Thực hành một số phép tu từ cú pháp | Lớp 12, Ngữ văn - Ôn Luyện

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (818.04 KB, 21 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài

Bài giảng

giảng

Ngữ

Ngữ văn

văn

Lớp

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

I .

I . Phép

Phép lặp

lặp cú

cú pháp

pháp ::

1/150

a

a.. ĐọcĐọc SGKSGK::

“S

“Sựự ththậtật llàà ttừừ mmùaùa thu nthu năăm 1940, nm 1940, nướcước ta ta 
đã

đã ththànhành thuthuộộc c địađịa ccủaủa NhNhậtật... l... lậpập nnêên chn chếế
độ

độ DDâân chn chủủ CCộngộng hhịaịa”.”.

((HHồồ ChChíí Minh,TuyMinh,Tuên n ngngơơn n ĐộĐộc lc lậpập))

v

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Những câu có lặp kết cấu cú pháp

là:

-- “sự thật là...nước ta.. đã... chứ không phải”“sự thật là...nước ta.. đã... chứ không phải”
-- “sự thật là“sự thật là......dân tadân ta... ... đãđã... ... chứ không phải”chứ không phải”

TP phụ CN VN1 Từ Ngữphủ định+VN2
TP phụ CN VN1 Từ Ngữphủ định+VN2

-- ““Dân ta... đã đánh đổ...xiềng xích... để...”Dân ta... đã đánh đổ...xiềng xích... để...”
--””Dân taDân ta....lại đánh đổlại đánh đổ....chế độ quân chủchế độ quân chủ... ... mà”mà”

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>



 Tác dụng

Tác dụng ::

Tạo cho lời tuyên

ngôn âm h

ngôn âm hư

ưởng

ởng đ

đanh thép hùng

anh thép hùng

hồn, thích hợp với việc khẳng

đ

định nền

ịnh nền đ

độc lập của Việt Nam,

ộc lập của Việt Nam,

đ

đồng thời khẳng

ồng thời khẳng đ

định thắng lợi

ịnh thắng lợi

của Cách mạng tháng Tám là

đ

đánh

ánh đ

đổ chế

ổ chế đ

độ thực dân và chế

ộ thực dân và chế

đ

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

b. Đọc bài tập SGK :

-- Đoạn th

Đoạn thơ

ơ đ

đã lặp cú pháp .

ã lặp cú pháp .

+Kết cấu : CKết cấu : C-- V ( câu khẳng V ( câu khẳng đđịnh)ịnh)

““Trời xanh Trời xanh đđây là của chúng ta .ây là của chúng ta .
Núi rừng

Núi rừng đđâyây là là của chúng tacủa chúng ta”” ..

CN VN
CN VN
**Lặp từ ngữLặp từ ngữ ::

+Những cánh đồng thơm mátNhững cánh đồng thơm mát
Nh

Nhữngững ngngảả đườngđường bbátát ngngátát
Nh

Nhữngững ddịngịng ssơơngng đỏđỏ nnặngặng phphùù sasa

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

** Tác dụng

Tác dụng ::

Khẳng

Khẳng đ

định mạnh mẽ

ịnh mạnh mẽ

chủ quyền của chúng ta và bộc lộ

cảm xúc sung s

cảm xúc sung sư

ướng , tự hào , sảng

ớng , tự hào , sảng

khoái

khoái đ

đối với thiên nhiên ,

ối với thiên nhiên , đ

đất n

ất nư

ước

ớc

khi giành

khi giành đư

được quyền làm chủ

ợc quyền làm chủ đ

đất

ất

n

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

c. Đọc bài tập trong SGK:

““Nhớ sao lớp học i tờ.Nhớ sao lớp học i tờ.
Đồng khuya

Đồng khuya đđuốc sáng những giờ liên hoanuốc sáng những giờ liên hoan
Nhớ sao ngày tháng c

Nhớ sao ngày tháng cơơ quan quan

Gian nan

Gian nan đđời vẫn ca vang núi ời vẫn ca vang núi đđèo .èo .
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều 
Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều 
Chày

Chày đđêm nện cối êm nện cối đđều ều đđều suối xa…ều suối xa…””
-- Tố Hữu Tố Hữu –– Việt BắcViệt Bắc..

*Đoạn thơ vừ lặp từ ngữ vừa lặp cú pháp
*Đoạn thơ vừ lặp từ ngữ vừa lặp cú pháp ::

+ 3 cặp lục bát lặp các từ “ Nhớ sao”
+ 3 cặp lục bát lặp các từ “ Nhớ sao”

+Lặp kết cấu cú pháp của các kiểu câu cảm thán :
+Lặp kết cấu cú pháp của các kiểu câu cảm thán :

-- Nhớ sao lớp học i tờNhớ sao lớp học i tờ

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

*TÁC DỤNG:

Bi

Biểu

ểu hi

hiện

ện n

nỗi

ỗi nh

nhớ

ớ da di

da diết

ết ccủa

ủa ng

người

ười

ra

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

2/151: So sánh hiện t

2/151: So sánh hiện tư

ượng lặp cú

ợng lặp cú

pháp trong những câu v

pháp trong những câu văăn xuôi ,

n xuôi ,

những câu th

những câu thơ

ơ ở bài tập 1 với kết cấu

ở bài tập 1 với kết cấu

của những thể loại sau:

a.

a.Tục ngữ :

Tục ngữ :

-- “

“Bán anh em xa , mua làng giềng gần

Bán anh em xa , mua làng giềng gần””..

-- ““Gần mực thì

Gần mực thì đ

đen, gần

en, gần đ

đèn thì rạng

èn thì rạng””..



 Phép lặp cú pháp nhờ phép

Phép lặp cú pháp nhờ phép đ

đối chặt

ối chặt

chẽ về số l

chẽ về số lư

ượng tiếng, về kết cấu

ợng tiếng, về kết cấu

ngữ pháp của từng vế :

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

b. Câu

b. Câu đ

đối :

ối :

““Cụ già

Cụ già ă

ăn củ ấu non.

n củ ấu non.

Chú bé trèo cây

Chú bé trèo cây đ

đại lớn

ại lớn””..

Phép lặp cú pháp

Phép lặp cú pháp đ

đòi hỏi mức

òi hỏi mức đ

độ chặt

ộ chặt

chẽ cao: số tiếng bằng nhau

chẽ cao: số tiếng bằng nhau,, h

hơ

ơn nữa

n nữa

phép lặp còn phối hợp với phép

phép lặp còn phối hợp với phép đ

đối

ối,, đ

đối

ối

ứng từng tiếng trong hai vế

+

+về từ loại “ loại cây : ấu><

về từ loại “ loại cây : ấu>< đ

đại”;

ại”;

+

+về nghĩa : trong mỗi vế còn dùng từ

về nghĩa : trong mỗi vế còn dùng từ

đ

đồng nghĩa, trái nghĩa t

ồng nghĩa, trái nghĩa tươ

ương ứng “ấu

ng ứng “ấu =

=

non, trái nghĩa với già;

non, trái nghĩa với già; đ

đại = lớn trái

ại = lớn trái

nghĩa với bé”.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

c. Th

c. Thơ

ơ Đ

Đư

ường luật:

ờng luật:

““Ta dại, ta tìm n

Ta dại, ta tìm nơ

ơi vắng vẻ,

i vắng vẻ,

Ng

Ngư

ười khôn, ng

ời khôn, ngư

ười

ời đ

đến chốn lao xao

ến chốn lao xao””

( Nguyễn Bỉnh Khiêm

( Nguyễn Bỉnh Khiêm –– Nhàn).Nhàn).

--Phép lặp ở th

Phép lặp ở thơ

ơ Đ

Đư

ường cũng

ờng cũng đ

đòi hỏi

òi hỏi ở

ở

mức chặt chẽ cao:

+ Kết cấu ngữ pháp giống nhau.

+ Số l

+ Số lư

ượng tiếng bằng nhau.

ợng tiếng bằng nhau.

+ Các tiếng

+ Các tiếng đ

đối nhau về từ loạivà

ối nhau về từ loạivà

nghĩa “ ta >< ng

nghĩa “ ta >< ngư

ười ;dại>< khôn;

ời ;dại>< khôn;

vắng vẻ>< lao xao”.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

II: Phép liệt kê.

Hiệu quả của phép lặp cú pháp phối

hợp với phép liệt kê.

a/152 :Đọc SGK.

**Kết cấu

Kết cấu : Hoàn cảnh

: Hoàn cảnh + “

+ “thì

thì”” +

+ giải

giải

pháp.

**Tác dụng

Tác dụng : Nhấn mạnh và khẳng

: Nhấn mạnh và khẳng

đ

định sự

ịnh sự đ

đối

ối đ

đãi chu

ãi chu đ

đáo ,

áo , đ

đầy nghĩa

ầy nghĩa

tình của Trần Quốc Tuấn

tình của Trần Quốc Tuấn đ

đối với

ối với

ttư

ướng sĩ trong mọi hồn cảnh khó

ớng sĩ trong mọi hồn cảnh khó

kh

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

b.152 : Đọc SGK.

Phép lặp cú pháp k

Phép lặp cú pháp kếtết hhợpợp vvớiới phphépép liliệtệt
k

kêê trong đoạn văn có:trong đoạn văn có:

*

KKếtết ccấuấu:: CC-- V phối hợp với phép liệt kê V phối hợp với phép liệt kê
:: HHàngàng loloạtạt ccââu ku kểể ttộiội ácác ccủaủa gigiặcặc PhPhápáp “ “

Ch

Chúngúng ..ch..chúngúng ...”...”

*

* Tác dụng

Tác dụng :: Vạch trần tội ác của

Vạch trần tội ác của

thực dân Pháp , chỉ mặt tên kẻ thù

của dân tộc.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

III: Phép chêm xen.

1.Bài tập 1/152:

a. Thị Nở xích lại. Đặt bàn tay lên ngực hắn Thị Nở xích lại. Đặt bàn tay lên ngực hắn
((thị suy nghĩ thị suy nghĩ đđến bây giờ mới xongến bây giờ mới xong), thị ), thị
hỏi hắn :

hỏi hắn :

-- Vừa thổ hả ? Vừa thổ hả ?

(Nam Cao, Chí Phèo)
(Nam Cao, Chí Phèo)

* Phần trong ngo

* Phần trong ngoặcặc đơđơn ln làà phphầnần chchêêm xen.m xen.
**TTácác ddụngụng : B: Bổổ sung thsung thôông tin , thng tin , thểể hihiệnện

nhậnận xxétét ccủaủa ngngườiười viviếtết vvềề đầuđầu ócóc kkémém
hi

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

b. Chí Phèo hình nh

b. Chí Phèo hình như

ư đ

đã trơng tr

ã trơng trư

ước thấy

ớc thấy

tuổi

tuổi già

già của

của hắn

hắn,

, đ

đói rét và ốm

ói rét và ốm đ

đau, và

au, và

cơ

cơ đ

độc,

ộc, cái này còn

cái này còn đ

đáng sợ h

áng sợ hơ

ơn

n đ

đói

ói

rét và ốm

rét và ốm đ

đau

au..

(Nam Cao, Chí Phèo)

* Phần chêm xen nằm ở cuối

câu,được tách ra bằng dấu phẩy

trước đó .

**Tác dụng

Tác dụng : Bổ sung thông tin, thể

: Bổ sung thông tin, thể

hiện sự đánh giá của người viết đối

với sự việc được nói trước đó

với sự việc được nói trước đó ((Sự

Sự

cơ độc thật đáng sợ

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

C. “Có ai ngờ”“Có ai ngờ” và và “thương quá đi thôi”“thương quá đi thôi” là là
phần chêm xen, nằm ở cuối câu, được tách
phần chêm xen, nằm ở cuối câu, được tách
ra bằng dấu ngoặc đơn.

ra bằng dấu ngoặc đơn.
*

*Tác dụng:Tác dụng: Thông tin về thái độ ngạc nhiên Thông tin về thái độ ngạc nhiên
và tình cảm thương mến của người viết đối
và tình cảm thương mến của người viết đối
với đối tượng.

với đối tượng.

D. “Lâm thời chính phủ của nước VN mới, đại “Lâm thời chính phủ của nước VN mới, đại 
biểu cho toàn thể d

biểu cho toàn thể dâân tn tộcộc VN”VN” --> Ph> Phầnần chchêêm m
xen n

xen nằmằm ởở gigiữaữa ccââu, tu, táchách ra bra bằngằng ddấuấu phphẩyẩy ..
*

*TTácác ddụngụng: : BBổổ sung thsung thêêm thm thôông tin vng tin vềề chchủủ ththểể
ccủaủa ngngườiười nnóiói –– ChChúngúng ttơơii-- chchínhính phphủủ nnướcước
VN m

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Tóm lại

Tóm lại : Vị trí, vai trị, tác dụng của phép : Vị trí, vai trò, tác dụng của phép
chêm xen là :

chêm xen là :

**Vị tríVị trí: : Nằm ở giữa hoặc cuối câu.Nằm ở giữa hoặc cuối câu.

*Vai trịVai trị:: BBình diện nghĩa tình thái của câu thể ình diện nghĩa tình thái của câu thể
hiện sự nhìn nhận

hiện sự nhìn nhận đđánh giá của ngánh giá của ngưười nói, ời nói,
ng

ngưười viết ời viết đđối với sự việc, hiện tối với sự việc, hiện tưượng mà các ợng mà các
thành phần khác biểu hiện.

thành phần khác biểu hiện.

**Dấu câuDấu câu tách biệttách biệt: : DDấu () hoặc dấu phẩy.ấu () hoặc dấu phẩy.

*Tác dụngTác dụng:: GGiải thích, ghi chú cho từ ngữ iải thích, ghi chú cho từ ngữ đđi i
tr

trưước, bổ sung thêm sắc thái về sắc thái tình ớc, bổ sung thêm sắc thái về sắc thái tình

cảm, cảm xúc của ng

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Củng cố

Củng cố ::

** Làm bài tập

Làm bài tập::

Đọc

Đọc 4 c4 cââu thu thơơ sau :sau :

C

Côô ggáiái nhnhưư chchùmùm hoa lhoa lặngặng llẽẽ
Nh

Nhờờ hhươương thng thơơm nm nóiói hhộộ ttìnhình yêuu
((Anh vAnh vơơ ttìnhình anh chanh chẳngẳng bibiếtết đđiiềuều
T

Tôôi i đãđã đếnđến vvớiới anh ranh rồiồi đấyđấy ))

((Hương ThầmHương Thầm-- Phan Thị Thanh NhànPhan Thị Thanh Nhàn))

Xác định phép tu từ được sử dụng trong 4 câu
Xác định phép tu từ được sử dụng trong 4 câu

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>



Trả

Trả lời

lời::

+

+ Phép

Phép tu

tu từ

từ:

: phép

phép chêm xen,

chêm xen, phần

phần đặt

đặt

trong

trong ngoặc

ngoặc đơn.

đơn.

+

+ Tác

Tác dụng

dụng thể

thể hiện

hiện một

một cách

cách kín

kín đáo

đáo tế

tế

nhị

nhị lời

lời nói

nói thầm

thầm kín

kín của

của cơ

cô gái

gái đối

đối với

với

chàng

chàng trai “hương thơm,

trai “hương thơm, chùm

chùm hoa”

hoa” là

là

cách

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

Dặn dò:



</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21></div>

Thực hành một số phép tu từ cú pháp | Lớp 12, Ngữ văn - Ôn Luyện

Bài

Bài giảng

giảng

Ngữ

Ngữ văn

văn

Lớp

<b>I . </b>

<b>I . Phép</b>

<b>Phép lặp</b>

<b>lặp cú</b>

<b>cú pháp</b>

<b>pháp ::</b>

<b>1/150</b>

<b>1/150</b>

Những câu có lặp kết cấu cú pháp

Những câu có lặp kết cấu cú pháp

là:

là:



 Tác dụng

Tác dụng ::

Tạo cho lời tuyên

Tạo cho lời tuyên

ngôn âm h

ngôn âm hư

ưởng

ởng đ

đanh thép hùng

anh thép hùng

hồn, thích hợp với việc khẳng

hồn, thích hợp với việc khẳng

đ

định nền

ịnh nền đ

độc lập của Việt Nam,

ộc lập của Việt Nam,

đ

đồng thời khẳng

ồng thời khẳng đ

định thắng lợi

ịnh thắng lợi

của Cách mạng tháng Tám là

của Cách mạng tháng Tám là

đ

đánh

ánh đ

đổ chế

ổ chế đ

độ thực dân và chế

ộ thực dân và chế

đ

b. Đọc bài tập SGK :

b. Đọc bài tập SGK :

-- Đoạn th

Đoạn thơ

ơ đ

đã lặp cú pháp .

ã lặp cú pháp .

** Tác dụng

Tác dụng ::

Khẳng

Khẳng đ

định mạnh mẽ

ịnh mạnh mẽ

chủ quyền của chúng ta và bộc lộ

chủ quyền của chúng ta và bộc lộ

cảm xúc sung s

cảm xúc sung sư

ướng , tự hào , sảng

ớng , tự hào , sảng

khoái

khoái đ

đối với thiên nhiên ,

ối với thiên nhiên , đ

đất n

ất nư

ước

ớc