<span class='text_page_counter'>(1)</span>Bộ giáo dục và đào tạo Tr−ờng đại học ngoại th−ơng. -----. §µo ngäc TiÕn. §iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam trong xu thÕ tù do hãa th−¬ng m¹i. Tãm t¾t LuËn ¸n tiÕn sü kinh tÕ. Chuyªn ngµnh:. Kinh tÕ thÕ giíi vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. M· sè:. 62.31.07.01. Hµ Néi, 2010.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> C«ng trïnh ®−îc hoµn thµnh t¹i Tr−êng §¹i häc Ngo¹i th−¬ng.. Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS. NguyÔn H÷u Kh¶i. Ph¶n biÖn 1: PGS. TS. NguyÔn Th−êng L¹ng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n Ph¶n biÖn 2: PGS.TS. §inh V¨n Thµnh ViÖn nghiªn cøu Th−¬ng m¹i Ph¶n biÖn 3: PGS.TS. L−u Ngäc TrÞnh ViÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi. Luận án sẽ đ−ợc bảo vệ tr−ớc Hội đồng chấm luận án cấp Nhà n−ớc, họp tại Tr−êng §¹i häc Ngo¹i th−¬ng vµo håi 16h00 ngµy 10 th¸ng 6 n¨m 2010. Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i: Th− viÖn quèc gia, th− viÖn Tr−êng §¹i häc Ngo¹i th−¬ng.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> 1. Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña LuËn ¸n Thực hiện chủ tr−ơng đa dạng hóa, đa ph−ơng hóa các quan hệ kinh tế đối ngoại đ−ợc đề ra tại Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ IX, chiến l−ợc phát triển xuất nhập khẩu của Việt Nam giai đoạn 2001-2010 đã nhấn mạnh đến khâu then chốt là “mở rộng vµ ®a d¹ng hãa thÞ tr−êng, kÕt hîp më réng tèi ®a vÒ diÖn víi ph¸t triÓn träng ®iÓm c¸c thÞ tr−êng cã søc mua lín”. Ph¸t triÓn c¸c thÞ tr−êng xuÊt khÈu kh«ng chØ gióp chúng ta phát huy đ−ợc lợi thế của đất n−ớc trong phân công lao động quốc tế mà còn gióp kh«ng bÞ lÖ thuéc hoµn toµn vµo mét vµi quèc gia, mét vµi c«ng ty n−íc ngoµi. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng nµy, trong nh÷ng n¨m qua, thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam liên tục đ−ợc mở rộng. Hiện nay, Theo số liệu của Bộ Công Th−ơng, Việt Nam đã có quan hệ buôn bán với 221 n−ớc và vùng lãnh thổ ở cả 5 châu lục, trong đó, xuất khẩu tới 219 n−ớc. Hàng Việt nam đã xâm nhập đ−ợc các thị tr−ờng nhập khẩu chính của thế giới nh− Hoa Kú, EU, NhËt B¶n, Trung quèc, Australia… §©y còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè có tầm quan trọng đặc biệt trong việc duy trì tốc độ tăng tr−ởng xuất khẩu cao và ổn định trong thêi gian qua cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng ®ang thÓ hiÖn sù tËp trung qu¸ møc vµo mét sè thÞ tr−êng. N¨m 2008, thÞ tr−êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam lµ Hoa Kú víi kho¶ng 22,4% kim ng¹ch xuÊt khÈu. 6 thÞ tr−ờng xuất khẩu lớn nhất đã chiếm tới 65% tổng kim ngạch xuất khẩu của n−ớc ta và nếu xÐt 10 thÞ tr−êng xuÊt khÈu lín nhÊt th× con sè nµy lµ 80%. Sù tËp trung qu¸ møc sÏ tiÒm ẩn rủi ro cho hoạt động xuất khẩu của Việt Nam khi những thị tr−ờng xuất khẩu chính này biến động bất lợi hoặc áp dụng các rào cản nh− các biện pháp bảo hộ tạm thời hay hàng rµo kü thuËt khi nhËn thÊy hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®ang xuÊt khÈu m¹nh vµo thÞ tr−ờng đó. Những diễn biến này ảnh h−ởng không nhỏ đến tính ổn định, mặt “chất” trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam. Bên cạnh đó, trong những năm qua, Việt Nam cũng đã tích cực hội nhập vào nên kinh tế thế giới: gia nhập ASEAN (1995), APEC (1998), ký Hiệp định th−ơng mại với Hoa Kỳ (2001), gia nhập WTO (2006), ký kết Hiệp định đối tác kinh tế (EPA) với Nhật Bản (2009). Việc tham gia các tổ chức quốc tế đã mở ra cho hàng Việt Nam cơ hội đ−ợc tiếp cận với thị tr−ờng thế giới rộng lớn một cách bình đẳng. Tuy nhiên, trong bối cảnh kết quả vòng đàm phán Doha của WTO ch−a rõ ràng, các n−ớc đang nỗ lực ký kết các hiệp định th−ơng mai tự do song ph−ơng và khu vực (FTAs/RTAs). Những hiệp định th−ơng mại tự do này có xu h−ớng tăng c−ờng th−ơng mại giữa các n−ớc đối tác trong khu vực và hạn chế th−ơng mại với các đối tác không phải đối tác. Khi đó, Việt Nam ch−a tham gia sâu vào các hiệp định này nên sẽ gặp nhiều khó khăn trong xuất khẩu sang chính các thị tr−ờng truyền thống của mình. Do vậy, để khai thác cơ hội của tự do hóa th−ơng mại, việc điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu lại càng trở nên cần thiết hơn. Do đó, trong những.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 2. năm tới, yêu cầu cấp bách đặt ra với Việt Nam là phải có những điều chỉnh cơ cấu thị tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa mét c¸ch c¨n b¶n vµ toµn diÖn. V× vËy viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng, t×m ra c¸c luËn cø khoa häc cho viÖc ®iÒu chØnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu nhằm nâng cao mặt “chất” cho hoạt động ngoại th−ơng Việt Nam, tËn dông nh÷ng c¬ héi cña tù do hãa th−¬ng m¹i lµ rÊt cÇn thiÕt. NhËn thøc ®−îc tầm quan trọng của vấn đề này, tác giả quyết định chọn đề tài “Điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong xu thế tự do hóa th−ơng mại” làm đề tµi luËn ¸n tiÕn sü khoa häc kinh tÕ cña m×nh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu a. T×nh h×nh nghiªn cøu ë n−íc ngoµi ở n−ớc ngoài, các nghiên cứu về cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của các quốc gia đã đ−ợc nghiên cứu khá nhiều. Phần lớn các nghiên cứu này đều sử dụng ph−ơng pháp Cân b»ng tæng qu¸t (Computable General Equilibrium - CGE) hoÆc m« h×nh träng l−îng (gravity model)1. Đối với mô hình trọng l−ợng, Trung tâm th−ơng mại quốc tế ITC đã áp dụng mô hình trọng l−ợng để tính toán tiềm năng th−ơng mại cho các nền kinh tế đang phát triển và các nền kinh tế chuyển đổi (tháng 5/2005). Trong nghiên cứu này, Việt Nam chỉ đ−ợc đề cập đến với t− cách n−ớc nhập khẩu chứ không phải n−ớc xuất khẩu. Quỹ tiền tệ quốc tế IMF (tháng 1/2006) cũng đã áp dụng mô hình trọng l−ợng để đánh giá tác động của liên kết kinh tế ASEAN và APEC đến các luồng th−ơng mại trong khu vực, trong đó có xuất khẩu của Việt Nam. Tuy nhiên, nghiên cứu này đã bỏ qua sự khác biệt trong rào cản của các n−ớc đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam. Có thể nói, do mục tiêu của nghiên cứu này không phải là cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu nên mô hình trọng l−ợng đã đ−ợc điều chỉnh phù hợp nên ch−a làm rõ đ−ợc tác động của mỗi yếu tố đến cơ cấu hàng xuất khẩu. b. T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc ở trong n−ớc, đã có khá nhiều nghiên cứu đánh giá, phân tích hoạt động ngoại th−ơng nói chung và xuất khẩu nói riêng. Có thể kể đến các đề tài NCKH nh− “Khả năng và những giải pháp tổng thể để kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt 50 tỷ USD vµo n¨m 2010” (Bé Th−¬ng m¹i, m· sè 2004-78-023), hay "§¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ định h−ớng chuyển dịch cơ cấu hàng xuất khẩu Việt Nam thời kỳ 2005-2015” (Bộ Th−¬ng m¹i, m· sè 2005-78-011). Trong c¸c nghiªn cøu nµy th−êng tËp trung vµo kim ngạch xuất khẩu hoặc cơ cấu hàng hóa. Nếu có đề cập đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu thì chỉ với t− cách là một chỉ tiêu của hoạt động ngoại th−ơng chứ ch−a phải là đối t−ợng nghiên cứu chính. Do đó, các nghiên cứu này ch−a hệ thống đ−ợc các yếu tố tác động và gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu.. 1. M« h×nh träng l−îng cßn ®−îc dÞch lµ m« h×nh hÊp dÉn. Trong luËn ¸n nµy sÏ thèng nhÊt sö dông thuËt ng÷ “m« h×nh träng l−îng”..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 3. Đối với từng thị tr−ờng xuất khẩu, đã có nhiều nghiên cứu đẩy mạnh xuất khẩu của Việt nam sang các thị tr−ờng một cách riêng lẻ. Trong đó điển hình là đề tài NCKH độc lËp cÊp Nhµ n−íc “LuËn cø khoa häc x©y dùng chiÕn l−îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam sang thÞ tr−êng ch©u ¢u giai ®o¹n 2001-2010” do PGS.TS Vò ChÝ Léc lµm chủ nhiệm (Tr−ờng Đại học Ngoại th−ơng). Bên cạnh đó, có thể kể đến các đề tài của Bộ th−ơng mại nh−: ảnh h−ởng của Liên minh Châu âu mở rộng đến quan hệ kinh tế th−ơng mại với Việt Nam, mã số B2003-78-018, CN đề tài: Vụ Âu- Mỹ; Quan hệ kinh tế th−ơng mại Việt Nam - Nhật Bản, mã số 98-78-050, CN đề tài PTS. Phạm Thế H−ng; Quan hệ kinh tế th−ơng mại Việt Nam - Hoa Kỳ, mã số 97-78-060, CN đề tài PTS. Phạm Thế H−ng; Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th−¬ng m¹i n−íc ta với một số thị tr−ờng chủ yếu Nam á - Trung cận đông, năm 2000; Một số giải pháp nh»m ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th−¬ng m¹i n−íc ta víi mét sè thÞ tr−êng chñ yÕu T©y Nam á - Trung cận đông, mã số 2001-78-007, Trung tâm t− vấn và đào tạo kinh tế đối ngo¹i (ICTC); Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn quan hÖ th−¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ mét sè n−íc châu Phi, mã số 2002-78-002, CN đề tài Nguyễn Đức Th−ơng,... Nhìn chung, các nghiên cứu trong n−ớc mới chỉ đề cập đến từng thị tr−ờng xuất khÈu cña ViÖt Nam ch−a nghiªn cøu mét c¸ch tæng thÓ c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu vµ c¸c yếu tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. ChÝnh v× vËy, luËn ¸n tiÕn sü “§iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam trong xu thÕ tù do hãa th−¬ng m¹i” lµ luËn ¸n ®Çu tiªn nghiªn cøu tæng thể cơ cấu và các yếu tố tác động đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam để có nh÷ng gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu. 3. Môc tiªu vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña LuËn ¸n a. Môc tiªu nghiªn cøu Môc tiªu nghiªn cøu cña luËn ¸n lµ hÖ thèng hãa vµ x©y dùng c¸c luËn cø khoa học, trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu hàng hóa cña ViÖt Nam nh»m ph¸t triÓn xuÊt khÈu mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. b. NhiÖm vô nghiªn cøu • Lµm râ kh¸i niÖm, ph©n lo¹i thÞ tr−êng xuÊt khÈu, c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu và các yếu tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam • Tæng kÕt kinh nghiÖm ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña mét sè n−íc vµ rót ra bµi häc cho ViÖt Nam. • Ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng vµ qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam bằng cả ph−ơng pháp định tính và định l−ợng. • Xác định ph−ơng h−ớng, chỉ tiêu điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của ViÖt Nam. •. §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> 4. 4. Phạm vi nghiên cứu và đối t−ợng nghiên cứu của Luận án a. §èi t−îng nghiªn cøu: §èi t−îng nghiªn cøu cña luËn ¸n lµ thùc tr¹ng c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña Việt Nam để xác định định h−ớng và mục tiêu điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. Bên cạnh đó, luận án cũng sẽ nghiên cứu các yếu tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam, nhằm tìm ra những yếu tố Nhà n−ớc có thể tác động để điều chỉnh cơ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu. b. Ph¹m vi nghiªn cøu: VÒ mÆt thêi gian, luËn ¸n giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu của Việt Nam kể từ sau Đổi mới (năm 1986) đến nay và đ−a ra dự báo và đề xuất giải pháp điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng đến năm 2015, tầm nhìn 2020. VÒ kh«ng gian, luËn ¸n sÏ giíi h¹n nghiªn cøu kinh nghiÖm cña n−íc ngoµi ë 2 quốc gia là Trung Quốc và Nhật bản để rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. VÒ néi dung, luËn ¸n sÏ chØ nghiªn cøu c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa mµ kh«ng nghiªn cøu c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu dÞch vô. Ngoµi ra, luËn ¸n sÏ kh«ng ®i s©u vµo c¬ cÊu mÆt hµng hoÆc xuÊt khÈu cña tõng mÆt hµng mµ chØ tËp trung vµo c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu vµ ®i s©u ph©n tÝch 5 thÞ tr−êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam lµ ASEAN, NhËt B¶n, Trung Quèc, EU vµ Hoa Kú. 5. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö cña chñ nghÜa Mác-Lê Nin, luận án sử dụng các ph−ơng pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát để hoàn thành các mục tiêu đặt ra. Bên cạnh phân tích định tính nói trên, luận án cũng sử dụng ph−ơng pháp tích định l−ợng thông qua việc áp dụng mô hình trọng l−ợng (gravity model) vào đánh giá thực trạng cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam. Việc áp dụng mô hình này sẽ giúp đánh giá tác động của từng nhân tố đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam. Ngoài ra, để nâng cao chất l−ợng luận án và có những đánh giá khách quan về cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam, tác giả cũng đã tiến hành điều tra xã hội học đối víi 48 chuyªn gia trong lÜnh vùc th«ng qua b¶ng c©u hái. 6. Các đóng góp mới của Luận án • Trªn c¬ së hÖ thèng hãa c¸c nghiªn cøu tr−íc ®©y vÒ m« h×nh träng l−îng, luËn án đã chỉ rõ các nhân tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu, bao gồm 3 nhóm nh©n tè (i) Nhãm nh©n tè cung (ii) Nhãm nh©n tè cÇu (iii) Nhãm c¸c yÕu tè hÊp dÉn/c¶n trë. C¸c nh©n tè nµy bao gåm c¶ nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan nh− kho¶ng c¸ch, lÞch sö quan hệ giữa các n−ớc đối tác,... và các nhân tố chủ quan có thể tác động đ−ợc nh− chính sách cña n−íc xuÊt khÈu hay nhËp khÈu,... • Th«ng qua viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu của Nhật Bản và Trung Quốc, luận án đã rút ra 7 bài học kinh nghiệm. Đó là (i) Chú trọng.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> 5. đến thị tr−ờng trong n−ớc; (ii) Gắn thị tr−ờng xuất khẩu với thị tr−ờng nhập khẩu, (iii) Đa d¹ng hãa, ®a ph−¬ng hãa thÞ tr−êng xuÊt khÈu, (iv) §Èy m¹nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc, (v) §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI) gãp phÇn më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu, (vi) Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến xuất khẩu nhằm hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực tiếp thÞ vµ th«ng tin, (vii) G¾n du lÞch víi xuÊt khÈu nh»m ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu. • LuËn ¸n chia qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam thµnh 4 giai ®o¹n vµ tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong tõng giai ®o¹n. C¸c chØ tiªu ®−îc sö dông bao gåm sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu, sè thÞ tr−êng xuất khẩu điều chỉnh, thị phần trung bình và độ phân tán của thị tr−ờng xuất khẩu. Qua các chỉ tiêu đó, có thể nhận thấy cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của n−ớc ta ch−a có sự đa d¹ng m¹nh mÏ mµ chØ lµ sù dÞch chuyÓn tõ thÞ tr−êng nµy sang c¸c thÞ tr−êng kh¸c khi cã những biến động trên thế giới. • Luận án đã vận dụng mô hình trọng l−ợng để đo l−ờng ảnh h−ởng của các nhân tố đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. Kết quả hồi quy của mô hình trọng l−ợng cho thấy, tăng tr−ởng kinh tế của n−ớc đối tác có tác động mạnh mẽ đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu còn khoảng cách, thuế nhập khẩu không có tác động lớn. Ngoài ra, thu nhập bình quân đầu ng−ời lại có tác động tiêu cực đến xuất khẩu do hàng xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu h−ớng đến phân đoạn thị tr−ờng có thu nhập thấp. • Luận án đã rút ra 6 kết quả đạt đ−ợc và 6 hạn chế còn tồn tại trong việc điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam. Ngoài ra, luận án cũng đã chỉ rõ 5 nguyên nhân chủ quan và 5 nguyên nhân khách quan dẫn đến những kết quả và hạn chế . • Trên cơ sở dự báo các yếu tố bên trong và bên ngoài, luận án đã đề xuất 5 quan ®iÓm cÇn qu¸n triÖt trong viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa. Ngoµi ra, trên cơ sở dự báo tăng tr−ởng kinh tế của IMF và dự báo dân số của UNPA, luận án đã vận dụng mô hình trọng l−ợng đã đ−ợc xây dựng để dự báo kim ngạch và chuyển dịch cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam đến năm 2015. • Luận án đã đề xuất 3 nhóm giải pháp để điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu bao gåm (i) Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý, (ii) Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao năng lực cạnh tranh và (iii) Nhóm giải pháp đẩy mạnh hoạt động xúc một số thị tr−ờng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam (ASEAN, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hoa Kú, EU). 7. Giíi thiÖu bè côc cña LuËn ¸n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, luËn ¸n ®−îc chia lµm 3 ch−¬ng: - Ch−¬ng 1: C¬ së khoa häc cña viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam trong xu thÕ tù do hãa th−¬ng m¹i - Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam - Ch−¬ng 3: §Þnh h−íng vµ c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt Nam..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> 6. CH¦¥NG 1 C¥ Së KHOA HäC CñA VIÖC §IÒU CHØNH C¥ CÊU THÞ TR¦êNG XUÊT KHÈU hµng hãa cña viÖt nam trong xu thÕ tù do hãa th−¬ng m¹i. 1.1. những vấn đề cơ bản Về THị TRƯờNG xuất khẩu và cơ cấu thị tr−êng xuÊt khÈu 1.1.1. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu 1.1.1.1. Kh¸i niÖm thÞ tr−êng vµ thÞ tr−êng xuÊt khÈu a. Khái niệm và đặc điểm thị tr−ờng b. Khái niệm và đặc điểm của thị tr−ờng xuất khẩu - Thi tr−ờng xuất khẩu th−ờng có quy mô lớn hơn thị tr−ờng nội địa. - Thị tr−ờng xuất khẩu phức tạp hơn thị tr−ờng nội địa: - ThÞ tr−êng xuÊt khÈu th−êng cã kho¶ng c¸ch so víi thÞ tr−êng trong n−íc. 1.1.1.2. Ph©n lo¹i thÞ tr−êng xuÊt khÈu 1.1.2. C¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu 1.1.2.1. Kh¸i niÖm c¬ cÊu vµ c¬ cÊu kinh tÕ 1.1.2.2. Kh¸i niÖm c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu 1.1.2.3. Kh¸i niÖm c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu C¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu lµ tæng thÓ c¸c khu vùc, c¸c thÞ tr−êng xuÊt khÈu trong kim ng¹ch xuÊt khÈu víi vÞ trÝ, tû träng t−¬ng øng vµ mèi liªn hÖ h÷u c¬ t−¬ng đối ổn định hợp thành. Gi÷a c¬ cÊu hµng vµ c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu ThÞ tr−êng A ThÞ tr−êng B Kim ng¹ch XK Kim ng¹ch XK MÆt hµng 1 mÆt hµng 1 sang mÆt hµng 1 sang thÞ tr−êng A thÞ tr−êng B Kim ng¹ch XK Kim ng¹ch XK MÆt hµng 2 mÆt hµng 2 sang mÆt hµng 2 sang thÞ tr−êng A thÞ tr−êng B Kim ng¹ch XK Kim ng¹ch XK MÆt hµng 3 mÆt hµng 3 sang mÆt hµng 3 sang thÞ tr−êng A thÞ tr−êng B Tæng Tû träng thÞ Tû träng thÞ tr−êng A tr−êng B C¬ cÊu thÞ. cã mèi quan hÖ, g¾n bã chÆt chÏ. ThÞ tr−êng C Tæng Kim ng¹ch XK Tû träng mÆt hµng 1 sang mÆt hµng 1 thÞ tr−êng C Kim ng¹ch XK Tû träng mÆt hµng 2 sang mÆt hµng 2 thÞ tr−êng C Kim ng¹ch XK Tû träng mÆt hµng 3 sang mÆt hµng 3 thÞ tr−êng C Tû träng thÞ C¬ cÊu hµng xuÊt tr−êng C. tr−êng xuÊt khÈu. khÈu. H×nh 1.2: Mèi quan hÖ gi÷a c¬ cÊu hµng vµ c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu Nguån: T¸c gi¶ tæng hîp 1.1.3. Các chỉ tiêu đánh giá cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu 1.1.3.1. Sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu ((number of export market) – N.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> 7. Chỉ tiêu này thể hiện hàng xuất khẩu của Việt Nam đã có mặt tại bao nhiêu thị tr−ờng trên thế giới. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ hàng hóa Việt Nam đã đ−ợc xuất khÈu sang cµng nhiÒu n−íc. 1.1.3.2. Sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®iÒu chØnh: (number of equivalent export market) - NE NE =. ∑(. 1 Xi. i. X. )2. Trong đó:. Xi lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu sang n−íc i X lµ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu VÒ mÆt to¸n häc, ®©y lµ trung b×nh ®iÒu hßa cña b×nh ph−¬ng thÞ phÇn cña tõng thÞ tr−êng xuÊt khÈu. ChØ tiªu nµy kh¾c phôc ®−îc t×nh tr¹ng hµng ViÖt Nam cã xuÊt hiÖn t¹i một thị tr−ờng nh−ng với kim ngạch không đáng kể nh−ng vẫn đ−ợc tính đến trong chỉ tiªu sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu. 1.1.3.3. ThÞ phÇn trung b×nh ( X ) (average market share) - X. ∑X X =. i. i. N(X ). Chỉ tiêu này thể hiện mức độ tập trung của các thị tr−ờng xuất khẩu. Chỉ tiêu này cµng lín thÓ hiÖn c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cµng tËp trung vµo mét sè Ýt thÞ tr−êng víi thÞ phÇn cao nh−ng còng hµm ý mét sù ®a d¹ng hãa trong c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu. 1.1.3.4. §é ph©n t¸n cña thÞ tr−êng xuÊt khÈu (Spread of export market) - S. ∑(X S=. Trong đó. i. − X )2. i. N(X ). X lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu trung b×nh sang 1 thÞ tr−êng N (X ) lµ sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu. Chỉ tiêu này thể hiện mức độ phân tán của các thị tr−ờng so với mức trung bình. Về mặt toán học, đây chính là độ lệch chuẩn của kim ngạch xuất khẩu sang từng thị tr−ờng xuÊt khÈu. ChØ tiªu nµy cµng nhá th× c¸c thÞ tr−êng cµng gÇn víi møc trung b×nh, nghÜa lµ kh«ng cã c¸c thÞ tr−êng qu¸ lín hay qu¸ nhá. 1.2. CáC yếu Tố TáC ĐộNG đến CƠ CấU THị TRƯờNG XUấT KHẩU và KHả N¡NG ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu 1.2.1. Các yếu tố tác động đến luồng xuất khẩu Theo m« h×nh träng l−îng c¬ b¶n, th−¬ng m¹i gi÷a hai quèc gia sÏ tû lÖ thuËn víi quy m« cña 2 nÒn kinh tÕ vµ tû lÖ nghÞch víi kho¶ng c¸ch gi÷a 2 n−íc. X ij = αGDPi β1 GDPjβ 2 POPi β3 POPjβ 4 DIS β5. Trong đó:. X ij. lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n−íc i sang n−íc j.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 8. GDPi , j. lµ tæng s¶n phÈm quèc néi cña n−íc i, j. POPi , j. lµ d©n sè cña n−íc i, j. DIS ij §Èy. lµ kho¶ng c¸ch gi÷a n−íc i vµ n−íc j. Biªn giíi n−íc xuÊt khÈu. Biªn giíi n−íc nhËp khÈu. N−íc xuÊt khÈu. N¨ng lùc s¶n xuÊt cña n−íc xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch/qu¶n lý xuÊt khÈu. C¸c yÕu tè ¶nh h−ởng đến cung. Hót. N−íc nhËp khÈu. “Kho¶ng c¸ch” gi÷a hai n−íc. C¸c yÕu tè hÊp dÉn/c¶n trë. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch/qu¶n lý nhËp khÈu. Søc mua cña thÞ tr−êng n−íc nhËp khÈu. C¸c yÕu tè ¶nh h−ởng đến cầu. Các yếu tố ảnh h−ởng đến luồng th−ơng mại quốc tế. H×nh 1.4: M« h×nh Träng l−îng trong th−¬ng m¹i quèc tÕ Nguån: §µo Ngäc TiÕn, 2008, [73] 1.2.2. Các yếu tố tác động đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu Nhãm c¸c yÕu tè cung Nhãm yÕu tè cÇu Nhãm c¸c yÕu tè hÊp dÉn/c¶n trë 1.2.3. Kh¸i niÖm vµ néi dung ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu Chuyển dịch cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu là sự thay đổi tỷ trọng và t−ơng quan giữa các thị tr−ờng xuất khẩu. Điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu là sự tác động của chính phủ nhằm thay đổi tỷ trọng và t−ơng quan giữa các thị tr−ờng xuất khẩu phù hợp với các môc tiªu ph¸t triÓn xuÊt khÈu. B¶ng 1.5: So s¸nh chuyÓn dÞch vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu TÝnh chÊt Chñ thÓ. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu TTXK. §iÒu chØnh c¬ cÊu TTXK. Kh¸ch quan Doanh nghiÖp hoÆc tù ph¸t. Chñ quan Nhµ n−íc.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> 9. Nguyªn nh©n KÕt qu¶. Thay đổi của các yếu tố ảnh h−ởng đến luồng xuất khẩu Thay đổi về tỷ trọng và t−ơng quan giữa các thị tr−ờng xuất khẩu Nguån: T¸c gi¶ tæng hîp Về mặt nội dung, sự điều chỉnh của chính phủ thực chất là việc tác động vào các yếu tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. Tuy nhiên, không phải mọi yếu tố tác động đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu đều năm trong khả năng điều chỉnh của chính phủ. Khả năng tác động khác nhau đến các thị tr−ờng?. Yếu tố tác động đến luång xuÊt khÈu Cã. Khả năng tác động cña chÝnh phñ n−íc xuÊt khÈu?. Kh«ng YÕu tè ®Èy m¹nh xuÊt khÈu (t¨ng kim ng¹ch). Yếu tố tác động đến cơ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu Kh«ng. Cã. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu. C«ng cô ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu. H×nh 1.6: §Æc ®iÓm cña c«ng cô ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu Nguån: T¸c gi¶ tæng hîp B¶ng 1.6: Kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng cña chÝnh phñ n−íc xuÊt khÈu YÕu tè T¨ng tr−ëng kinh tÕ cña n−íc xuÊt khÈu C¬ cÊu kinh tÕ cña n−íc xuÊt khÈu T¨ng tr−ëng kinh tÕ cña n−íc nhËp khÈu ThÞ hiÕu cña n−íc nhËp khÈu Kho¶ng c¸ch gi÷a n−íc XK vµ n−íc NK ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu th«ng qua t¹o nguån hµng, c¶i biÕn c¬ cÊu ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu th«ng qua biÖn ph¸p tµi chÝnh tiÒn tÖ ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn xuÊt khÈu ChÝnh s¸ch cña n−íc nhËp khÈu. Tác động đến. Kh¶ n¨ng. c¬ cÊu thÞ tr−êng. ®iÒu chØnh. Tác động gián tiếp Tác động gián tiếp Tác động gián tiếp Tác động trực tiếp Tác động trực tiếp Tác động gián tiếp. Cã Cã Kh«ng Kh«ng Kh«ng Cã. Tác động gián tiếp. Cã. Tác động trực tiếp. Cã. Tác động trực tiếp ThÊp Nguån: Tæng hîp cña t¸c gi¶ Hai yếu tố quan trọng có tác động trực tiếp và có thể sử dụng để điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng là chính sách khuyến khích xuất khẩu (với mục tiêu định h−ớng thị tr−ờng) và ký kết các PTA/FTA để thay đổi chính sách của n−ớc nhập khẩu (giảm và tiến tới xóa bỏ c¸c rµo c¶n th−¬ng m¹i). ChÝnh v× thÕ, néi dung ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> 10. cần tập trung vào những yếu tố có tác động trực tiếp mà chính phủ có khả năng điều chỉnh cao hoÆc trung b×nh, bao gåm: - Chính sách khuyến khích xuất khẩu thông qua các hoạt động xúc tiến xuất khẩu. - Thay đổi chính sách của n−ớc nhập khẩu thông qua việc đàm phán và ký kết các hiệp định quốc tế (chủ yếu là các FTAs và RTAs). 1.3. tù do hãa th−¬ng m¹i VíI VIÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu 1.3.1. Kh¸i niÖm tù do hãa th−¬ng m¹i Tự do hoá th−ơng mại đ−ợc hiểu là quá trình dỡ bỏ mọi cản trở đối với hoạt động th−¬ng m¹i, bao gåm viÖc c¾t gi¶m, tiÕn tíi xo¸ bá thuÕ quan vµ hµng rµo phi thuÕ quan; xoá bỏ sự phân biệt đối xử; tạo lập môi tr−ờng thông thoáng, thuận lợi nhằm thúc đẩy sự phát triển của hoạt động th−ơng mại quốc tế [41]. 1.3.2. C¸c h×nh thøc cña tù do hãa th−¬ng m¹i Tự do hoá th−ơng mại đơn ph−ơng. Tù do ho¸ th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng trong khu«n khæ cña WTO. Tù do ho¸ th−¬ng m¹i th«ng qua héi nhËp khu vùc. Tù do ho¸ th−¬ng m¹i song ph−¬ng. 1.3.3. Tác động của tự do hóa th−ơng mại đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu Hiệu ứng mở rộng xuất khẩu đề cập đến việc khi thực hiện liên kết kinh tế giữa mét nhãm n−íc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn trong nhãm ®−îc më réng vµ ph¸t triÓn mµ kh«ng lµm gi¶m xuÊt khÈu sang c¸c n−íc kh¸c ngoµi khèi. HiÖu øng chuyÓn h−íng xuÊt khÈu diÔn ra khi viÖc liªn kÕt kinh tÕ gi÷a mét nhãm n−íc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn trong nhãm ®−îc më réng nh−ng l¹i lµm lµm gi¶m xuÊt khÈu sang c¸c n−íc kh¸c ngoµi khèi. Bảng 1.7: Tác động của các hình thức tự do hóa th−ơng mại đến cơ cấu thị tr−ờng H×nh thøc §¬n ph−¬ng §a ph−¬ng Khu vùc Song ph−¬ng. Tác động Tác động gián tiếp đến chuyển dịch cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. Tác động gián tiếp đến chuyển dịch cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. Trực tiếp điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng XK h−ớng về các n−ớc đối tác Trực tiếp điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng XK h−ớng về n−ớc đối tác Nguån: t¸c gi¶ tæng hîp. 1.4. KINH NGHIÖM §IÒU CHØNH C¥ CÊU THÞ TR¦êNG CñA mét sè N¦íC TR£N THÕ GIíI 1.4.1. ChÝnh s¸ch ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña Trung quèc 1.4.2. ChÝnh s¸ch ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña NhËt B¶n 1.4.3. Bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> 11. 1.4.3.l. Chú trọng đến thị tr−ờng trong n−ớc 1.4.3.2. G¾n thÞ tr−êng xuÊt khÈu víi thÞ tr−êng nhËp khÈu 1.4.3.3. §a d¹ng hãa, ®a ph−¬ng hãa thÞ tr−êng xuÊt khÈu 1.4.3.4. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc. 1.4.3.5. Thu hót vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI) nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu 1.4.3.6. Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến xuất khẩu nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị tr−ờng xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực tiếp thị và thông tin 1.4.3.7. G¾n du lÞch víi xuÊt khÈu nh»m ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu 1.4. Sù CÇN THIÕT §IÒU CHØNH C¥ CÊU THÞ TR¦êNG xuÊt khÈu trong xu thÕ tù do hãa th−¬ng m¹i 1.5.1. Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn 1.5.2. Gãp phÇn khai th¸c vµ ph¸t huy lîi thÕ cña nÒn kinh tÕ 1.5.3. Là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy phát triển các quan hệ kinh tế đối ngoại 1.5.4. Gióp t¨ng thu ng©n s¸ch, t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất n−ớc 1.5.5. Tác động tích cực đến việc giải quyết việc làm, cải thiện đời sống nhân dân 1.5.6. Phân tán rủi ro, nâng cao độ ổn định của nền kinh tế CH¦¥NG 2: THùC TR¹NG ®iÒu chØnh C¥ CÊU THÞ TR¦êNG XUÊT KHÈU hµng hãa CñA VIÖT NAM 2.1. QU¸ TR×NH §IÒU CHØNH C¥ CÊU THÞ TR¦êNG XUÊT KHÈU CñA VIÖT NAM 2.1.1. Giai đoạn 1986-1990 (bắt đầu đổi mới) 2.1.1.1. Khái quát về hoạt động xuất khẩu 2.1.1.2. §iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu Trong giai ®o¹n nµy, cïng víi chñ tr−¬ng chuyÓn tõ c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa sang cơ chế thị tr−ờng, các chính sách của Nhà n−ớc chủ yếu tác động vào giải phóng lực l−ợng sản xuất trong n−ớc, từ đó giúp tăng kim ngạch xuất khẩu. Bảng 2.2: Các chỉ tiêu đánh giá cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu 1986-1990 §.vÞ Mức độ đại diện của số liệu Sè thÞ tr−êng (N) Sè thÞ tr−êng ®iÒu chØnh (NE) ThÞ phÇn trung b×nh ( X ) §é ph©n t¸n (S). 1986. 1987. 1988. 1989. 1990. % n−íc n−íc. 76,0 33 6,82. 80,3 32 5,26. 76,8 40 6,12. 70,7 39 9,44. 92,9 51 5,33. TriÖu USD. 21,4. 24,5. 24,2. 39,3. 55,8. TriÖu USD 10,1 12,5 12,0 16,9 24,5 Nguån: tÝnh to¸n tõ sè liÖu cña Tæng côc thèng kª.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> 12. 2.1.2. Giai đoạn 1991-1997 (giai đoạn từ sau khủng hoảng ở các n−ớc XHCN đến tr−íc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸) 2.1.2.1. Khái quát về hoạt động xuất khẩu 2.1.2.2. §iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu Trong giai ®o¹n nµy, viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña chóng ta chñ yếu h−ớng đến mục tiêu mở rộng quan hệ, đa dạng hóa thị tr−ờng. Nhờ đó, cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của n−ớc ta có sự phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là từ sau khi Việt Nam gia nhËp ASEAN (n¨m 1995). Bảng 2.4: Các chỉ tiêu đánh giá cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu 1990-1997 §.vÞ Mức độ đại diện cña sè liÖu Sè thÞ tr−êng (N) Sè thÞ tr−êng ®iÒu chØnh (NE) ThÞ phÇn trung b×nh ( X ) §é ph©n t¸n (S). 1991. %. 1992. 1993. 1994. 1995. 1996. 1997. 94.9. 90.7. 89.5. 90.5. 93.1. 94.1. 97.6. n−íc. 42. 54. 56. 65. 72. 133. 168. n−íc. 5,37. 6,92. 7,72. 8,21. 9,20. 10,27. 13,25. TriÖu USD. 47,2. 43,3. 47,7. 56,5. 70,5. 51,3. 53,3. TriÖu USD. 20,2. 17,2. 18,1. 20,8. 23,7. 16,4. 14,4. Nguån: tÝnh to¸n tõ sè liÖu cña Tæng côc thèng kª 2.1.3. Giai đoạn 1998 - 2006 (sau khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu á đến tr−ớc khi gia nhËp WTO) 2.1.3.1. Khái quát về hoạt động xuất khẩu 2.1.3.2. §iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu Trong giai ®o¹n nµy, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, thay v× việc dỡ bỏ các rào cản đối với xuất khẩu để tăng tr−ởng kim ngạch nh− giai đoạn tr−ớc thì đã h−ớng vào chất l−ợng, đ−a ra nhiều hỗ trợ cho hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp. Việc nâng cao chất l−ợng hoạt động xuất khẩu đ−ợc chú ý đến, nỗ lực đàm phán gia nhập WTO, đàm phàn BTA với Hoa Kỳ, tích cực hội nhập ASEAN+. Tuy nhiên, đối với cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu, định h−ớng của chúng ta vẫn tiếp tục h−ớng đến các thị tr−ờng xuất khẩu lớn nh− Mỹ, EU, Nhật Bản, ASEAN. Do đó, cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu cũng ch−a thể hiện sự phát triển rõ nét nào, đặc biệt về chất l−ợng. Bảng 2.6: Các chỉ tiêu đánh giá cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu 1998-2006 §.vÞ Mức độ đại diện % cña sè liÖu Sè thÞ tr−êng (N) n−íc Sè thÞ tr−êng ®iÒu n−íc. 1998 99.5. 1999 98.8. 2000 99.7. 2001 97.8. 2002 97.7. 2003 97.4. 2004 95.7. 2005 91.7. 2006 99,4. 177 171 185 208 220 211 189 195 180 16,63 17,24 14,21 15,53 13,97 11,84 12,57 12,96 12,20.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> 13 chØnh (NE) ThÞ phÇn trung b×nh ( X ) §é ph©n t¸n (S). TriÖu USD. 53,2 101,8. 78,5. 76,6. 84,1 167,7 329,2 572,0 219,8. TriÖu USD. 12,5. 20,1. 19,1. 22,3. 22,9. 47,6. 89,4 154,1. 61,2. Nguån: tÝnh to¸n tõ sè liÖu cña Tæng côc thèng kª 2.1.4. Giai ®o¹n 2007-2008 (sau khi ViÖt Nam gia nhËp WTO) 2.1.4.1. Khái quát về hoạt động xuất khẩu 2.1.4.2. §iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu C¸c chÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tiÕp tôc ®−îc ®iÒu chØnh phï hîp víi c¸c quy định và cam kết quốc tế. Bên cạnh đó, ch−ơng trình xúc tiến th−ơng mại trọng điểm quèc gia, ch−¬ng tr×nh Th−¬ng hiÖu quèc gia tiÕp tôc ®−îc c¶i tiÕn theo h−íng n©ng cao hiệu quả. Tuy nhiên, đến năm 2008, khủng hoảng kinh tế toàn cầu diễn ra đã ảnh h−ởng mạnh đến hoạt động xuất khẩu và điều chỉnh thị tr−ờng xuất khẩu của n−ớc ta. Bảng 2.8: Các chỉ tiêu đánh giá cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu 2007-2008 ChØ tiªu Mức độ đại diện của số liệu Sè thÞ tr−êng (N) Sè thÞ tr−êng ®iÒu chØnh (NE) ThÞ phÇn trung b×nh ( X ) §é ph©n t¸n (S). §¬n vÞ. 2007. 20082. % n−íc n−íc. 99,2 166 12,23. 89,8 50 11,02. TriÖu USD. 290,3 1130,3. TriÖu USD 80,5 341 Nguån: tÝnh to¸n tõ sè liÖu cña Tæng côc thèng kª. 2.2. Các nhân tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của ViÖt Nam 2.2.1. Mô hình các nhân tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam Mô hình trọng l−ợng đối với cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt nam: Y Y jt ln E jt = α + β 1 ln(YVNt Y jt ) + β 2 ln( VNt ) + β 3 ln Dis + β 4 T jt + ε jt PVNt Pjt KÕt qu¶ ¸p dông m« h×nh nh− sau: ln E jt = −4,629478938+ 0,978810988ln(YVNtY jt ) − 0,117906505ln(. YVNt Y jt ) − 0,747993536ln Dis − 0,001632021T jt + ε jt PVNt Pjt. Bảng 2.9 : Mô hình trọng l−ợng đối với cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam HÖ sè R2 (R Square) Hệ số R2 đã điều chỉnh (Adjusted R Square) §é lÖch chuÈn (Standard Error) Sè quan s¸t (Observations) 2. 0,684019477 0,679630859 1,497958322 293. Số liệu 2008 là thống kê ch−a đầy đủ nên không có ý nghĩa khi so sánh với số liệu các năm tr−ớc đó.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> 14. Nguån: TÝnh to¸n cña t¸c gi¶ Bảng 2.10 : Hệ số của mô hình trọng l−ợng đối với cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu HÖ sè (Coefficients). §é lÖch chuÈn (Standard Error). Thèng kª t (t Stat). Gi¸ trÞ P (P-value). HÖ sè chÆn α β 1 (Y). -4,629478938. 1,731076. -2,674336. 0,007915563. 0,978810988. 0,051972. 18,83338. 3,97569E-52. β 2 (Y/P). -0,117906505. 0,075021. -1,571642. 0,11713161. β 3 (Dis). -0,747993536. 0,132647. -5,638994. 4,0815E-08. β 4 (T). -0,001632021. 0,01802. -0,090566 0,927900723 Nguån: TÝnh to¸n cña t¸c gi¶ Hệ số R2 của mô hình là 68%cho thấy các nhân tố đ−a vào mô hình đã giải thích đ−ợc 68% sự biến động về cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam. Các yếu tố khác, bên ngoài mô hình sẽ ảnh h−ởng đến 32% những biến động của thị tr−ờng xuất khẩu. Các yếu tố này chủ yếu bao gồm chính sách nhập khẩu phi thuế quan của n−ớc đối tác (sẽ ®−îc ph©n tÝch ë phÇn 2.3) vµ chÝnh s¸ch xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam (sÏ ®−îc ph©n tÝch ë phÇn 2.2.2). ảnh h−ởng của GDP đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu Nếu mọi yếu tố khác không đổi, cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam có xu h−ớng chuyển dịch sang các n−ớc có tốc độ tăng tr−ởng GDP cao. ảnh h−ởng của thu nhập bình quân đầu ng−ời đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu Nếu GDP bình quân đầu ng−ời của n−ớc đối tác tăng 1% thì xuất khẩu của Việt Nam sang n−ớc đó sẽ giảm 0,12%. Điều này làm cho cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt nam sÏ cã xu h−íng nghiªng vÒ c¸c n−íc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi thÊp. ảnh h−ởng của khoảng cách đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu Kho¶ng c¸ch t¨ng lªn sÏ lµm t¨ng chi phÝ vËn chuyÓn vµ gi¶m kim ng¹ch bu«n b¸n giữa hai quốc gia. Do đó, chúng ta khó thâm nhập đ−ợc những thị tr−ờng xa mà trong nh÷ng n¨m võa qua, thÞ tr−êng c¸c n−íc ASEAN, Trung Quèc vÉn lu«n chiÕm tû träng cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. ảnh h−ởng của thuế quan đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu XuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng bÞ c¶n trë nhiÒu bëi thuÕ nhËp khÈu cña n−íc ngoµi mµ bÞ c¶n trë nhiÒu h¬n bëi c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. §iÒu nµy phï hîp víi xu thÕ cña chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i quèc tÕ lµ chuyÓn dÇn tõ thuÕ quan sang c¸c biÖn ph¸p phi thuế quan nh− biện pháp kỹ thuật hay các biện pháp phòng vệ th−ơng mại. Do đó, để điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu, bên cạnh việc đàm phán các FTA để giảm thuế nhập khẩu, chúng ta cũng cần chú ý đến việc phát triển sản xuất, nâng cao chất l−ợng sản phẩm và đối phó với các biện pháp phòng vệ th−ơng mại của n−ớc ngoài để thâm nhập vào những thị tr−ờng khó tính, có mức độ bảo hộ cao..

<span class='text_page_counter'>(17)</span> 15. 2.2.2. ChÝnh s¸ch xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam - Thiên về hỗ trợ một số hoạt động XTTM truyền thống (khảo sát thị tr−ờng, hội chợ triển lãm, thông tin th−ơng mại...), ch−a khuyến khích những hoạt động XTTM mới. - Nội dung hỗ trợ ch−a hoàn thiện nên hạn chế hiệu quả của các sự kiện đó. - Ch−a có quy định cụ thể về thời hạn cấp tạm ứng kinh phí hỗ trợ ảnh h−ởng đến sự chủ động của các đơn vị tham gia, giảm chất l−ợng của các hoạt động XTTM. - Một số hoạt động XTTM của địa ph−ơng, của từng ngành t−ơng xứng tầm quốc gia nh−ng ch−a có cơ chế hỗ trợ địa ph−ơng, ngành bằng những ch−ơng trình cụ thể. Ngày 21/5/2009, Quyết định số 80/2009/QĐ-TTg sửa đổi. bổ sung một số điều của Quy chÕ x©y dùng vµ thùc hiÖn Ch−¬ng tr×nh Xóc tiÕn th−¬ng m¹i (XTTM) quèc gia giai đoạn 2006-2010 đã có nhiều hoạt động xúc tiến th−ơng mại h−ớng đến mục tiêu phát triển thÞ tr−êng xuÊt khÈu. 2.3. MéT Sè THÞ TR¦êNG XUÊT KHÈU CHÝNH CñA VIÖT NAM 2.3.1. ThÞ tr−êng ASEAN Khái quát về ASEAN và một số quy định đối với hàng xuất khẩu Việt Nam ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam víi thÞ tr−êng ASEAN Kết quả hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang ASEAN 2.3.2. ThÞ tr−êng NhËt B¶n Khái quát về Nhật Bản và một số quy định đối với hàng xuất khẩu Việt Nam ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam víi thÞ tr−êng NhËt B¶n Kết quả hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản 2.3.3. ThÞ tr−êng Trung Quèc Khái quát về Trung Quốc và một số quy định đối với hàng xuất khẩu Việt Nam ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam víi thÞ tr−êng Trung Quèc Kết quả hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc 2.3.4. ThÞ tr−êng EU Khái quát về EU và một số quy định đối với hàng xuất khẩu Việt Nam ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam víi thÞ tr−êng EU Kết quả hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang EU 2.3.5. ThÞ tr−êng Hoa Kú Khái quát về Hoa Kỳ và một số quy định đối với hàng xuất khẩu Việt Nam ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam víi thÞ tr−êng Hoa Kú Kết quả hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ 2.4. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu 2.4.1. Những kết quả đạt đ−ợc (1) Tr−ớc hết, thị tr−ờng xuất khẩu của n−ớc ta đã từng b−ớc đ−ợc mở rộng. Kết quả này đ−ợc thể hiện ở số thị tr−ờng xuất khẩu đã tăng từ 33 n−ớc và vùng lãnh thổ năm 1986 lên 195 vào năm 2005. Đặc biệt, sự mở rộng này diễn ra t−ơng đối ổn định, hầu nh−.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> 16. trong tất cả các năm (trừ 2000 và 2004) số thị tr−ờng xuất khẩu của năm sau đều cao hơn năm tr−ớc. Đặc biệt, có những năm số thị tr−ờng xuất khẩu đã có sự gia tăng mạnh mẽ nh− n¨m 1997 (tõ 72 lªn 133), n¨m 1998 (tõ 133 lªn 168) vµ 2002 (tõ 185 lªn 208). 250 200 150 100 50 0. 168. 177. 185. 171. 208. 220. 211. 189. 195. 180. 133 33 1986. 1987. 32. 40. 1988. 1989. 39 1990. 51 1991. 42 1992. 56. 54 1993. 65. 1994. 1995. 166. 72 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. Sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu. H×nh 2.11: C¸c chØ tiªu c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam 1998 - 2008 Nguån: TÝnh to¸n cña t¸c gi¶ tõ sè liÖu cña Tæng côc Thèng kª (2) Cơ cấu thị tr−ờng đã chuyển dịch, trong đó có những sự chuyển dịch theo định h−ớng chiến l−ợc của Nhà n−ớc. Trong số 10 khu vực thị tr−ờng đ−ợc xác định theo Chiến l−ợc xuất nhập khẩu thì chỉ có 4 khu vực đ−ợc đánh giá ch−a đạt yêu cầu. B¶ng 2.30: §¸nh gi¸ chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu so víi môc tiªu chiÕn l−ợc đến năm 2005 §¬n vÞ: % ThÞ tr−êng Toµn thÕ giíi Ch©u ¸ NhËt b¶n ASEAN Trung Quèc Ch©u ¢u EU SNG vµ §«ng ¢u Ch©u Mü Hoa Kú Australia vµ New Zealand C¸c khu vùc kh¸c. 2001. TH 2005. Môc tiªu CL 2005. §¸nh gi¸. 60,5 16,7 17 9,4 25,3 20. 50,5 14,5 16,9 9,6 18 16. 57-60 15-16 23-25 16-18 26-27 21-22 1,5-2 5-6. V−ît møc, tèt Ch−a đạt, ch−a tốt V−ît møc, tèt Ch−a đạt, không tốt Ch−a đạt, không tốt Ch−a đạt, không tốt. 9,3 7,1 6,8 1,1. 22 V−ợt mức, đột phá 20 V−ợt mức, đột phá 8 3-5 V−ît møc, tèt 2,5 2 §¹t yªu cÇu Nguån: ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i, 2009 (3) Cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu đã có những thị tr−ờng mới, đặc biệt là trong giai đoạn từ năm 2001 đến nay. Trong đó, đáng chú ý nhất là đã đột phá xuất khẩu thành công, duy tr× ®−îc thÞ phÇn trªn thÞ tr−êng Hoa Kú, thÞ tr−êng nhËp khÈu hµng hãa lín nhÊt thÕ giới, do những nỗ lực ký kết đ−ợc Hiệp định th−ơng mại song ph−ơng với Hoa Kỳ (tháng 7/2000). Bên cạnh đó, có thể ghi nhận việc mở rộng thị tr−ờng châu Đại d−ơng. (4) Bªn c¹nh sù më réng vÒ sè l−îng thÞ tr−êng xuÊt khÈu, trong thêi gian qua, c¬ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của n−ớc ta đã có sự biển chuyển nhất định về chất l−ợng. Điều nµy cã thÓ thÊy ®−îc th«ng qua sè l−îng thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®iÒu chØnh. N¨m 1986, chØ tiêu này đ−ợc đánh giá ở mức 6,82 thì đến năm 2005 đã tăng lên 2,96..

<span class='text_page_counter'>(19)</span> 17 0.0471x. y = 5,7659e. 20 16.63. 15. 17.24 14.21. 13.25. 10. 9.44 6.82. 5. 5.26. 6.12. 5.37. 5.33. 6.92. 7.72. 13.97. 12.57. 11.84. 10.27. 9.2. 8.21. R2 = 0,6295. 15.53. 12.96. 12.2. 12.23. 0 1986. 1987. 1988. 1989. 1990. 1991. 1992. 1993. 1994. 1995. 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. Sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®iÒu chØnh. H×nh 2.12: C¸c chØ tiªu c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam 1998 - 2008 Nguån: TÝnh to¸n cña t¸c gi¶ tõ sè liÖu cña Tæng côc Thèng kª (5) Vai trß cña ChÝnh phñ, thÓ hiÖn qua c¸c chÝnh s¸ch xuÊt khÈu trong viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu lµ kh¸ tèt. Trong cuéc kh¶o s¸t cña t¸c gi¶, c¸c yÕu tè ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu đ−ợc đánh giá trên thang Likert 5 điểm. Trong số 10 yếu tố đ−ợc đ−a ra thì chính sách xuất khẩu là yếu tố đ−ợc đánh giá cao nhất, với mức đánh giá là 4,23, tức là gần với mức cao nhất (5). 5 4. 3.89. 3.71. 3.94. 3.98 3.38. 4.23. 4.13 3.13. 3.38. 2.57. 3 2 1 0 T¨ng tr−ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam. D©n sè cña ViÖt Nam. C¬ cÊu kinh tÕ T¨ng tr−ëng cña ViÖt Nam kinh tÕ cña n−ớc đối tác. D©n sè cña n−ớc đối tác. ThÞ hiÕu tiªu ChÝnh s¸ch ChÝnh s¸ch Kho¶ng c¸ch dïng cña xuÊt khÈu cña nhËp khÈu cña ®iah lý n−ớc đối tác ViÖt Nam n−ớc đối tác. TruyÒn thèng quan hÖ. Hình 2.14: Các yếu tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt nam Nguån: Kh¶o s¸t cña t¸c gi¶ (6) ViÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ cã nh÷ng sù tiÕn bộ rõ nét qua các thời kỳ. Giai đoạn 1986-1990, trọng tâm của chính sách là định hình cơ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng vµ gi¶i phãng søc s¶n xuÊt trong n−íc mµ ch−a cã nh÷ng chÝnh s¸ch cụ thế đối với hoạt động xuất khẩu; Giai đoạn 1991-1997, việc điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng h−ớng đến mục tiêu mở rộng quan hệ th−ơng mại, hội nhập vào kinh tế thế giới; Giai đoạn 1998-2006, việc điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng h−ớng đến mục tiêu xâm nhập v÷ng ch¾c trªn vµo thÞ tr−êng lín (Mü, NhËt B¶n, EU,...); Giai ®o¹n 2007-nay, viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu nh»m võa tr¸nh t¨ng tr−ëng m¹nh t¹i c¸c thÞ tr−êng lín, võa ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr−êng tiÒm n¨ng. 2.4.2. Mét sè tån t¹i (1) Tuy cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của chúng ta đã có sự chuyển biến nh−ng ch−a thật sự đa dạng hóa. Tại từng thời kỳ, kim ngạch xuất khẩu của chúng ta đều chỉ tập trung vµo mét sè Ýt thÞ tr−êng: 6 n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt lu«n chiÕm 77,7%; 64% vµ 58,7% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña chóng ta trong mçi thêi kú. Tuy tû träng nµy gi¶m dÇn thÓ hiÖn sù ®a d¹ng hãa h¬n trong c¬ cÊu thÞ tr−êng nh−ng vÉn cßn qu¸ lín, dÉn tíi sù phô thuéc cña xuÊt khÈu n−íc ta vµo mét sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu lín..

<span class='text_page_counter'>(20)</span> 18. (2) Sự cải thiện trong cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam ch−a ổn định, vẫn còn có những giai đoạn mức độ đa dạng hóa thị tr−ờng không những không tăng lên mµ cßn gi¶m ®i. NÕu xem xÐt sè thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®iÒu chØnh, h×nh 2.12 cho thÊy giai ®o¹n 1998-2006, chØ tiªu nµy cã xu h−íng gi¶m. (3) C¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña n−íc ta mang tÝnh phô thuéc qu¸ lín, chÞu nhiÒu ¶nh h−ëng tõ bªn ngoµi. Trong nh÷ng n¨m qua, c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña chúng ta đã có ít nhất 2 lần khủng hoảng. Lần 1 năm 1991, khi CNXH ở Liên Xô cũ và các n−ớc Đông Âu sụp đổ; Lần 2 năm 1998 khi cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ châu á diễn ra. Những lần khủng hoảng này đều ảnh h−ởng lớn không chỉ đến kim ngạch xuất khẩu mà còn đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. Trong khi giữa các lần khủng hoảng, khi yếu tố bên ngoài t−ơng đối ổn định thì cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của chúng ta cũng không có sự thay đổi đáng kể nào. Nói một cách khác, hàng hóa Việt Nam xâm nhập vào c¸c thÞ tr−êng n−íc ngoµi cßn ch−a v÷ng ch¾c. (4) Chính phủ ch−a có những chiến l−ợc, định h−ớng thị tr−ờng xuất khẩu rõ ràng và phù hợp với thực tiễn. Cho đến nay, Việt Nam có 2 văn bản pháp lý xác định định h−ớng phát triển hoạt động xuất nhập khẩu đến năm 2010: - Chiến l−ợc phát triển hoạt động xuất nhập khẩu thời kỳ 2001-2010 do Bộ Th−ơng m¹i (nay lµ Bé C«ng Th−¬ng) ban hµnh ngµy 16/9/2000). - Đề án phát triển xuất khẩu giai đoạn 2006-2010 đ−ợc phê duyệt tại Quyết định số 156/2006/Q§-Ttg ngµy 30/6/2006 cña Thñ t−íng chÝnh phñ. (5) Sù chuyÓn dÞch trong c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cßn thÕ hiÖn sù thiÕu kiÓm soát và định h−ớng của Chính phủ. Bảng 2.29 cho thấy trong số 10 khu vực thị tr−ờng thì có đến 5 khu vực thị tr−ờng có sự tăng/giảm tỷ trọng v−ợt quá định h−ớng chiến l−ợc. ở góc độ tích cực, có thể nhìn nhận đây là kết quả của việc thâm nhập và phát triển thị tr−ờng. Tuy nhiên, đối với cơ cấu thị tr−ờng, việc tăng tr−ởng quá nhanh, tập trung quá mức vào một khu vực cũng sẽ là điều không tốt vì dẫn đến sự phụ thuộc. (6) Những chính sách xúc tiến xuất khẩu của Chính phủ ch−a có tác động mạnh trong việc điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng. Các hoạt động trong ch−ơng trình xúc tiến th−ơng mại trọng điểm có xu h−ớng định h−ớng chuyển dịch cơ cấu mặt hàng nhiều hơn cơ cấu thị tr−ờng. Cho đến gần đây (từ 2009) thì mới bắt đầu có những hoạt động tác động mạnh và trực tiếp đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. 2.4.3. Nguyªn nh©n Nguyªn nh©n chñ quan (1) Năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam còn hạn chế, ảnh h−ởng đến khả năng tiếp cận thị tr−ờng, đặc biệt là những thị tr−ờng xa, thị tr−ờng khó tính. (2) Chính phủ ch−a thực sự quan tâm đến phát triển thị tr−ờng xuất khẩu, còn thiếu những chính sách thị tr−ờng có hiệu quả. Điều đó làm sự chuyển dịch cơ cấu thị tr−êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam mang tÝnh tù ph¸t mµ ch−a cã sù ®iÒu chØnh cña Nhµ n−íc..

<span class='text_page_counter'>(21)</span> 19. (3) Hoạt động xuất khẩu phụ thuộc nhiều vào khu vực có vốn đầu t− n−ớc ngoài, dẫn đến cơ cấu thị tr−ờng bị ảnh h−ởng bởi cơ cấu các n−ớc đầu t− vào Việt Nam. (4) Các doanh nghiệp ch−a chủ động trong việc thâm nhập và phát triển thị tr−êng xuÊt khÈu.§iÒu nµy lµm cho c¸c doanh nghiÖp cã xu h−íng tËp trung vµo mét vµi thị tr−ờng do những biến động ngắn hạn nên khó khăn cho các biện pháp điều chỉnh cơ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña Nhµ n−íc. (5) C¸c hiÖp héi ngµnh hµng ch−a ph¸t huy ®−îc vai trß chñ thÓ thø ba, bªn c¹nh Nhà n−ớc và doanh nghiệp để điều tiết hoạt động của ngành, cung cấp thông tin và bảo vệ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. Nguyªn nh©n kh¸ch quan (1) Tác động của những cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính tiền tệ trên thế giới. Do đó, khi bị khủng hoảng, tốc độ tăng tr−ởng GDP của các thị tr−ờng này giảm sẽ ngay lập tức ảnh h−ởng mạnh đến xuất khẩu của Việt Nam. (2) Xu h−ớng tự do hóa th−ơng mại trên thế giới đang diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt là các BFTA và RTA. Các hiệp định th−ơng mại tự do này sẽ tạo ra các hiệu ứng mở rộng th−¬ng m¹i vµ chuyÓn dÞch th−¬ng m¹i. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ch−a tham gia vµo c¸c FTA (ngo¹i trõ EPA víi NhËt B¶n vµ c¸c RTA víi t− c¸ch thµnh viªn ASEAN) th× chóng ta sÏ chÞu thiÖt tr−íc xu h−íng tù do hãa th−¬ng m¹i nµy. (3) Bªn c¹nh xu h−íng tù do hãa th−¬ng m¹i, søc Ðp b¶o hé nÒn kinh tÕ trong n−ớc buộc các n−ớc có những thay đổi trong chính sách nhập khẩu, chuyển từ những rào cản truyền thống sang nh−ng rào cản mới, tinh vi hơn, đặc biệt là những rào cản kỹ thuật vµ c¸c biÖn ph¸p phßng vÖ th−¬ng m¹i. (4) Cách mạng khoa học công nghệ diễn ra mạnh mẽ trên thế giới đã rút ngắn vòng đời sản phẩm. Các doanh nghiệp Việt Nam, với hạn chế về công nghệ nên khó theo kịp tốc độ đổi mới trên thế giới. Điều đó hạn chế khả năng thâm nhập và chuyển dịch cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu sang các n−ớc phát triển, với thu nhập và đòi hỏi cao về chất l−îng s¶n phÈm. (5) Vai trß c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (TNCs) ngµy cµng lín vµ chi phèi c¸c m¹ng s¶n xuÊt toµn cÇu. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch−a tham gia s©u vµo m¹ng s¶n xuất toàn cầu nên hoạt động xuất khẩu còn mang tính bị động. Việt Nam chủ yếu mới tham gia đ−ợc vào các công đoạn đơn giản, xuất khẩu sang các thị tr−ờng trung gian trong mạng sản xuất chứ ch−a tiếp cận trực tiếp đến thị tr−ờng tiêu dùng cuối cùng. CH¦¥NG 3: §ÞNH H¦íNG vµ C¸C GI¶I PH¸P §IÒU CHØNH C¥ CÊU THÞ TR¦êNG XUÊT KHÈU HµNG HãA CñA VIÖT NAM 3.1.1. Dự báo một số yếu tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu 3.1.1. Các yếu tố ảnh h−ởng đến cung.

<span class='text_page_counter'>(22)</span> 20. Sự ổn định chính trị, kinh tế và xã hội của đất n−ớc cho đến nay đã tạo niềm tin cho toµn d©n, cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t− trong vµ ngoµi n−íc. Kinh tế Việt Nam tăng tr−ởng liên tục với tốc độ cao, năm sau cao hơn năm tr−ớc, lµm cho quy m« nÒn kinh tÕ ngµy cµng ®−îc n©ng cao. Thể chế kinh tế thị tr−ờng định h−ớng xã hội chủ nghĩa gắn với hội nhập kinh tế quốc tế b−ớc đầu đã hình thành và vận hành có hiệu quả. Cơ cấu kinh tế đã có sự chuyển dịch tích cực theo h−ớng công nghiệp hóa, b−ớc đầu hiện đại hóa trong một số ngành then chốt. 3.1.2. C¸c yÕu tè hÊp dÉn/c¶n trë Toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi tiÕp tôc sÏ lµ xu thÕ tÊt yÕu. Tù do hãa th−¬ng m¹i sÏ tiếp tục diễn ra ở mọi cấp độ: song ph−ơng, khu vực, đa ph−ơng. Xu thÕ më réng c¸c liªn kÕt kinh tÕ song ph−¬ng, khu vùc vµ ®a ph−¬ng trë thµnh mét trong nh÷ng nh©n tè chñ yÕu thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ diÔn ra víi quy m« lín ch−a tõng cã trong lịch sử, làm thay đổi kết cấu kinh tế thế giới. 3.1.3. Các yếu tố ảnh h−ởng đến cầu Tuy ch−a cã thèng nhÊt vÒ m« h×nh phôc håi cña kinh tÕ thÕ giíi sau cuéc khñng hoảng kinh tế năm 2008 nh−ng các nghiên cứu đều cho rằng kinh tế thế giới đã đạt đến điểm đáy của khủng hoảng. § êi sèng cña ng−êi d©n, kÓ c¶ ë nh÷ng n−íc chËm ph¸t triÓn, sÏ ®−îc c¶i thiÖn đáng kể. Nhu cầu của thị tr−ờng thế giới nhìn chung sẽ tiếp tục tăng tr−ởng, đặc biệt nhu cầu ở các n−ớc chậm phát triển sẽ có đ−ợc tốc độ tăng tr−ởng nhanh hơn Nhu cầu tiêu dùng của thị tr−ờng thế giới có những thay đổi, trong đó, những xu h−ớng chung có thể kể đến là (i) Ng−ời tiêu dùng ngày quan tâm đến nhãn hiệu/th−ơng hiệu của sản phẩm; (ii) Ng−ời tiêu dùng ngày quan tâm đến tính thuận tiện (convenience) của sản phẩm; (iii) Ng−ời tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khoẻ của mình; (iv) Ng−ời tiêu dùng ngày càng quan tâm đến những hàng hóa thân thiện với môi tr−ờng. 3.2. QUAN ĐIểM Và định h−ớng ĐIềU CHỉNH CƠ CấU THị TRƯờNG XUấT KHÈU HµNG HãA 3.2.1. Quan ®iÓm ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu 3.2.1.1. §iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu kh«ng t¸ch rêi khái n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. 3.2.1.2. Điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu h−ớng tới sự đa dạng hóa thị tr−ờng để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động xuất khẩu. 3.2.1.3. Điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu phải xác định thị tr−ờng trọng điểm. 3.2.1.4. Điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu cần đảm bảo nguyên tắc không can thiệp vào hoạt động của doanh nghiệp. 3.2.1.5. §iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu kh«ng t¸ch rêi khái thÞ tr−êng trong n−íc..

<span class='text_page_counter'>(23)</span> 21. 3.2.2. Môc tiªu ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu Trên cơ sở mô hình trọng l−ợng đ−ợc xây dựng ở ch−ơng 2, tác giả đã tiến hành dự b¸o c¬ cÊu thÞ tr−êng. B¶ng 3.2: Dù b¸o c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa theo ch©u lôc §¬n vÞ: % 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ch©u ¸. 47,91% 48,54% 49,17% 49,76% 50,29% 50,75% 51,08%. Ch©u ¢u Ch©u Mü Ch©u Phi Ch©u §¹i D−¬ng. 25,16% 24,67% 24,16% 23,65% 23,13% 22.58% 21,99% 16,52% 16,27% 15,99% 15,70% 15,38% 15,03% 14,64% 2,15% 2,17% 2,19% 2,20% 2,20% 2,19% 2,18% 8,27% 8,35% 8,49% 8,69% 9,00% 9,45% 10,12% Nguån: TÝnh to¸n dù b¸o cña t¸c gi¶. B¶ng 3.3: Môc tiªu ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa ThÞ tr−êng. Dù b¸o §Þnh h−íng 2015 (%) Víi lîi thÕ thÞ tr−êng gÇn vµ viÖc ký kÕt c¸c FTA song 50-52 Ch©u ¸ ph−¬ng vµ víi t− c¸ch thµnh viªn ASEAN, khu vùc ch©u ¸ vÉn sÏ cã sù t¨ng tr−ëng m¹nh mÏ, vµ khã cã thÓ gi¶m vÒ tû träng Do rµo c¶n trong chÝnh s¸ch cña EU (c¬ chÕ tèt nghiÖp Ch©u ¢u 20-22 GSP), trong khi thÞ tr−êng c¸c n−íc §«ng ¢u khã cã thÓ cã sù t¨ng tr−ëng m¹nh nªn xuÊt khÈu sang ch©u ¢u sÏ ®i vµo chiÒu s©u vµ kh«ng t¨ng vÒ tû träng, thËm chÝ cã thÓ gi¶m nhÑ. Thị tr−ờng Mỹ sẽ không có tăng tr−ởng đột biến (do khả Ch©u Mü 15-16 n¨ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng vÖ th−¬ng m¹i), t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu sÏ chñ yÕu dùa vµo khu vùc Mü La Tinh nh−ng còng kh«ng cã gia t¨ng vÒ tû träng. Do khoảng cách xa nên dù tác động của FTA ASEAN Châu §¹i 10 Australia còng sÏ khã t¹o ra sù gia t¨ng m¹nh vÒ tû träng D−¬ng xuÊt khÈu. §©y lµ khu vùc thÞ tr−êng tiÒm n¨ng, cïng víi chÝnh s¸ch Ch©u Phi 4-6 m¹nh mÏ cña ChÝnh phñ nªn cã thÓ chøng kiÕn sù gia t¨ng về tốc độ tăng tr−ởng và tỷ trọng. Nguån: Dù b¸o cña t¸c gi¶ 3.3. C¸C GI¶I PH¸P §IÒU CHØNH C¥ CÊU THÞ TR¦êNG XUÊT KHÈU HµNG HãA CñA VIÖT NAM 3.3.1. Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý, t¹o c¬ së ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng.

<span class='text_page_counter'>(24)</span> 22. 3.3.1.1. Tăng c−ờng hoạch định chính sách thị tr−ờng xuất khẩu với sự tham vấn xã hội. 3.3.1.2. Hoàn thiện các quy định pháp lý trong n−ớc, đáp ứng yêu cầu và các cam kết quốc tế để sớm đ−ợc công nhận nền kinh tế thị tr−ờng 3.3.1.3. X©y dùng c¬ chÕ dù phßng, c¶nh b¸o sím c¸c vô kiÖn phßng vÖ th−¬ng m¹i 3.3.1.4. Nghiên cứu ký kết các hiệp định th−ơng mại tự do mới một cách có chọn lọc. 3.3.2. Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam 3.3.2.1. Gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t− 3.3.2.2. Ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ 3.3.2.3. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 3.3.2.4. Gi¶i ph¸p hç trî tµi chÝnh 3.3.2.5. Gi¶i ph¸p t¨ng c−êng liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp 3.3.3. Nhóm giải pháp đẩy mạnh hoạt động xúc tiến xuất khẩu và tiếp cận thị tr−ờng 3.3.3.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt, t¨ng c−êng qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ xóc tiÕn xuÊt khÈu 3.3.3.2. ThiÕt lËp m¹ng l−íi xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 3.3.3.3. Tiếp tục duy trì và nâng cao hiệu quả hoạt động xúc tiến xuất khẩu thông qua "Ch−¬ng tr×nh xóc tiÕn xuÊt khÈu träng ®iÓm quèc gia" 3.3.3.4. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ l·nh sù cho th−¬ng nh©n trong n−íc vµ n−íc ngoµi 3.3.3.5. X©y dùng vµ n©ng cao uy tÝn s¶n phÈm quèc gia 3.3.3.6. Nâng cao hiệu quả hoạt động của các trung tâm xúc tiến xuất khẩu địa ph−ơng 3.4. một số GIảI PHáP riêng đối với các thị tr−ờng XUấT KHẩU HàNG HãA CñA VIÖT NAM 3.4.1. §èi víi thÞ tr−êng c¸c n−íc ASEAN - Chó trong ph¸t triÓn th−¬ng m¹i néi ngµnh, nghÜa lµ c¸c n−íc sÏ cïng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu mét lo¹i s¶n phÈm nh−ng chuyªn m«n hãa vµ nh÷ng ph©n lo¹i nhá h¬n. - Chó träng hîp t¸c gi÷a c¸c n−íc ASEAN th«ng qua viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp hỗ trợ để hình thành mạng l−ới sản xuất ASEAN. 3.4.2. §èi víi thÞ tr−êng Trung Quèc - Chó träng ph¸t triÓn th−¬ng m¹i biªn giíi ®i kÌm víi qu¶n lý Nhµ n−íc. - Phát triển cơ sở hạ tầng để tạo điều kiện thuận lợi hóa th−ơng mại. 3.4.3. §èi víi thÞ tr−êng NhËt B¶n - Nâng cao nhận thức về vai trò của chất l−ợng sản phẩm và thời hạn giao hàng đối víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng NhËt B¶n. - Đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến xuất khẩu tại thị tr−ờng Nhật Bản. - ChÝnh phñ ViÖt Nam còng cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t− cña doanh ngiệp Nhật Bản, tận dụng những hỗ trợ của chính phủ Nhật Bản để tăng c−ờng liên kết gi÷a doanh nghiÖp hai n−íc. 3.4.4. §èi víi thÞ tr−êng EU.

<span class='text_page_counter'>(25)</span> 23. - Thµnh lËp nh÷ng c¬ së chuyªn nghiªn cøu, dù b¸o vÒ nhu cÇu, thÞ hiÕu vµ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i EU. - Nghiên cứu xây dựng các khoa ngoại quan tại thị tr−ờng này. Khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam có thể tập kết hàng hóa tại các kho ngoại quan để chờ đợi thời điểm thuËn lîi nhÊt. - Nhµ n−íc cÇn theo dâi vµ ®iÒu tiÕt l−îng hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng EU, tránh tình trạng Việt Nam bị tốt nghiệp GSP nh− đã xảy ra với sản phẩm giày dép. 3.4.5. §èi víi thÞ tr−êng Hoa Kú - Theo dõi và dự báo những thay đổi trong chính sách th−ơng mại của Hoa Kỳ. - Hoa Kỳ là một trong những đối tác phù hợp nhất đề nghiên cứu đàm phán và ký kÕt FTA. ViÖc ký kÕt FTA víi Hoa Kú sÏ kh«ng chØ gióp ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr−êng nµy mµ cßn lµ sù thóc ®Èy cho viÖc ký kÕt FTA víi c¸c thÞ tr−êng kh¸c. - Chóng ta cÇn tËn dông lùc l−îng nµy víi sù hiÓu biÕt vÒ phong tôc tËp qu¸n vµ chính sách n−ớc sở tại để làm cầu nối đ−a hàng Việt Nam sang thị tr−ờng này. KÕt luËn Cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu là một chỉ tiêu chất l−ợng quan trọng của hoạt động xuÊt khÈu. §Ó cã mét c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®a d¹ng, hîp lý, gióp khai th¸c cã hiÖu quả các nguồn lực, tăng tr−ởng ổn định kim ngạch xuất khẩu, Nhà n−ớc cần có sự can thiệp, định h−ớng và điều chỉnh nhất định. Trên cơ sở kết hợp giữa các ph−ơng pháp phân tích định tính với mô hình trọng l−ợng, cùng với ý kiến chuyên gia, luận án đã đạt đ−ợc một số kết quả sau: 1. Luận án đã hệ thống hóa khái niệm thị tr−ờng và cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. Trên cơ sở đó, đ−a ra 4 chỉ tiêu để đánh giá cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu bao gồm số thị tr−ờng, số thị tr−ờng điều chỉnh, thị phần trung bình và độ phân tán thị tr−ờng xuất khẩu. 2. Trên cơ sở tổng kết các nghiên cứu tr−ớc đây về các nhân tố ảnh h−ởng đến thị tr−ờng xuất khẩu thông qua mô hình trọng l−ợng, luận án đã chỉ rõ các nhân tố ảnh h−ởng đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu, bao gồm 3 nhóm nhân tố (i) Nhóm nhân tố cung (ii) Nhãm nh©n tè cÇu (iii) Nhãm c¸c yÕu tè hÊp dÉn/c¶n trë. 3. Trong bèi c¶nh tù do hãa th−¬ng m¹i, c¸c rµo c¶n th−¬ng m¹i ®−îc lo¹i bá ë c¶ cÊp độ đa ph−ơng, khu vực và song ph−ơng. Quá trình tự do hóa th−ơng mại, đặc biệt thông qua các hiệp định th−ơng mại tự do khu vực và song ph−ơng, sẽ ảnh h−ởng mạnh đến cơ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña c¸c quèc gia. 4. Th«ng qua viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu cña Nhật Bản và Trung Quốc, luận án đã rút ra 7 bài học kinh nghiệm. Đó là (i) Chú trọng đến thÞ tr−êng trong n−íc; (ii) G¾n thÞ tr−êng xuÊt khÈu víi thÞ tr−êng nhËp khÈu, (iii) §a d¹ng hãa, ®a ph−¬ng hãa thÞ tr−êng xuÊt khÈu, (iv) §Èy m¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc.

<span class='text_page_counter'>(26)</span> 24. tÕ vµ khu vùc, (v) Thu hót vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI) gãp phÇn më réng thÞ tr−ờng xuất khẩu, (vi) Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến xuất khẩu nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tiÕp cËn thÞ tr−êng xuÊt khÈu, tËp trung vµo lÜnh vùc tiÕp thÞ vµ th«ng tin, (vii) G¾n du lÞch víi xuÊt khÈu nh»m ph¸t triÓn thÞ tr−êng xuÊt khÈu. 5. Luận án đã phân tích việc điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Chính phủ qua 4 giai ®o¹n g¾n víi nh÷ng mèc sù kiÖn nh− khñng ho¶ng chñ nghÜa x· héi ë ch©u ¢u (1990-1991), khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ (1997-1998) vµ viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO (2006). KÕt qu¶ cña viÖc ®iÒu chØnh nµy ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu c¬ cÊu thÞ tr−ờng xuất khẩu. Qua đó, có thể nhận thấy cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của n−ớc ta ch−a cã sù ®a d¹ng m¹nh mÏ mµ chØ lµ sù chuyÓn dÞch tõ thÞ tr−êng nµy sang c¸c thÞ tr−êng khác khi có những biến động trên thế giới. 6. Luận án đã vận dụng mô hình trọng l−ợng để đo l−ờng ảnh h−ởng của các nhân tố đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu. Kết quả hồi quy của mô hình trọng l−ợng cho thấy, tăng tr−ởng kinh tế của n−ớc đối tác có tác động mạnh mẽ đến cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu còn khoảng cách, thuế nhập khẩu không có tác động lớn. Ngoài ra, thu nhập bình quân đầu ng−ời lại có tác động tiêu cực đến xuất khẩu do hàng xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu h−ớng đến phân đoạn thị tr−ờng có thu nhập thấp. 7. Luận án đã phân tích thực trạng chính sách nhập khẩu (tập trung vào thuế quan, biện ph¸p kü thuËt vµ phßng vÖ th−¬ng m¹i) cña c¸c thÞ tr−êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam, bao gåm ASEAN, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hoa Kú vµ EU. §èi víi mçi thÞ tr−êng, luËn ¸n đã khái quát quá trình điều chỉnh của Việt nam thông qua chính sách xuất khẩu đối với từng thị tr−ờng và đánh giá kết quả của chính sách thông qua kim ngạch, cơ cấu mặt hàng xuÊt khÈu sang tõng thÞ tr−êng.. 8. Luận án đã rút ra 6 kết quả đạt đ−ợc và 6 hạn chế còn tồn tại trong việc điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam. Ngoài ra, luận án cũng đã chỉ rõ 5 nguyên nhân chủ quan và 5 nguyên nhân khách quan dẫn đến những kết quả và hạn chế nói trên. 9. Trên cơ sở dự báo các yếu tố ảnh h−ởng đến cung, cầu và các yếu tố hấp dẫn, cản trở, luận án đã đề xuất 5 quan điểm cần quán triệt trong việc điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuÊt khÈu hµng hãa. Ngoµi ra, trªn c¬ së dù b¸o t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña IMF vµ dù b¸o dân số của UNPA, luận án đã vận dụng mô hình trọng l−ợng đã đ−ợc xây dựng để dự báo cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu của Việt Nam đến năm 2015 và đ−a ra mục tiêu điều chỉnh cơ cÊu thÞ tr−êng xuÊt khÈu hµng hãa. 10. Luận án đã đề xuất 3 nhóm giải pháp để điều chỉnh cơ cấu thị tr−ờng xuất khẩu bao gåm (i) Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý, (ii) Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao năng lực cạnh tranh và (iii) Nhóm giải pháp đẩy mạnh hoạt động xúc tiến xuất khẩu. Bên cạnh đó, luận án cũng đề xuất một số giải pháp cụ thể đối với 5 thị tr−ờng xuất khẩu chủ yÕu cña ViÖt Nam (ASEAN, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hoa Kú, EU)..

<span class='text_page_counter'>(27)</span> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ 1.. Đào Ngọc Tiến (2010), Nghiên cứu mối liên hệ giữa xuất khẩu và du lịch quốc té: Trường hợp của Việt Nam, Tạp chí Kinh tế đối ngoại, Số 41/2010. 2.. Đào Ngọc Tiến (2009), Các yếu tố ảnh hưởng đến luồng xuất khẩu của Việt Nam và hàm ý chính sách trong bối cảnh khủng hoảng toàn cầu (Determinants to Vietnam’s exprt flows and government implications under the global crisis), Hội thảo quốc tế “Nghiên cứu về chính sách thương mại quốc tế”, Trường Đại học Ngoại thương, 7-8/12/2009.. 3.. Đào Ngọc Tiến (2009), Phát triển công nghiệp hỗ trợ của Nhật Bản, Thái Lan, Malaysia và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam, Hội thảo quốc tế “Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Kinh nghiệm của Nhật Bản và một số nước châu Á”, Hà Nội, tháng 10/2009. 4.. Đào Ngọc Tiến & Phan Thị Thanh Hương (2009), Phát triển các hiệp hội ngành hàng ở Việt Nam - Góc nhìn từ phía doanh nghiệp, Tạp chí Kinh tế đối ngoại, Số 34/2009. 5.. Đào Ngọc Tiến & Nguyễn Văn Hồng (2008), Mức độ tập trung thương mại của Việt Nam với ASEAN+3, Tạp chí Kinh tế đối ngoại, Số 32/2008. 6.. Đào Ngọc Tiến và Nguyễn Hữu Khải (2008), Hàng rào kỹ thuật của EU và giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu đối với các doanh nghiệp Hà Nội, Tạp chí Nghiên cứu châu Âu, số 10(97)/2008. 7.. Đào Ngọc Tiến và Nguyễn Hữu Khải (2007), Xuất khẩu của Việt Nam năm 2006 và triển vọng 2007, Tạp chí Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương, Số 1/2007. 8.. Đào Ngọc Tiến, Nguyễn Hữu Khải và Vũ Thị Hiền (2007), Chuyển dịch cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam, NXB Thống kê. 9.. Đào Ngọc Tiến và Bùi Việt Phương (2006), Xu hướng hình thành các Hiệp định thương mại tự do song phương và tác động đối với Việt Nam, Tạp chí Kinh tế đối ngoại Số 19/2006. 10. Đào Ngọc Tiến và Phạm Thu Hương (2006), Thách thức đối với trợ cấp xuất khẩu sau khi Việt Nam gia nhập WTO, Tạp chí Kinh tế đối ngoại Số 18/2006. 11. Đào Ngọc Tiến và Vũ Hoàng Nam (2006), Tác động của of AFTA và BTA đối với xuất khẩu của Việt Nam: phân tích định lượng, Tạp chí Kinh tế đối ngoại Số 16/2006.

<span class='text_page_counter'>(28)</span>