về
một buổi chiều hành quân ở Bắc Giang: Nhìn lên đồi cao, dây thép gai đồn giặc
hằn lên như cào cấu "đâm nát trời chiều". Ráng chiều đỏ bầm lại, rãnh cày
đồng quê như "chảy máu". Những chi tiết rất thực, rất sống sít ấy đã vào thơ và

trở thành biểu tượng đau thương của đất nước trong kháng chiến chống Pháp.
Đó khơng cịn là hình ảnh của một thời mà là hình ảnh của mọi thời giặc giã,
khơng cịn là hình ảnh của một vùng q Bắc Giang mà hiển thân của mọi vùng
quê, mọi đất nước dưới gót giày qn xâm lược.

Những hình ảnh đau thương quặn lòng ấy sẽ còn "nung nấu" những "đêm dài
hành quân" nhưng cũng từ miền đau thương sâu thẳm ấy, mọc lên những ngôi
sao thương nhớ lấp lánh, thao thức bồn chồn. Đó là ánh mắt "người yêu" là nỗi
nhớ bồn chồn và cũng chính là sự thơi thúc, là niềm tin.

Trong thơ Nguyễn Đình Thi, nỗi "nhớ mắt người yêu" như nhớ một ánh sao lấp
lánh ấy thường trở đi trở lại nhiều lần (Trong Bài thơ viết cạnh đồn Tây: "Nhớ
em đôi mắt hay cười", Trong Em bảo anh: "Tia lửa nơi ta bay lên cao - Trong
mắt người yêu thành trời sao", trong Nhớ: "Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh
-Soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây"...) Nhưng đặc biệt ở "Đất nước", "Mắt
người yêu" gợi một nỗi nhớ lớn lao sâu thẳm, vượt lên trên cả tình u đơi lứa,
vượt lên trên nỗi nhớ người yêu. Bởi thứ ánh sáng bất chợt bừng lên trong tâm
hồn ấy có cả nỗi đau, nỗi nhớ, có cả buồn vui, cả tin yêu hy vọng, cả riêng và
chung.

Bài thơ khép lại băng một cảnh tượng hào hùng, tráng lệ:
<i>Súng nổ rung trời giận dữ</i>
<i>Người lên như nước vỡ bờ</i>
<i>Nước Việt Nam từ máu lửa</i>
<i>Rũ bùn đứng dậy sáng lịa</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Đất nước của Nguyễn Đình Thi là một bài thơ đặc sắc về đề tài này. Đặc sắc
nhất là ở cảm hứng rất riêng về đất nước của ông: Một đất nước gắn liền với
mùa thu, gắn liền với niềm vui nỗi nhớ của con người làm chủ, một đất nước
thật đẹp ngay trong cảnh gian khổ đau thương. Chính nhà thơ đã từng viết:

<i>Anh yêu em như yêu đất nước</i>
<i>Vất vả đau thương, tươi thắm vơ ngần</i>

(Nhớ)
Có lẽ vì vậy mà giữa bao nhiêu bài thơ hay về đất nước của bao nhiêu nhà thơ,
người đọc vẫn không thể quên được những câu thơ tuyệt tác của ông về phố Hà
Nội, về "Những cánh đồng quê chảy máu - Dây thép gai đâm nát trời chiều" và
về "Nước Việt Nam từ máu lửa - Rũ bùn đứng dậy sáng lòa".

</div>

<!--links-->