Book-KTnuoilonnaimandesaicon

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (403.49 KB, 99 trang )

(1)Ph¹m H÷u Doanh - L−u Kú. Kü ThuËt Nu«i lîn n¸i mắn đẻ sai con (In lÇn thø hai). Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp Hµ néi - 1997.

(2) Môc lôc. lêi TùA .............................................................................................................7 Ch−¬ng I: MéT Sè §ÆC §iÓM CHUNG CÇN BIÕT VÒ CON LîN ........8 I. sù Ho¹T §éNG C¸C Bé M¸y TRoNG C¬ THÓ LîN ........................................8 1. Bé m¸y tiªu hãa..............................................................................................................8 2. Bé m¸y tuÇn hoµn vµ h« hÊp ..........................................................................................8 3. Bé m¸y bµi tiÕt ...............................................................................................................9 II. Sù LI£N QUAN Gi÷a tÇm VãC lîn n¸i víi n¨ng suÊt lîn con .......9 1. Khèi l−îng lîn thÞt .........................................................................................................9 2. Khèi l−îng lîn c¸i gi÷ lµm gièng...................................................................................9 3. Khèi l−îng bµo thai ........................................................................................................9 4. Khèi l−îng lîn con.......................................................................................................10 III. §ÆC §iÓM SINH Lý, SINH TR¦ëNG ..................................................................11 1. §Æc ®iÓm sinh lý lîn con..............................................................................................11 2. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña lîn lai vµ lîn ngo¹i .............................................................11 3. Sù h×nh thµnh thÞt vµ sù ph¸t triÓn cña lîn theo h−íng n¹c ..........................................11 4. Sự hoạt động của lợn ....................................................................................................12. Ch−¬ng II: GIèNG LîN .................................................................................13 I. NH÷Ng yªu cÇu chung........................................................................................13 1. Các yếu tố ảnh h−ởng đến chất l−ợng giống ................................................................13 2. §Æc ®iÓm cña mét gièng lîn tèt ...................................................................................13 II. chän lîn c¸i lµm gièng sinh s¶n .............................................................15 1. C¸c tiªu chuÈn chän läc ...............................................................................................15. 2.

(3) 2. C¸c giai ®o¹n chän läc .................................................................................................15 III. §ÆC §iÓM MéT Sè GIèNG LîN NU¤i TRONG N¦íC.................................16 A. C¸c gièng lîn néi ........................................................................................................16 B. C¸c gièng lîn ngo¹i .....................................................................................................19 1. Lîn Yorkshire (§¹i b¹ch) ............................................................................................20 2. Lîn Landrace ...............................................................................................................20 3. Lîn Duroc ....................................................................................................................21 4. Lîn Berkshire ...............................................................................................................21 5. Lîn Corwvall (Cãocvan) ..............................................................................................21 IV. LAI GIèNG................................................................................................................22 1. Sù biÓu hiÖn vµ sö dông −u thÕ lai ................................................................................22 2. Sự khác nhau giữa lai kinh tế và lai định h−ớng...........................................................23 3. Một số công thức lai nhằm đạt tỷ lệ nạc khác nhau .....................................................23. Ch−¬ng III: KH¶ N¡NG SINH S¶N CñA LîN N¸I .................................25 I. sINH Lý §éNG DôC vµ PHèi GièNG CñA LîN Néi, LîN LAI vµ lîN NGo¹i.................................................................................................................................25 1. Tuổi động đực đầu tiên.................................................................................................25 2. Tuổi đẻ lứa đầu.............................................................................................................25 3. Chu kỳ động dục của lợn nái và động dục trở lại sau đẻ ..............................................25 4. Đặc điểm động dục ở lợn nội, lợn lai và lợn ngoại thuần.............................................26 5. Thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp ...................................................................................26 II. KH¶ N¡NG SiNH S¶N CñA lîN N¸i...................................................................28 1. Số lứa đẻ và tuổi loại thải của lợn nái nội, nái lai và nái ngoại ....................................28 2. Số lứa đẻ của lợn nái nội, nái lai và nái ngoại trong 1 năm..........................................28 III. CHäN LîN §ùC CHO PHèI GIèNG ...................................................................29 1. Chọn lợn đực ................................................................................................................29. 3.

(4) Ch−¬ng IV: NU¤I D−ìNG Vµ CH¡M SãC LîN N¸i, LîN CON .......32 I. Nu«i D¦ìNG vµ CH¨m sãC LîN N¸I siNH S¶N............................................32 1. Lîn c¸i t¬......................................................................................................................32 2. Lîn n¸i chöa.................................................................................................................32 3. Chăm sóc lợn nái đẻ .....................................................................................................33 4. Sù tiÕt s÷a cña lîn.........................................................................................................34 II. NU¤I D¦ìNG CH¨M SãC LîN CON ...................................................................34 1. Lîn s¬ sinh ...................................................................................................................34 2. TËp cho lîn con ¨n sím................................................................................................35 3. Cai s÷a lîn con .............................................................................................................36 III. C¸c lo¹i thøc ¨n vµ t¸c dông ..................................................................37 A. C¸c lo¹i thøc ¨n dïng trong ch¨n nu«i lîn ..................................................................37 B. X©y dùng khÈu phÇn ¨n cho lîn...................................................................................42 c. KhÈu phÇn thøc ¨n cho c¸c lo¹i lîn..............................................................................47. Ch−¬ng V: CHUåNG LîN N¸I.....................................................................52 I. yªu cÇu cHUNG vÒ x¢y DùNG CHUåNG........................................................52 1. §Þa ®iÓm ......................................................................................................................52 2. H−íng chuång ..............................................................................................................52 II. NH÷NG YÕU Tè CÇN CHó ý KHI X¢Y DùNG CHUåNG ...............................53 1. VËt liÖu x©y dùng .........................................................................................................53 2. NÒn chuång ..................................................................................................................53 3. Sân chơi để vận động....................................................................................................53 4. R·nh n−íc tiÓu, n−íc röa chuång.................................................................................53 5. Hè ñ ph©n .....................................................................................................................54 6. T−êng chuång...............................................................................................................54. 4.

(5) 7. M¸ng ¨n: (xem h×nh vÏ) ...............................................................................................55 III. MéT Sè KiÓU ChuåNG ........................................................................................56 1. KÝch th−íc c¸c lo¹i chuång ..........................................................................................56 2. Chuång mét m¸i ...........................................................................................................56 3. Chuång hai m¸i ............................................................................................................59 4. VÖ sinh chuång vµ thêi gian ch¨m sãc lîn...................................................................61. Ch−¬ng vi: pHßNG CH÷A BÖNH CHO LîN .......................................62 I. PH¢N BIÖT lîN KHoÎ, LîN èM...........................................................................62 1. Lîn kháe.......................................................................................................................62 2. Lîn èm .........................................................................................................................62 3. Ch¨m sãc lîn èm..........................................................................................................62 II. XEM XÐT L¢M SµNG LîN BÞ BÖNH....................................................................63 III. CHÈN §O¸N S¬ Bé MéT Sè BÖNH....................................................................63 1. BÖnh ®−êng tiªu hãa.....................................................................................................63 2. BÖnh d−êng h« hÊp.......................................................................................................63 3. BÖnh ë bé m¸y bµi tiÕt..................................................................................................63 4. BÖnh ngoµi da ...............................................................................................................64 5. BÖnh toµn th©n..............................................................................................................64 IV. MéT Sè BÖNH TH¦êNG GÆP ë LîN N¸i ........................................................64 A. BÖnh sinh s¶n...............................................................................................................64 B. Bèn bÖnh nhiÔm trïng chÝnh ë lîn...............................................................................67 C. Mét sè bÖnh kh¸c.........................................................................................................69. 5.

(6) Ch−¬ng VII: TÝNH HIÖU QU¶ KINH TÕ ....................................................72 I. Tæ CHøC THEo Dâi s¶N PHÈM............................................................................72 1. BÊm sè tai .....................................................................................................................72 2. Sæ ghi chÐp sè liÖu ban ®Çu ..........................................................................................74 3. MÉu theo dâi ghi chÐp ë chuång nu«i ..........................................................................74 II. tÝnh hiÖu qu¶ ch¨n nu«i.................................................................................75 4. Tû lÖ chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ........................................................................76 III. Dù trï tæ chøc mét trang tr¹i lîn n¸i lÊy lîn con b¸n gièng vµ nu«i thÞt ...................................................................................................77 A. Chi ...............................................................................................................................78 B. Thu ...............................................................................................................................79. Phô lôc...........................................................................................................80 i- gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng mét sè lo¹i thøc ¨n cho lîn........................80 II- qui đổi trọng l−ợng thức ăn qua lon sữa bò...................................81 III- h−íng dÉn sö dông b¶ng tÝnh s½n khÈu phÇn thøc ¨n hçn hîp cho c¸c lo¹i lîn.............................................................................................82 Iv- THµNH pHÇN DINH D¦ìNG MéT Sè LOµI THøC ¡N CñA Lîn .............96. 6.

(7) lêi TùA Chăn nuôi lợn là một nghề phổ biến ở n−ớc ta. Gần 90% gia đình nông dân và nhân dân vùng ven đô thị đều chăn nuôi lợn. Thịt lợn chiếm 70-80% so với các loại thịt trong chăn nuôi. Con lợn sử dụng tốt các sản phẩm cây màu vụ đông nh− ngô, khoai, sắn và thực phẩm cây l−¬ng thùc sau chÕ biÕn. Con lîn cung cÊp thùc phÈm cho ng−êi tiªu dïng ngµy cµng nhiÒu, với chất l−ợng ngày càng cao, thịt nhiều nạc, phân bón tốt cho đồng ruộng, v−ờn cây ao cá v.v... Ph−ơng thức chăn nuôi cũng có nhiều thay đổi. Từ chỗ nuôi lợn truyền thống mang tính chất tận dụng thức ăn, nhằm "bỏ ống" một món tiền để chi tiêu khi cần thiết, dần từng b−ớc chuyển sang sản xuất có tính chất hàng hóa, đã xuất hiện những gia đình, với những trang trại nhá nu«i tõ 5-10 con n¸i hoÆc 30 - 50 lîn thÞt, hµng n¨m b¸n cho thÞ tr−êng hµng tÊn thÞt h¬i. Nghề nuôi lợn n−ớc ta đã và đang đ−ợc áp dụng nhiều thành tựu khoa học và chuyền dần từ ph−¬ng thøc ch¨n nu«i tù tóc sang ch¨n nu«i cã tÝnh to¸n vµ cã l·i. Trong ngành chăn nuôi lợn, lợn nái có vai trò rất quan trọng, nhất là nuôi lợn nái để có đàn con nu«i thÞt lín nhanh, nhiÒu n¹c. Để giúp các gia đình cũng nh− các trang trại có ý muốn nuôi lợn nái từ quy mô nhỏ đến quy m« lín h¬n nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt vÒ khoa häc c«ng nghÖ ch¨n nu«i vµ mét sè biÖn ph¸p chính quản lý kinh tế sao cho có lợi nhất để mạnh dạn đầu t− phát triển, chúng tôi viết cuốn "Kỹ thuật nuôi lợn nái mắn đẻ sai con". Víi nh÷ng tiÕn bé kü thuËt vµ nh÷ng kinh nghiÖm thu ®−îc tõ thùc tiÔn chóng t«i cè g¾ng trình bày nội dung kỹ thuật từ khâu chọn giống, nuôi d−ỡng lợn nái, lợn sơ sinh đến khi có đàn con cai sữa bán nuôi làm giống hoặc nuôi thịt và một số ph−ơng pháp chính để tính toán kinh tế xây dựng mô hình chăn nuôi gia đình và trang trại nhỏ với 5-10 con nái. Sách viết chủ yếu dùng cho những gia đình nuôi lợn nái sinh sản nhằm tạo ra sản phẩm nhiều và chất l−ợng s¶n phÈm cao (nhiÒu n¹c). Chắc chắn sách còn những thiếu sót, mong bạn đọc góp ý phề bình, chúng tôi xin tiếp thu với lòng biết ơn để bổ sung sửa chữa cho lần xuất bản sau. C¸c t¸c gi¶. 7.

(8) Ch−¬ng I MéT Sè §ÆC §iÓM CHUNG CÇN BIÕT VÒ CON LîN. I. sù Ho¹T §éNG C¸C Bé M¸y TRoNG C¬ THÓ LîN. 1. Bé m¸y tiªu hãa Lîn thuéc loµi ¨n t¹p, ¨n ®−îc c¶ thøc ¨n sèng vµ nÊu chÝn. D¹ dµy cã søc chøa tõ 5-6 lÝt (lîn 100kg). Ruột non lợn dài gấp 14 lần chiều dài thân hay bằng 20-25m ở lợn 100kg. Nhờ đó lợn tiêu hóa và đồng hóa thức ăn tốt. ở lợn con, bộ máy tiêu hóa phát triển chậm và ch−a hoàn chỉnh, trong khi đó sức sinh tr−ởng lại có tốc độ phát triển cao. Dịch tiêu hóa trọng dạ dày lợn con cũng khác với lợn tr−ởng thµnh. ở lợn lớn, dịch vị tiết nhiều vào ban ngày tới 62%, còn ban đêm chỉ 38%, trong khi đó lợn con bú sữa tiết dịch vị ban ngày là 31%, còn ban đêm là 69%. Lợn con bú nhiều về đêm nhờ sự yên tĩnh. Vì vậy, giữ yên tĩnh đối với lợn con trong thời kỳ bú sữa là rất cần thiết. Hai tuÇn ®Çu sau khi sinh, chÊt toan (HCL) tù do ch−a cã trong d¹ dµy nªn tÝnh kh¸ng khuÈn ë d¹ dµy ch−a cã, lîn con dÔ bÞ nhiÔm bÖnh. ChÊt toan tù do b¾t ®Çu cã sau 25 ngµy tuæi vµ tÝnh kh¸ng khuÈn chØ thÓ hiÖn sau 40-45 ngµy tuæi. Lợn con 25-30 ngày tuổi ch−a thủy phân đ−ợc đạm thực, động vật, ch−a nên cai sữa sớm lợn con phải có giai đoạn tập ăn để thúc đẩy việc tiết dịch vị tiêu hóa ở dạ dày sớm hơn. Cai sữa lîn con vµo lóc 45 ngµy tuæi trë ®i míi phï hîp víi ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng ch¨m sãc hiÖn nay t¹i n−íc ta. Gan lợn nặng từ 1,5-2kg ở lợn 100kg đủ đảm bảo cho tiêu hoá tốt thức ăn.. 2. Bé m¸y tuÇn hoµn vµ h« hÊp Tim lîn nhá kh«ng qu¸ 300g so víi khèi l−îng lîn h¬i 100kg. M¸u lîn tr−ëng thµnh cã tõ 3,5-4 lÝt ë lîn lai vµ lîn ngo¹i, tõ 2,3-3 lÝt ë lîn néi. Phæi lîn rÊt nhá, nÆng kh«ng qu¸ 600g ë lîn 100kg. Tim vµ phæi l¹i n»m trong lång ngùc nhá bÐ, cßn d¹ dµy, ruét, gan n»m ë khoang bông, khi ®−îc ¨n no l¹i dån lªn phÝa ngùc, lµm chç chøa tim phæi hÑp thªm. V× thÕ khi vËn chuyÓn lîn thÞt, ®−êng xa trêi nãng, lîn dÔ bÞ chết do thiếu d−ỡng khí. Lợn thở bình th−ờng 20 lần trong 1 phút, nh−ng có thể thở đến 200 lÇn trªn 1 phót khi cÇn chèng nãng cho c¬ thÓ.. 8.

(9) 3. Bé m¸y bµi tiÕt Da lîn kh«ng cã tuyÕn må h«i nªn kh«ng thÓ tho¸t n−íc qua da. Mồ hôi lợn chỉ có thể thoát qua đ−ờng n−ớc tiểu. Bàng quang (bọng đái) có sức chứa chừng mét lÝt. Mçi ngµy lîn lín th¶i 3-4 lÝt n−íc tiÓu. Vì lợn không có tuyến mồ hôi nên đái nhiều ta cần chú ý đến nền chuồng khi xây dựng sao cho dễ thoát n−ớc, không bị ứ đọng ẩm −ớt.. II. Sù LI£N QUAN Gi÷a tÇm VãC lîn n¸i víi n¨ng suÊt lîn con Lîn n¸i tr−ëng thµnh vµo lóc 30-32 th¸ng tuæi. TÇm vãc khèi l−îng lîn n¸i vÒ mÆt di truyÒn có liên quan đến sự phát triển và năng suất đàn lợn con. D−ới đây là một số ví dụ có liên quan đến kỹ thuật chăn nuôi.. 1. Khèi l−îng lîn thÞt Khèi l−îng lîn thÞt lóc 6-7 th¸ng tuæi b»ng 75% hay b»ng 3/4 khèi l−îng lîn n¸i tr−ëng thành. Nh− vậy muốn có lợn giết mổ đạt 90-100kg lúc 6-7 tháng tuổi thì lợn nái mẹ phải có khèi l−îng tõ 130-150kg trë lªn. Giống lợn ỉ, lợn Móng Cái n−ớc ta, nái tr−ởng thành bình quân chỉ đạt 90kg, nên lợn thịt lúc 7 tháng tuổi chỉ có thể đạt 50-55kg. Muốn đạt khối l−ợng cao hơn phải nuôi kéo dài 10-12 tháng, tốn nhiều thức ăn và công lao động mà vẫn không đạt hiệu quả kinh tế cao.. 2. Khèi l−îng lîn c¸i gi÷ lµm gièng Lợn cái giữ làm giống cũng vậy, nuôi 6-7 tháng tuổi phải đạt khối l−ợng bằng 75% khối l−ợng lợn thịt cùng tuổi. Nếu chỉ tiêu đó không đạt, ng−ời chăn nuôi cần xem xét khẩu phần ăn của lợn (xem có đủ dinh d−ỡng không) hay lợn bị bệnh (giun sán) để tìm cách khắc phục.. 3. Khèi l−îng bµo thai Khối l−ợng bào thai lợn bằng 1/12 đến 1/14-1/16 khối l−ợng lợn mẹ tr−ởng thành. Nh− vậy lîn n¸i cã khèi l−îng lín bµo thai sÏ lín, lîn con s¬ sinh cã khèi l−îng lín h¬n so víi n¸i cã khối l−ợng nhỏ. Bào thai lợn gồm có: số l−ợng con đẻ ra, nhau thai và n−ớc ối. Nhau thai và n−íc èi chiÕm 2,5-3 phÇn m−êi bµo thai, cßn l¹i 7-7,5 phÇn m−êi lµ khèi l−îng lîn con. VÝ dô: 1 lîn n¸i ngo¹i cã khèi l−îng 180-200kg th× bµo thai sÏ lµ: 200kg/14 = 14,28kg lÊy trßn lµ 14kg, nÕu trõ nhau thai vµ n−íc èi chiÕm ba phÇn m−êi, th× toµn æ lîn con s¬ sinh sÏ lµ: (14/10) x 7 = 9,8kg, lÊy trßn lµ 10kg. Nếu lợn đẻ 10 con thì mỗi con nặng 10kg/10 = 1kg. Nếu lợn đẻ 8 con 10kg/8 = 1,25kg. ë lîn n¸i néi 85 - 90kg th× lîn con sÏ cã khèi l−îng sau: VÉn tÝnh khèi l−îng bµo thai b»ng 1/14 khèi l−îng lîn mÑ. 90kg/14 = 6,42kg lÊy trßn 6,5kg.. 9.

(10) Nhau thai vµ n−íc èi chiÕm 30% gÇn b»ng 2kg. Khèi l−îng lîn con sÏ lµ: (6,5kg - 2kg) = 4,5kg. Nếu lợn đẻ 10 con thì: 4,5kg : 10 = 0,450kg/con. Nếu lợn đẻ 8 con thì: 4,5kg : 8 = 0,560kg/con. Lợn thịt nuôi lấy nạc (lợn lai hoặc lợn ngoại), khối l−ợng lợn con sơ sinh đạt 0,9-1kg là tốt nhÊt.. 4. Khèi l−îng lîn con Khối l−ợng lợn con toàn ổ lúc 21 ngày tuổi là chỉ tiêu đánh giá khả năng cho sữa của lợn mẹ. Vì sản l−ợng sữa mẹ cao nhất chỉ trong 21 ngày sau khi đẻ. Khối l−ợng toàn ổ lợn cao thì sản l−îng tiÕt s÷a cña lîn mÑ cao. Khèi l−îng lîn con 21 ngµy tuæi t¨ng gÊp 8-10 lÇn so víi lóc s¬ sinh phô thuéc vµo kh¶ n¨ng di truyÒn cña tõng gièng. ë gièng lîn néi nh− Mãng C¸i, Ø khèi l−îng toµn æ 21 ngµy tuæi th−ờng đạt 25kg. ở lợn giống ngoại thuần nuôi thích nghi ở n−ớc ta và lợn lai có máu ngoại đạt từ 35-50kg. Khối l−ợng lợn con lúc cai sữa (50-55 ngày tuổi) th−ờng đạt gấp 2 lần so với lúc 21 ngày tuổi, trong s¶n xuÊt cã tr−êng hîp cao h¬n tõ 2,1-2,5 lÇn. Nắm vững những chỉ tiêu trên đây, ng−ời chăn nuôi có thể đánh giá đúng giá trị con giống hoặc điều chỉnh chế độ nuôi d−ỡng để chăn nuôi đạt hiệu quả kinh tế cao.. 10.

(11) III. §ÆC §iÓM SINH Lý, SINH TR¦ëNG. 1. §Æc ®iÓm sinh lý lîn con Khi míi sinh, c¬ thÓ lîn con chøa tíi 82% n−íc. Sau khi sinh 30 phót tû lÖ n−íc ë lîn gi¶m 1-2%, nhiệt độ cơ thể giảm tới 50C. Do bị mất n−ớc, mất nhiệt nhanh, cơ thể bị lạnh, làm hoạt động chức năng của các bộ máy trong cơ thể bị rối loạn. Lợn sơ sinh trao đổi năng l−ợng và trao đổi vật chất rất cao, trong khi đó nhiệt độ cơ thể lại giảm nhanh, vì thế nhu cầu ấm đối với lợn con rất quan trọng. 7 ngày đầu lợn cần nhiệt độ 32-340C; 7-10 ngày sau cần 29-300C. ViÖc s−ëi Êm lîn, tr¶i æ r¬m cho lîn con n»m lµ rÊt cÇn thiÕt. Sau 10 ngµy tuæi, lîn con míi tự cân bằng đ−ợc nhiệt. Ng−ợc lại, lợn nái n−ôi con cần, nhiệt độ từ 18-200C. Nhiệt độ cao hơn sẽ ảnh h−ởng đến khả năng tiết sữa của lợn nái. Vì thế, cần có chuồng nuôi riêng cho lợn n¸i nu«i con ngay tõ ®Çu.. 2. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña lîn lai vµ lîn ngo¹i Dùng lợn nái nội để sản xuất ra con lai có máu ngoại (2 lần máu ngoại và 1 lần máu nội) và lợn ngoại thuần đạt khối l−ợng lúc cai sữa 55 ngày tuổi là 14-16kg trong điều kiện nuôi d−ỡng hiÖn nay. Lîn nu«i thÞt lÊy nhiÒu n¹c cµng lín, møc t¨ng träng hµng ngµy cµng cao vÝ dô:. Lîn sau cai s÷a. T¨ng träng ngµy. 15-25kg. 350-400g. 30-40kg. 400g. 40-60kg. 500g. 60-80kg. 600g. 80-100kg. 650g. Qua sè liÖu trªn, nu«i lîn lai lÊy n¹c kh«ng cã giai ®o¹n nu«i kÐo x¸c lóc b¾t ®Çu vµ nu«i vç bÐo vµo th¸ng cuèi kÕt thóc nu«i thÞt nh− lîn néi hoÆc lîn lai kinh tÕ. §©y còng lµ sù kh¸c nhau gi÷a lîn nu«i lÊy nhiÒu n¹c víi lîn néi vµ lîn lai kinh tÕ nhiÒu mì.. 3. Sù h×nh thµnh thÞt vµ sù ph¸t triÓn cña lîn theo h−íng n¹c Tû lÖ thÞt xÎ lµ chØ tiªu tæng hîp vÒ chÊt l−îng thÞt. ThÞt xÎ bao gåm: th©n thÞt bá ®Çu, bá bèn c¼ng ch©n, néi t¹ng (tim, gan, ruét) kÓ c¶ 2 l¸ mì. Lîn nu«i h−íng n¹c lo¹i 100kg lóc 7-7,5 th¸ng tuæi cã tû lÖ thÞt xÎ 70-75% so víi khèi l−îng lîn h¬i (lîn cßn sèng). Lîn h−íng mì vµ mì-n¹c, lóc 8 th¸ng tuæi cã tû lÖ thÞt xÎ 75-78%, nh−ng chÊt l−îng thÞt thÊp h¬n, tû lÖ mì cao h¬n. Lîn lai kinh tÕ F1 gi÷a lîn ngo¹i víi lîn néi (Mãng C¸i, Ø) cã tû lÖ n¹c 25-30%, so víi khèi l−îng lîn lóc mæ. Nh− vËy cø mæ mét lîn 100kg th× cã 25-30kg thÞt n¹c. Lợn lai theo h−ớng tăng máu ngoại, tức là nái lai F1 (ngoại x nội) cho phối tiếp với lợn đực ngoại h−ớng nạc, nuôi thịt lúc 100kg đạt tỷ lệ nạc từ 45-48%.. 11.

(12) ở lợn ngoại thuần và lai ngoại x ngoại, tỷ lệ thịt nạc trên lợn hơi có thể đạt từ 55-60%. Râ rµng lîn lai nhiÒu m¸u ngo¹i vµ lai ngo¹i x ngo¹i cho tû lÖ n¹c cao h¬n so víi lîn lai kinh tÕ F1. Tû lÖ n¹c cao cßn phô thuéc vµo kü thuËt nu«i vµ chän gièng còng nh− chän c«ng thøc lai. Lîn h−íng mì vµ mì - n¹c th× bé m¸y tiªu hãa ph¸t triÓn m¹nh nhÊt lµ d¹ dµy ngay tõ lóc 2 th¸ng tuæi. Tim phæi, l¸ l¸ch ph¸t triÓn chËm. ë lîn h−íng n¹c, tim phæi ruét non ph¸t triÓn mạnh do tăng c−ờng trao đổi chất để tạo sản phẩm nạc. §©y còng lµ sù kh¸c nhau vÒ ph¸t triÓn gi÷a lîn h−íng n¹c víi lîn h−íng mì vµ mì-n¹c. Lợn h−ớng nạc, từ sơ sinh đến 5 tháng tuổi phát triển về chiều dài thân. Lúc 6-7 tháng tuổi, ph¸t triÓn vÒ chiÒu réng. Khi chiÒu réng th©n ë gi÷a c¸c ®iÓm ®o phÇn ngùc bông vµ m«ng không chênh quá 1,00cm đến 1,2cm, có thể coi là lợn đạt khối l−ợng mổ thịt.. 4. Sự hoạt động của lợn Lợn thích sống theo đàn để bảo vệ nhau và kiếm ăn chung. Lợn con có những đặc tính: mới đẻ ra đi tìm vú mẹ để bú. Qua thứ tự vú từ ngực xuống bụng, ta cã thÓ ph©n biÖt con kháe con yÕu. Lîn kháe th−êng chiÕm vó phÝa ngùc, v× vó ë ngùc tiÕt nhiều sữa hơn so với vú phía bụng. Ta có thể điều chỉnh ngay từ đầu để lợn con phát triển đều h¬n (cho con nhá bó vó ngùc, con lín bó vó bông). Lợn có phản xạ ăn đúng giờ theo quy định hàng ngày. Tiếng động do phân phối thức ăn cũng tác động đến tiết dịch vị của lợn. Cần phân phối thức ăn đúng giờ, sắp xếp bữa ăn hợp lý và yªn tÜnh khi ¨n. Lợn ỉa đái đúng nơi quy định, cần huấn luyện ngay từ đầu thói quen ỉa đái đúng chỗ khi đ−a vµo chuång míi. Khi sî h·i lîn th−êng kªu rÝt, c¬ b¾p run, chôm vµo nhau ë mét gãc chuång. Lîn thÝch ngñ n¬i tèi. Hiểu đ−ợc các đặc điểm trên, ng−ời chăn nuôi sẽ xác định đ−ợc h−ớng nuôi, điều kiện nuôi d−ỡng, áp dụng các quy trình kỹ thuật để đạt năng suất và hiệu quả kinh tế cao.. 12.

(13) Ch−¬ng II GIèNG LîN. I. NH÷Ng yªu cÇu chung. 1. Các yếu tố ảnh h−ởng đến chất l−ợng giống Trong ch¨n nu«i lîn n¸i lÊy con nu«i thÞt h−íng n¹c, c¸c kh©u kü thuËt nh− chän gièng, thøc ăn, nuôi d−ỡng, chăm sóc đều có những yêu cầu mới theo một quy trình nuôi từ lúc chọn con đực, cái giữ làm giống đến khi sinh sản, nuôi con... Những yếu tố đó là: a. Con gièng Con giống đ−ợc chọn (cái, đực) cần theo h−ớng lấy con nuôi thịt có nhiều nạc. Không phải bất cứ giống nào cũng đều cho tỷ lệ nạc cao. Lợn lai kinh tế giữa giống lợn ngoại Coocvan víi lîn néi nh− Ø, Mãng C¸i, kh«ng thÓ cho tû lÖ n¹c cao, v× gièng lîn nµy cã h−íng n¹c-mì. CÇn ph¶i cho phèi víi gièng Landrace, Yorkshire (§¹i b¹ch) cã h−íng n¹c cao th× tû lÖ n¹c ë con lai nu«i thÞt míi cao. b.Thøc ¨n Nuôi lợn lấy nạc, chất đạm còn gọi là protein có ý nghĩa lớn ví nó là nguồn tạo ra thịt nạc. Bên cạnh đó, còn phải cho ăn đủ l−ợng, đủ chất và ổn định cho từng giai đoạn phát triển của lợn. Không thể nuôi lợn đạt năng suất cao theo thức ăn có sẵn trong gia đình, những sản phẩm tận thu hoặc các phụ phế phẩm đ−ợc. Lợn cần đ−ợc ăn theo khẩu phần thức ăn đã đ−ợc hçn hîp tr−íc. Trong ch¨n nu«i lîn, thøc ¨n chiÕm tíi 65-68% gi¸ thµnh lîn con vµ 70-75% giá thành lợn thịt. Vì vậy cần cho lợn ăn đủ đáp ứng đ−ợc nhu cầu phát triển, lợn lớn nhanh sẽ giảm đ−ợc chi phí thức ăn từ đó mà hạ giá thành sản phẩm. c. Nu«i d−ìng Nuôi d−ỡng để lợn nái sinh sản cao: con nhiều trên lứa, to con nhanh lớn, con nuôi thịt có tỷ lệ nạc cao. Nh− vậy phải có tổ chức liên hoàn để lợn nuôi không bị gián đoạn. Không thể mua lợn ở chợ về nuôi để lấy thịt nhiều nạc nếu không biết rõ đó là giống lợn gì, bao nhiêu th¸ng tuæi vv Nuôi lợn h−ớng nạc, cần đạt các yêu cầu sau mới có lãi: lợn lớn nhanh từ lúc nhỏ, sau cai sữa đến giết thịt không có giai đoạn nuôi vỗ béo nh− nuôi lợn thịt hiện nay. Thời gian nuôi ngắn mà đạt khối l−ợng cao, bảo đảm tăng trọng bình quân là 600-650g/ngày.. 2. §Æc ®iÓm cña mét gièng lîn tèt a. Giống lợn đ−ợc chọn cần có những đặc điểm di truyền ổn định có lợi cho sản xuất. Đó là: -. Lợn mắn đẻ, số con đẻ ra cũng nh− khối l−ợng toàn ổ lúc sơ sinh, lúc cai sữa đều cao.. -. Møc t¨ng träng cao.. -. Tiªu tèn thøc ¨n cho 1kg s¶n phÈm (lîn con, lîn thÞt) h¹.. -. Cã tÝnh thÝch øng cao, thÝch nghi ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i.. 13.

(14) -. ChÊt l−îng thÞt cao (nhiÒu n¹c).. Các đặc điểm trên thể hiện qua các giống lợn nuôi ở n−ớc ta nh− sau:. Sù thÓ hiÖn. Các đặc điểm. Sè con nhiÒu trong mỗi lứa đẻ. Gièng lîn néi. Gièng lîn ngo¹i. Lîn Mãng C¸i lîn lang c¸c lo¹i. Yorkshire Cu Ba, Liªn X«; Landrace Cu Ba, §E. Khèi l−îng toµn æ vµ t¨ng träng cao. Yorkshire, Landrace NhËt, BØ, lîn §E, Duroc. Tiªu tèn thøc ¨n thÊp. Yorkshire, Landrace NhËt, BØ, DE, Duroc. ThÝch øng cao. Lîn Mãng c¸i, lîn Ø, c¸c lo¹i lîn lang. PhÈm chÊt thÞt cao. Yorkshire, Duroc. Yorkshire, Landrace BØ, NhËt, Cu Ba, §E, Duroc. Qua bảng trên cho thấy, không phải giống nào cũng đạt đ−ợc tất cả các đặc điểm nói trên. Các giống đạt đ−ợc nhiều đặc điểm mong muốn ở lợn nội là giống lợn Móng Cái và các lợn lang kh¸c. ở lợn ngoại thì giống Yorkshire của Cu Ba, Liên Xô cũ, rồi đến Landrace các loại, ĐE. b. Các đặc điểm có tính di truyền cao sẽ có lợi cho sản xuất Để chọn lọc th−ờng sử dụng các đặc điểm có hệ số di truyền (h2) cao có lợi cho sản xuất (xem b¶ng). §Æc ®iÓm. HÖ sè di truyÒn (h2). T¨ng träng. 0,3-0,45. Tiªu tèn thøc ¨n. 0,3-0,45. ChÊt l−îng thÞt. 0,25-0,35. ThÞt n¹c. 0,40-0,70. Dµi th©n. 0,50-0,70. 14.

(15) II. chän lîn c¸i lµm gièng sinh s¶n. 1. C¸c tiªu chuÈn chän läc Lîn gi÷ lµm n¸i sinh s¶n cÇn cã nh÷ng tiªu chuÈn sau:. a. Lợn thuộc giống mắn đẻ. Sự mắn đẻ của lợn thể hiện trên số con đẻ ra, tỷ lệ nuôi sống trên một ổ. Một ổ đẻ có 8-9 con nuôi sống đến cai sữa và một năm lợn nái cho từ 15-16 con là møc trung b×nh. D−íi møc nµy lµ kÐm. Lợn nái mắn đẻ phải đạt 1,8-2 lứa đẻ/năm và khi phối giống một lần đã có chửa.. b. Lîn cã ngo¹i h×nh vµ thÓ chÊt tèt Lîn c¸i lai chän gièng ph¶i tr−êng m×nh, m«ng në, cã tõ 12 vó trë lªn, cã bé khung v÷ng vàng để bảo đảm sự bền vững của con giống. Lông da trắng, có thể có bớt đen nhỏ trên da. Đối với lợn nội thuần nh− lợn ỉ, lợn Móng Cái cần đúng ngoại hình ỉ (đen) Móng Cái có lang yªn ngùa vµ c¸c lang kh¸c. L−ng kh«ng qu¸ vâng, bông kh«ng qu¸ sÖ, th−a l«ng, m−ît, da máng. Kh«ng chän con cã khuyÕt tËt: ch©n yÕu, l−ng vâng, ©m hé ng−îc, v× ®©y cã thÓ lµ hiÖn t−îng do đồng huyết, do di truyền của bố mẹ.. c. Lîn cã nguån gèc bè mÑ lµ gièng tèt: Chän con lai lµm gièng, nªn cÇn biÕt cô thÓ bè mÑ thuéc gièng g×, biÕt kh¶ n¨ng sinh s¶n cña con mẹ, số con đẻ ra từng lứa, chỉ nên chọn ở đàn có 8-10 con, không có hiện t−ợng còi cọc, to nhỏ trong đàn. Không chọn ở lứa đẻ 5 con/ổ và đẻ lứa 1 con. Số con đẻ ít, có thể do di truyền của bố hay mẹ, sẽ ảnh h−ởng đến sinh sản đời con. §èi víi con bè cÇn biÕt cô thÓ lµ giång g× vµ thµnh tÝch phèi gièng trªn mét sè n¸i nÕu nh¶y trùc tiÕp. Kh«ng nªn mua lîn ë chî vÒ nu«i vµ gi÷ lµm gièng sinh s¶n v× kh«ng râ nguån gèc.. d. Lîn cã khèi l−îng thÝch hîp Khối l−ợng con cái đ−ợc chọn lúc cai sữa 2-3 tháng tuổi đạt: -. 8-10kg/con ở lợn nội, phối giống lứa đầu đạt 45-50kg/con.. -. 12-14kg/con ë lîn lai, 60-65kg/con lóc 6-7 th¸ng tuæi.. -. 14-16kg/con ở lợn ngoại, 7-8 tháng tuổi đạt 75-80kg/con.. Khèi l−îng lîn n¸i lai F1 kh«ng qu¸ 150-180kg lóc tr−ëng thµnh, lîn ngo¹i kh«ng qu¸ 200kg (trong ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng ë ViÖt Nam).. 2. C¸c giai ®o¹n chän läc Chọn lần 1: Chọn lợn lúc 3 tuần tuổi: to con, con khỏe nhất trong ổ. Cần tìm cách đánh dấu b»ng mùc trªn con ®−îc chän. Chọn lần 2: Chọn lúc cai sữa 2-3 tháng tuổi ở những con đã đánh dấu khi chọn lần 1. Con đ−ợc chọn phải đạt: to, khỏe và dáng cân đối, có số vú 12 trở lên. Khối l−ợng phải cao hơn bình quân của đàn. Chọn lần 3: Lúc 6-7 tháng tuổi: thân hình cân đối, khoảng cách vú đều, có 12 vú trở lên, không có vú kẹ lép, âm hộ bình th−ờng, không dị tật. Chọn những con có hiện t−ợng động. 15.

(16) dục sớm. Cần chọn con lông da trắng (đối với lợn ngoại nh− Landrace Yorshire) để tránh bị pha t¹p nhiÒu gièng. III. §ÆC §iÓM MéT Sè GIèNG LîN NU¤i TRONG N¦íC. A. C¸c gièng lîn néi Lîn Ø Cã c¸c tªn gäi: lîn Ø mì vµ lîn Ø pha. Lîn ®−îc h×nh thµnh vµ tËp trung nu«i ë c¸c tØnh vïng đồng bằng sông Hồng và bắc khu bốn cũ (Thanh Hóa). Ngoại hình có h−ớng sản xuất mỡ, lông da đen tuyền. Đầu nhỏ, tai nhỏ đứng, mõm ngắn, có con nh¨n (lîn Ø mì) m×nh ng¾n ngùc s©u, bông to sÖ cã sè vó tõ 8-10. Lîn tÇm vãc nhá. ở lợn ỉ pha: Lông da đen, có con 4 chân đốm trắng (lợn Hải H−ng) bụng to gọn hơn ỉ mỡ. Sinh tr−ëng lîn gièng: 8 tháng tuổi đạt 35 kg. 10 tháng tuổi đạt 45kg. Lợn tr−ởng thành 30-32 tháng tuổi đạt 70kg. Lîn Ø sím thµnh thôc vÒ tÝnh dôc. Tuổi động hớn đầu tiên: 4 tháng 12 ngày tuổi. Chu kỳ động dục 20 ngày. VÒ sinh s¶n: Sè con s¬ sinh trªn æ. 8-10 con.. Khèi l−îng s¬ sinh mét con. 0,450kg.. Số con nuôi đến 60 ngày tuổi/ổ. 5,5kg.. Giống lợn ỉ có −u điểm quý: sớm thành thục về tính dục, sinh sản tốt, chịu đựng kham khổ, bÖnh tËt Ýt, chÊt l−îng thÞt th¬m ngon, dÔ thÝch nghi víi c¸c ®iÒu kiÖn nu«i.. Nh−ợc điểm: Tầm vóc lợn nhỏ, ch−a đáp ứng đ−ợc chăn nuôi theo công nghiệp vì lợn nhiều mì. Lîn Ø ®−îc dïng lµm n¸i nÒn trong lai kinh tÕ víi lîn ngo¹i nh»m n©ng cao tÇm vãc lîn nu«i thÞt. Cho lai với Yorkshire để chọn lọc một số cái lai làm giống (F1). Lîn Ø cßn ®−îc lai víi c¸c gièng Landrace, Duroc nh»m n©ng cao tû lÖ n¹c ë con lai. Lîn Mãng C¸i Gièng lîn Mãng C¸i ®−îc nu«i t¹i c¸c huyÖn Hµ Cèi, §Çm Hµ, §«ng TriÒu (tØnh Qu¶ng Ninh). Ngoµi ra cßn cã c¸c nhãm lîn lang cã nguån gèc lîn Mãng C¸i ®−îc nu«i ë c¸c tØnh nh− lîn Lang Hång (tØnh B¾c Ninh cò) Lang L¹ng (tØnh L¹ng S¬n), Lang Th¸i B×nh. Lợn Móng Cái có các đặc điểm sau: H−íng s¶n xuÊt: mì.. 16.

(17) Màu sắc lông da: đen trắng, đầu đen, trán có đốm trắng vai cổ có vành trắng dài đến bụng và 4 ch©n, l−ng m«ng mµu ®en h×nh yªn ngùa. §Çu to tai rñ, l−ng dµi bông sÖ võa. Sè vó cã 1214. Các loại lợn lang đều có đốm đen to nhỏ khác nhau trên lông da tập trung ở phía đầu và m«ng. Lợn Móng Cái đạt 60kg lúc 12 tháng tuổi. Lợn lúc tr−ởng thành 30-32 tháng tuổi đạt từ 95-100kg. Khả năng sinh sản cao, đạt số con. 10-12 con/æ trë lªn.. Khối l−ợng sơ sinh/con đạt. 0,550-0,600kg.. Số con nuôi đ−ợc đến 60 ngày tuổi: 8,5 con/ổ với khối l−ợng con là 6,5-6,8kg. ở các loại lợn lang khác các chỉ tiêu trên đều thấp hơn giống lợn lang Móng Cái 5-7%. Cũng nh− giống lợn ỉ, lợn Móng Cái còn có một số đặc điểm ch−a đạt: l−ng võng, bụng sệ, thÓ chÊt yÕu, mì nhiÒu. Tính chịu đựng kham khổ và tính thích nghi kém giống lợn ỉ. Giống lợn Móng Cái và lang ®−îc dïng lµm n¸i nÒn cho lai kinh tÕ víi c¸c gièng lîn ngo¹i nh− Yorkshire (§¹i b¹ch) vµ Landrace nh»m n©ng cao khèi l−îng thÞt vµ chÊt l−îng n¹c. Lîn Thuéc Nhiªu Là giống lợn lai chọn trong nhân dân, đến nay trở thành một quần thể nuôi rộng ở vùng đồng b»ng n−íc ngät s«ng Cöu Long. Lîn Thuéc Nhiªu cã sù tham gia cña gièng lîn Yorshire (§¹i b¹ch) mµ h×nh thµnh. Nguån gèc tõ lµng Thuéc Nhiªu tØnh TiÒn Giang. Lîn Thuéc Nhiªu cã mµu s¾c l«ng da tr¾ng tuyÒn, cã bít ®en nhá ë m¾t. Lợn có tầm vóc trung bình, ngắn mình, thấp chân, tai nhỏ thẳng đứng. Lợn có h−ớng sản xuất mì - n¹c. Sinh tr−ởng ở lợn hậu bị cái lúc 8 tháng tuổi đạt 64-68kg. Lúc 10 tháng tuổi đạt 87-93kg. VÒ sinh lý sinh s¶n: Tuổi động đực đầu tiên. 210 ngµy tuæi (7 th¸ng tuæi).. Tuæi phèi gièng. 240 ngµy.. Tuổi đẻ lứa đầu. 350 ngµy.. Sè con trung b×nh trªn mét æ:. 9,5 con.. Khèi l−îng s¬ sinh/con. 0,600-0,700kg.. Khèi l−îng cai s÷a/con. 7kg.. Lợn Thuộc Nhiêu có nhiều −u đlểm: nhanh lớn, mắn đẻ có tính chịu đựng kham khổ cao. Bªn c¹nh cßn cã nh−îc ®iÓm: mì nhiÒu n¹c Ýt, cÇn ®−îc c¶i tiÕn. Lîn ®−îc phèi víi c¸c gièng lîn ngo¹i: Yorkshire, Landrace vµ Duroc nh»m n©ng cao h¬n chÊt l−îng n¹c.. 17.

(18) Lîn Ba Xuyªn Gièng lîn ®−îc t¹o ra trong s¶n xuÊt ë vïng Ba Xuyªn tØnh Sãc Tr¨ng. Lîn ®−îc nu«i nhiÒu t¹i c¸c tØnh CÇn Th¬, Sãc Tr¨ng, Minh H¶i (c¸c tØnh miÒn T©y Nam Bé). Lîn thÝch nghi tèt víi c¸c vïng ven biÓn, n−íc phÌn chua mÆn. Lîn Ba Xuyªn cã mµu s¾c l«ng ®en tr¾ng (ë miÒn Nam cã tªn gäi “heo b«ng”). Lîn mâm ng¾n, tai to cóp xuèng mÆt. Th©n ng¾n, l−ng h¬i vâng. H−íng s¶n xuÊt mì n¹c.TÇm vãc trung b×nh. Về sinh sản lợn Ba Xuyên đạt: Sè con s¬ sinh/æ. 7-9 con.. Khèi l−îng s¬ sinh/con. 0,60-0,70kg.. Lợn tr−ởng thành lúc 30-32 tháng tuổi đạt: 120-150kg. Lîn Ba Xuyªn ®−îc dïng cho phèi víi c¸c gièng lîn ngo¹i Landrace, Yorkshire v.v... nh»m n©ng cao tû lÖ n¹c h¬n. Mét sè nhãm gièng lîn lai t¹o Nhóm giống lợn lai tạo đ−ợc nghiên cứu từ những năm 60 nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất về năng suất sinh sản và tốc độ sinh tr−ởng hơn giống lợn nội hiện nay. Các giống lai tạo đã làm c¬ së cho viÖc n©ng cao dÇn chÊt l−îng con gièng sau nµy. §ã lµ nh÷ng gièng lîn ®−îc Nhµ n−íc c«ng nhËn nh− §BI 81; BSI-81; lîn tr¾ng Phó Yªn; Kh¸nh Hßa; nhãm lîn tr¾ng Th¸i B×nh. Nh÷ng nhãm gièng nµy cã sù tham gia lai t¹o chñ yÕu cña gièng lîn Yorkshire víi 2 gièng lîn Ø vµ Mãng C¸i nÒn. Riªng lîn BSI-81 cã sù tham gia cña lîn ngo¹i gièng Berkshire víi gièng lîn nÒn Ø. Đặc điểm ngoại hình: Các nhóm giống trên đều có h−ớng sản xuất nạc - mỡ. Có tầm vóc trung b×nh vµ cao h¬n gièng lîn néi. §Çu to võa, Ýt nh¨n, l−ng th¼ng, bông gän, th©n h×nh v÷ng ch¾c. Lông da trắng có bớt đen nhỏ trên da. Lợn BSI-81 có con màu đen hoặc đốm đen trên da. Về sinh sản các nhóm giống trên đều đạt mức: Sè con sinh/æ. 9,7-10,96 con.. Khèi l−îng s¬ sinh/con. 0,8-1kg.. C¸c nhãm lîn gièng trªn ®ang ®−îc n©ng cao c¶i tiÕn dÇn b»ng lai víi c¸c gièng lîn ngo¹i cã năng suất nạc cao, nhằm đáp ứng nhu cầu mới (lợn có tỷ lệ nạc trên 50%). C¸c gièng lîn vïng nói. C¸c gièng lîn miÒn nói cã nhiÒu lo¹i h×nh, nh−ng tÝnh n¨ng s¶n xuÊt cßn thÊp, do ®iÒu kiÖn đất đai, tập quán chăn nuôi và nhất là kỹ thuật nuôi còn ở trình độ thấp. C¸c gièng lîn miÒn nói cã: lîn M−êng Kh−¬ng, lîn MÑo miÒn Trung vµ lîn (heo) Sãc cña miÒn Nam. Các giống lợn trên đều có màu sắc lông da đen tuyền. Lợn có tầm vóc to hơn các giống lợn n¬i kh¸c nh−ng lÐp m×nh. Lîn M−êng Kh−¬ng tai to vµ rñ che kÝn m¾t.. 18.

(19) Lợn Mẹo tai nhỏ đứng: Th©n h×nh v÷ng ch¾c thÝch hîp víi viÖc nu«i th¶ r«ng. VÒ sinh s¶n nãi chung thÊp: Sè con s¬ sinh/æ. 5-6 con.. Sổ lứa đẻ/năm. 1-1,2 løa.. Tuổi thành thục về tính dục chậm: tuổi động hớn đầu tiên lúc 8 tháng tuổi. C¸c gièng lîn nµy cÇn ®−îc c¶i tiÕn vÒ kü thuËt nu«i vµ ch¨m sãc n©ng cao kh¶ n¨ng sinh s¶n b»ng c¸ch kÕt hîp lai víi c¸c gièng néi (Ø vµ Mãng C¸i). ở những vùng bán sơn địa của miền Trung có giống lợn cỏ. Lợn có 2 loại màu lông: đen tuyÒn vµ lang ë vïng bông. Lîn cã h−íng s¶n xuÊt mì. Lîn ph¸t triÓn n¬i khÝ hËu nãng, kh« hạn, đất đai kém màu mỡ, thức ăn thiếu, tầm vóc nhỏ. Số lứa đẻ hàng năm thấp: 1-1,2 lứa. Số con đẻ thấp: 6-7con/lứa. Khối l−ợng cai sữa do nái nhỏ bé nên chỉ đạt 3kg lúc 50-60 ngày tuổi.. B. C¸c gièng lîn ngo¹i Cã nhiÒu gièng lîn cao s¶n n−íc ngoµi ®−îc nhËp vµo n−íc ta tõ nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû 20. Các giống nhập đều nhằm mục đích nâng cao về khối l−ợng sản phẩm, kết hợp với các giống nội có trong n−ớc hoặc các giống địa ph−ơng để hình thành các nhóm giống lai mới nh− lợn Ba Xuyªn, Thuéc Nhiªu. C¸c gièng lîn nhËp vµo n−íc ta cã c¸c mµu s¾c: -. Mµu l«ng da tr¾ng: Gåm lîn Yorkshire (§¹i b¹ch) vµ lîn Landrace (lîn §an m¹ch).. -. Lîn mµu ®en Berkshire (BÐc sai), lîn Cornwall,. -. Lîn Duroc cã mµu n©u s¸ng.. Vấn đề sử dụng các giống lợn ngoại: Xu thế của thị tr−ờng thế giới là “bạch hóa” đàn lợn, lợn nhiều nạc, sản phẩm ổn định, chất l−îng vµ sè l−îng lín. Để đạt đ−ợc các yêu cầu trên cần phải thực hiện những kỹ thuật mới về giống, thức ăn. Trong từng giống trên cũng đ−ợc phát triển theo thị hiếu của thị tr−ờng nh−: Landrace Bỉ đáp ứng đ−ợc yêu cầu về tỷ lệ thịt đùi, mông to; Landrace Nhật có độ dài thăn thịt v.v... C¸c gièng lîn ®−îc ph¸t triÓn m¹nh trªn thÕ giíi lµ 2 gièng cã mµu l«ng tr¾ng: Yorkshire vµ Landrace; trong đó giống lợn yorkshire chiếm số l−ợng lớn. Cả hai giống trên đáp ứng thị hiếu “bạch hóa” đàn lợn và còn nhiều đặc điểm khác mà các giống lợn khác không đạt đ−ợc. Đó là chất l−ơng sản phẩm. Về sinh sản. Cả hai giống thuộc loại cao sản, đẻ 10 con/ổ trở lên, năng suất thịt nạc cao và chÊt l−îng thÞt n¹c còng cao. Trong 2 gièng th× gièng lîn Yorkshire cßn ®−îc gäi lµ gièng lîn quèc tÕ v× nã thÝch nghi hÇu hÕt c¸c khu vùc khÝ hËu mµ vÉn gi÷ ®−îc c¸c −u ®iÓm. Gièng lîn Landrace lµ gièng ®−îc t¹o nªn theo yªu cÇu cña s¶n xuÊt. Tû lÖ n¹c cao, tr−êng mình, sinh tr−ởng nhanh nh−ng đầu nhỏ, x−ơng nhỏ làm mất sự cân đối cơ thể, nên nuôi cần có những điều kiện nhất định.. 19.

(20) C¸c gièng lîn ngo¹i kh¸c th× sù ph¸t triÓn kh«ng m¹nh b»ng 2 gièng kÓ trªn vµ tïy theo yªu cÇu thÞt cña tõng n−íc. C¸c gièng lîn cã thiªn h−íng mì - n¹c nh− Berkshire, Coãcval, ngoµi màu sắc lông da đen còn ch−a đáp ứng đ−ợc yêu cầu nạc cao. Lợn Duroc màu nâu đ−ợc dùng để tạo đàn con có tỷ lệ thịt nạc cao và tính thích ứng cao. Sau đây là đặc điểm của từng giống.. 1. Lîn Yorkshire (§¹i b¹ch) Cã 2 d¹ng lo¹i h×nh s¶n xuÊt: -. Lo¹i h×nh h−íng n¹c-mì.. -. Lo¹i h×nh h−íng n¹c.. VÒ ngo¹i h×nh: lîn h−íng s¶n xuÊt n¹c-mì cã tÇm vãc to ng¾n m×nh, s©u ngùc ®iÓn h×nh lµ đại bạch Liên Xô. Còn lợn có h−ớng sản xuất nạc thì tầm vóc to, dài mình, ngực mông cao. Đặc điểm riêng của giống là tai đứng, thể chất vững chắc có số vú từ 12-14 vú. Mµu s¾c l«ng da tr¾ng tuyÒn. Có thể có đốm đen nhỏ trên da (lợn ĐE) Søc sinh tr−ëng:. 10 th¸ng tuæi 70,2kg. 12 th¸ng tuæi 90,8kg.. So víi gièng gèc, lîn nhËp vµo n−íc ta thÊp h¬n tõ 5-10% khèi l−îng. Søc sinh s¶n: Sè con s¬ sinh/æ:. 9-10 con.. Sè con lóc 60 ngµy tuæi:. 7-8 con.. Khèi l−îng s¬ sinh/con:. 1,2kg.. Khèi l−îng 60 ngµy tuæi/con: 12-13kg. Lîn nu«i thÞt: 8 tháng tuổi đạt:. 83,3kg.. 10 tháng tuổi đạt:. 117kg.. Lợn Yorkshire nuôi thích nghi tốt, đạt đ−ợc sinh sản ổn định và tiết sữa cao. Lợn đ−ợc dùng trong lai kinh tế với giống lợn nội để lấy con nuôi thịt có khối l−ợng lớn. Gần đây còn đ−ợc chọn lọc một số con cái lai F1 tốt để tiếp tục lai theo h−ớng nạc cao.. 2. Lîn Landrace Lîn Landrace cã h−íng s¶n xuÊt n¹c. Mµu l«ng da tr¾ng tuyÒn, tÇm vãc to, dµi m×nh, ngùc n«ng. ThÓ chÊt kh«ng v÷ng ch¾c. §Æc ®iÓm riªng cña gièng: tai to rñ xuèng m¾t. Lîn nu«i. 8 tháng tuổi đạt: 90kg. 12 tháng tuổi đạt: 145kg.. 20.

(21) VÒ sinh s¶n: Sè con s¬ sinh/æ:. 8-11 con.. Khèi l−îng s¬ sinh/con:. 1,3-1,4kg.. Khèi l−îng 60 ngµy tuæi/con: 12-13kg. C¸c chØ tiªu sinh tr−ëng, sinh s¶n, lîn nu«i ë n−íc ta cã thÊp h¬n so víi gièng gèc tõ 10-15%. Lîn ®−îc dïng trong lai kinh tÕ víi c¸c gièng lîn néi nh»m n©ng cao khèi l−îng vµ tû lÖ n¹c.. 3. Lîn Duroc Lợn có h−ớng sản xuất nạc. Màu sắc lông da nâu vàng nhạt và sẫm. Ngoại hình cân đối thể chÊt v÷ng ch¾c, mâm th¼ng, tai to, ng¾n côp che m¾t. Giống có tính thích ứng chịu đựng cao. VÒ sinh s¶n: §Î con Ýt, 8-9 con/æ, tiÕt s÷a kÐm. Lợn Duroc đ−ợc dùng trong lai kinh tế lấy con lai nuôi thịt đạt tỷ lệ nạc cao, tăng trọng nhanh.. 4. Lîn Berkshire Lîn cã h−íng s¶n xuÊt n¹c - mì. Màu sắc lông da đen tuyền, có 6 điểm trắng ở trán, lông đuôi và 4 chân. Lợn tai nhỏ đứng, mõm ngắn, đ−ợc dùng tốt trong lai kinh tế, đáp ứng yêu cầu nâng khối l−ợng lợn thịt. Ngày nay do nhu cÇu n©ng tû lÖ n¹c nªn lîn Berkshire Ýt ®−îc dïng do mµu s¾c l«ng kh«ng cßn thÝch hîp còng nh− chÊt l−îng mì nhiÒu.. 5. Lîn Corwvall (Cãocvan) Lîn cã h−íng s¶n xuÊt mì. L«ng da ®en tuyÒn. Tai rñ vÒ phÝa tr−íc che kÝn m¾t. Th©n h×nh v÷ng ch¾c, lîn sinh s¶n tèt. Lợn đ−ợc dùng trong lai kinh tế với lợn nội lay con nuôi thịt nhằm đạt khối l−ợng cao. Còng nh− gièng Berkshire v× mµu s¾c l«ng da ®en vµ mì nhiÒu nªn ngµy nay Ýt ®−îc dïng trong s¶n xuÊt.. 21.

(22) IV. LAI GIèNG. 1. Sù biÓu hiÖn vµ sö dông −u thÕ lai Khi cho lai giữa các giống, th−ờng nhằm đạt các mục tiêu sau: -. Kết hợp đ−ợc các đặc điểm khác nhau giữa các giống.. -. Khai thác đ−ợc những biến dị theo quy luật để đạt hiệu quả kinh tế cao.. Khi cho lai giữa 2 giống khác nhau, ở đời con có những điểm hơn con bố hoặc con mẹ, VÝ dô: khi cho lai gi÷a lîn ngo¹i Yorkshire (§¹i b¹ch) tÇm vãc to, víi n¸i néi Mãng C¸i tÇm vóc nhỏ, con lai to hơn con lợn thuần Móng Cái, nh−ng bé hơn Yorkshire, đạt đ−ợc tầm vóc trung gian gi÷a bè vµ mÑ. ¦u thÕ cña con lai lµ cã søc sèng cao, t¨ng träng nhanh gi¶m tû lÖ hao hôt vµ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao (xem h×nh vÏ).. ¦u thÕ lai ®−îc thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau: Số con đẻ ra trên một lứa tăng 8-10%, về khối l−ợng toàn bộ lúc cai sữa tăng tới hơn 10%. Về sản xuất thịt thì phụ thuộc vào mức độ di truyền của bố và mẹ, có thể bằng trung bình của bè mÑ, cßn chØ tiªu vÒ tiªu tèn thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng th× b»ng hoÆc thÊp h¬n bè mÑ. Khi sử dụng con cái lai F1 (Con lai có 3 giống tham gia) để làm giống sinh sản thì “−u thế lai” thÓ hiÖn trªn c¸ thÓ nh− sau: Số con sơ sinh đến cai sữa tăng từ 3%-6%, khối l−ợng ổ cai sữa tăng từ 10-12% Nh− vậy “Ưu thế lai” là tiến bộ đạt đ−ợc 1 lần khi cho lai, vậy khi dùng nái lai F1 để sinh sản tiếp, tức là tăng −u thế lai từ 2 nguồn (nguồn từ con nái lai và nguon từ con đực cho phối) vì vậy khi cho lai phải chọn cả con bố lẫn con mẹ, để đạt đ−ợc yêu cầu mong muốn. Trong lai 2 giống (lai kinh tế) th−ờng lấy lợn nái địa ph−ơng có −u điểm về sinh sản, tính thích ứng để đảm bảo việc nuôi con lai sau này trong điều kiện địa ph−ơng. Còn phía con đực thì dùng lợn ngoại để nâng cao khối l−ợng ở đời sau, có lợi về kinh tế. Trong lai 3 giống (lai định h−ớng) nhất là khi sử dụng nái lai F1 thì đặc điểm sinh sản phải giữ đ−ợc ở con nái, đồng thời về phía con đực cần đ−ợc chọn theo một h−ớng nhất định. Ví dụ: lai để lấy tỷ lệ nạc cao thì cần suy tính giống đực ngoại nào phù hợp với điều kiện kinh tế cña vïng nu«i.. 22.

(23) 2. Sự khác nhau giữa lai kinh tế và lai định h−ớng Lai kinh tế là lai giữa 2 giống khác nhau nhằm đạt “−u thế lai” nhất định ở đời con nuôi thịt. Lai định h−ớng là lai kép trên nền nái lai F1 có chọn lọc để lấy sản phẩm nuôi thịt theo một yêu cầu nhất định. Ví dụ: lấy tỷ lệ nạc cao. Lai định h−ớng còn dùng các nhóm có đặc điểm khác nhau trong cùng một giống, nhằm đạt một yêu cầu đặt ra.. Ví dụ: Lợn Landrace Bỉ có tỷ lệ nạc cao ổn định. Lợn Ladrace Nhật có thân dài, chất l−ợng ổn định. Lîn Ladrace Cu Ba sinh s¶n tèt, thÝch nghi tèt trong ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng n−íc ta. Lai định h−ớng tồng hợp đ−ợc vào con lai những −u điểm của con mẹ (nái F1) và con bố thuần khác, điều mà trong một giống không thể kết hợp đ−ợc. Ph−ơng pháp lai này đảm bảo tính ổn định về năng suất sản phẩm trong điều kiện sản xuất đ−ợc nâng cao.. 3. Một số công thức lai nhằm đạt tỷ lệ nạc khác nhau Lai kinh tế: ngoại x ngoại nhằm đạt tỷ lệ nạc từ 55-60% trên thịt xẻ.. Lai: ngo¹i x nhãm gièng lai ®−îc c«ng nhËn lµ gièng.. 23.

(24) Lai định h−ớng. Đực ngoại x nái lai F1 (có 1/2 máu ngoại và nội) nhằm đạt tỷ lệ nạc từ 4648% Thùc hiÖn theo hai b−íc:. B−ớc 1: Dùng đực ngoại x nái nội lấy con F1 để nuôi thịt và chọn một số con để nuôi sinh sản tiếp (chọn những con từ nái mẹ sinh sản tốt, nhiều con qua nhiều lứa đẻ, nuôi con tốt...). B−ớc 2: Chọn con đực có h−ớng nạc cao để tạo đàn con nuôi thịt (không chọn giữ làm nái). Lai định h−ớng là lai trên nền nái lai F1 có chọn lọc, để lấy sản phẩm nuôi thịt theo một yêu cÇu nhÊt ®inh. VÝ dô: lÊy tû lÖ n¹c cao.. 24.

(25) Ch−¬ng III KH¶ N¡NG SINH S¶N CñA LîN N¸I. I.. sINH Lý §éNG DôC vµ PHèi GièNG CñA LîN Néi, LîN LAI vµ lîN NGo¹i. 1. Tuổi động đực đầu tiên Tuổi động dục đầu tiên ở lợn nội (ỉ, Móng Cái) rất sớm: 4-5 tháng tuổi khi khối l−ợng đạt từ 20-25kg. ở lợn nái lai tuổi động đực đầu tiên muộn hơn so với lợn nội thuần. ở lợn lai F1 (có 1/2 máu nội) động đực bắt đầu lúc 6 tháng tuổi, khi khối l−ợng cơ thể đạt 50-55kg. ở lợn ngoại động đực muộn hơn so với lợn lai, tức là động dục lúc 6-7 tháng tuổi khi lợn có khối l−ợng 6568kg. Không cho lợn phối giống ở thời kỳ này vì cơ thể lợn ch−a phát triển đầy đủ, ch−a tích tụ ®−îc chÊt dinh d−ìng nu«i thai, trøng ch−a chÝn mét c¸ch hoµn chØnh. Để đạt đ−ợc hiệu quả sinh sản tốt và duy trì con nái sinh sản lâu bền, cần bỏ qua 1-2 chu kỳ động dục, rồi mới cho phối giống.. 2. Tuổi đẻ lứa đầu Lợn nái nội (ỉ, Móng Cái) trong sản xuất, tuổi đẻ lứa đầu th−ờng từ 11-12 tháng tuổi. Nh− vậy lứa đầu cho phối lúc 7 tháng tuổi. Về khối l−ợng cần đạt từ 45-50kg, nếu cho phối với đực ngoại để có đàn con lai kinh tế. Lợn nái lai và nái ngoại nên cho đẻ lần đầu lúc 12 tháng tuổi, nh−ng không quá 14 tháng tuổi. Nh− vËy ph¶i phèi gièng løa ®Çu ë lîn lai lóc 8 th¸ng tuæi víi khèi l−îng lîn kh«ng d−íi 6570kg. §èi víi lîn ngo¹i cho phèi gièng lóc 9 th¸ng tuæi víi khèi l−îng kh«ng d−íi 80-90kg (gièng lîn ngo¹i nu«i thÝch nghi t¹i ViÖt Nam).. 3. Chu kỳ động dục của lợn nái và động dục trở lại sau đẻ Một chu kỳ động dục của lợn nái là 18-21 ngày, nếu ch−a cho phối giống thì chu kỳ lại nhắc l¹i. Trong thời kỳ nuôi con, lợn nái sau khi đẻ 3-4 ngày hoặc sau khi đẻ 30 ngày lợn có hiện t−ợng động dục trở lại, th−ờng thấy ở lợn nội. Kh«ng nªn cho phèi gièng lóc nµy, v× bé m¸y sinh dôc cña lîn ch−a phôc håi nh− tr−íc khi đẻ, trứng ch−a chín đều. NÕu cho phèi ngay, lîn cã chöa võa ph¶i s¶n xuÊt s÷a nu«i con võa ph¶i cÊp c¸c chÊt dinh d−ỡng nuôi bào thai, trong khi đó lợn nái lại cần đủ dinh d−ỡng để phục hồi sức khỏe sau khi đẻ. Ngoài ra lợn còn dễ bị sẩy thai khi con còn thúc bú. Sau cai sữa (lúc 50-55 ngày) khoảng 3-5 ngày thì lợn nái động hớn trở lại. Thời gian này cho phối giống, lợn dễ thụ thai và trứng chín nhiều, dễ có số con đông.. 25.

(26) Quan tâm theo dõi để phối giống kịp thời là thắng lợi của ng−ời nuôi. Nuôi 1-2 con nái thì việc theo dõi không khó, nh−ng nuôi nhiều từ 3-5 con cần phải đánh dấu phân biệt con nái nào cần đ−ợc phối giống, để phối đúng thời gian. Tránh để cơ thể lợn mẹ hao mòn nhiều sau khi đẻ sử dụng lâu dài con nái. Hao mòn cơ thể ở lợn th−ờng từ 10-20% so với tr−ớc khi đẻ. Trên mức này lợn mẹ cần đ−ợc chó ý vÒ nu«i d−ìng. Kh«ng Ðp phèi, nÕu lîn n¸i sau khi cai s÷a con mµ c¬ thÓ hao mßn gÇy sót. CÇn ph¶i bá qua một chu kỳ để nái lại sức và nuôi đ−ợc bền lâu hơn.. 4. Đặc điểm động dục ở lợn nội, lợn lai và lợn ngoại thuần Cã thÓ chia lµm 3 giai ®o¹n. - Giai đoạn tr−ớc khi chịu đực (bắt đầu). - Giai đoạn chịu đực (phối giống). - Giai đoạn sau chịu đực (kết thúc).. a. Giai đoạn tr−ớc khi chịu đực. Lợn nái thay đổi tính tình: kêu rít nhỏ, kém ăn, nhảy lên l−ng con khác. Âm hộ đỏ t−ơi, s−ng mọng, có n−ớc nhờn chảy ra nh−ng ch−a chịu cho đực nhảy. Ng−ời nuôi cũng không nên cho lîn phèi vµo lóc nµy, v× sù thô thai chØ thÓ hiÖn sau khi cã c¸c hiÖn t−îng trªn tõ 35-40 giê. §èi víi lîn néi th−êng sím h¬n, tõ 25-30 giê.. b. Giai đoạn chịu đực. Lợn kém ăn, đứng yên, mê ì, lấy tay ấn trên l−ng gần mông, lợn đứng im đuôi vắt về một bên, đồng thời âm hộ giảm độ s−ng, có nếp nhăn, màu sẫm hoặc màu mận chín, có n−ớc nhờn chảy dính đục, con đực lại gần thì đứng im chịu phối. Thêi gian nµy kÐo dµi kho¶ng 2 ngµy, nÕu ®−îc phèi gièng th× lîn sÏ thô thai. ë lîn néi th−êng ng¾n h¬n, kho¶ng 28-30 giê.. c. Giai đoạn sau chịu đực. Lợn nái trở lại bình th−ờng, ăn uống nh− cũ. Âm hộ giảm độ nở, se nhỏ, thâm, đuôi cụp không cho đực phối.. 5. Thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp Để lợn nái đạt tỷ lệ thụ thai cao, số con đẻ ra nhiều cần tiến hành phối giống đúng lúc, vì thời gian trứng tồn tại và có hiệu quả thụ thai rất ngắn, trong khi đó thì tinh trùng có thể kéo dài và sèng trong tö cung kho¶ng 45-48 giê. Do vậy thời điểm phối giống thích hợp nhất là giữa giai đoạn chịu đực. Nh− vậy đối với lợn nái lai và ngoại cho phối vào cuối ngày thứ 3 và sang ngày thứ 4, nếu tính từ lúc bắt đầu động dục, hoặc sau khi có hiện t−ợng chịu đực khoảng 6-8 tiếng thì cho phối. Đối với lợn nái nội cÇn sím h¬n lîn lai vµ lîn ngo¹i thuÇn 1 ngµy vµo cuèi ngµy thø 2 vµ s¸ng ngµy thø 3 do thêi gian động dục ngắn hơn (3 ngày) Xem sơ đồ. Trong sản xuất dùng thụ tinh nhân tạo khi lợn có triệu chứng chịu đực buổi sớm thì chiều cho phối, nếu có triệu chứng vào buổi chiều thì để sớm hôm sau cho phối. Nên cho phối 2 lần ở giai đoạn chịu đực, nhằm “chặn đầu khóa đuôi” của thời kỳ rụng trứng. (Nhất là đối với lợn n¸i t¬).. 26.

(27) D−ới đây là sơ đồ động dục của lợn và thời điểm phối giống. - §èi víi lîn n¸i lai vµ n¸i ngo¹i:. 27.

(28) II. KH¶ N¡NG SiNH S¶N CñA lîN N¸i. 1. Số lứa đẻ và tuổi loại thải của lợn nái nội, nái lai và nái ngoại Lứa đẻ. Sè con. N¨m thø nhÊt. løa 1. 7-8 con. N¨m thø hai:. løa 2. 9-10. løa 3. 9-11. løa 4. 9-11. løa 5. 9-11. løa 6. 9-10. løa 7. 8-9. løa 8. 8. løa 9. 8. N¨m thø ba: N¨m thø t−: N¨m thø n¨m:. Lứa đẻ tốt từ lứa 2 đến lứa thứ 6-7 tuổi sinh sản ổn định từ năm tuổi thứ 2 đến năm tuổi thứ 4. Sang năm tuổi thứ 5 lợn có thể còn đẻ tốt nh−ng con đẻ bị còi cọc chậm lớn. Lợn nái già hay xảy ra hiện t−ợng đẻ khó, con chết trong bụng và cắn con, từ thực tế đó cần tính toán để thay thÕ lîn n¸i hµng n¨m. NÕu mét n¸i gi÷ qua 4 n¨m tuæi th× sè thay thÕ hµng n¨m lµ 25%. Tû lÖ sè con cã tuæi trung bình 30 tháng trong đàn là phù hợp (tr−ờng hợp nuôi từ 5-10 con nái trong chuồng).. 2. Số lứa đẻ của lợn nái nội, nái lai và nái ngoại trong 1 năm Th−ờng lợn đẻ 1,8 lứa năm. Đối với nái lai và ngoại cần phấn đấu đạt 2 lứa/năm và cao hơn. Thời gian đẻ một lứa nh− sau: Thêi gian chöa:. 114 ngµy (112-116 ngµy).. Thêi gian nu«i con:. 55 ngµy (50-60 ngµy).. Thêi gian chê phèi sau cai s÷a:. 7 ngµy (5-8 ngµy).. Tæng céng:. 176 ngµy x 2 løa =. 352 ngµy.. Một năm lợn nái đẻ 2 lứa là hiện thực. Để đạt đ−ợc yêu cầu trên, cần tập cho lợn con ăn sớm và cai sữa sớm, nh−ng cai sữa không d−íi 45 ngµy trong ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng hiÖn nay ë n−íc ta. Cần quan tâm đến thời gian sau khi cai sữa tách con 3-5 ngày, lợn th−ờng động dục trở lại, cần phối giống kịp thời nếu không sẽ lỡ phối mất thêm 18-21 ngày (một chu kỳ động dục). Điều này rất quan trọng đối với ng−ời nuôi từ 5-10 nái trở lên.. 28.

(29) III. CHäN LîN §ùC CHO PHèI GIèNG Nói đến sinh sản của lợn mà chỉ nói về con nái là ch−a đủ, sinh sản tốt hay xấu đều do tính di truyền của con bố và con mẹ. Một con nái tốt cho đàn con trong một ổ tốt. Một con đực tốt cho nhiều ổ trong toàn đàn tốt. Vì vậy con đực có khả năng cải tạo đàn giống với hiệu quả cao. Sử dụng đực giống cho phối có 2 ph−ơng pháp: trực tiếp và thụ tinh nhân tạo. Dù nuôi ở cơ sở nào hay cho phối giống bằng ph−ơng pháp nào cũng cần chọn con đực đạt tiêu chuẩn làm gièng.. 1. Chọn lợn đực Tùy theo mục đích sản xuất để chọn theo đặc điểm giống, theo cá thể đực giống. Ví dụ: Cần sản phẩm nhiều nạc, đẻ nhiều con, con to khỏe, nuôi sống cao, tiêu tốn thức ăn cho 1 kg tăng trọng thấp thì chọn lợn đực giống ngoại nh− Landrace, Yorshire. Những tiêu chuẩn chính cần chän: -. Lý lịch ông bà, cha mẹ thể hiện đặc điểm giống và có năng suất cao.. -. Chọn cá thể: Con lớn nhất trong đàn khỏe mạnh, ngực nở l−ng thẳng, mông to dài mình, vai cứng cáp, 4 chân đứng thẳng, nhanh nhẹn, hiếu động, hình dáng, lông da đúng với phÈm gièng.. -. Hai hòn cà (tinh hoàn) đều và nở nang, lộ rõ rệt. Tránh cà lệch (hòn to hòn nhỏ), cà ẩn s©u, kh«ng trÔ dµi, kh«ng mäng nh− sa ruét.. -. Phàm ăn, chịu đựng tốt thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh. Tiêu tốn thức ăn thấp cho 1 kg t¨ng träng (tõ 3,2 - 3,5kg t¨ng träng).. -. Kh«ng m¾c c¸c bÖnh kinh niªn vµ bÖnh truyÒn nhiÔm.. -. Lợn đực đã lấy tinh trung bình phải đạt đ−ợc l−ợng tinh dịch mỗi lần xuất từ 150-250ml. Tinh trïng cã tõ 250-350 triÖu/1ml tinh dÞch.. Nuôi lợn đực hậu bị cũng nh− lúc tr−ởng thành cần quan tâm những yếu tố sau: -. Nhốt mỗi con một chuồng riêng có diện tích từ 4-6 m2/con, có sân vận động 8-10m2/con. Có thể hàng ngày cho đi vận động đ−ờng dài từ 10-15 phút/ngày vào buổi sáng.. -. Lu«n quan s¸t ch©n mãng vÒ hiÖn t−îng nøt mãng vµ thèi mãng (nhÊt lµ ch©n sau).. Lợn đực hỏng bộ chân coi nh− hỏng tất cả vì không phối giống đ−ợc. -. Tập cho lợn đực thuần tính quen ng−ời khi cho ăn uống tắm chải... để dễ dàng điều khiển lóc phèi gièng.. Lợn đực ngoại nh− Yorshirre, Landrace, Duroc... 3 tháng tuổi đã có tinh trùng tr−ờng thành. Còn 1 số lợn đực nội nh− Móng Cái, ỉ... nuôi 1-2 tháng tuổi cũng có tinh trùng tr−ởng thành. Nh−ng ở những tháng tuổi này, lợn đực ch−a đạt trọng l−ợng cơ thể và các chức năng sinh lý khác. Vì vậy lợn đực bắt đầu cho phối giống tốt nhất ở các tháng tuổi nh− sau: -. Lợn đực ngoại từ 8 tháng tuổi trở lên và khối -l−ợng cơ thể đạt trên 65-70kg.. -. Lợn đực lai từ 6 tháng tuổi trở lên và có khối l−ợng cơ thể từ 50 kg trở lên. -. Lợn đực nội từ 5 tháng tuổi trở lên và khối l−ợng cơ thể đạt từ 25-30 kg trở lên.. Giai đoạn phối giống là từ 12-36 tháng tuổi. Thời gian sử dụng tối đa 4 năm (chỉ đối với những con đực giống tốt và cá biệt). Còn th−ờng thì sau 3 năm tuổi là loại thải. Trong quá. 29.

(30) trình sử dụng, nếu lợn đực biểu hiện những đặc tính nh−: chân yếu, sợ nái, ăn uống kém, thể trạng yếu, l−ợng tinh dịch ít, tinh trùng loãng hoạt động yếu tỷ lệ dị hình cao... phối giống đạt tû lÖ thô thai thÊp th× nªn lo¹i th¶i sím. -. Lợn đực từ 8-12 tháng tuổi chỉ phối giống không quá 3 lần trên một tuần. - Lợn tr−ởng thành trên 12 tháng tuổi có thể cho phối giống không quá 5 lần/tuần, nh−ng bảo đảm dinh d−ìng tèt.. Không nên cho lợn đực làm việc quá nhiều lần, v−ợt mức quy định, ảnh h−ởng tới tỷ lệ thụ thai và giảm sức khỏe của lợn đực. Nên cho đực phối giống vào buồi sáng sớm hoặc chiều mát. Khi lợn đực quá no hoặc quá đói còng kh«ng nªn cho phèi gièng. Sau mỗi lần phối giống hoặc lấy tinh nên bồi d−ỡng cho lợn đực 2 quả trứng gà hoặc giá đỗ hay lóa n¶y mÇm 0,5kg/ngµy. Lợn đực giống nuôi d−ỡng tốt, sử dụng hợp lý, nếu phối giống trực tiếp có thể cho kết quả thụ thai tèt tõ 50-60 n¸i/n¨m. NÕu b»ng thô thai nh©n t¹o cã thÓ cho kÕt qu¶ thô thai tèt tõ 500600 n¸i/n¨m. Tøc lµ t¨ng gÊp 10 lÇn so víi gièng trùc tiÕp. ở nhiều địa ph−ơng t− nhân nuôi lợn đực cho phối giống chủ yếu là đực lai. Tuy nhiên, kết quả thụ thai và tăng trọng vẫn cao nh−ng đàn con chỉ nuôi thịt thực phẩm chứ không thể giữ làm giống đ−ợc. Vì vậy tốt nhất vẫn là lợn đực ngoại thuần, có đàn con tốc độ tăng trọng nhanh, chÊt l−îng thÞt n¹c nhiÒu h¬n. Ng−ời nuôi lợn nái cũng cần biết liều tinh dịch khi thụ tinh nhân tạo để dẫn tinh cho lợn thuộc gièng g×? ChÊt l−îng tinh dÞch tèt xÊu ra sao? Ng−êi nu«i lîn n¸i còng cã thÓ mua mét sè dụng cụ dẫn tinh, nắm kỹ thuật để tự dẫn tinh cho lợn nái của gia đình, làm đ−ợc nh− vậy sẽ chủ động hơn và khả năng thụ thai cũng cao hơn - Đó là: -. Dông cô dÉn tinh: èng tiªm b»ng thñy tinh hoÆc b»ng nhùa 50ml, èng dÉn tinh qu¶n lîn b»ng cao su hay b»ng nhùa. Tïy theo sè lîn nu«i mµ mua tõ 1-3 èng tiªm. Cßn dÉn tinh qu¶n tèt nhÊt mçi n¸i cã mét dÉn tinh qu¶n riªng.. -. Mua tinh ë c¬ së s¶n xuÊt (nhµ n−íc hay t− nh©n): theo yªu cÇu vÒ gièng, yªu cÇu vÒ sè liều dẫn (th−ờng 1 liều dẫn một lần cho một nái). Chất l−ợng tinh trùng phải đạt hoạt lực từ 0,5 trở nên (tức là 50% tinh trùng hoạt động tiến thẳng trở nên). Tốt nhất vẫn là mua ®−îc nh÷ng liÒu tinh s¶n xuÊt trong ngµy. LiÒu dÉn tinh cho n¸i lai vµ n¸i ngo¹i tõ 50ml trë lªn.. B¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn liÒu tinh theo h−íng dÉn cña c¬ së s¶n xuÊt tinh dÞch. - Kỹ thuật dẫn tinh: có 2 yếu tố quyết định đến tỷ lệ thụ thai là: Thao tác kỹ thuật dẫn tinh và xác định thời điểm dẫn tinh thích hợp. Ng−ời nuôi lợn nái, do nắm đ−ợc đặc điểm động dục của lợn mình nuôi, qua các lứa; do hàng ngày có điều kiện quan sát diễn biến động dục của lợn, do trực tiếp nuôi nên lợn nái quen ng−ời.., đó là yếu tố để xác định thời điểm dẫn tinh chÝnh x¸c. Thao tác dẫn tinh cho lợn nái rất đơn giản, chỉ cần tinh ý quan sát 1 lần cũng có thể tự thao tác dẫn tinh đ−ợc. Mấy thao tác cơ bản: dụng cụ luộc vô trùng, vẩy sạch n−ớc để thật nguội. §æ nhÑ nhµng tinh dÞch vµo thµnh èng tiªm. Röa s¹ch ©m hé vµ vïng m«ng cña lîn n¸i. B«i dÇu nhên (dÇu paraphin) 2/3 dÉn tinh qu¶n (tõ ®Çu dÉn tinh qu¶n trë lªn) nhÑ ®−a dÉn tinh quản vào âm hộ lợn, vừa xoay vừa đ−a vào thấy chặt tay là đ−ợc. Cắm đầu ống tiêm đã có tinh dÞch vµo dÉn tinh qu¶n, tõ tõ b¬m. Võa b¬m, võa xoay dÉn tinh qu¶n võa kÝch thÝch vïng âm hộ lợn để lợn đứng yên. Nếu bơm thấy tinh dịch chảy ra ngoài phải ngừng bơm và xoay nhẹ điều chỉnh dẫn tinh quản. Sau đó tiếp tục bơm từ từ cho hết tinh dịch ở ống tiêm.. 30.

(31) Bơm xong nhẹ rút dẫn tinh quản ra, bóp cho l−ng lợn võng xuống hoặc vỗ mạnh vào l−ng, để lợn bóp chặt cổ tử cung không để tinh dịch chảy ra ngoài. Lîn n¸i sau dÉn tinh cÇn ë chuång s¹ch sÏ, tr¸nh nhiÔm trïng qua ®−êng sinh dôc. Dụng cụ dẫn tinh (ống dẫn và dẫn tinh quản) cần rửa thật sạch bằng xà phòng, để khô bỏ vào hép hoÆc tói s¹ch. LÇn sau dïng l¹i luéc v« trïng. Cần ghi chép vào sổ sách dẫn tinh: đực giống gì? Số tai bao nhiêu? Dẫn mấy liều, mấy lần? Ngµy th¸ng dÉn tinh (s¸ng, chiÒu) biÓu hiÖn cña lîn n¸i vµ thao t¸c kü thuËt. Theo dâi qua chu kỳ (21 ngày), nếu không động dục lại là lợn đã thụ thai và tiếp tục dự tính ngày đẻ, chuẩn bị mọi điều kiện cho lợn đẻ.. 31.

(32) Ch−¬ng IV NU¤I D−ìNG Vµ CH¡M SãC LîN N¸i, LîN CON. I. Nu«i D¦ìNG vµ CH¨m sãC LîN N¸I siNH S¶N Nuôi d−ỡng có tính chất quyết định đến năng suất, nhất là nuôi nái sinh sản, bảo đảm đủ dinh d−ìng khi cã chöa vµ lóc nu«i con. Cßn ph¶i theo h−íng s¶n xuÊt cña mçi gièng lîn kh¸c nhau, để có biện pháp nuôi d−ỡng hợp lý.. 1. Lîn c¸i t¬ Giai đoạn nuôi để lợn phát triển theo h−ớng giữ làm giống là không nuôi béo. Lîn cã khèi l−îng tõ 25 - 55kg, nhu cÇu n¨ng l−îng cÇn tíi 4000 - 4500 Kcal, lîn tõ 55 80kg cÇn 7000 Kcal. NÕu mét kg hçn hîp cã n¨ng l−îng tõ 2800-3000 Kcal, lîn cã khèi l−îng 25-55kg cho ¨n ngày 15-18kg lợn có khối l−ợng 55-80kg cho ăn mỗi ngày 2kg. Tỷ lệ đạm tiêu hóa trong 1kg thøc ¨n hçn hîp lµ 14% ë lo¹i 25-55kg, 13% ë lo¹i 55-80kg.. 2. Lîn n¸i chöa Yêu cầu chính của giai đoạn nuôi này cần đảm bảo đủ dinh d−ỡng để bào thai phát triển, đồng thời cho sinh tr−ởng của lợn mẹ đẻ lứa đầu, do cơ thể còn tăng tr−ởng. Lợn nái chửa cần đ−ợc chăm sóc chu đáo, tránh va chạm và không vận chuyển xa, dễ gây xảy thai. Tr−ớc khi đẻ 2 tuần, chuyển lợn sang ô nuôi lợn đẻ và nuôi con. TÈy giun s¸n nh»m tr¸nh l©y tõ mÑ sang con. Tr−ớc khi đẻ 1 tuần, giảm thức ăn đạm để phòng bệnh s−ng vú do căng sữa sau khi đẻ. Lîn chöa cÇn h¹n chÕ thøc ¨n nhiÒu tinh bét vµ cho thªm rau xanh. ¡n rau nh»m bæ sung một số nguyên tố cho lợn nái, đồng thời tăng độ choán trong dạ dày để lợn không có cảm giác đói. Cần tăng chất khoáng và vitamin để lợn chuyển hóa tốt thức ăn và phòng táo bón. Thêi gian lîn chöa kú 1, cho ¨n h¹n chÕ (60-70% khÈu phÇn hµng ngµy), kÐo dµi 90 ngµy, sau đó cho ăn đầy đủ theo quy định. §èi víi lîn n¸i t¬ chöa lÇn ®Çu d−íi 24 th¸ng tuæi, cã thÓ t¨ng khÈu phÇn lªn 10-15%, v× ngoµi viÖc nu«i bµo thai cßn cho sù ph¸t triÓn c¬ thÓ cña lîn n¸i. Lîn n¸i chöa cho uèng hµng ngµy 6-8 lÝt n−íc s¹ch. Cần chú ý đề phòng lợn sẩy thai: không cho thức ăn ôi mốc, thiếu các nguyên tố khoáng và vitamin, nÒn chuång tr¬n, dèc. Nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng trong khÈu phÇn ¨n cÇn 6800-7000 Kcal/ngµy.. 32.

(33) Trên 1kg thức ăn hỗn hợp có 2850 Kcal, với tỷ lệ đạm tiêu hóa là 13-14% - thì khẩu phần một ngµy cho lîn cã khèi l−îng 200kg ¨n 2kg-2,2kg.. 3. Chăm sóc lợn nái đẻ a. Hiện t−ợng sắp đẻ Khi thấy lợn căng bầu vú, nặn đầu vú có sữa trong tiết ra (sữa đầu), mông bị sụt là lợn sắp đẻ (khoảng sau 2-3 giờ). Tr−ớc đó khoảng 2 ngày, âm hộ lợn s−ng to, lợn đi lại quanh chuồng, bỏ ăn, ỉa phân cục không vào chỗ nhất định, ủi máng ăn, máng uống kể cả rơm lót chuồng. Khi lợn tìm chỗ nằm, âm hộ chảy n−ớc nhờn là lợn bắt đầu đẻ.. b. Lợn đẻ Cần chuẩn bị nơi kín gió, ấm, lót rơm mềm để nhốt riêng lợn con, hoặc nhốt vào thùng có lót l¸ kh«. Chuẩn bị khăn hoặc vải mềm để lau khô lợn con mới sinh. Khi lợn đẻ bọc n−ớc ra tr−ớc, lợn con ra theo, sau đó bình th−ờng cứ 10 phút đẻ ra một con. Thời gian đẻ từ 2-3 tiếng, nếu lâu từ 8-10 tiếng là lợn mẹ yếu, có thể do suy dinh đ−ỡng hoặc bị bệnh. Tr−ờng hợp này lợn con dễ bị ngạt chết. Khi đẻ lợn nằm nghiêng một phía, bốn chân duỗi thẳng, thỉnh thoảng l−ng co, bụng thót rặn đẻ, lúc đó là con sắp ra. Nếu bình th−ờng cứ để lợn đẻ tự nhiên, không can thiệp. Khi đẻ lợn nái ít quan tâm đến con đẻ ra, lợn mẹ khi trở mình dễ đè chết con, cần theo dõi sát sao. Lợn nái th−ờng đẻ vào chiều tối và đêm, ít khi đẻ ban ngày và sáng sớm. Cần phải trực theo dõi chăm sóc đến lúc đẻ xong. Nếu lợn đẻ bọc thì phải xé bọc sau khi bọc ra khỏi âm hộ để lợn con khỏi chết ngạt. Nếu lợn con bÞ ng¹t cã thÓ hµ h¬i vµo måm lîn con, n©ng hai ch©n tr−íc lªn xuèng trong 5 phót, lîn sÏ sèng vµ khoÎ dÇn. Nhau thai lµ 1 thµnh phÇn trong bµo thai, nÆng tõ 2,0-5,5 kg ë lîn lai, lîn ngo¹i, tõ 0,5-1 kg ë lîn néi. Nhau thai cµng nÆng th× con to vµ khoÎ. Nhau thai ra sau cùng là lợn con khoẻ, nhau ra từng đoạn là đàn con yếu. Cần theo dõi để lấy hết nhau, chăm sóc nái và đàn con. Nhau th−ờng ra sau khi đẻ con cuối cùng 15-20 phút. Không để lợn mẹ ăn nhau ảnh h−ởng đến tiết sữa.. c. Chăm sóc lợn nái sau khi đẻ Sau khi ra nhau dïng n−íc Êm röa s¹ch vó vµ ©m hé. Thay r¬m −ít Èm b»ng r¬m míi kh« cho n¸i n»m. Cho uống đầy đủ n−ớc sạch có pha ít muối vì sau khi đẻ lợn th−ờng khát do mất máu. §Ó tr¸nh bÖnh s−ng vó cho lîn mÑ ¨n ch¸o trong 1-2 ngµy ®Çu. Cho thªm rau t−¬i non phßng t¸o bãn. Sau 3 ngày cho lợn nái ăn thức ăn theo quy định để đảm bảo sản xuất sữa nuôi con. Hµng ngµy theo dâi lîn n¸i cã bÞ viªm tö cung, ©m hé cã mñ ch¶y ra kh«ng? Nếu bị viêm vú thì vú s−ng đỏ, nóng cần đo nhiệt độ hàng ngày sau khi đẻ 2-3 ngày.. 33.

(34) 4. Sù tiÕt s÷a cña lîn Sữa đầu: Sữa đầu là sữa lợn mẹ tiết 2-3 ngày đầu sau khi đẻ. Sữa đầu có đủ chất dinh d−ỡng vµ vµ kh¸ng thÓ chèng bÖnh cho lîn con do mÑ truyÒn qua s÷a. Lîn con ph¶i ®−îc bó s÷a ®Çu cña chÝnh mÑ nã. NÕu muèn chuyÓn lîn con s¬ sinh tõ lîn mÑ này sang lợn mẹ khác nuôi, cần để cho đàn con đ−ợc bú sữa đầu 1-2 ngày của chính mẹ nó. Lợn nái cho l−ợng sữa cao trong 21-22 ngày đầu, sau đó giảm dần. L−ợng sữa nhiều hay ít phụ thuộc vào tính di truyền của giống và nuôi d−ỡng con nái, ít phụ thuộc vào số con đẻ ra. Do l−ợng sữa ổn định, nên số con đẻ ra nhiều thì khối l−ợng lợn con nhỏ, đẻ ít thì con to và lín h¬n. Tr−ờng hợp lợn nái ăn ch−a đủ chất để sản xuất sữa nuôi con, lợn mẹ phải huy động chất dinh d−ỡng trong cơ thể để đáp ứng nhu cầu sản xuất sữa nuôi con. Vì vậy lợn mẹ hao mòn cơ thể nhanh phát sinh hiện t−ợng liệt chân sau, nhất là nái lai, động dục trở lại chậm, lứa đẻ th−a dÇn, lîn con chËm lín, dÔ bÞ lo¹i th¶i. Sữa mẹ là nguồn thức ăn có đầy đủ các chất dinh d−ỡng, không loại thức ăn nào có thể thay thế đ−ợc. Cần đảm bảo cho lợn nái tăng khả năng tiết sữa để lợn con mau lớn, đạt khối l−ợng cao lóc cai s÷a. Lợn nái nuôi con ở giai đoạn này, cần đ−ợc ăn tự do, ăn đủ chất. Nếu 1kg thức ăn có năng l−ợng từ 2950 Kcal đến 3000 Kcal, có tỷ lệ đạm tiêu hóa 15%, một ngày lợn nái nuôi con (số con đẻ ra nuôi từ 8-10 con/ổ) có khối l−ợng 180-200 kg, cần đ−ợc ăn từ 5,5-6kg. Nhu cầu năng l−ợng một ngày của lợn nái nuôi con từ 15.000 Kcal đến 15.500 Kcal. Đối với lîn n¸i néi: Chöa kú 1 khèi l−îng 80 - 85 kg, ¨n 1,4kg/ngµy, n¨ng l−îng cÇn 5426 Kcal. Chöa kú 2 (81 - 114 ngµy) ¨n 1,6kg/ngµy, n¨ng l−îng 6170 Kcal. N¸i nu«i con (8 - 10 con/æ) ¨n 2,4kg/ngµy, n¨ng l−îng 9595kcal. II. NU¤I D¦ìNG CH¨M SãC LîN CON. 1. Lîn s¬ sinh + Sau khi đẻ lợn con cần đ−ợc chống lạnh, s−ởi ấm nhất là vào vụ đông xuân. Tuần đầu nhiệt độ chuồng cần là 320C - 340C. Tuần thứ hai, nhiệt độ chuồng cần 300C. Cho lợn con nằm trên sàn gỗ có trải rơm 5 - 7 ngày đầu. Chú ý bảo vệ đàn con, không để lợn mẹ đè chết. Lîn con sau khi sinh cÇn ®−îc lau chïi rít r·i ë måm vµ mòi. C¾t r¨ng nanh. Dïng bÊm móng tay bấm các đầu nhọn của răng. Răng bấm càng sớm càng tốt, vì lúc đó răng còn mềm, Ýt ch¶y m¸u. C¾t r¨ng nanh nh»m tr¸nh lîn con c¾n vó mÑ vµ tranh nhau bó c¾n nhau. Tr¸nh bÊm vµo lîi, bÊm vµo lîi ch¶y m¸u, dÔ nhiÔm trïng s−ng lîi. + Sát trùng rốn. Cuống rốn th−ờng tự đứt, đó là lợn khỏe. Cuống rốn lợn dài cần có sự can thiÖp. Buéc cuèng rèn c¸ch da bông 1 - 1,5cm b»ng chØ t¬, c¾t phÝa ngoµi chç chØ buéc vµ s¸t trïng b»ng cån 700. Cần loại bỏ những con quá yếu, quá nhỏ sau khi nái đẻ xong. Lợn con để nuôi 10-12 con, t−¬ng ®−¬ng víi sè vó cña mÑ lµ võa. NÕu sè con v−ît sè vó, cã thÓ san cho con kh¸c nu«i với điều kiện chúng đã đ−ợc bú sữa đầu 2 ngày của mẹ nó.. 34.

(35) - Lợn con sau khi đẻ 1 giờ - 1 giờ 30 phút cần đ−ợc bú mẹ, để vừa kích thích lợn mẹ đẻ tiếp, lîn con t¨ng nhiÖt chèng l¹nh. §Ó l©u hµm lîn con bÞ cøng kh«ng bó ®−îc lîn yÕu dÇn. Lîn tù t×m vó bó, con kháe th−êng chiÕm vó ngùc, con yÕu bó vó bông. Kh¸c víi c¸c gia sóc kb¸c, lîn n¸i kh«ng cã dù tr÷ s÷a trong bÇu vó, chØ tiÕt s÷a khi cã t¸c động thần kinh do lợn con kích thích vú khi bú. Do vậy, thời gian mút vú mẹ có thể từ 5 - 7 phót, nh−ng s÷a mÑ tiÕt ra ®−îc chØ kho¶ng 25 - 30 gi©y. Sữa tiết ra thể hiện rõ nhất là con mẹ kêu ịt ịt, lúc đó sữa bắt đầu tiết, lợn con mút chặt đầu vú, hai chân tr−ớc đạp thẳng vào bầu vú, nằm yên, mút theo đợt tiết sữa của lợn mẹ. Sự tiết ra do kÝch tè oxytoxin ®−îc tiÕt vµo m¸u, kÝch thÝch tiÕt s÷a cho nªn s÷a ë ngùc tiÕt ra nhiÒu h¬n, tõ đó có thể điều chỉnh lợn con nhỏ yếu bú vú ngực để chúng phát triển đồng đều. Sau thời gian bú vài lần, lợn con có phản xạ bú đúng vú đ−ợc chọn lúc đầu, con khác không tranh đ−ợc. Thời gian tiết sữa ngắn nên cần tránh những tác động làm ngắt quãng sự tiết sữa của lợn mẹ và bú sữa của đàn con. Trong nh÷ng ngµy ®Çu lîn bó tõ 15-20 lÇn/ngµy. Mçi lÇn bó l−îng s÷a tiÕt ra kho¶ng 2040gam. Sau 8 ngµy tuæi, lîn con cã thÓ t¨ng khèi l−îng gÊp 1,2 - 1,5 lÇn; sau 3 tuÇn tuæi lîn t¨ng gÊp 4 lần so với lúc sơ sinh. Đến 21 ngày tuổi lợn lai và ngoại thuần có thể đạt từ 3,5 - 5 kg/con. ë lîn néi do träng l−îng s¬ sinh thÊp: 0,5 - 0,65 kg/con vµ søc tiÕt s÷a thÊp nªn tíi 25 ngµy ch−a v−ợt quá 2,5 - 3 kg/con. Vì vậy lấy khối l−ợng toàn ổ lúc 21 ngày tuổi để đánh giá khả năng cho sữa của con mẹ. Lợn lai và lợn ngoại nuôi ở n−ớc ta đạt 45-50 kg toàn ổ là tốt. Lợn nội 25 - 29 kg/ổ. Trong 3 ngày đầu sữa của con nái có đủ dinh d−ỡng cũng các chất kháng thể đảm bảo cho lợn con tránh nhiễm bệnh. Chất sắt có trong sữa giảm dần, vì vậy cần tiêm chất sắt để hỗ trợ cho lợn con. Th−ờng sau khi đẻ 4 ngày, tiêm 2cc dextran Fe loại có hàm l−ợng 100 mg/cc để phòng bệnh thiếu máu. Sau 21 ngày nuôi con l−ợng sữa mẹ giảm dần lợn con lại có nhu cầu dinh d−ỡng cao để phát triÓn. V× vËy ph¶i cho lîn con ¨n thªm nh÷ng lo¹t thøc ¨n giµu dinh d−ìng.. 2. TËp cho lîn con ¨n sím TËp cho lîn con ¨n thªm lµ biÖn ph¸p gióp cho lîn mÑ bít hao mßn c¬ thÓ do con bó nhiÒu, bảo đảm các lứa đẻ sau đều đặn và không bị loại thải sớm. TËp cho lîn con ¨n sím cßn lµ c¸ch gi¶m kho¶ng c¸ch gi÷a kh¶ n¨ng cho s÷a cña mÑ víi sù tăng tr−ởng của lợn con không bị ảnh h−ởng đến sự phát triển bình th−ờng của lợn con. Trong điều kiện chăn nuôi n−ớc ta, nhất là đối với lợn lai, lợn ngoại, cần tận thu l−ợng sữa mẹ trong 21 ngµy nu«i con, nªn viÖc tËp cho lîn con ¨n kh«ng sím tr−íc 21 ngµy tuæi. Thêi gian tËp cã thÓ tõ 25 ngµy tuæi trë ®i. TËp cho lîn con ¨n chia 2 giai ®o¹n:. Giai ®o¹n 1: Lîn con lµm quen víi thøc ¨n. Thức ăn để ở ô nuôi lợn con riêng để chúng ngửi, liếm tự do, không ép ăn, thời gian này lợn con vÉn sèng b»ng s÷a mÑ lµ chÝnh. Giai ®o¹n nµy kÐo dµi 3 ngµy.. Giai ®o¹n 2: TËp cho lîn con ¨n thªm tr−íc khi bó mÑ. Thêi gian tËp kho¶ng 1 tiÕng, ngµy đầu 2-3 lần, sau đó tăng dần thời gian ở chỗ tập ăn 2-3 tiếng. Trong khi đó vẫn cho lợn mẹ ăn nh− th−êng lÖ, ¨n xong míi th¶ lîn con vÒ víi mÑ. Thêi gian tËp ¨n cã thÓ kÐo dµi 20-25 ngµy, nÕu cai s÷a lîn con tõ 50-55 ngµy tuæi. Trong thời gian này lợn con vẫn đ−ợc về với mẹ vào ban đêm.. 35.

(36) Có thể cai sữa sớm tr−ớc 45 ngày tuổi, đây là giai đoạn chuyển tiếp cần đặc biệt chú ý chăm sóc và thức ăn đủ chất. Lîn con quen ¨n thøc ¨n thªm ngoµi, lîn mÑ gi¶m sè lÇn cho con bó, sù hao mßn c¬ thÓ lîn mÑ Ýt bÞ ¶nh h−ëng. Cho lîn con ¨n thøc ¨n hçn hîp trén s½n dÔ tiªu. Nh−ng ngµy ®Çu lîn con ch−a quen, ¨n ch−a hÕt th× chuyÓn cho lîn mÑ ¨n. Thức ăn cho lợn con cần đủ chất dinh d−ỡng, gần đ−ợc nh− sữa mẹ, có độ ngọt thích hợp để kÝch thÝch lîn con ¨n. Mét c«ng thøc thøc ¨n cho lîn con tËp ¨n th− sau:. Tû lÖ %. Tû lÖ %. Bét s¾n. 40. Bét c¸ nh¹t. 20. Bét ng«. 15. Kh« l¹c. 10. §−êng. 10. Bét x−¬ng. 2. Vi kho¸ng vµ sinh tè. 0,5. Muèi. 0,5. 3. Cai s÷a lîn con Lợn con đạt 7-8 tuần tuổi, tách khỏi mẹ, không còn đ−ợc bú nữa. Đối với con nái, chuyển sang chuồng khác để không nghe tiếng con hoặc thả chung vào với n¸i chê phèi. Cho lợn mẹ ăn tấm ngâm vài ngày để giảm hẳn tiết sữa. Lợn nái đã cạn sữa cho ăn thức ăn đủ dinh d−ỡng, để lại sức và chuẩn bị phối giống, th−ờng động dục lại sau cai sữa 3-5 ngày, nên cho phối ngay nếu lợn không quá gầy. Cần ghi ngày phối để chuẩn bị ngày đẻ của lợn. Đối với lợn con vẫn để nuôi ở ô chuồng cũ, ăn khẩu phần tập ăn trong thời gian 15-30 ngày. Sau đó chuyển sang khẩu phần lợn choai. Cần chú ý với lợn nuôi lấy tỷ lệ nạc cao thì tăng trọng giai đoạn đầu rất quan trọng. Lợn lai, lợn ngoại lúc 3 tháng tuổi đạt 15-20 kg là tốt nhÊt. Lợn con sau cai sữa, có thể dồn 2 ổ cùng thời gian để vào một ô chuồng nh−ng phải đồng đều về khối l−ợng. Cách này đỡ tốn chuồng nh−ng lợn lạ th−ờng cắn nhau, con yếu bị con khỏe lấn át, ăn đói. Tr−ờng hợp nuôi chung 2-3 đàn phải đảm bảo máng ăn và máng uống đủ. Mỗi con cần 20cm m¸ng ¨n trë lªn. Lợn con cần đ−ợc vận động ngay từ lúc 7 ngày tuổi trong sân chơi có lát gạch xi măng. Sau cai sữa cần có chỗ vận động rộng hơn, tốt nhất là sân cỏ để đ−ợc ủi đất bổ sung cho cơ thể các chÊt kho¸ng, vi l−îng mµ lîn thiÕu.. 36.

(37) III. C¸c lo¹i thøc ¨n vµ t¸c dông C¸c gièng lîn cã h−íng s¶n xuÊt kh¸c nhau nhu cÇu dinh d−ìng còng kh¸c nhau. Giống lợn nội có h−ớng sản xuất mỡ đòi hỏi thức ăn nhiều chất bột đ−ờng. Lợn lai (ngoại, nội) lợn ngoại thuần có h−ớng nạc-mỡ và nạc cao, đòi hỏi thức ăn có tỷ lệ đạm cao để sản sinh ra thịt. Chế độ nuôi không phù hợp với đặc điểm sinh lý của các giống lợn có h−ớng sản xuất khác nhau sÏ kh«ng thu ®−îc hiÖu qu¶ cao. Bé m¸y tiªu hãa ph¸t triÓn nhanh ë lîn h−íng mì, lîn tÝch lòy mì sím. ở lợn h−ớng nạc, bộ máy hô hấp và tuần hoàn phát triển nhanh, tăng c−ờng trao đổi chất để s¶n xuÊt ra thÞt. Trong hệ tiêu hóa, lợn h−ớng nạc có nhiều chất men phân giải chất đạm trái lại ở lợn h−ớng mì cã nhiÒu men ph©n gi¶i bét ®−êng h¬n. §ã lµ sù kh¸c nhau c¬ b¶n trong viÖc sö dông thøc ¨n cho lîn néi, lîn lai vµ lîn ngo¹i thuÇn. Do mục đích khác nhau, nên lợn cần đ−ợc ăn đúng, ăn đủ theo từng giai đoạn phát triển của c¬ thÓ. Nh− vËy, lîn míi t¨ng träng nhanh, gi¶m tiªu tèn thøc ¨n, h¹ gi¸ thµnh, ch¨n nu«i cã l·i.. A. C¸c lo¹i thøc ¨n dïng trong ch¨n nu«i lîn KhÈu phÇn thøc ¨n hµng ngµy cña lîn gåm c¸c chÊt chÝnh sau: -. Tinh bét (Bét ®−êng). -. §¹m (Protein).. -. Kho¸ng (§a l−îng, vi l−îng).. -. Sinh tè (Vitamin).. Ngoài ra một số chất xơ, chất béo v.v... cần có một tỷ lệ nhất định trong khẩu phần.. a. Tinh bét Lµ thøc ¨n c¬ b¶n nhÊt trong ch¨n nu«i lîn, bao gåm: c¸m, ng«, khoai, s¾n, rØ ®−êng v.v.. Chất bột cung cấp nhiệt l−ợng để cơ thể điều hòa, cân bằng nhiệt và cung cấp nhiệt năng cho mọi hoạt động của lợn. ¡n nhiÒu tinh bét c¬ thÓ sÏ chuyÓn hãa thµnh mì dù tr÷ lîn bÐo nhanh do tÝch lòy mì. Thiếu chất bột cơ thể không hấp thu đ−ợc đạm, lợn gầy nhanh, dễ kiệt sức. Lîn n¸i nÕu ¨n nhiÒu tinh bét, lîn sÏ tÝch lòy nhiÒu mì, nhÊt lµ mì l¸ lµm bµo thai bÞ Ðp, ¶nh h−ởng đến sự phát triển của lợn con, con đẻ ra không đều, ít con. Nh−ng với lợn nái nuôi con mà thiếu tinh bột, lợn mẹ sẽ không hấp thu đủ chất đạm để biến thành sữa nuôi con, dễ dẫn đến bệnh s−ng vú và ít sữa. Mét sè tÝnh chÊt cña c¸c s¶n phÈm chøa tinh bét: C¸m: lµ thµnh phÇn chÝnh trong thøc ¨n tinh cña lîn. Trong khÈu phÇn c¸m chiÕm tû lÖ 4045% cho lîn lín, cßn lîn con kh«ng qu¸ 25%, lîn ¨n qu¸ nhiÒu c¸m dÔ bÞ Øa ch¶y.. 37.

(38) C¸m nhanh hót Èm nªn dÔ bÞ mèc, h«i, gi¶m c¸c chÊt dinh d−ìng vµ vitamin, thµnh thøc ¨n độc. Cám không nên giữ lâu quá 1 tháng. Ngô: là thức ăn nhiều tinh bột. Ngô cũng không để lâu đ−ợc dễ sinh nấm mốc và mất các vitamin nh− vitamin A cã trong ng« vµng. Tấm: là loại tinh bột có giá trị. Cho lợn ăn sống, tấm cần đ−ợc nghiền nhỏ để dễ tiêu. Với lîn con tÊm cÇn ®−îc nÊu chÝn. Lîn ¨n tÊm thÞt ch¾c vµ cã mµu tr¾ng. Thøc ¨n cñ: s¾n, khoai, dong riÒng tuy cã nhiÒu tinh bét, nh−ng thiÕu mét sè chÊt kh¸c nªn không thể thay thế đ−ợc tấm, cám, ngô, trong khẩu phần ăn của lợn. Củ th−ờng chứa độc tố nên khi dùng sắn t−ơi, khoai tây phải nấu chín để tránh ngộ độc. Sắn bỏ vỏ phơi khô hạn chế chất độc và dễ bảo quản. Củ khoai tây lên mầm có độc tố gây rối loạn thần kinh và bộ máy tiêu hóa, cần đ−ợc luộc chín vµ ¨n sè l−îng Ýt. C¸c phô phÈm: -. Bỗng r−ợu cung cấp năng l−ợng, một ít số sinh tố và đạm.. -. Bã bia có tinh bột, đạm, khoáng, sinh tố. Nh−ng không thể thay thế thức ăn chính. Chủ yÕu dïng nu«i lîn thÞt.. -. Rỉ mật cung cấp năng l−ợng, đạm ít, khoáng nhiều. Nh−ng ăn không quá 5-10% trong khÈu phÇn hµng ngµy, nÕu ¨n nhiÒu qu¸ dÔ Øa ch¶y vµ kh¸t n−íc.. -. Cơm nguội và thức ăn thừa của ng−ời, l−ợng dinh d−ỡng không đều, dễ bị chua. Khi cho ăn phải nấu lại và bổ sung thêm đạm. Nhu cÇu tinh bét cho c¸c lo¹i lîn.. Nhu cÇu tinh bét (%). Lîn con 10-25kg/con. 56-62. Lîn con 25-50kg/con. 56-64. Lîn nhì. 58-67. Lîn c¸i t¬. 62-68. Lîn n¸i chöa. 58-66. N¸i nu«i con. 56-64. b. Thức ăn đạm (protein) Trong tinh bột có một tỷ lệ đạm nhất định, nh−ng ch−a đủ đáp ứng nhu cầu đạm cho các loại lîn kh¸c nhau. Thức ăn đạm gồm có: + §¹m thùc vËt: -. Đậu t−ơng có tỷ lệ đạm cao, ít sinh tố và khoáng, nhiều chất béo, cần phải rang khô để sö dông.. -. Khô dầu đậu t−ơng có nhiều đạm.. -. Bã đậu ít đạm, có nhiều sinh tố nên chỉ dùng làm thức ăn bổ sung.. -. Khô dầu lạc là thức ăn có đạm cao, thiếu sinh tố và khoáng.. 38.

(39) + Đạm động vật: dùng trong chăn nuôi chủ yếu là bột cá nguồn đạm cần thiết trong khẩu phÇn ¨n cña lîn, v× cã nhiÒu axit amin kh«ng thay thÕ. Nh−ng còng kh«ng thÓ v−ît ¨n qu¸ 10% trong khÈu phÇn hµng ngµy. Trong bột cá có bột cá nhạt tỷ lệ đạm cao dùng rất phổ biến trong chăn nuôi lợn. Bột cá mặn (xác mắm) có tỷ lệ đạm thấp và tỷ lệ muối cao, khi sử dụng cần tính toán sao cho l−îng muèi kh«ng qu¸ 0,5% trong khÈu phÇn. Lîn ¨n nhiÒu muèi dÔ bÞ Øa ch¶y. Chất đạm giúp tạo ra các phân tử trong thịt, x−ơng, lông da, phát triển tế bào để lợn tăng trọng l−îng c¬ thÓ. Lợn nái cần nhiều đạm để bào thai phát triển và sản xuất sữa nuôi con. Đối với lợn h−ớng nạc, nhu cầu đạm cần cao hơn để sản xuất thịt. Chất đạm do nhiều axit amin nh− lizin, metionin, triptophan, acginin, valin v.v... tạo thành. Trong đạm động vật (bột cá, bột tôm v.v...) có gần đủ các axit amin nói trên, nh−ng trong đạm thùc vËt l¹i thiÕu mét sè axit amin cÇn thiÕt. V× thÕ, trong ch¨n nu«i lîn ng−êi ta th−êng phèi hợp cả hai loại đạm động thực vật để bổ sung cho nhau và hạ giá thành thức ăn. Trong thức ăn đạm, lizin co vai trò quan trọng nhất. Khẩu phần đủ lizin lợn tăng trọng nhanh, hiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n tèt vµ chÊt l−îng thÞt cao. Nhu cầu đạm tiêu hóa (%) trong thức ăn hỗn hợp cho các loại lợn Lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá trong thøc ¨n hçn hîp. Lîn con, lîn tËp ¨n 10-20kg. 16-17%. Lîn choai 21-50kg. 15%. Lîn gi÷ gièng 50-100kg. 13%. Lîn n¸i t¬. 13%. N¸i nu«i con. 14%. c. ChÊt bÐo cã nhiÒu trong c¸c lo¹i kh« dÇu: nu«i lîn n¸i kh«ng cho ¨n v−ît qu¸ 7-8%; lîn con kh«ng qu¸ 5% trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy. d. ChÊt x¬ cã trong c¸m xay lÉn trÊu, rau, cá, bÌo, lîn ¨n nhiÒu kh«ng tiªu hãa ®−îc, lîn chËm lín. ChÊt x¬ kh«ng nªn qu¸ 7% trong thøc ¨n c¸c lo¹i lîn. e. ChÊt kho¸ng Rất cần cho cơ thể lợn. Khoáng gúp phần tạo tế bào, điều hòa sự hoạt động của các cơ quan nội tạng, đồng hóa thức ăn đạm và chất béo. ThiÕu kho¸ng n¨ng suÊt thÞt gi¶m, lîn bÞ cßi, c¬ thÓ suy nh−îc, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t sinh c¸c bÖnh nh− lao, b¹i liÖt. C¸c chÊt kho¸ng gåm 2 nhãm: kho¸ng ®a l−îng vµ kho¸ng vi l−îng. Kho¸ng ®a l−îng gåm mét sè nh− Ca (canxi) vµ P (l©n), Cl (Clo), Mg (magiª). Khoáng vi l−ợng gồm: Iốt, đồng, sắt, coban, mangan. Sè l−îng kho¸ng vi l−îng trong c¬ thÓ lîn cÇn rÊt Ýt nh−ng t¸c dông rÊt lín.. 39.

(40) Trong thøc ¨n thùc vËt, rau cá t−¬i cã nhiÒu kho¸ng vi l−îng.. Canxi (Ca): Ca cïng víi l©n (P) cÊu t¹o nªn x−¬ng, r¨ng vµ cã trong m¸u, trong tÕ bµo. Nguån cung cÊp canxi cho lîn th−êng lµ v«i bét (v«i t·) vá sß nghiÒn sèng, mai mùc v.v.... Lân (P): cùng với Ca giúp cho lợn nái dễ thụ thai. Tác dụng của lân th−ờng cân đối với Ca nh− sau: Ca/P = 1,4 tøc lµ Ca cÇn 15-20g th× P cÇn cã tõ 10-12g (cho khÈu phÇn lîn n¸i).. g. Muèi ¨n Gióp tiªu hãa thøc ¨n tèt. KÝch thÝch tÝnh thÌm ¨n. Th¨ng b»ng ¸p lùc gi÷a m¸u vµ dÞch tÕ bµo. Yªu cÇu muèi rÊt Ýt, chiÕm tõ 0,05-1%, 1kg thøc ¨n hçn hîp cÇn 5-10g. Lợn ăn mặn sẽ bị ngộ độc: ỉa chảy, thận s−ng. HiÖn nay, thÞ tr−êng cã b¸n nhiÒu lo¹i thøc ¨n bæ sung gåm: hçn hîp c¸c kho¸ng ®a l−îng, kho¸ng vi l−îng vµ vitamin. Ng−êi ch¨n nu«i cã thÓ mua vÒ trén víi thøc ¨n hçn hîp. Nhu cÇu kho¸ng trong thøc ¨n hçn hîp cho c¸c lo¹i lîn néi, lîn ngo¹i vµ lîn lai nh− sau: (g/kg). Lo¹i lîn. Ca. P. Muèi. % tæng sè. 1-1,6. 0,8-1,2. 0,2-0,4. 2-3. Lîn sau cai s÷a. 0,9-1,6. 0,7-1,2. 0,2-0,4. 2-3. Lợn tơ (cái, đực giống). 0,7-1,4. 0,5-1. 0,2-0,4. 1,4-2,8. Nái chửa, đực. 0,9-1,4. 0,6-1. 0,25-0,5. 1,75-2,9. N¸i nu«i con. 0,9-1,4. 0,6-1. 0,25-0,5. 1,75-2,9. Lîn con. h. C¸c vitamin Cơ thể lợn còn cần các loại vitamin để phát triền, sinh sản và phòng ngừa bệnh tật. C¸c vitamin vµo c¬ thÓ lîn qua nguån thøc ¨n hµng ngµy gåm: Vitannn A cã trong ng« vµng, c¸m g¹o, c¸c lo¹i rau cá t−¬i non, trong dÇu gan c¸. Thiếu vitamin A lợn không lớn, còi, mặt s−ng (nhìn quáng gà) mắt khô, lợn đi đứng xiêu vẹo, chân cứng đơ, nhất là chân sau. Lîn n¸i: ThiÕu vitamin A dÔ bÞ n©n sæi, lîn con Øa ch¶y chÕt dÇn. Vitamin B: chủ yếu là B1 và B2. Những vitamin này có trong cám gạo, bột cá, bột đỗ t−ơng, l¹c, c¸c lo¹i men, b· bia r−îu. Vitamin B1 có tác dụng tham gia đồng hóa thức ăn bột đ−ờng. ThiÕu vitamin B1-B2 lîn ¨n Ýt, xuèng c©n, ch©n ®i kh«ng v÷ng; lîn yÕu ch©n sau, thai yÕu, bµo thai chÕt. Vitamin B2 chủ yếu là đồng hóa thức ăn đạm.. 40.

(41) Vitamin D: có tác dụng đồng hóa Ca và P. ThiÕu vitamin D lîn con gÇy yÕu, khíp x−¬ng s−ng, x−¬ng mÒm lµm lîn qïe, lª trªn ®Çu gèi hai ch©n tr−íc, kªu la vµ mÆt s−ng phï. §Ó gi¶i quyÕt thiÕu vitamin D ngoµi viÖc cho ¨n thªm dÇu c¸ thu, lîn cÇn ®−îc th¶ n¬i s©n ch¬i cã ¸nh n¾ng chiÕu vµo (kho¶ng 1 giê buåi s¸ng tõ 7g30-8g30). Vitamin E: quan trọng đối với lợn sinh sản. ThiÕu vitamin E bµo thai chÕt, thai kh«, thiÕu s÷a ë n¸i nu«i con. Đối với lợn đực thiếu vitamin E tinh trùng kém, phối ít đậu thai. Vitamin E cã trong thãc mÇm, c¸m, ng«, kh« dÇu. Trong dinh d−ìng nhÊt lµ lîn n¸i, lîn con, c¸c lo¹i vitamin A-D-E cÇn chó ý h¬n c¶. Trªn thÞ tr−ờng đã có bán các loại vitamin bổ sung này cho các loại lợn. i. Rau xanh Lµ nguån bæ sung c¸c vitamin. Rau xanh gióp ®iÒu hßa bé m¸y tiªu hãa, h¹n chÕ ®−îc t¸o bãn. Lợn nái rất cần rau xanh để đảm bảo đủ các vitamin, khoáng cho bào thai phát triển và tạo sữa cho con. Thiếu rau lợn nái đẻ kém, dễ bị loại thải sau 2-3 lứa đẻ, phối giống ít chửa, đẻ con khó, số con Ýt. L−îng rau xanh chiÕm b»ng mét nöa khÈu phÇn ¨n (lîn lai, lîn ngo¹i) tÝnh theo khèi l−îng khÈu phÇn hçn hîp tinh cña lîn ¨n hµng ngµy. Lîn n¸i néi cã thÓ ¨n rau xanh tíi 2/3 tÝnh theo khèi l−îng thøc ¨n tinh hµng ngµy. k. N−íc uèng C¸c bé phËn trong c¬ thÓ lîn n−íc chiÕm tõ 35-70%. Lợn nái nuôi con rất cần n−ớc đề sản xuất sữa. Cho ăn thức ăn hỗn hợp khô cần có n−ớc đầy đủ bên cạnh, lợn vừa ăn vừa uống và ăn đ−ợc nhiều. Cũng có thể hòa n−ớc vào thức ăn ở dạng sÒn sÖt, lîn rÊt thÝch ¨n (1 kg thøc ¨n hçn hîp cho thªm 1-1,5 lÝt n−íc). N−ớc cho lợn uống cần sạch sẽ, đầy đủ, hàng ngày thay n−ớc khác. Nhu cÇu n−íc cña c¸c lo¹i lîn: Lîn. 20-25 kg. 4 lÝt/ngµy.. 26-50 kg. 7 lÝt/ngµy.. 50 kg trë lªn 10 lÝt/ngµy.. 41.

(42) B. X©y dùng khÈu phÇn ¨n cho lîn Muèn x©y dùng khÈu phÇn ¨n cho lîn, ta cÇn biÕt: 1. Nhu cÇu dinh d−ìng Nhu cầu dinh d−ỡng của các loại lợn nh− năng l−ợng, protein(đạm) chất khoáng Ca (canxi) và P (phèt pho), chÊt x¬... vµ thµnh phÇn dinh d−ìng cña c¸c lo¹i thøc ¨n (xem b¶ng phô lôc). Sau ®©y lµ nhu cÇu dinh d−ìng cña c¸c lo¹i lîn. Nhu cÇu dinh d−ìng. Lo¹i lîn Lîn con. Lîn nhì. Lîn n¸i t¬. N¸i chöa. Nu«i con. 10-25kg. 25-50kg. 17. 15-17. 14. 12. 13-14. 14-15. 56-62. 56-64. 58-67. 62-68. 56-64. 56-64. 1-16. 0,9-1,6. 0,9-1,5. 0,7-1,4. 0,9-1,4. 0,9-1,4. Ca%. 0,8-1,2. 0,7-1,2. 0,5-1,1. 0,5-1. 0,6-1. 0,6-1. P%. 3-7. 3-7. 3-7. 3-7. 3-7. 3-7. protein hãa%. tiªu. Bét ®−êng%. X¬% 2. TÝnh to¸n khÈu phÇn thøc ¨n hçn hîp Để tính đúng khẩu phần thức ăn hỗn hợp cho các loại lợn phù hợp với nhu cầu phát triển của chóng, cã thÓ chia thøc ¨n vµo ba nhãm A,B,C.. Thøc ¨n nhãm A: Lµ thøc ¨n giµu n¨ng l−îng, chñ yÕu gåm c¸c chÊt bét ®−êng: c¸m, ng«, tÊm, rØ ®−êng, c¸c lo¹i cñ nh− khoai lang, khoai t©y, s¾n, dong riÒng v.v... Loại thức ăn này mỗi địa ph−ơng mỗi khác. Vùng núi, trung du thì nhiều sắn, củ dong, vùng đồng bằng trồng lúa: nhiều gạo, tấm, vùng ven bãi: nhiều ngô, cây lấy củ v.v. Ng−ời chăn nuôi căn cứ vào thức ăn sẵn có ở địa ph−ơng mà hỗn hợp sao cho có lợi nhất. Ví dụ: vùng đồng bằng Bắc bộ có thể có hỗn hợp sau: C¸m: 50-55% Ng« 25% S¾n 20%(s¾n kh«ng bao giê dïng qu¸ 30%) Còng cã thÓ bít 5-10% c¸m, t¨ng tû lÖ s¾n thªm 5-10% (nh−ng kh«ng mét thøc ¨n nµo trong ba lo¹i kÓ trªn chiÕm v−ît tû lÖ 2/3.. Thức ăn nhóm B: Là thức ăn đạm nh− bột cá, bột tôm, khô dầu lạc, khô dầu đậu t−ơng v,v... Trong chăn nuôi lợn nái, lợn con, thức ăn đạm có vị trí rất quan trọng. Thiếu đạm lợn chậm lớn, sữa ít, động dục không đều, đẻ con ít và dễ mắc nhiều bệnh. Trái lại, thừa đạm thì lãng phÝ, gi¸ thµnh thøc ¨n cao, cã tr−êng hîp cßn g©y cho thÞt cã mïi tanh nh− khi cho ¨n nhiÒu bột cá. Vì vậy, cần tính toán chính xác tỷ lệ đạm trong khẩu phần, vừa để hạ giá thành cũng nh− bổ sung dinh d−ỡng cho nhau. Ng−ời ta th−ờng hỗn hợp hai loại đạm động vật và thực vËt. VÝ dô: hçn hîp bét c¸ víi kh« dÇu l¹c hoÆc kh« dÇu ®Ëu t−¬ng.. 42.

(43) Trong thức ặn bột đ−ờng cũng có chất đạm, nh−ng với tỷ lệ thấp. Ví dụ: trong gạo tẻ có 6,7% trong ngô vàng có 6,9% trong khi đó khô lạc ép máy có tới 39% bột cá loại 1 có 48,6% đạm.. Thøc ¨n nhãm C : Lo¹i thøc ¨n nµy kh«ng cÇn sè l−îng nhiÒu, th−êng kho¶ng 3% (3kg trong 100kg thøc ¨n hçn hîp). §ã lµ kho¸ng ®a l−îng nh− can xi, phèt pho v.v vµ c¸c vitamin. Ngày nay, nhiều cơ sở chế biến thức ăn gia súc đã sản xuất loại thức ăn này bán trên thị tr−êng, víi c¸c tªn gäi premic kho¸ng, premic vitamin, premic hçn hîp kho¸ng-vitamin. Ng−êi ch¨n nu«i cã thÓ mua vÒ hçn hîp víi hai lo¹i thøc ¨n A vµ B. Ph−ơng pháp tính toán thức ăn hốn hợp theo tỷ lệ đạm.. a. C¸ch tÝnh 1. VÝ dô: + Thøc ¨n nhãm A cã: C¸m, ng«, tÊm, tû lÖ trén nh− sau: C¸m: 40% Ng«:. 40%. TÊm: 20% 100% Xem tỷ lệ đạm có trong thức ăn trộn trên là bao nhiêu rồi lấy số bình quân: (xem phụ lục về thµnh phÇn dinh d−ìng thøc ¨n gia sóc) Trong c¸m g¹o cã:. 9,6% đạm tiêu hóa. Bét ng« tÎ:. 6,9%. TÊm:. 7,6%. B×nh qu©n ta cã: 24,1 : 3 = 8,03 gÇn b»ng 8% + Thøc ¨n nhãm B cã 2 thø: Bét c¸, kh« dÇu l¹c. Trén theo tû lÖ sau: Bét c¸ lî:. 35% .. Kh« dÇu l¹c: 65% Tỷ lệ đạm trong 2 loại trên có: Bột cá lợ: 39,5% đạm Khô dầu lạc: 39% đạm B×nh qu©n = 39% + Thøc ¨n nhãm C cã thÓ trén theo tû lÖ sau: Bét x−¬ng: 40% V«i t·: 30% Muèi: 20% Sun ph¸t manhª 10% Thøc ¨n nhãm C chØ dïng tèi ®a lµ 3% trong khÈu phÇn thøc ¨n hçn hîp cho lîn nªn cã thÓ rút bớt thức ăn chính 2kg và thức ăn đạm 1kg để thay bằng 3kg thức ăn bổ sung khoáng này. Tr×nh tù hçn hîp sau: Với các thức ăn trên, cần 1 khẩu phần có tỷ lệ đạm tiêu hóa 15% để nuôi lợn con cai sữa. C¸ch lµm nh− sau:. 43.

(44) - Ghi nhu cầu thức ăn đạm cần có là 15% (xem sơ đồ) 8%. 24% 15%. 39%. + 7%. - Ghi tỷ lệ đạm có ở thức ăn nhãm A = 8% ë phÝa trªn bªn tr¸i. - Trừ cho tỷ lệ đạm cần có lµ 15% xem thõa hay thiÕu. 8 - 15 = - 7, thiÕu 7% ghi phÝa d−íi bªn ph¶i.. 31% - Ghi tỷ lệ đạm có thức ăn nhóm B là 39% sang phía d−ới bên trái. - Trõ xem thõa hay thiÕu, ë ®©y lµ thõa: 39-15=24. Ghi sè 24 lªn phÝa trªn bªn ph¶i. - Cộng cột bên tay phải: 24 + 7=31 rồi lấy các số liệu trên để tính số l−ợng thức ăn cần thiết khi trén. - Lấy số 24 chia cho 31 x 100 để biết số l−ợng thức ăn nhóm A và lấy số 7 chia cho tổng số 31 x 100 để lấy số l−ợng đạm cần có: 24 : 31 x 100 = 71,41 7 : 31 x 100 = 22,58 Nh− vËy, nhu cÇu thøc ¨n nhãm A cÇn cã lµ 77,41kg Nhu cÇu thøc ¨n nhãm B cÇn cã lµ 22,58kg Cuối cùng, bớt 2kg thức ăn nhóm A để thay vào thức ăn nhóm C, bớt 1kg thức ăn nhóm B để thay vµo thøc ¨n nhãm C LÊy sè trßn 100kg thøc ¨n hçn hîp gåm: 75 kg thøc ¨n nhãm A 22 kg thøc ¨n nhãm B 3 kg thøc ¨n nhãm C 100 kg. b. C¸ch tÝnh 2: Cũng với l−ợng đạm tiêu hóa có trong thức ăn nhóm A là 8% và B là 39%. Cần xây dựng một khẩu phần ăn có tỷ lệ đạm tiêu hóa 15% Gäi thøc ¨n A lµ x Gọi thức ăn đạm B là y Ta có đẳng thức: x + y = 100 L−ợng đạm tiêu hóa có trong thức ăn A là 8% và thức ăn đạm B là 39% Yêu cầu đạm của khẩu phần xây dựng là 15%. 44.

(45) Ta cã ph−¬ng tr×nh: x.8% + y.39% = 15% = 0,08x + 0,39y = 15 (1) Nếu khẩu phần là 100% thức ăn A thì l−ợng đạm tiêu hoá sẽ là: 0,08.100 = 0,08(x + y) = 8 kg đạm tiêu hóa = 0,08x + 0,08y = 8 (2) Ta lËp ph−¬ng tr×nh bËc 1 cã 2 Èn sè: 0,08x + 0,39y = 15 0,08x + 0,08y = 8 Gi¶i ph−¬ng tr×nh trªn b»ng mét phÐp trõ, ta cã: 0x + 0,31y = 7 y = 7/0,31 = 22,58 = 23kg Nh− vËy thøc ¨n bæ sung B sÏ lµ: 23kg vµ thøc ¨n lo¹i A sÏ lµ 77 kg. Bớt thức ăn A, B để thay thế thức ăn C, ta có: Thøc ¨n A: 75 kg Thøc ¨n B: 22 kg Thøc ¨n C: 3 kg Mét sè c«ng thøc hèn hîp thøc ¨n dïng cho c¸c lo¹i lîn C«ng thøc 1. Lo¹i thøc ¨n (%). C¸c lo¹i lîn Lîn con tËp ¨n. Lîn choai, lîn n¸i chöa. Lîn n¸i nu«i con. Bét ng«. 34. 40. 37. C¸m g¹o lo¹i 1. 22. 26. 24. Kh« dõa. 23. 17. 20. Bét c¸ lî. 18. 14. 16. Bét x−¬ng. 1,2. 1,2. 1,2. V«i t·. 0,9. Muèi. 0,6. 0,6. 0,6. Sunf¸t manhª. 0,3. 0,3. 0,3. 2783 Kcal. 2651 Kcal. 2673 Kcal. 16%. 14%. 15%. N¨ng l−îng 1kg T.¡ cã. §¹m tiªu ho¸%. =3. 0,9. =3. 0,9. =3. 45.

(46) C«ng thøc 2 Lo¹i thøc ¨n(%). C¸c lo¹i lîn Lîn con tËp ¨n. Lîn choai, lîn n¸i chöa. Lîn n¸i nu«i con. Bét ng«. 43. 47. 45. C¸m lo¹i 1. 29. 32. 30. Bét c¸ lî. 6. 5. 5. Kh« dÇu l¹c. 10. 7. 9. Khô dầu đỗ t−ơng. 9. 6. 8. (Bét x−¬ng V«i bét. =3. =3. =3. Muèi Sunf¸t manhª) N¨ng l−îng 1kg T¡ cã: §¹m tiªu ho¸%. 2789 Kcal. 2638 Kcal. 2773 Kcal. 16%. 14%. 15%. C«ng thøc 3 Lo¹i thøc ¨n(%). C¸c lo¹i lîn Lîn con tËp ¨n. Lîn choai, lîn n¸i chöa. Lîn n¸i nu«i con. Bét ng«. 34. 37. 35. C¸m g¹o lo¹i 1. 17. 19. 18. Bét s¾n kh«. 17. 18. 18. Bét c¸ lî. 4. 3. 4. Kh« dÇu l¹c. 19. 15. 17. Khô dầu đỗ t−ơng. 6. 5. 5. (Bét x−¬ng =3. V«i bét. =3. =3. Muèi Sunf¸t manhª) N¨ng l−îng 1kg T¡ cã: §¹m tiªu ho¸%. 2886 Kcal. 2852 Kcal. 2789 Kcal. 16%. 14%. 15%. 46.

(47) C«ng thøc 4 Lo¹i thøc ¨n(%). C¸c lo¹i lîn Lîn con tËp ¨n. Lîn choai, lîn n¸i chöa. Lîn n¸i nu«i con. C¸m g¹o lo¹i 1. 43. 45. 45. Bét ng«. 29. 32. 30. Bét c¸ lî. 10. 7. 8. Kh« dÇu l¹c. 15. 13. 14. (Bét x−¬ng V«i bét. =3. Muèi. =3. =3. Sunf¸t manhª) N¨ng l−îng 1kg T¡ cã: §¹m tiªu ho¸%. 2886 Kcal. 2852 Kcal. 2789 Kcal. 16%. 14%. 15%. c. KhÈu phÇn thøc ¨n cho c¸c lo¹i lîn L−îng thøc ¨n hçn hîp dïng hµng ngµy cho lîn lai, lîn ngo¹i Khèi l−îng lîn. Tuæi. Thøc ¨n hçn hîp (kg/ngµy). 2 - 3 th¸ng tuæi. 0,600. Lîn tËp ¨n, lîn choai 10 kg 25 kg 30 kg. 1,200 3 - 5 th¸ng tuæi. 50 kg 60 kg. 1,500 2,000. 6 - 9 th¸ng tuæi. 2,300. 100 kg. 3,500. N¸i chöa 150 - 180 kg. 3,000. N¸i nu«i con 200 kg. 5 - 5,500. N¸i t¬ 150 - 180 kg. 2,5 - 3. 47.

(48) L−îng thøc ¨n hçn hîp cho lîn n¸i néi (Ø, Mãng C¸i). L−îng thøc ¨n theo thêi kú (kg/ngµy). Khèi l−îng lîn n¸i (kg). Chöa kú 1. Chöa kú 2. Nu«i con. 30-40. 0,7. 0,8. 2,7. 50. 0,75. 0,85. 2,85. 60. 0,80. 0,90. 3,00. 70. 0,85. 0,95. 3,15. 80. 0,90. 1,00. 3,30. 90. 0,95. 1,00. 3,35. 100. 1,00. 1,05. 3,45. Ngoµi ra, cho ¨n thªm rau xanh, tïy theo khèi l−îng c¬ thÓ vµ thêi kú kh¸c nhau, cã thÓ cho tõ 2-4kg/ngµy. Víi ph−¬ng thøc ch¨n nu«i truyÒn thèng, thøc ¨n ch¨n nu«i g¾n bã víi mïa vô, víi s¶n phÈm chính của từng địa ph−ơng và với giá cả khác nhau của thị tr−ờng...Vì vậy cần có những khẩu phần phù hợp với điều kiện đó, vẫn bảo đảm nhu cầu của lợn nái và lợn con. Căn cứ vào thực tế ng−ời nuôi có thể tự phối hợp các loại thức ăn nh− sau: (lợn đực, nái và lợn choai).. 48.

(49) C«ng thøc 1: G¹o lµ chÝnh. Nguyªn liÖu thøc ¨n chÝnh. Lo¹i thøc ¨n (%) G¹o. G¹o + ng«. G¹o + s¾n. G¹o + ng« + s¾n. G¹o. 60. 40. 40. 40. C¸m lo¹i 1. 20. 20. 20. 20. Bét ng«. -. 18,5. -. 10. S¾n kh«. -. -. 16,5. 10. Kh« dÇu l¹c. 15. 15. 15. 15. Bét c¸. 2. 3. 5. 2. Bét x−¬ng. 1. 2. 2. 1. Bét vá sß. 1,5. 1. 1. 1,5. Muèi. 0,5. 0,5. 0,5. 0,5. Premic vitamin. 100g. 150g. 150g. 150g. MÐtionin. 50g. 50g. 50g. 50g. -. -. -. 100g. Lizin. 49.

(50) C«ng thøc 2: S¾n kh« lµ chÝnh. Nguyªn liÖu thøc ¨n chÝnh. Lo¹i thøc ¨n (%) S¾n. S¾n + ng«. S¾n + g¹o + c¸m. S¾n+g¹o+ng«+c¸m. S¾n kh«. 69,5. 48,5. 43,5. 37.5. Bét ng«. -. 25. -. 15. G¹o. -. -. 20. 14. C¸m. -. -. 10. 7. Kh« l¹c. 15. 15. 15. 15. Bét c¸. 8. 6. 6. 6. Bét m¸u. 4. 2. 2. 2. Bét x−¬ng. 3. 3. 3. 3. 0,5. 0,5. 0,5. 0,5. Premic vitamin. 150g. 150g. 150g. 150g. MÐtionin. 50g. 50g. 50g. 50g. Muèi. C«ng thøc 3: Ng« lµ chÝnh. Lo¹i thøc ¨n (%). Nguyªn liÖu thøc ¨n chÝnh Ng«. Ng« + s¾n. 79,5. 50,5. S¾n kh«. -. 25,0. C¸m. -. -. Kh« l¹c. 13. 15. Bét c¸. 4. 6. Bét x−¬ng. 3. 3. 0,5. 0,5. prÐmic vitamin. 150g. 150g. MÐtionin. 50g. -. Lizin. 50g. -. Ng«. Muèi. 50.

(51) Lo¹i thøc ¨n (%). KhÈu phÇn cho lîn n¸i N¸i chöa kú 1. Chöa kú 2 vµ nu«i con. Ng«. 40. 40. G¹o. 24. 19. C¸m. 24. 19. Kh« dÇu ®Ëu t−¬ng. 9. 18. Bét c¸. 1. 2. V«i. 1,5. 1,5. Muèi. 0,5. 0,5. Rau xanh (kg). 1,5. 2,0. Lîn n¸i ngµy ¨n hai b÷a chÝnh (thøc ¨n tinh), víi khèi l−îng 1,6kg/ngµy (chöa kú 1) vµ 2,6kg/ngµy (chöa kú 2 vµ nu«i con). Lợn con ngày ăn 3 bữa chính (thức ăn tinh) và một bữa phụ vào ban đêm.. 51.

(52) Ch−¬ng V CHUåNG LîN N¸I. I. yªu cÇu cHUNG vÒ x¢y DùNG CHUåNG. 1. §Þa ®iÓm Nếu nuôi 5-10 nái hoăc hơn, địa điểm cần chọn: Khu đất cao ráo, yên tĩnh. Không làm chuồng trên đồi cao, không cây cối, nắng nóng hoặc n¬i Èm thÊp, lîn dÔ bÞ nhiÔm bÖnh. Tèt nhÊt lµ n¬i cã v−ên, ao, xung quanh kh«ng cã chÊt thải hoặc n−ớc thải chảy qua hay ứ đọng. -. Giao thông thuận lợi để mua vật dụng và bán sản phẩm.. -. Cµng gÇn n¬i cã nguån thøc ¨n cµng tèt: vïng s¶n xuÊt lóa g¹o, vïng trång ng«, s¾n, khoai v.v.... 2. H−íng chuång Chuång nu«i lîn cÇn cã ¸nh n¾ng chiÕu räi vµo buæi s¸ng, kh«ng bÞ h¾t n¾ng vµo buæi chiÒu, tr¸nh m−a h¾t vµ giã b¾c lóc mïa rÐt. Nh− vËy nÕu chuång mét d·y mÆt tr−íc h−íng §«ng-Nam, nÕu chuång 2 d·y, x©y theo h−íng Nam-B¾c. Chuång cã s©n ch¬i h−íng §«ng dïng nu«i lîn con, n¸i nu«i con vµ n¸i chöa. Chuång cã s©n h−íng T©y dïng nu«i n¸i t¸ch con, n¸i t¬ vµ nu«i lîn thÞt. PhÝa tr−íc s©n chuång trång c©y che n¾ng. Chuång cÇn cã ¸nh n¾ng buæi s¸ng võa s¸t trïng « chuång, võa t¹o sinh tè D3 gióp lîn sinh tr−ởng và đồng hóa canxi (Ca) và lân (P). N¾ng ban chiÒu th× t¸c dông ng−îc l¹i lµm cho lîn mÖt, thë nhiÒu, hay bÞ bÖnh mÒm x−¬ng, con đẻ ra chân yếu.. 3. DiÖn tÝch chuång cho tõng lo¹i lîn (n¬i nu«i tõ 5-10 n¸i). Lîn n¸i sai cai s÷a, chê phèi: 1,2-1,5 m2/con, Lîn c¸i 4-6 th¸ng tuæi: 1-1,2 m2/con. Lîn n¸i chöa, n¸i t¬ 6 th¸ng tuæi trë lªn: 3 m2/con. Lîn n¸i nu«i con: 6 m2/con. Lợn con còn bú mẹ 3 m2/đàn(đàn 6-8-10 con/ổ). 52.

(53) - DiÖn tÝch s©n ch¬i: Trªn mét ®Çu lîn. S©n cã l¸t. S©n cá. 2. Lîn n¸i nu«i con. 6m. Lîn con theo mÑ. 3 m2. Lîn choai 3-5 th¸ng tuæi, 6-8 con. 15-18 m2. II. NH÷NG YÕU Tè CÇN CHó ý KHI X¢Y DùNG CHUåNG. 1. VËt liÖu x©y dùng Chuồng xây dựng bằng gạch, mái lợp bằng tranh tre lá thì mát về mùa hè, ấm vào mùa đông. Lîp m¸i b»ng ngãi vµ m¸i xi m¨ng th× bÒn nh−ng nãng vµ tèn h¬n. Tïy nguyªn vËt liÖu x©y dùng, cã thÓ khÊu hao tõ 5-15 n¨m.. 2. NÒn chuång Cần cao hơn mặt đất khoảng 20cm, cao quá lợn dễ ngã què. Nền chuồng không bị đọng n−ớc. Cần có độ nghiêng nền từ 2-3% về phía có rãnh thoát n−ớc vµ ph©n. G¹ch l¸t nÒn cÇn giµ vµ ph¼ng. Tèt nhÊt lµ l¸ng xi m¨ng c¸t vµng ®Çm kü. §é dµy kho¶ng 10cm. Kh«ng l¸ng bãng nÒn chuång, nªn kÎ « nhá hoÆc lµm nh¸p, tr¸nh tr¬n trùît, lîn chöa cã thÓ tr−ît ng· x¶y thai, lîn n¸i, lîn con cã thÓ bÞ sai khíp, g·y ch©n. Chuồng lát nền gạch hay đổ xi măng, cần chống lạnh bằng lót rơm và luôn thay mới. Lợn nái nuôi con có thể làm sàn gỗ, đủ cho lợn mẹ nằm và cho con bú bằng 1/4-1/3 nền chuồng.. 3. Sân chơi để vận động Chuồng lợn nái cần có sân chơi để vận động. Lợn nái chửa có vận động mới tránh đ−ợc bệnh sót nhau, khó đẻ lợn con tránh bệnh thiếu m¸u. DiÖn tÝch s©n ch¬i cho lîn mÑ vµ lîn con th−êng gÊp 4-5 lÇn « chuång nu«i. S©n ch¬i th−êng để cỏ. Sân chơi nhỏ thì láng nền, tránh lợn con đào dũi mất vệ sinh. Trồng cây lấy bóng mát cho sân ch¬i.. 4. R·nh n−íc tiÓu, n−íc röa chuång M−ơng rãnh bao quanh chuồng: rộng từ 25-30cm và sâu theo độ dốc ra hố chứa phân từ 1015cm. Cần có hố ga nhỏ mỗi đầu chuồng, cạnh 40cm và sâu 50cm để cặn lắng lại và hàng tuÇn dän 1 lÇn . Chuång 2 d·y cÇn 4 r·nh: Hai r·nh nhá bªn trong däc hµnh lang vµ 2 r·nh däc ngoµi chuång.. 53.

(54) Rãnh hành lang phía trong nhỏ, để thoát n−ớc. Kích th−ớc 10cm chiều rộng và 8-10cm chiều s©u. R·nh phÝa ngoµi réng 20cm, s©u 10cm vµ dèc vÒ phÝa hè chøa 50cm x 50cm x 50cm.. 5. Hè ñ ph©n Nu«i lîn víi quy m« 5-10 con n¸i hoÆc 20-30 lîn thÞt, cÇn cã hè ñ ph©n riªng, hè n−íc th¶i riªng, tr¸nh l·ng phÝ. Ph©n ñ hoai bãn v−ên rau, c©y qu¶, thøc ¨n nu«i c¸ vµ tr¸nh « nhiÔm môi tr−ờng. Phân còn làm bioga để lấy hơi thắp sáng và đun nấu. Lîn n¸i b×nh qu©n mçi ngµy s¶n xuÊt sè l−îng ph©n nguyªn vµ n−íc tiÓu sau: Lîn c¸i 15 - 50kg cho 1 - 2kg ph©n vµ 1 - 1,5 lÝt n−íc tiÓu/ngµy. Lîn n¸i t¬ 50-90kg cho tõ 5-8kg ph©n vµ 2-4 lÝt n−íc tiÓu/ngµy. Lợn nái nuôi con và đàn con có thể cho từ 10-15kg kể cả độn rơm, rạ lót chuồng và n−ớc tiểu tõ 5-7 lÝt/ngµy. Phân cần đ−ợc ủ tr−ớc khi dùng trong hố phân riêng. Hố cần có mái che, gần hố n−ớc tiểu để tiÖn móc n−íc t−íi cho ph©n nhanh môc. ThÓ tÝch hè ph©n ®−îc tÝnh theo sè ph©n cã hµng ngµy cña lîn nu«i vµ chÊt l−îng chuång.. 6. T−êng chuång Vách ngăn các ô cao 1-1,2m; vách phía tr−ớc, sau có cửa ra vào để quét dọn và thả lợn ra sân. Phía trên vách sau có phên che tránh gió, nắng m−a. Riêng đối với lợn nái nuôi con, còn để không bị lạnh do thời tiết thay đổi. Đối vôi chuồng hai dãy thì hai đầu hồi xây kín, có cửa đóng. Cöa « chuång: Lîn hay gËm nªn cöa ph¶i ch¾c. Tèt nhÊt lµ b»ng song s¾t lo¹i 10-12 li.. 54.

(55) 7. M¸ng ¨n: (xem h×nh vÏ). 55.

(56) III. MéT Sè KiÓU ChuåNG. 1. KÝch th−íc c¸c lo¹i chuång Chuång mét m¸i: Chiều cao của mái tới đỉnh 3m ChiÒu cao m¸i phÝa sau: 1,8-2m ChiÒu ngang cña chuång: 2,8-3m. Chuång hai m¸i: ChiÒu cao nãc 4-4,5m ChiÒu cao hai m¸i phÝa d−íi 2,5m ChiÒu ngang 6,8-7m Hµnh lang gi÷a chuång 1,2m (Xem c¸c kiÓu chuång lîn nu«i n¸i). 2. Chuång mét m¸i Th−êng b»ng vËt liÖu rÎ tiÒn nh− tranh, tre, nøa l¸, khÊu hao nhanh. Chuồng một mái th−ờng để nuôi với số nái từ 5-10 con và lợn thịt 20-30 con. Chuång mét m¸i tho¸ng phÝa tr−íc, dÔ dän vÖ sinh, bÖnh khã l©y lan.. 56.

(57) Chuång mét m¸i lîp l¸ hoÆc ngãi. 57.

(58) 58.

(59) 3. Chuång hai m¸i Th−êng x©y g¹ch v÷ng ch¾c h¬n, khÊu hao l©u h¬n vµ cho ch¨n nu«i quy m« lín h¬n. Chuồng hai mái tiện chăm sóc cho ăn uống, do lợn nhốt hai bên đỡ tốn công đi lại. Lợn ít bị xáo động, sau khi đóng cửa hai đầu chuồng. Chuång hai m¸i m¸t h¬n, tr¸nh ®−îc m−a h¾t. Cã ®iÒu bÊt lîi v× nu«i tËp trung nªn dÔ nhiÔm bÖnh nhÊt lµ bÖnh giun s¸n.. 59.

(60) 60.

(61) 4. VÖ sinh chuång vµ thêi gian ch¨m sãc lîn VÖ sinh chuång tr¹i lµm tèt tr¸nh ®−îc c¸c bÖnh l©y lan, nhÊt lµ khi nu«i 5-10 n¸i hoÆc h¬n cùng với đàn con. Hàng ngày công tác vệ sinh cần theo một thời gian biểu nhất định.. Buåi s¸ng: tõ 7giê - 11 giê. - Kiểm tra đàn lợn, phát hiện sự khác th−ờng. - Cho lîn ¨n sím - ¨n Ýt: 7g30 - 8g30 - §æ n−íc cho lîn uèng - Dän chuång: 8g30 - 10g - Cho lợn ra sân ỉa đái, đóng cửa chuồng, vứt bỏ chất độn chuồng đã −ớt bẩn. - QuÐt chuång, hãt ph©n bá ra ngoµi « chuång. - Röa s¹ch m¸ng ¨n vµ m¸ng uèng. - Cho lîn ¨n b÷a tr−a: 10g00 - 11g - Thay vµ thªm n−íc uèng. - Cho ¨n rau xanh: 12g NghØ tr−a .. Buåi chiÒu: - Cho ¨n chiÒu: 15g - 15g30 - Mùa đông ăn sớm hơn 30 phút so với mùa hè. - Thay vµ thªm n−íc uèng. - Dän chuång hãt ph©n, t¾m tr¶i cho lîn: 15g30 - 16g30 - Bá r¬m r¹ vµo chuång n¸i nu«i con. - Th¶ c¸c phªn cöa xuèng: 17g - 17g30 . Lîn dÔ t¹o ®−îc ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn víi viÖc ch¨m sãc vµ nu«i d−ìng, thùc hiÖn c¸c viÖc trên cần đúng giờ không tùy tiện. Làm sớm hoặc muộn, giảm công việc cần làm đều ảnh h−ởng đến sức lớn và tính thích ăn của lợn. Ngoµi viÖc ch¨m sãc hµng ngµy, 6 th¸ng chuång lîn cÇn ®−îc quÐt v«i nÒn vµ t−êng ng¨n nh»m tr¸nh c¸c bÖnh ký sinh. Tập cho lợn mới nhập chuồng ỉa đái đúng chỗ bằng cách hót phân vào một góc tối, gần nơi thoát n−ớc tiểu n−ớc phân. Sau quen dần lợn sẽ ỉa đúng chỗ, giảm nhẹ sức lao động của ng−ời nu«i.. 61.

(62) Ch−¬ng vi pHßNG CH÷A BÖNH CHO LîN. I. PH¢N BIÖT lîN KHoÎ, LîN èM. 1. Lîn kháe ¡n sèc, ®i l¹i b×nh th−êng, m¾t më to, mòi −ít. L«ng mÞn bãng. Ph©n ®i thµnh khu«n, kh«ng nh·o. N−íc tiÓu nhiÒu, trong. Mạch đập ở cổ chân tr−ớc đếm đ−ợc: 90-100 nhÞp ®Ëp 1 phót, ë lîn con 70-90 nhÞp ®Ëp 1 phót ë lîn tr−ëng thµnh Nhiệt độ cơ thể trung bình 3805C (sáng 380C chiều 390C). 2. Lîn èm Nằm yên một chỗ, ủ rũ, chúi vào góc chuồng. Không cử động, bỏ ăn. Mũi khô, lông xù. Đi ỉa táo hoặc ỉa chảy có mùi hôi. N−ớc tiểu ít, màu đỏ. Nhiệt độ th−ờng tăng cao(đo ở hậu môn) Trong tr−ờng hợp lợn có các hiện t−ợng sau đây, cần mời ngay cán bộ thú ý để chữa trị. -. Lîn sèt vµ bá ¨n qu¸ mét ngµy.. -. Nhiệt độ 3905C buổi sáng và 400C buổi chiều.. -. Lîn Øa ch¶y kh«ng døt.. -. Lîn ho liªn tôc nhiÒu ngµy.. -. Cã lîn chÕt kh«ng râ nguyªn nh©n.. -. Cã nhiÒu con èm trong chuång.. 3. Ch¨m sãc lîn èm Nuôi nhốt riêng lợn ốm, xa đàn khỏe để phòng lây lan và theo dõi bệnh. §Ó tr¸nh l©y bÖnh, ng−êi ch¨n nu«i tr¸nh tiÕp xóc víi lîn èm hoÆc sau khi tiÕp xóc víi lîn kháe míi sang tiÕp xóc víi lîn èm. Dông cô cña lîn èm kh«ng dïng cho lîn kháe. Lấy nhiệt độ cơ thể hàng ngày: Sáng 7g, chiều 17g. Cho ¨n thøc ¨n dÔ tiªu: Ch¸o, rau t−¬i non. KÞp thêi b¸o cho c¸n bé thó ý theo dâi vµ ®iÒu trÞ.. 62.

(63) II. XEM XÐT L¢M SµNG LîN BÞ BÖNH Cã nhiÒu c¸ch: 1. Quan sát: Xem xét đi đứng, các chỗ s−ng ở chân tr−ớc chân sau. 2. Sê n¾n: Xem ph¶n øng cña lîn khi ch¹m n¬i ®au. Sau ®©y lµ mét sè kü thuËt kiÓm tra ban ®Çu:. a. Gõ: Để xem phổi, có tiếng vang là bình th−ờng, đục là bị bệnh. b. Xem miệng: Để lợn nằm ngửa, giữ chặt chân, lấy một que cứng đặt vào hàm (giữa hai hµm) cña lîn. LÊy ngãn tay sê vµo trong miÖng. Nãng lµ cã viªm ë xoang hoÆc ë cuèng häng. Cã mïi h«i: Viªm r¨ng hay thùc qu¶n. MiÖng l¹nh lµ lîn bÞ thiÕu m¸u.. c. Xem mắt: Lật mi mắt lên xem niêm mạc, bằng cách ngón trỏ đặt đè mi trên, ngón cái đè mi d−íi vµ v¹ch Ên nh·n cÇu m¾t. Nhãn cầu hồng là không có bệnh, đỏ là có sốt, đỏ t−ơi là tụ máu ở ruột, tím là có bệnh đ−ờng phæi, tr¾ng bÖch lµ xuÊt huyÕt bªn trong c¬ thÓ.. d. Xem tim phæi: Sê n¾n vïng tim phæi xem cã ®au hoÆc do gÉy x−¬ng s−ên mµ g©y ®au cho lîn.. III. CHÈN §O¸N S¬ Bé MéT Sè BÖNH. 1. BÖnh ®−êng tiªu hãa Ph©n kh« cã nhÇy bao bäc, l«ng dùng, cã sèt: Lîn viªm ruét ë lîn con: Øa ch¶y ph©n tr¾ng, chuyÓn mµu n©u, cã m¸u mïi kh¾m thèi. Sèt, bá ¨n, gÇy dÇn: bÖnh viªm ruét. Lợn đau bụng, đuôi ve vẩy, cọ đít vào t−ờng, khi đang ăn tự nhiên gục đầu, sau đó lại tiếp tục ¨n: Lîn bÞ giun s¸n.. 2. BÖnh d−êng h« hÊp Lîn thë nhiÒu, ch¶y n−íc mòi kh«ng sèt: lîn bÞ viªm mµng mòi. Lîn thë nhanh, ho, ®i lo¹ng cho¹ng, cã hiÖn t−îng ng¹t thë: Lîn bÞ tô m¸u ë phæi. Lîn thë khã, ng¾n, ho khan, kh«ng ch¶y n−íc mòi. Lîn sèt uèng nhiÒu n¾n ngùc ®au: lîn bÞ viªm mµng phæi.. 3. BÖnh ë bé m¸y bµi tiÕt N−ớc đái đỏ có màng hoặc mủ: Lợn bị viêm bọng đái.. 63.

(64) 4. BÖnh ngoµi da Đầu, chân, mình có mụn, vẩy, lông trụi từng đám, lợn ngứa, cọ sát: bị ghẻ. Trụi lông từng đám tròn ở nơi có nhiều lông: lợn bị rận.. 5. BÖnh toµn th©n Th©n m×nh yÕu ít, niªm m¹c nhît, biÕn chøng tiªu hãa, bèn ch©n s−ng: Lîn bÞ thiÕu m¸u. C¸c khíp x−¬ng s−ng, nãng, ®au èng xù¬ng to: Lîn bÞ cßi x−¬ng. IV. MéT Sè BÖNH TH¦êNG GÆP ë LîN N¸i. A. BÖnh sinh s¶n 1. B¹i liÖt ch©n Lợn nái chửa, nhất là sau khi đẻ một hai ngày hoặc một vài tuần bị liệt chân sau, đi lại khó kh¨n, cã khi n»m liÖt. Lîn vÉn ¨n uèng b×nh th−êng kh«ng sèt.. Nguyªn nh©n: -. Dinh d−ìng thøc ¨n thiÕu chÊt, nhÊt lµ kho¸ng canxi (Ca) vµ Phètpho (P) do thai rót ë cơ thể mẹ để phát triển.. -. Lîn mÑ kh«ng ®−îc t¾m n¾ng, sèng trong chuång tèi. ThiÕu sinh tè D, g©y rèi lo¹n trao đổi Ca, P trong x−ơng làm x−ơng biến dạng, mềm.. Phßng bÖnh: -. Thêi gian cã chöa cho ¨n bæ sung kho¸ng Ca, P 1% (cã b¸n s½n).. -. Lợn cần vận động, tắm nắng lúc tháng gần đẻ.. -. Cho uèng vitamin D: 2ml - 1 th×a cµ phª/ngµy. Ch÷a trÞ: Cã triÖu chøng b¹i liÖt cÇn ch÷a trÞ nh− sau: -. Tiªm gluco Ca 10% 40cc vµo tÜnh m¹ch hoÆc vµo b¾p.. -. Vitamin B1 100 mg, mét èng 5cc/ ngµy, tiªm liÒn 5-7 ngµy.. -. Vitamin B12 1000mg, mét èng vµo b¾p /ngµy, tiªm 5-7 ngµy.. -. Tiªm hçn hîp vitamin A, D, E 2ml/lÇn, sau 30 ngµy tiªm lÇn 2.. Trong thêi gian ®iÒu trÞ, cho ¨n khÈu phÇn cã 10% bét c¸ 1% bét x−¬ng vµ 10ml dÇu c¸/ngµy.. 2. Lợn phối không chửa, đẻ non. Nguyªn nh©n: -. C¬ quan sinh dôc c¸i cã thÓ bÞ viªm nªn trøng kh«ng b¸m ch¾c vµo thµnh tö cung hoÆc va chạm nhau do chuồng chật, nền trơn tr−ợt ngã bị đẻ non.. -. Rèi lo¹n chøc n¨ng thÓ vµng, thiÕu hoãc m«n progesteron, thiÕu vitamin E, niªm m¹c tö cung tho¸i hãa, nªn trøng thô tinh kh«ng trô æ ®−îc. V× thÕ lîn phèi mµ kh«ng chửa, hoặc chậm động hớn.. 64.

(65) -. Sẩy thai do bệnh lép tô, bệnh sẩy thai truyền nhiễm, độc tố của các bệnh dịch tả, tụ huyết trùng, đóng dấu tác động. Do ngộ độc thức ăn, nhiễm thuốc trừ sâu v.v.... Phßng bÖnh: -. Rửa thụt tử cung tr−ớc khi cho phối nếu lợn đã bị bệnh viêm tử cung.. -. Kiểm tra con đực: xét nghiệm tinh dịch.. Ch÷a: -. Tiªm huyÕt thanh ngùa chöa vµ progesteron.. -. Sau cai sữa tiêm 2000 đơn vị (2 lọ) mỗi lọ thêm 5cc n−ớc cất, tiêm bắp 3-5 ngày, sau đó lợn động hớn cho phối giống sau 2-3 ngày động hớn.. -. §èi víi n¸i phèi nhiÒu lÇn mµ kh«ng cã chöa: tiªm progesteron 75-100mg/con, 3-4 ống loại 1ml, tiêm bắp sau đó 3 ngày tiêm 1000-2000 đơn vị/con. Không nên nuôi để sinh s¶n tiÕp, nÕu ®iÒu trÞ kh«ng hiÖu qu¶.. 3. Lợn đẻ khó. Nguyªn nh©n §Î khã do con mÑ: - Chuồng chật, thiếu vận động. - X−¬ng chËu lîn mÑ hÑp - Lîn mÑ qu¸ bÐo do ¨n nhiÒu tinh bét, thiÕu Ca, P - N¸i giµ: ThiÕu oxytoxin, dÞch n−íc èi Ýt. Do con: - Con to, đẻ ng−ợc, chết thai. TriÖu chøng. -. N−ớc ối có lẫn mầu đỏ, sau 2-3 giờ rặn đẻ thai không ra.. -. Thai ra nöa chõng kh«ng ra hÕt v× con to.. -. Thai ra 1-2 con, sau đó không ra tiếp đ−ợc, do mẹ sức yếu. Cách chữa. Tiêm oxytoxin 10-15 đơn vị/lần, sau 30 phút tiêm lần 2. Nếu thai vẫn ch−a ra đ−ợc thì bơm vào tử cung 100 ml dầu nhờn (dầu lạc, dầu đỗ t−ơng). Có tr−ờng hợp phải cho tay vào tử cung (sau khi đã rửa sạch và sát trùng cẩn thận), cho ngón tay trỏ vào miệng lợn con, ngón cái bấm miệng lợn, kéo ra cùng lúc với đợt rặn đẻ của lợn mẹ. Tr−ờng hợp nặng phải mổ thì mời cán bộ thú ý đến can thiệp.. 4. Lợn mẹ ăn con, cắn con sau khi đẻ Nguyªn nh©n. -. Do đau đẻ, thần kinh bị rối loạn.. -. S÷a qu¸ c¨ng g©y khã chÞu khi cho bó.. -. R¨ng nanh ë lîn con ch−a c¾t, c¾n vó ®au.. 65.

(66) -. Còn do nguyên nhân cho lợn nái ăn thịt sống lợn con loại thải của đàn khác, gây thói quen.. Xö lý. -. Xoa tay lªn bông lîn mÑ, xoa nhÑ nhµng nhiÒu lÇn.. -. Cho con bó lóc s÷a kh«ng c¨ng.. -. Lîn mÑ c¾n con th× cho uèng thuèc ngñ hoÆc tiªm aminazin 50mg - 2-3 èng 1 lÇn.. -. Cho ăn đủ đạm trong khẩu phần lợn mẹ.. 5. Sãt nhau Lợn đẻ xong sau 5-7 tiếng, không ra nhau.. Nguyªn nh©n. -. Có thể do đẻ nhiều con, nái già, tử cung co bóp kém nên không đẩy hết nhau ra.. -. Do bị viêm niêm mạc tử cung tr−ớc lúc đẻ, nên khi đẻ nhau không ra hết.. -. Nhau bị đứt do ng−ời nuôi vội can thiệp, nên bị sót nhau.. -. Lîn bÞ sãt nhau sèt cao 40-410C; kh«ng cho con bó, dÞch ch¶y ë ©m hé mµu ®en nh¹t lÉn m¸u vµ h«i.. Phßng, ch÷a. -. Lúc lợn chửa cho ăn khẩu phần đủ dinh d−ỡng. -. Tiªm oxytoxin d−íi da.. -. Sau khi tiªm, nªn b¬m thuèc tÝm 1%o (1 phÇn ngh×n), hoÆc n−íc muèi 9%o(9 phÇn nghìn), khoảng 2 lít để rửa tử cung trong 3 ngày liền, để trị bệnh. 6. Viêm vú sau khi đẻ Triệu chứng: Sau khi đẻ 1-2 ngày thấy vú đỏ đầu vú s−ng nóng, sờ vào lợn thấy đau. Ăn ít, kh«ng cho con bó vµ sèt cao 40-420C.. Nguyªn nh©n: -. Sót nhau, bị nhiễm trùng máu, vi khuẩn theo máu đến bầu vú gây viêm nhiễm nhanh.. -. Nóm vó bÞ x©y x¸t do r¨ng nanh lîn con c¾n. -. Lợn mẹ ăn thừa chất đạm, sữa nhiều, con bú không hết gây tắc.. -. CÇn ch÷a trÞ ngay, nÕu kh«ng ch÷a trÞ kÞp thêi lîn mÑ mÊt s÷a, con yÕu cßi, cã khi ¶nh h−ởng cả lứa đẻ sau.. - Phßng ch÷a: -. Tr−ớc khi đẻ lau, xoa vú và tắm cho nái. Cho con đẻ đầu tiên bú ngay sau 1 giờ đẻ, c¾t r¨ng nanh lîn con.. -. Ch−ờm n−ớc đá vào đầu vú để giảm s−ng, giảm sốt.. -. Tiêm kháng sinh: Penixillin 1,5-2 triệu đơn vị với 10ml n−ớc cất, tiêm quanh vú. Nếu nhiÒu vó bÞ viªm th× pha lo·ng liÒu thuèc trªn víi 20cc n−íc cÊt, tiªm chung quanh c¸c vó viªm.. 66.

(67) -. Tiªm trong 3 ngµy liÒn.. 7. Mất sữa sau khi đẻ Lợn nái sau khi đẻ vú teo dần, cứng lại, lợn con đói sữa, gầy, kêu liên tục. Sau 1 tuần hoặc 10 ngµy th× mÊt h¼n s÷a.. Nguyªn nh©n: -. Lợn mẹ bị viêm tử cung, sót nhau, sốt cao nên ảnh h−ởng đến tiết sữa.. -. Trao đổi dinh d−ỡng trong cơ thể bị giảm.. -. Lợn mẹ thiếu đạm, khoáng, các chất khác để làm nguyên liệu tạo sữa.. -. C¬ quan néi tiÕt nh− tuyÕn yªn, tuyÕn gi¸p tr¹ng s¶n sinh Ýt c¸c hãc m«n, lµm gi¶m tiÕt s÷a.. Phòng bệnh: Cho ăn thức ăn nhiều đạm nh− bột cá, premix theo khẩu phần lợn nuôi con. Cho ¨n nhiÒu rau t−¬i.. B. Bèn bÖnh nhiÔm trïng chÝnh ë lîn Nh÷ng bÖnh nµy cÇn ®−îc chÈn ®o¸n nhanh vµ xö lý nhanh, míi tr¸nh ®−îc t¸c h¹i do l©y lan.. 1. BÖnh dÞch t¶ lîn BÖnh l©y lan nhanh, chÕt nhanh; tû lÖ chÕt tíi 90-95%.. TriÖu chøng: Lîn sèt cao 420C trë lªn tõ 3-5 ngµy, 1-2 ngµy ®Çu ¨n Ýt, uèng nhiÒu. Ph©n Øa ra có lẫn máu , mắt đỏ có nhử, mũi chảy dài là đặc điểm của bệnh dịch tả. Có tụ máu ở vành tai, bụng có vết đỏ và tím đen. Lợn dần bỏ ăn, nôn, ỉa táo sau tháo dạ. Chân sau liệt. Lợn nái chöa cã thÓ bÞ sÈy thai. BÖnh dÞch t¶ th−êng ghÐp víi bÖnh tô huyÕt trïng vµ bÖnh phã th−¬ng hµn. Mổ khám: Thấy lá lách ứ máu ở rìa. Thận có lấm tấm đỏ ở lớp ngoài. Chỗ tiếp giáp ruột non vµ ruét giµ bªn trong tô m¸u.. Phòng bệnh: Không mua lợn chợ về nuôi. Mua tại chuồng lợn đã đ−ợc tiêm phòng. Mua về còng cÇn tiªm l¹i. Tiêm phòng: Vacxin dịch tả đông khô có từ 10-20 liều trong ống thủy tinh. Pha bằng n−ớc sinh lý, èng 10 liÒu pha 20cc n−íc. LiÒu tiªm: lîn con 60 ngµy tuæi tiªm 0,5cc; lîn 45-50 kg - 1cc, lîn 100kg - 2cc. Lîn n¸i nu«i con, lîn con d−íi 60 ngµy tuæi ch−a tiªm.. N¬i tiªm: D−íi da phÝa gèc sau tai, hoÆc d−íi da n¸ch hay h¸ng. Chó ý kh«ng s¸t trïng b»ng cån tr−íc vµ sau khi tiªm. Lîn cã thÕ sèt 400C sau khi tiªm do ph¶n øng thuèc kh«ng cÇn can thiÖp. Ch÷a. BÖnh do siªu trïng (virut) hiÖn nay ch−a cã thuèc ch÷a.. 67.

(68) 2. BÖnh tô huyÕt trïng lîn BÖnh truyÒn nhiÔm do vi trïng g©y ra. BÖnh ph¸t sinh r¶i r¸c, cã khi thµnh dÞch. BÖnh th−êng x¶y ra vµo ®Çu vµ cuèi mïa m−a. Lîn 3-5 th¸ng tuæi dÔ m¾c. Vi trùng có ở trong đất, trong phổi, khí quản, khi lợn yếu bệnh dễ phát sinh. Tû lÖ èm vµ chÕt Ýt.. TriÖu chøng - ThÓ nÆng:. Cæ s−ng phï. Vi trïng vµo m¸u vµ cã thÓ g©y chÕt nhanh sau vµi giê. Lîn sèt cao 420C, bá ¨n, niªm m¹c m¾t, mòi tô m¸u tÝm bÇm, cæ s−ng phï.. - ThÓ nhÑ:. Lợn sốt, bỏ ăn, s−ng phổi, thở khó, da bụng có mụn đỏ. Lợn yếu dần rồi chết sau 4-5 ngµy.. - Thể kinh niên: Lợn s−ng khớp. Nhiệt độ cơ thể không cao. Lợn thở khó, các khớp x−ơng èng s−ng to, ch©n qïe. C¬ thÓ yÕu, gÇy dÇn råi chÕt. Mæ kh¸m: tÜnh m¹ch tô m¸u, phæi tô m¸u, h¹ch cæ s−ng vµ tô m¸u khi bÖnh ë thÓ nÆng. ë thÓ nhÑ vµ kinh niªn: phæi s−ng tÝm, cã mñ, khíp x−¬ng s−ng vµ cã mñ. Phòng bệnh là chính: tiêm vacxin định kỳ.. 3. Bệnh lợn đóng dấu - Lợn bị bệnh nhiệt độ cơ thể cao tới 420C hoặc hơn. Trên da có vết đỏ vuông, tròn, ấn tay thì hết. Vết đỏ có ở khắp cơ thể. -. Lîn bá ¨n, n«n, Øa t¸o, sau Øa ch¶y.. -. M¾t ®au, mi m¾t s−ng kh«, c¸c h¹ch næi to ®au.. Cã 3 thÓ: -. ThÓ cÊp tÝnh chÕt trong 2-3 ngµy.. -. Thể nhẹ: có vết đỏ to xung quanh đen, giữa nhợt và lở có mủ. Bệnh kéo dài 9-10 ngµy, lîn kiÖt søc chÕt hoÆc sang thÓ kinh niªn (m·n tÝnh).. -. BÖnh ph¸t thµnh dÞch nh−ng chØ trong tõng vïng. Tû lÖ èm cao vµ chÕt nhiÒu. BÖnh kÐo dµi tõ 2-8 ngµy.. Phßng bÖnh: -. Gi÷ vÖ sinh chuång tr¹i tr¸nh thøc ¨n mèc.. -. Tiêm phòng: Dùng vacxin nh−ợc độc đóng dấu 2, tiêm d−ới da, lợn d−ới 40kg tiêm 0,5ml/con, lîn trªn 40kg tiªm 1ml/con.. Ch÷a: dïng kh¸ng sinh. -. Penixillin 10000 ®v cho 1kg lîn h¬i.. -. Streptomixin 10-30 mg cho 1kg lîn h¬i.. Tiªm 3 ngµy liÒn. Tắm xà phòng: xà phòng thái nhỏ cho vào n−ớc ấm xát vào thân thể lợn đến lên bọt, thả về chuång sau 1 giê röa s¹ch.. 68.

(69) Ngµy t¾m 3 lÇn.. 4. BÖnh phã th−¬ng hµn BÖnh do vi trïng. Lîn con, lîn nhì lo¹i 3-5 th¸ng tuæi hay bÞ vµ dÔ chÕt. Vi trïng cã s½n trong ruét lîn vµ g©y bÖnh nhanh khi cã ®iÒu kiÖn vµ th−êng kÕt hîp víi bÖnh dÞch t¶. Bệnh thể hiện nhiệt độ cao, lên xuống thất th−ờng. Da có vết đỏ nhỏ khắp cơ thể. Lợn ỉa táo lúc đầu, sau đi lỏng lẫn máu, mùi hôi thối. Lợn gầy nhanh. BÖnh l©y truyÒn do ph©n n−íc tiÓu ë lîn bÖnh l©y sang c¸c lîn kháe kh¸c cïng chuång. Bệnh nặng có thể làm chết cả đàn trong vòng từ 8-9 ngày. ë thÓ kinh niªn cã thÓ l©y sang con kh¸c, nhÊt lµ lîn nhì, t¬.. BÖnh tÝch: L¸ch ø m¸u, d¹ dµy ruét ø m¸u cã môn loÐt Phßng bÖnh: Vacxin phã th−¬ng hµn tiªm 1cc cho lîn con, 2cc cho lîn nhì, lîn n¸i. Tiªm 2 lần trong một năm để miễn dịch cho đàn con. Ch÷a: Uèng kh¸ng sinh: Sulfaguanidin, ganidan. Lîn. 5-10 kg : 1gam/ngµy. 10-20 kg : 2gam/ ngµy. 21-50 kg : 4gam/ ngµy. > 50 kg :10gam/ ngµy.. Uèng 3 ngµy liÒn, sau uèng tiÕp 1/2 liÒu trªn trong 2 ngµy. Dïng terramyxin, streptomixin 5mg cho 1 kg lîn con vµ 10mg cho 1 kg lîn lín. Tiªm 3 ngµy liÒn.. C. Mét sè bÖnh kh¸c 1. Giun đũa. Nguyªn nh©n: Ph©n lîn chøa trøng giun, lîn kháe ¨n ph¶i trøng, në thµnh giun con trong ruét. Giun con chui qua niªm m¹c ruét vµo m¸u, vµo c¸c phñ t¹ng, qua phæi, lªn cuèng häng, bÞ nuốt trở lại vào ruột rồi tr−ởng thành, sinh sản đẻ trứng. Một vòng nh− vậy hết 65-70 ngày. Lîn con cai s÷a, lîn choai, lîn t¬ bÞ m¾c bÖnh nhiÒu h¬n lîn lín.. TriÖu chøng. -. Lîn bông to, Øa ch¶y, kh«ng lín, Giun nhiÒu cã thÓ lµm t¾c ruét, g©y viªm phóc m¹c, lîn chÕt.. Phßng bÖnh: -. Lợn nái sắp đẻ cần tẩy giun, để lợn con không bị nhiễm trứng giun của lợn mẹ.. -. Lîn con sau cai s÷a 60 ngµy, cÇn ®−îc uèng thuèc tÈy giun.. -. S©n ch¬i, nÒn chuång kh« r¸o.. - TrÞ bÖnh:. 69.

(70) -. Ditªrex 0,15 gam/kg lîn h¬i, trén vµo thøc ¨n buæi s¸ng.. -. Piperazin: 0,1 gam/kg lîn h¬i- ¡n 3 ngµy liÒn.. -. Dïng thuèc trªn tÈy giun, theo chØ dÉn ghi trªn nh·n thuèc.. 2. S¸n l¸ ruét Trứng sán ở lợn bệnh theo phân ra, ở nhiệt độ 27-300C phát triển thành ấu trùng, chui vào trong con ốc qua nhiều giai đoạn phát triển, ra ngoài bám vào rau bèo. Lợn ăn phải rau đó sau 1 chu kỳ 3 tháng, sán tr−ởng thành và định c− tại ruột.. TriÖu chøng. Lîn cßi, chËm lín, l«ng xï. Phßng bÖnh: -. Tẩy định kỳ cho lợn. Uống n−ớc sạch, rau rửa sạch tr−ớc khi cho lợn ăn.. -. Kh«ng bãn ph©n lîn t−¬i vµo n¬i trång rau bÌo cho lîn ¨n. Ph©n ñ råi míi ®em bãn ruéng rau.. -. DiÖt èc ë ao, ruéng th−êng nu«i trång rau, bÌo cho lîn ¨n.. Ch÷a trÞ: -. Dïng thuèc phßng vµ trÞ s¸n th− diptªrex 0,15 gam/kg lîn h¬i (1 lÇn).. -. Mua thuốc tẩy sán và dùng theo chỉ định ghi trên nhãn.. 3. Ngộ độc thức ăn. Nguyªn nh©n -. Lợn ăn phải thức ăn có chất độc trong sắn, vỏ sắn t−ơi khoai tây ch−a nấu chín.. -. Rau ¨n ch−a röa kü cã dÝnh thuèc trõ s©u.. TriÖu chøng: -. Lîn ®au bông n«n möa, bông thãt l−ng cong.. -. Ch¶y n−íc d·i, n−íc mòi, cã hiÖn t−îng nghiÕn r¨ng. C¬ b¾p co giËt, n»m mª man cã thÓ chÕt sau 1-2 ngµy.. -. Mổ lợn chết thấy từ miệng đến dạ dày, ruột gan bị s−ng, thận, gan nhợt nhạt.. - Ch÷a trÞ: Ph¶i ch÷a theo thø tù sau: a. Ngừng việc hấp thu các chất độc còn ở dạ dày và ruột vào cơ thể: Cho uống 1 lít n−ớc đun sôi để nguội với lòng trắng trứng (2 quả). Cho uống n−ớc rễ cam thảo (60 gam sắc với 1 lít n−íc). b. Tẩy chất độc ra ngoài: Uống Sulfat natri (thuốc tẩy) hay sulfat manhê từ 30-50 gam, tùy theo lîn to, nhá. Uèng nhiÒu n−íc. c. Dùng thuốc giải độc. Mỗi chất độc có thuốc giải độc riêng, có bán tại các cửa hàng thuốc thú y. Cần sử dụng đúng theo chỉ dẫn.. 70.

(71) Có thể cho uống than củi tán mịn để than hấp thu chất độc uống n−ớc chè đặc, n−ớc luộc đỗ xanh (0,5kg), n−íc v«i trong cã pha dÇu l¹c. NÕu bÞ nÆng cã thÓ dïng thªm thuèc kÝch thÝch, thuèc trî tim nh− tiªm long n·o, cafªin 3 5cc cho 100kg lîn h¬i. Để lợn ở chuồng ấm, xoa bóp cơ thể và uống n−ớc nóng. Cho ăn nhẹ đến lúc khỏe hẳn mới cho ¨n khÈu phÇn b×nh th−êng.. 4. BÖnh do lîn ¨n thøc ¨n bÞ lªn men, mèc Cám, bột ngô, khô dầu các loại, bột cá để lâu bị nấm mốc lên men, tạo ra chất độc gây bệnh cho lîn. - TriÖu chøng: Cã 2 thÓ : CÊp vµ chËm.. ThÓ cÊp: Lîn bá ¨n, ch©n sau yÕu, xuÊt huyÕt hËu m«n, lîn cã hiÖn t−îng run rÈy, gôc ®Çu vào vách t−ờng. Nhiệt độ cơ thể bình th−ờng. Lợn chết 1-2 ngày sau khi ăn thức ăn bị nấm mèc. Thể chậm: Lợn đi đứng không vững, bụng đau thót cong, mắt vàng. Do ăn ít, nên lợn chỉ bị ngộ độc nhẹ. BÖnh tiÕn triÓn chËm. Cã thÓ chÕt 6-7 ngµy sau khi ¨n thøc ¨n bÞ nÊm mèc.. Mæ kh¸m: Bé m¸y tiªu hãa bÞ xuÊt huyÕt, thËn, bµng quang tô m¸u vµ n−íc tiÓu mµu n©u. Bộ phận sinh dục lợn nái s−ng to nh− lúc động dục, màng nhầy âm đạo s−ng và lòi ra ngoài. - Phßng trÞ: Lo¹i bá thøc ¨n mèc. Cho uèng thuèc tÈy bicarbonate natri 2%o (2 phÇn ngh×n). Tiªm trî tim long n·o, cafein.. 5. Lîn con Øa ph©n tr¾ng - Nguyªn nh©n: Do nÒn chuång Èm −ít, bÈn thØu, thêi tiÕt Èm l¹nh, thiÕu c¸c nguyªn tè ®a l−îng vµ vi l−îng lµm c¬ thÓ yÕu, vi trïng dÔ x©m nhËp g©y bÖnh.. - TriÖu chøng: -. Th−êng x¶y ra ë lîn con tõ 4 ngµy tuæi trë ®i. Lîn Øa ph©n láng, mµu tr¾ng vµng cã mïi h«i.. -. L«ng xï, da nh¨n nheo do mÊt n−íc, Øa nhiÒu. BÖnh cã thÓ khái, nh−ng cßn yÕu hoÆc cßi.. - Phßng bÖnh: -. §¶m b¶o khÈu phÇn cña lîn n¸i vÒ c¸c chÊt vi kho¸ng.. -. Chuồng khô, sạch ấm cho lợn con vận động ngoài trời. Tiêm dextran Fe loại 100 mg/1cc, tiªm 2cc lóc 3 ngµy tuæi (1 lÇn).. -. Mua thuèc cho uèng theo chØ dÉn ghi trªn nh·n.. -. Dïng sulfatiazin, cloroxit cho uèng 50 mg/1kg khèi l−îng, ngµy uèng 2-3 lÇn.. 71.

(72) Ch−¬ng VII TÝNH HIÖU QU¶ KINH TÕ. I. Tæ CHøC THEo Dâi s¶N PHÈM Khi ch¨n nu«i 1-2 lîn n¸i hoÆc 2-3 lîn thÞt, viÖc theo dâi kÕt qu¶ s¶n phÈm kh«ng cã g× khã kh¨n, nh−ng khi nu«i tõ 5-10 lîn n¸i hoÆc 15-20 lîn thÞt, viÖc ghi chÐp, theo dâi cÇn ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch cô thÓ. §èi víi lîn n¸i ph¶i theo dâi ghi chÐp s¶n phÈm thu ®−îc cña tõng con, tõng æ, cña mét n¨m. để giúp ta có biện pháp khai thác sử dụng hợp lý, nhằm thu đ−ợc hiệu quả kinh tế cao. §Ó theo dâi, viÖc tr−íc tiªn lµ ph©n biÖt c¸c c¸ thÓ nu«i. Do lîn gièng nhau vÒ mµu s¾c nªn ng−êi ta th−êng dïng c¸ch bÊm sè tai.. 1. BÊm sè tai Lợn choai 30-50kg đến 80kg, mua về gây nái cần bấm số tai bằng kéo. Lợn con mới sinh hoặc sau 21-30 ngày tuổi, đ−ợc chọn làm giống, thì dùng mực đánh dấu để sau cai sữa chọn lÇn 2 míi bÊm sè tai. Một số quy định về bấm số tai lợn: -. Tai lợn đ−ợc chia làm 3 phần: Vành tai phía trên, vành tai phía d−ới và chóp đỉnh tai.. -. Quy định bấm: Phần tai trái: vành trên số 3. Vành d−ới số 1. Chóp đỉnh số 100.. -. Phần tai phải: Vành trên số 30, vành d−ới số 10, chóp đỉnh số 200.. -. Mçi vµnh tai trªn, d−íi chØ ®−îc bÊm 3 lÇn sè.. -. Khi đọc số tai cần phân biệt tai trái, tai phải của lợn để đọc cho đúng. Lấy phía mặt lîn lµm chuÈn.. C¸ch bÊm sè tai ë lîn (xem h×nh vÏ). 72.

(73) 73.

(74) 2. Sæ ghi chÐp sè liÖu ban ®Çu Ghi sè liÖu ban ®Çu rÊt cÇn thiÕt nhÊt lµ khi nu«i tõ 5 n¸i trë lªn, nã gióp viÖc kiÓm tra x¸c định về quản lý kinh tế, quản lý kỹ thuật hợp lý, để có đàn lợn cho hiệu quả kinh tế cao. + Sæ nguån gèc: Ph¶i cã sæ ghi nguån gèc ban ®Çu cña nh÷ng con n¸i nu«i lµm gièng. Ghi mçi con mét tê gåm c¸c môc sau: -. Sè tai cña con gièng, lai hay thuÇn. -. Ngµy, th¸ng, n¨m sinh. -. Con bè gièng g×? Con mÑ gièng g×?. -. Ngµy nhËp: n¬i mua, ghi c¶ ngµy, th¸ng mua. -. Khèi l−îng lóc nhËp (kg). -. Các đặc điểm: màu sắc, lông da.... + Sæ theo dâi sinh s¶n: -. Số tai con đực phối thuộc giống gì? Nếu thụ tinh nhân tạo cũng ghi rõ tinh dịch đực thuéc gièng g×? ë ®©u?. -. Ngày phối, ngày đẻ, lứa thứ mấy. -. Số con đẻ, số con cai sữa (bao nhiêu ngày). -. Khèi l−îng con to nhÊt, con nhá nhÊt lóc s¬ sinh. -. Lóc cai s÷a: Sè ngµy cai s÷a, sè con cai s÷a; Khèi l−îng toµn æ cai s÷a.. -. Sè con gi÷ lµm gièng Sè tai (lóc míi bÊm), khèi l−îng (kg), sè vó.. + Sæ theo dâi bÖnh vµ tiªm phßng (cã thÓ ghi ngay vµo sæ theo dâi sinh s¶n) + Sổ nhật ký: Để ghi sự việc xảy ra hàng ngày trong đàn lợn ở từng con, cách giải quyết. Ví dụ: lợn A có hiện t−ợng kém ăn, lợn B phá chuồng v.v..., lợn C bị sốt, đã tiêm gì? vv.... 3. MÉu theo dâi ghi chÐp ë chuång nu«i Dành cho ng−ời nuôi trực tiếp ghi và treo trong chuồng. Mọi công việc trong ngày cần ghi đủ và đúng. Ngµy, th¸ng. Sè tai lîn n¸i. ¤ chuång. Cai s÷a lîn. 4-8. 3-5. 2. Tiêm dextran sắt cho đàn con. 6-7. 4. 3. Tập cho đàn con ăn. 1. 7. 4. ........................ .... .... .. ........................ .... .... N¸i sè 5. 3. 1/1/96. 29. Néi dung c«ng viÖc. ChuÈn bÞ phèi gièng. 30/1/96. 74.

(75) Cã thÓ trong mét ngµy lµm nhiÒu viÖc nh− phèi gièng, tiªm phßng, tËp cho lîn con ¨n; cai s÷a lợn con v.v... Vì vậy cần phân chia việc làm sớm, tr−ớc, sau, để đảm bảo thực hiện tốt các c«ng viÖc, kh«ng bá sãt. II. tÝnh hiÖu qu¶ ch¨n nu«i Để tính đ−ợc hiệu quả kinh tế, cần biết chính xác các chi phí bỏ ra để tạo sản phẩm (lợn con), nãi c¸ch kh¸c cÇn tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm gåm: 1. Các chi phí cố định: -. Nhân công th−ờng xuyên: đó là những ng−ời chịu trách nhiệm các công việc trong trại nh− gièng, thøc ¨n, vÖ sinh ng−êi ®iÒu hµnh chung, ngay c¶ lóc cã Ýt ®Çu gia sóc.. -. Söa ch÷a chuång tr¹i.. -. B¶o qu¶n vËt t−: thøc ¨n, m¸y, dông cô.. -. KhÊu hao chuång, dông cô. Thêi gian khÊu hao chuång kh«ng qu¸ 20 n¨m; dông cô kh«ng qu¸ 3 n¨m.. -. NÕu thêi gian khÊu hao dµi th× tÝnh thªm hÖ sè tr−ît gi¸ (hay gi¸ ®−¬ng thêi).. -. Chi trả tiền thuê đất đai, bảo hiểm (nếu có). -. Chi tr¶ l·i ng©n hµng nÕu cã vay vèn.. 2. Chi phí không cố định: -. Thức ăn: Tính cho từng đàn lợn. Đây là chi phí lớn nhất trong giá thành sản phẩm.. -. Nhân công không th−ờng xuyên, chi cho bảo vệ, thú y, điện, n−ớc, chất đốt v.v... theo tỷ lÖ ®Çu con.. 3. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: Các chi phí trên đ−ợc ghi chi tiết, để 6 tháng một lần hoặc cuối năm có thể tính đ−ợc giá thµnh s¶n phÈm theo mÉu d−íi ®©y.. Chi phÝ s¶n xuÊt. S¶n phÈm thu. + Tµi s¶n, vËt t− cã ®Çu n¨m (tÝnh thµnh tiÒn). Gi¸ trÞ vËt t−, tµi s¶n cßn l¹i lóc cuèi n¨m. + Chi phí cố định:. -. TiÒn b¸n lîn con. Nh©n c«ng. -. TiÒn b¸n lîn mÑ lo¹i. KhÊu hao. -. TiÒn thu kh¸c: ph©n nu«i c¸, ph©n bãn c©y v−ên, ph©n bãn ruéng. B¶o qu¶n Qu¶n lý B¶o hiÓm ThuÕ L·i ng©n hµng (nÕu vay). 75.

(76) + Chi phí không cố định: Nh©n c«ng thêi vô Thøc ¨n Mua gièng Thó y §iÖn, n−íc VËn chuyÓn gia sóc, thøc ¨n Chi kh¸c: phèi gièng tæng chi. tæng thu. Gi¸ thµnh sÏ lµ: Gi¸ thµnh (1 kg lîn con) = (Tæng chi - Tæng thu (kÓ c¶ s¶n phÈm cßn l¹i cuèi n¨m))/ Tæng träng l−îng lîn con b¸n ra c¶ n¨m (kg). 4. Tû lÖ chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm Các chi phí trong giá thành có tỷ lệ nhất định, v−ợt quá sẽ dẫn đến giảm chi cái khác và sẽ mất cân đối dẫn đến thu nhập thấp. Trong thùc tÕ, chóng t«i th−êng thÊy c¸c tû lÖ chi ph©n bè nh− sau. NU¤I N¸I lÊy con b¸n sau cai s÷a.. Thøc ¨n:. 67%. Khấu hao, thuế, thuê đất:. 18%. Lao động:. 8%. §iÖn, n−íc, thó ý, dÇu m¸y. 7% 100%. NU¤I N¸I, b¸n lîn con sau 3 th¸ng tuæi (träng l−îng tõ 20-25kg) Tû lÖ trong gi¸ thµnh nu«i n¸i. Tû lÖ trong nu«i lîn con. Thøc ¨n (lîn n¸i): 33%. Thøc ¨n 47%. Thøc ¨n lîn con: 25%. Gièng: 39%. Công lao động 20%. Công lao động: 4%. KhÊu hao, thuÕ: 15%. KhÊu hao, thuÕ: 7%. Chi kh¸c: 7%. Chi kh¸c: 3%. 76.

(77) NU¤I LîN THÞT. - Thøc ¨n (th−êng tèn 4-4,5kg thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng). 70%. - 73%. - C«ng kh«ng qu¸ (40-45 c«ng/ngµy/giê cho 100 kg s¶n phÈm). 7%. - 7%. - KhÊu hao. 3%. - 3,5%. Chi phÝ trùc tiÕp. 10%. - 11%. Gi¸n tiÕp. 5%. - 6%. 100%. 100%. III. Dù trï tæ chøc mét trang tr¹i lîn n¸i lÊy lîn con b¸n gièng vµ nu«i thÞt Khi x©y dùng cÇn quan t©m nh÷ng ®iÓm sau: -. Nhu cÇu vµ gi¸ s¶n phÈm thÞ tr−êng.. -. ThÞ hiÕu ng−êi tiªu dïng (lîn nhiÒu n¹c). -. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt.. Trong 3 ®iÓm ghi trªn, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt lµ quan träng, nã phô thuéc vµo ng−êi ch¨n nu«i. NÕu cã vèn, cã n¬i ch¨n nu«i, cã nh©n lùc th× thu nhËp sÏ nhiÒu h¬n do kh«ng ph¶i chi thuª m−ớn, vay tiền chịu lãi để xây dựng ban đầu. Dự trù nuôi trong gia đình 3-5-10 nái hoặc cao hơn có thể đến 20 con nái. Sản phẩm làm ra trên một nái đẻ một năm tính nh− sau: - Số con đẻ ra nuôi tới cai sữa: 14-16 con/nái/năm. - Số lứa đẻ 1,8-2 lứa/năm. - Khèi l−îng lóc cai s÷a 55-60 ngµy 13-15 kg/con - Khèi l−îng lóc chuyÓn tiÕp (nu«i 30 ngµy) 20-25 kg/con - S¶n phÈm lîn con 1 n¸i/n¨m: 200-210 kg Thêi gian sö dông n¸i lµ 4-5 n¨m. Để giữ đ−ợc năng suất sinh sản ổn định, trong đàn nái cần có số lợn nái có lứa đẻ từ 3-5 lứa chiếm 50-55% trên đàn. Hàng năm loại thải những nái già, đẻ kém; nếu đàn nái sử dụng trong 5 n¨m th× tû lÖ lo¹i th¶i 25% trªn n¨m. Dự trù cho một đợt nuôi là 5 năm vì khi đó lợn nái cũng hết thời gian sử dụng, vật t− chăn nuôi h− hỏng, khấu hao chuồng trại, có thể gần hết nếu làm đơn giản, nếu nuôi tiếp thì phải söa ch÷a c¬ b¶n. Dù trï chi gåm c¸c môc sau:. 77.

(78) A. Chi - Tiền thuế đất, thuê đất - TiÒn x©y chuång, hè ph©n, kho - TiÒn mua dông cô ch¨n nu«i. - TiÒn mua gièng ban ®Çu - TiÒn mua thøc ¨n - TiÒn thuª nh©n c«ng ch¨n nu«i. - TiÒn thuèc thó y - TiÒn chi ®iÖn, x¨ng dÇu, n−íc. - TiÒn l·i vay vèn ng©n hµng, hïn vèn. §©y lµ tiÒn chi ban ®Çu kh«ng thÓ thu håi ngay ®−îc trong 1 n¨m, cã lo¹i thu sau 1-2 n¨m ch¨n nu«i nh− khÊu hao chuång tr¹i m¸y mãc.. 1. §Êt x©y dùng Để có thể nuôi từ 5-10 nái sinh sản cần có 1 miếng đất để xây chuồng và các công trình phụ. DiÖn tÝch cÇn nh− sau: 1 n¸i nu«i con. 8-10 m2 (lîn lai, ngo¹i). S©n ch¬i. gÊp 3-4 lÇn « chuång. Chuång c¸ch ly. 8m2. Kho chøa thøc ¨n. 15m2. Nhµ ë, nhµ trén thøc ¨n. 20m2. Hè ph©n. 10-15m2. §−êng ®i. 15-20m2. T−êng rµo bao quanh. 2. Dù trï tiÒn x©y dùng Có thể xây dựng kiên cố và bán kiên cố. Mái lợp ngói hay lợp lá, tùy nguyên liệu có ở địa ph−¬ng. X©y dùng b¸n kiªn cè thêi gian khÊu hao ng¾n h¬n, nh−ng kh«ng d−íi 5 n¨m vµ dµi kh«ng qu¸ 15-20 n¨m. NÒn chuång c¶ 2 lo¹i cÇn l¸t g¹ch v÷ng ch¾c.. 3. TiÒn gièng Nuôi 5 nái thì khi mua về phải có con dự phòng, từ 1-2 con, để khi chọn đ−ợc đủ số con cần để nuôi. VÝ dô: Nu«i 5 n¸i sinh s¶n th× cÇn chän thªm 1 con dù tr÷. Nu«i 10 n¸i th× mua 12 con. Lợn sau khi chọn, tới lúc chuẩn bị cho phối, có thể chuyển nuôi thịt nếu không đạt yêu cầu.. 78.

(79) 4. Mua dông cô ch¨n nu«i Xô thùng để sử dụng hàng ngày. Để giảm bớt sức lao động, có thể mua máy bơm n−ớc, máy nghiền thức ăn, trộn thức ăn hỗn hîp.. 5. Thøc ¨n Cần có dự trữ 7 ngày. Đề phòng lúc m−a gió mua ch−a kịp. Tránh để lâu thức ăn dễ bị hôi mèc. 6. C«ng ch¨n nu«i Lîn g©y n¸i: 7-8 th¸ng + 4 th¸ng chöa: 12 th¸ng cÇn cã c«ng th−êng xuyªn.. 7. TiÒn thuèc phßng bÖnh vµ chøa bÖnh (tñ thuèc) 8. Tiền mua độn chuồng: rơm, rạ 9. Chi phÝ ®iÖn, n−íc 10. TiÒn l·i vay vèn ng©n hµng, khuyÕn n«ng Tiền vay lãi suất cao thì không thể chăn nuôi lợn có lãi, vì chu kỳ vòng quay phải từ 6 tháng 1 năm mới có thu hồi; 1 năm là lúc bắt đầu nuôi lợn đẻ lứa 1, sáu tháng lợn chửa, đẻ và nuôi con để có lợn con bán.. 11. C¸c kho¶n chi kh¸c.. B. Thu 1. B¸n 1-2 lîn lo¹i th¶i, lóc 7-8 th¸ng tuæi 2. B¸n s¶n phÈm lîn con. 3. Quy gi¸ trÞ ph©n. Ph©n b¸n, ph©n sö dông trong trang tr¹i: nu«i c¸, bãn c©y. Gi¶i thÝch: 1. Lợn loại do không đủ tiêu chuẩn để phối giống khi đạt từ 60-70 kg. Cần loại ngay chuyển nu«i thÞt, hoÆc b¸n thÞt. Lîn n¸i lo¹i tõ løa 2 trë ®i lµ 25%, nh÷ng con sinh s¶n kÐm. 2. Sản phẩm lợn con đ−ợc tính 1 năm 2 lứa. Nh−ng năm thứ nhất do nuôi từ lúc chọn đến thành nái, lợn chỉ đẻ 1 lứa nên chỉ tính 1 lứa. Từ năm thứ 2, tính 2 lứa/năm và thu chi ổn định. 3- C¸c môc ghi trªn ®−îc tÝnh to¸n cô thÓ theo thêi gi¸ lóc x©y dùng vµ chi phÝ còng nh− thu nhập đều theo 1 tỷ lệ thích hợp, phân bổ trong giá thành sản phẩm. VÒ chi phÝ tõ n¨m thø 2 trë ®i, tËp trung chñ yÕu lµ thøc ¨n cho lîn n¸i, lîn con vµ s¶n phÈm thu lµ lîn con vµ ph©n.. 79.

(80) Phô lôc i- gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng mét sè lo¹i thøc ¨n cho lîn + Thøc ¨n nhiÒu n¨ng l−îng 1 kg ng«. = 0,8 kg c¸m lo¹i 1 + 0,2 kg c¸m th« = 0,8 kg s¾n nghiÒn + 0,2kg kh« l¹c = 1kg tÊm g¹o = 0,8 kg c¸m lo¹i 1 + 0,2kg s¾n nghiÒn (kh«). + Thức ăn nhiều đạm 1kg kh« l¹c. = 1kg kh« dÇu h¹t b«ng = 2,5kg kh« dÇu dõa. 1kg bét c¸. = 1kg bét m¸u (tèt) + 10g mªtionin. 1kg bét ®Çu t«m = 0,7kg bét c¸ + 50g vá t«m nghiÒn 1kg bét thÞt x−¬ng + 10g mªtionin + 25g lizin = 0,7kg bét c¸ + 0,3 kg bét x−¬ng + Thøc ¨n kho¸ng 1kg bét vá sß = 1kg v«i bét (v«i t·). 80.

(81) II- qui đổi trọng l−ợng thức ăn qua lon sữa bò Lo¹i thøc ¨n. §ong b»ng lon s÷a. TÊm. 1kg. 4,5 lon. Bét ng«. 1kg. 4,5 lon. C¸m lo¹i 1. 1kg. 6,5 lon. Bét khoai lang kh«. 1kg. 4,5 lon. Bét s¾n kh«. 1kg. 4,5 lon. Bçng bia kh«. 1kg. 4,5 lon. C¬m kh«. 1kg. 4,5 lon. Kh« dÇu ®Ëu t−¬ng. 1kg. 4,5 lon. Bét c¸. 1kg. 5,0 lon. Bét kh« dÇu l¹c. 1kg. 6,0 lon. Bét kh« dÇu dõa. 1kg. 6,5 lon. Muèi. 1kg. 3,0 lon. Bét x−¬ng. 1kg. 3,5 lon. V«i bét. 1kg. 3,5 lon. 81.

(82) III- h−íng dÉn sö dông b¶ng tÝnh s½n khÈu phÇn thøc ¨n hçn hîp cho c¸c lo¹i lîn KhÈu phÇn ¨n hµng ngµy cña lîn gåm 3 nhãm chÊt: ChÊt tinh bét (g¹o, c¸m, ng«, s¾n ...) nhãm A Chất đạm (bột cá, khô dầu ...) nhóm B ChÊt kho¸ng (canxi, phèt pho) nhãm C Nhu cầu đạm tiêu hóa trong khẩu phần ăn cho các loại lợn có khác nhau. Vì vậy các nhóm thức ăn trên khi trộn xong cần để riêng, sau đó dựa vào bảng tính sẵn, cân đủ số l−ợng mới trén chóng l¹i víi nhau. •. Nhãm A, chóng t«i giíi thiÖu 4 c«ng thøc hçn hîp phï hîp víi mét sè vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong n−íc: C«ng thøc 1. C«ng thøc 2. C¸m g¹o 40%. C¸m g¹o 30%. Bét ng« 60%. Bét ng« 45%. Tỷ lệ đạm trong đó là 8%. TÊm 25% Tỷ lệ đạm trong đó là 8%. •. C«ng thøc 3. C«ng thøc 4. C¸m g¹o 55%. C¸m g¹o 25%. Bét ng« 35%. Bét ng« 50%. Thãc tÎ nghiÒn 10%. Bét s¾n hay khoai lang 25%. Tỷ lệ đạm trong đó là 8%. Tỷ lệ đạm có 6%. Nhãm B, giíi thiÖu 4 c«ng thøc hçn hîp: C«ng thøc 1. C«ng thøc 2. C«ng thøc 3. Bét c¸ lî. 45%. Bét c¸ lî. 35%. Bét c¸ lî. 15%. Kh« dÇu dõa. 55%. Kh« l¹c. 65%. Kh« dÇu l¹c. 65%. Tỷ lệ đạm tiêu hóa trong đó là. 27%. Tỷ lệ đạm tiêu hóa trong đó là. 37%. Khô dầu đỗ t−ơng. 20%. §¹m tiªu hãa. 39%. •. Nhãm C - thøc ¨n kho¸ng - 1 c«ng thøc chung cho c¸c lo¹i lîn gåm: Bét x−¬ng. 40%. v«i t·. 30%. Muèi. 20%. Sunfat manhª. 10%. 82.

(83) Ph−¬ng ph¸p sö dông b¶ng: Trong b¶ng cã 5 lo¹i lîn kh¸c nhau: -. Lợn con 10-25 kg, lợn chửa kỳ 2 và nuôi con, thức ăn hàng ngày cần tỷ lệ đạm 16%. -. Lợn nhỡ 25-50 kg cần tỷ lê đạm 15%. -. Lợn nái chửa kỳ 1 cần tỷ lệ đạm 14%. -. Lợn cái tơ 51-85 kg cần tỷ lệ đạm 13%. -. Lợn cái tơ chờ phối 85-100 kg cần tỷ lệ đạm 12%. Để có 100 kg thức ăn hỗn hợp chứa 16% đạm cho lợn con 10-25kg, lợn chửa kỳ 2 và nuôi con ta lÊy: Thøc ¨n nhãn A, c«ng thøc 1 (hçn hîp c¸m, bét ng«):. 56kg. Thøc ¨n nhãm B, c«ng thøc 1 (hçn hîp bét c¸, kh« dÇu dõa):. 41 kg. Thøc ¨n nhãm C (c«ng thøc chung). 3 kg ____ 100 kg. HoÆc: Thøc ¨n nhãm A, c«ng thøc 1 (hçn hîp c¸m, bét ng«). 70 kg. Thøc ¨n nhãm B, c«ng thøc 2 (hçn hîp bét c¸, kh« dÇu l¹c). 27kg. Thøc ¨n nhãm C. 3 kg. _____ 100 kg. Dựa vào thức ăn sẵn có ở địa ph−ơng, ví dụ nơi nhiều khô dầu lạc, nơi sẵn khô dầu dừa, nơi nhiÒu s¾n khoai, n¬i nhiÒu c¸m, bét ng«, g¹o... ta cã thÓ vËn dông c¸c chØ dÉn trong b¶ng mµ phối hợp các thành phần thức ăn A-B-C bảo đảm đủ tỷ lệ đạm theo nhu cầu của các loại lợn (xem c¸c b¶ng tÝnh s½n).. 83.

(84) B¶ng tÝnh s½n thøc ¨n hçn hîp cho c¸c lo¹i lîn theo nhu cầu đạm tiêm hoá khác nhau. (tÝnh trªn 100 kg) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Thøc ¨n. N¸i chöa kú 2. hçn hîp. N¸i nu«i con. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 56 kg. 61 kg. 66 kg. 72 kg. 77 kg. 41 kg. 36 kg. 31 kg. 25 kg. 20 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 1 (C¸m + bét ng«). Nhãm B C«ng thøc 2 (Bét c¸ + kh« dõa). Nhãm C Kho¸ng bæ xung. Céng hçn hîp (A+B+C). 84.

(85) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg - chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 70kg. 74kg. 77 kg. 81 kg. 84 kg. 27 kg. 23 kg. 20 kg. 16 kg. 13 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 1 (C¸m g¹o+ bét ng«). Nhãm B C«ng thøc 2 (Bét c¸ + kh« l¹c). Nhãm C Kho¸ng bæ xung. Céng hçn hîp (A+B+C). 85.

(86) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 70kg. 73kg. 76 kg. 80 kg. 83 kg. 27 kg. 24 kg. 21 kg. 17 kg. 14 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 1 (C¸m g¹o+ bét ng«). Nhãm B C«ng thøc 2 (Bét c¸ + kh« l¹c). Nhãm C Kho¸ng bæ xung. Céng hçn hîp (A+B+C). 86.

(87) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 72 kg. 77 kg. 79 kg. 82 kg. 85 kg. 25 kg. 22 kg. 18 kg. 15 kg. 12 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 1 (C¸m g¹o+ bét ng«). Nhãm B C«ng thøc 3 (Bét c¸ + kh« l¹c + kh« ®Ëu t−¬ng). Nhãm C (Kho¸ng bæ xung). Céng hçn hîp (A+B+C). 87.

(88) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 56 kg. 61 kg. 66 kg. 72 kg. 77 kg. 41 kg. 36 kg. 31 kg. 25 kg. 20 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 2 (C¸m g¹o+ bét ng« + tÊm). Nhãm B C«ng thøc 1 (Bét c¸ + kh« dõa). Nhãm C (Kho¸ng ). Céng hçn hîp (A+B+C). 88.

(89) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 68 kg. 71 kg. 75 kg. 78 kg. 81 kg. 29 kg. 26 kg. 22 kg. 19 kg. 16 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 2 (C¸m g¹o+ bét ng« + tÊm). Nhãm B C«ng thøc 2 (Bét c¸ + kh« l¹c). Nhãm C (Kho¸ng bæ xung). Céng hçn hîp (A+B+C). 89.

(90) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 70 kg. 74 kg. 77 kg. 81 kg. 84 kg. 27 kg. 23 kg. 20 kg. 16 kg. 13 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 1 (C¸m g¹o+ bét ng«). Nhãm B C«ng thøc 2 (Bét c¸ + kh« l¹c). Nhãm C (Kho¸ng ). Céng hçn hîp (A+B+C). 90.

(91) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 56 kg. 61 kg. 66 kg. 72 kg. 77 kg. 41 kg. 36 kg. 31 kg. 25 kg. 20 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 3 (C¸m g¹o+ bét ng« + thãc nghiÒn). Nhãm B C«ng thøc 1 (Bét c¸ + kh« dÇu dõa). Nhãm C (Kho¸ng ). Céng hçn hîp (A+B+C). 91.

(92) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 50 kg. 55 kg. 60 kg. 65 kg. 69 kg. 47 kg. 42 kg. 37 kg. 32 kg. 28 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 4 (C¸m + ng« + bét s¾n hay khoai). Nhãm B C«ng thøc 1 (Bét c¸ + kh« dÇu dõa). Nhãm C (Kho¸ng ). Céng hçn hîp (A+B+C). 92.

(93) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 72 kg. 75 kg. 79 kg. 82 kg. 85 kg. 25 kg. 22 kg. 18 kg. 15 kg. 12 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 3 (C¸m + bét ng« +thãc nghiÒn). Nhãm B C«ng thøc 3 (Bét c¸ + kh« l¹c + kh« đỗ t−ơng). Nhãm C (Kho¸ng ). Céng hçn hîp (A+B+C). 93.

(94) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 68 kg. 71 kg. 74 kg. 77 kg. 80 kg. 29 kg. 26 kg. 23 kg. 20 kg. 17 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 4 (C¸m + ng« +bét s¾n hay khoai). Nhãm B C«ng thøc 3 (Bét c¸ + kh« l¹c + kh« đỗ t−ơng). Nhãm C (Kho¸ng ). Céng hçn hîp (A+B+C). 94.

(95) C¸c lo¹i lîn. Nhu cầu đạm tiêu hoá cho các loại lợn % Lîn con: 10 - 25 kg. Lîn nhì 25-50 kg. N¸i chöa kú 1. N¸i chöa kú 2. Lîn c¸i t¬:. Lîn c¸i t¬:. 51-85 kg. 85-100kg chê phèi. Thøc ¨n. N¸i nu«i con. hçn hîp. 16%. 15%. 14%. 13%. 12%. 66 kg. 69 kg. 72 kg. 75 kg. 79 kg. 31 kg. 28 kg. 25 kg. 22 kg. 18 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 3 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. 100 kg. Nhãm A C«ng thøc 4 (C¸m + ng« +bét s¾n hay khoai). Nhãm B C«ng thøc 2 (Bét c¸ + kh« l¹c). Nhãm C (Kho¸ng ). Céng hçn hîp (A+B+C). 95.

(96) Iv - THµNH pHÇN DINH D¦ìNG MéT Sè LOµI THøC ¡N CñA Lîn 1. Tªn thøc ¨n. Trong 1 kg thøc ¨n cã N¨ng l−îng (Kcal). protein tiªu ho¸. Lipit (mì) (g). ChÊt x¬ Canxi (g) Ph«t pho (g) (g). L¸ b¾p c¶i giµ. 291. 16. 7. 16. 2,60. 0,50. C©y khoai lang (th©n, l¸). 311. 16. 7. 24. 1,30. 0,60. C©y khoai n−íc (däc, l¸). 235. 8. 7. 16. 1,01. 0,30,. BÌo t©y. 150. 5. 3. 15. 1,60. 0,4. BÌo c¸i. 154. 8. 3. 12. 0,90. 0,40. Rau muèng tr¾ng. 248. 12. 7. 16. 1,4. 0,60,. Rau muống đỏ. 216. 13. 7. 14. 0,60. 0,40. Rau lÊp. 190. 8. 3. 15. 0,80. 0,40. Cñ khoai lang. 0,70. 7. 5. 9. 0,80. 0,40. Cñ s¾n bá vá. 1131. 6. 6. 7. 0,80. 0,50. Cñ dong riÒng. 804. 3. 3. 13. 0,40. 0,40. Cñ khoai t©y. 768. 14. 3. 9. 0,20. 0,40. Cñ xu hµo. 245. 14. 1. 17. 0,50. 0,40. Quả bí đỏ. 386. 8. 7. 13. 0,40. 0,40. Bét l¸ s¾n. 2323. 132. 139. 139. 10,80. 6,50. Bét l¸ keo dËu. 2442. 153. 43. 92. 13,40. 2,00. Thøc ¨n xanh, t−¬i. Thøc ¨n cñ qu¶. Bét cá, l¸. 1. TrÝch tõ cuèn thøc ¨n gia sóc ViÖt Nam - Thµnh phÇn ho¸ häc vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng" do G.S. NguyÔn V¨n Th−ëng chñ biªn. Nhµ xuÊt b¶n N«ng NghiÖp th¸ng 8/1992. 96.

(97) Bét l¸ khoai lang. 1940. 46. 47. 132. 10,00. 4,00. Bét l¸ gai. 2284. 202. 54. 110. 40,00. 5,00. H¹t gao tÎ. 3329. 67. 15. 6. 1,10. 2,00. H¹t gao løt. 3237. 70. 24. 7. 0,05. 0,23. Hat ngô tẻ đỏ. 3242. 72. 42. 31. 0,90. 1,40. H¹t ng« tÎ tr¾ng. 3211. 69. 42. 23. 1,40. 3,00. H¹t ng« tÎ vµng. 3220. 69. 44. 27. 2,20. 3,00. H¹t thãc tÎ. 2701. 55. 22. 105. 2,20. 2,70. H¹t ®Ëu t−¬ng. 3757. 311. 163. 64. 2,90. 5,6. Hat ®Ëu t−¬ng lÐp. 3191. 262. 118. 127. 1,90. 1,50. H¹t l¹c nh©n lÐp. 4208. 205. 350. 19. 0,80. 4,40. H¹t cao su bá vá. 3481. 155. 410. 16. 3,00. 4,00. H¹t cao su c¶ vá. 2422. 63. 306. 258. 3,20. 2,20. H¹t võng tr¾ng lÐp. 3442. 141. 244. 174. 11,20. 6,90. Kh« dÇu b«ng Ðp bá vá. 2946. 290. 89. 90. 3,00. 11,30. Kh« dÇu b«ng Ðp c¶ vá. 2526. 224. 60. 183. 2,00. 10,00. Kh« dÇu c¸m Ðp. 2640. 106. 110. 116. 2,0. 13,00. Kh« dÇu cao su Ðp bá vá. 2884. 167. 90. 43. 3,90. 3,40. Kh« dÇu dõa Ðp m¸y. 2647. 145. 68. 120. 2.90. 3,40. Kh« dÇu dõa Ðp thñ c«ng. 2766. 129. 106. 145. 3.60. 6,0. Kh« dÇu ®Ëu t−¬ng Ðp. 3342. 374. 74. 59. 2.60. 6,70. Kh« dÇu l¹c Ðp c¶ vá. 2416. 214. 84. 230. 3.70. 4,40. Kh« dÇu l¹c nh©n Ðp m¸y. 3306. 390. 70. 53. 1.70. 5,30. Kh« dÇu võng Ðp. 3022. 289. 113. 102. 16.50. 11,50. Thøc ¨n h¹t. Hạt đậu đỗ. C¸c lo¹i kh« dÇu. 97.

(98) C¸m vµ c¸c phô phÈm C¸m g¹o tÎ gi· chµy. 2613. 96. 179. 68. 1,90. 15,00. C¸m g¹o tÎ x¸t m¸y lo¹i 1. 2527. 90. 121. 78. 1,70. 16,50. C¸m g¹o tÎ x¸t m¸y lo¹i 2. 1782. 63. 68. 187. 3,20. 5,40. Bét ng« c¶ lâi. 2677. 64. 26. 100. 0,90. 2,20. Bét thãc lÐp. 1565. 34. 20. 225. 2,10. 2,30. Bét thãc löng. 1950. 47. 30. 150. 1,80. 3,70. Bét ®Ëu t−¬ng lÐp. 3191. 262. 118. 127. C¸m ng«. 2759. 74. 51. 22. 0,60. 4,40. TÊm g¹o tÎ. 2976. 76. 19. 8. 1,30. 3,40. B· bét khoai lang. 1653. 21. 49. 143. B· bét ng«. 2629. 88. 24. 76. 3,40. 0,70. B· bét s¾n. 2068. 10. 40. 56. 1,10. 1,90. B· ®Ëu phô. 2183. 155. 88. 135. 3,10. 0,50. Bçng bia. 2185. 73. 59. 104. 5,20. 2,30. Bçng r−îu g¹o. 2027. 74. 52. 171. 5,50. 6,00. Bçng r−îu khoai t©y. 1943. 132. 39. 95. 2,00. 2,30. Bçng r−îu ng«. 2055. 149. 61. 96. 5,00. Bçng r−îu khoai lang. 1667. 108. 39. 97. Bét c¸ nh¹t lo¹i 1. 3341. 521. 83. 51,41. 28,00. Bét c¸ nh¹t lo¹i 2. 3223. 492. 104. 51,00. 29,00. Bét c¸ lî lo¹i 1. 2856. 486. 61. 53,50. 27,90. Bét c¸ lî lo¹i 2. 2223. 395. 39. 45,80. 19,10. Bét c¸ mÆn lo¹i 1. 1722. 310. 27. 34. 49,50. 5,10. Bét c¸ mÆn lo¹i 2. 1057. 177. 27. 31. 93,50. 10,10. C¸c lo¹i b· vµ bçng kh« 1,70. Thức ăn bột động vật. 18. 98.

(99) Bét ®Çu vµ v¶y c¸. 2434. 326. 101. 57,50. 32,00. Bét ®Çu vµ vá t«m. 2382. 244. 35. 123. 108,00. 14,10. Bét c¶ con t«m. 2152. 329. 55. 80. 16,00. 7,00. Tép đồng khô. 2437. 443. 84. 56. 35,50. 14,70. Moi biÓn kh«. 2565. 477. 23. 37. 28,20. 13,00. Bét x−¬ng thÞt. 1992. 353. 38. 20. 149,00. 58,00. 1501. 230. 47. 20. 187,00. 105,00. Thøc ¨n kho¸ng Bét x−¬ng Bột đá vôi sống. 300,00. Bét mai mùc. 348,00. Bét ®icanxi phèt ph¸t. 248,00. 174,00. Bét tricanxi phèt ph¸t. 328,00. 162. 99.

(100)

Book-KTnuoilonnaimandesaicon

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về