Tiet 12 thien nhien phan hoa da dang

Tiết 11 – Bài
11


1. Thiên nhiên phân hoá theo Bắc – Nam
Quan sát bảng số liệu, nhận xét sự thay đổi nhiệt độ từ Bắc vào
Nam? Giải thích tại sao lại có sự thay đổi đó?
Nhiệt độ TB
tháng 1 (oC)

Nhiệt độ TB
tháng 7 (oC)

Nhiệt độ
TB năm (oC)

Lạng Sơn

13,3

27,0

21,6

Hà Nội

16,4

28,9

23,5

Vinh

17,6

29,6

23,9

Huế

19,7

29,4

25,1

Qui Nhơn

23,0

29,7

26,8

Nha Trang

23,8

28,0

26,3

TP. Hồ Chí Minh

25,8

26,8

27,1

Địa điểm

Nhiệt độ tăng dần từ Bắc vào Nam. Vì càng vào Nam càng gần xích
đạo nên lượng nhiệt nhận được càng lớn, đồng thời giảm sút ảnh
hưởng của gió mùa Đông Bắc.


1. Thiên nhiên phân hoá theo Bắc – Nam
- Nguyên nhân: Sự tăng lượng bức xạ Mặt Trời đồng thời với sự giảm
sút ảnh hưởng của khối khí lạnh về phía Nam là ngun nhân tạo nên
sự phân hóa khí hậu mà ranh giới là dãy Bạch Mã (khoảng 16oB). Sự
phân hóa khí hậu là ngun nhân chính làm phân hóa thiên nhiên
theo Bắc - Nam.
- Biểu hiện: Lãnh thổ VN được chia thành 2 miền tự nhiên: miền Bắc
và miền Nam mà ranh giới là dãy Bạch Mã.


1. Thiên nhiên phân hố theo Bắc – Nam

- Nhóm 1 tìm hiểu đặc trưng của phần lãnh thổ phía Bắc
- Nhóm 2 tìm hiểu đặc trưng phần lãnh thổ phía Nam
- Các nhóm hồn thành theo mẫu ở bảng sau.
Thiên nhiên phân hóa theo
Bắc - Nam
Kiểu khí hậu
Nhiệt độ tb năm
Khí hậu
Biên độ nhiệt năm
Phân mùa của khí hậu
Cảnh quan phổ biến
Sinh vật

Thành phần động thực
vật

Phần lãnh thổ phía Bắc
(từ dãy Bạch Mã trở ra)

Phần lãnh thổ phía Nam
(từ dãy Bạch Mã vào)


1. Thiên nhiên phân hoá theo Bắc – Nam
Thiên nhiên phân hóa
theo
Bắc - Nam
Kiểu khí hậu

Khí hậu

Nhiệt độ
trung bình
năm
Biên độ
nhiệt tb năm
Phân mùa
của khí hậu
Cảnh quan
tiêu biểu

Sinh vật

Thành phần
động thực
vật

Phần lãnh thổ phía Bắc
Phần lãnh thổ phía Nam
(từ dãy Bạch Mã trở ra)
(từ dãy Bạch Mã vào)
Có kiểu khí hậu NĐ ẩm gió Khí hậu mang tính chất cận
mùa với một mùa đơng xích đạo gió mùa, nóng quanh
lạnh.
năm.
Nhiệt độ tb năm >20 C

Nhiệt độ tb nắm cao >25oC và
không có tháng nào <20oC

Lớn

Nhỏ

o

Phân thành 2 mùa mùa Phân thành 2 mùa. một mùa
đông và mùa hạ. Mùa đông mưa và một mùa khô.
với 2 – 3 tháng lạnh to tb
o
Đới
<18rừng
C. nhiệt đới gió mùa. Đới rừng cận xích đạo gió mùa.
Có các loại nhiệt đới chiếm
ưu thế, trong rừng cịn có
các lồi cây cận nhiệt đới
và ơn đới, các lồi thú có
lơng dày.

Mang đặc trưng xích đạo và
nhiệt đới với nhiều loài. Trong
rừng xuất hiện nhiều loài cây
chịu hạn, rụng lá vào mùa khô.
Động vật tiêu biểu là các loài
thú lớn


2. Thiên nhiên phân hố theo Đơng – Tây

Quan sát bản đồ tự nhiên Việt

Nam, hãy cho biết: Thiên nhiên
nước ta phân hóa theo chiều
Đơng - Tây như thế nào? Nguyên
nhân của sự thay đổi đó.


2. Thiên nhiên phân hố theo Đơng – Tây
- Từ Đơng sang Tây thiên nhiên
nước ta có sự phân hóa thành 3
dãi:
+ Vùng biển và thềm lục địa.
+ Vùng đồng bằng ven biển.
+ Vùng đồi núi.
- Nguyên nhân: Do địa hình nước
ta phần lớn là đồi núi, có một số
dãy núi cao chia cắt lãnh thổ
thành các vùng; có nhiều hướng
núi trong toàn bộ đất nước; do sự
tác động của gió mùa Đơng Bắc
và gió mùa Tây Nam đã tạo nên
sự phân hóa của thiên nhiên theo
chiều Đơng - Tây.


2. Thiên nhiên phân hố theo Đơng – Tây
a. Vùng biển và thềm lục địa
Dựa vào bản đồ tự nhiên Việt
Nam và thông tin ở mục 2 SGK
hãy nêu đặc điểm vùng biển và
thềm lục địa nước ta?

+ Vùng biển rộng và có nhiều hịn
đảo lớn nhỏ.
+ Độ - nơng sâu, rộng - hẹp của
thềm lục địa có quan hệ chặt chẽ
với vùng đồng bằng và đồi núi kề
bên và có sự thay đổi từng đoạn.
+ Thiên nhiên vùng biển nước ta đa
dạng và giàu có, tiêu biểu cho thiên
nhiên vùng biển nhiệt đới ẩn gió
mùa.


2. Thiên nhiên phân hố theo Đơng – Tây
a. Vùng biển và thềm lục địa
+ Nêu dẫn chứng chứng minh: Độ
nơng - sâu, rộng - hẹp của thềm lục
địa có quan hệ chặt chẽ với vùng
đồng bằng, vùng núi kế bên và thay
đổi theo từng đoạn bờ biển.
Độ - nông sâu, rộng - hẹp của thềm
lục địa có quan hệ chặt chẽ với vùng
đồng bằng và đồi núi kề bên và có sự
thay đổi từng đoạn:
+ Thềm lục địa phía Bắc và phía Nam
có đáy nơng, mở rộng, có nhiều đảo
ven bờ và mở rộng của đồng bằng
châu thổ.
+ Đường bờ biển Nam Trung Bộ khúc
khuỷu, thềm lục địa hẹp, tiếp giáp
vùng biển nước sâu.

2. Thiên nhiên phân hố theo Đơng – Tây
b. Vùng đồng bằng ven biển
Dựa vào bản đồ tự nhiên Việt
Nam và thông tin ở mục 2 SGK
nêu đặc điểm thiên nhiên vùng
đồng bằng nước ta?
Thay đổi tùy nơi, thể hiện mối quan
hệ chặt chẽ với dải đồi núi phía tây
và vùng biển phía đơng.
Chứng minh nhận định trên


2. Thiên nhiên phân hố theo Đơng – Tây
b. Vùng đồng bằng ven biển
+ Nơi hình thành các đồng bằng châu
thổ sông Hồng, sông Cửu Long, đồi núi
lùi xa vào đất liền, đồng bằng mở rộng
với các bãi triều thấp phẳng, thềm lục
địa mở rộng, nông.
+ Dải đồng bằng ven biển ven biển
miền Trung hẹp ngang, đồi núi ăn sát ra
biển, chia cắt thành những đồng bằng
nhỏ, chỉ rộng hơn ở các con sông Mã,
sông Cả, sông Thu Bồn, sông Đà Rằng.
Các dạng địa hình bồi tụ, mài mịn xen
kẽ các cồn cát, đầm phá khá phổ biến
là hệ quả tác động kết hợp chặt chẽ
giữa biển và vùng núi phía tây ở dãi

đồng bằng hẹp ngang này.


2. Thiên nhiên phân hố theo Đơng – Tây
c. Vùng đồi núi

Hãy nêu ảnh hưởng của gió mùa
và hướng các dãy núi đến sự
khác biệt về thiên nhiên giữa
vùng núi Đông Bắc với vùng núi
Tây Bắc, giữa Đông Trường Sơn
với Tây Nguyên.


2. Thiên nhiên phân hố theo Đơng – Tây
c. Vùng đồi núi
- Đơng Bắc: Do hướng núi hình vịng cung hút
gió mùa đơng bắc tạo nên một mùa đơng lạnh,
đến sớm. Có cảnh quan cận nhiệt đới gió mùa.
- Tây Bắc: Cảnh quan phân hóa.
+ Vùng núi Hồng Liên Sơn cảnh quan giống
vùng ơn đới do địa hình cao, ít ảnh hưởng bởi
gió mùa đơng bắc.
+ Vùng núi thấp phía nam cảnh quan nhiệt đới
ẩm gió mùa.
- Đơng Trường Sơn (Duyên hải miền Trung):
+ Mùa hạ chịu hiệu ứng phơn, nên khơ nóng.
+ Mùa đơng phần phía Bắc chịu ảnh hưởng của
gió mùa đơng bắc yếu. Mưa vào thu đơng, chịu
ảnh hưởng của bão, áp thấp nhiệt đới.

- Tây Trường Sơn (Tây Nguyên): Mưa vào mùa
hạ và có một mùa khơ sâu sắc.
- Có sự đối lập mùa giữa Đơng Trường Sơn và
Tây Nguyên
Củng cố _ Đánh giá

Kết thúc bài


CỦNG CỐ - ĐÁNH GIÁ
1. Nêu đặc điểm thiên nhiên nổi bật của phần lãnh thổ phía Bắc và phần
lãnh thổ phía Nam.
Thiên nhiên phân hóa theo
Bắc - Nam
Kiểu khí hậu

Khí hậu

Sinh vật

Nhiệt độ trung
bình năm
Biên độ nhiệt
tb năm

Phần lãnh thổ phía Bắc
(từ dãy Bạch Mã trở ra)
Có kiểu khí hậu NĐ ẩm gió
mùa với một mùa đơng
lạnh.

Nhiệt độ tb năm >20oC

Phần lãnh thổ phía Nam
(từ dãy Bạch Mã vào)
Khí hậu mang tính chất cận
xích đạo gió mùa, nóng quanh
năm.
Nhiệt độ tb nắm cao >25oC và
khơng có tháng nào <20oC

Lớn

Nhỏ

Phân mùa
của khí hậu

Phân thành 2 mùa mùa
đơng và mùa hạ. Mùa đông
với 2 – 3 tháng lạnh to tb
<18oC.

Phân thành 2 mùa. một mùa
mưa và một mùa khô.

Cảnh quan
tiêu biểu

Đới rừng nhiệt đới gió mùa.

Thành phần
động thực vật

Có các loại nhiệt đới chiếm
ưu thế, trong rừng cịn có
các lồi cây cận nhiệt đới
và ơn đới, các lồi thú có
lơng dày.

Đới rừng cận xích đạo gió
mùa.
Mang đặc trưng xích đạo và
nhiệt đới với nhiều loài. Trong
rừng xuất hiện nhiều loài cây
chịu hạn, rụng lá vào mùa
khô. Động vật tiêu biểu là các
loài thú lớn.


CỦNG CỐ - ĐÁNH GIÁ
2. Nêu khái quát sự phân hóa thiên nhiên theo Đơng – Tây.

a. Vùng biển và thềm lục địa
- Vùng biển rộng và có nhiều hịn đảo lớn nhỏ.
- Độ nông - sâu, rộng – hẹp của thềm lục địa có quan hệ chặt chẽ với vùng
đồng bằng và đồi núi kề bên và có sự thay đổi từng đoạn.
b. Vùng đồng bằng ven biển
Thay đổi tùy nơi, thể hiện mối quan hệ chặt chẽ với dải đồi núi phía tây và
vùng biển phía đơng.
c. Vùng đồi núi

- Đơng Bắc: Cảnh quan cận nhiệt đới gió mùa.
- Tây Bắc: Cảnh quan phân hóa. Vùng núi Hồng Liên Sơn cảnh quan giống
vùng ôn đới, vùng núi thấp phía nam cảnh quan nhiệt đới ẩm gió mùa.
- Đơng Trường Sơn (Duyên hải miền Trung): Mùa hạ chịu hiệu ứng phơn,
nên khơ nóng. Mùa đơng phần phía Bắc chịu ảnh hưởng của gió mùa đơng
bắc yếu. Mưa vào thu đơng.
- Tây Ngun: Mưa vào mùa hạ và có một mùa khô sâu sắc.




Phần lãnh thổ phía Bắc

Cây pơ mu

Cây sa mu

Cây ơn đới
Gấu

Chồn

Thú có lơng dày

Súp lơ

Rau củ ơn đới


Phần lãnh thổ phía Nam

Cây họ dầu rụng lá

Các loại thú lớn vùng nhiệt đới và xích đạo

Các loại động vật vùng đầm lầy


Vùng đồng bằng ven biển
Đồng bằng sông Hồng

Đồng bằng sông Cửu Long

Đồng bằng Thanh Hóa

Đồng bằng Phú Yên


Vùng núi Đông Bắc
Tuyết rơi trên đỉnh Mẫu Sơn (Lạng Sơn)

Bắc Kạn

Cao Bằng


Vùng núi Tây Bắc
Vùng núi cao Tây Bắc có cảnh quan giống như vùng ơn đới 

Vùng núi thấp phía nam Tây Bắc có cảnh quan nhiệt đới gió

mùa 


Mùa mưa và mùa khô ở Duyên hải miền Trung


Mùa mưa và mùa khô ở Tây Nguyên