Bản đồ cấu tạo

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.3 MB, 2 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Đ ỊA CHAT CAU TẠO 295

Bản đồ Cấu tạo

Chu Văn Ngợi. K hoa Đ ịa chất,

Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đ H Q G H N ).

Giới thiệu

N hừ n g câu tạo địa chất n h ư các lớp, đứt gãy, n ếp 
uốn, mặt bât chinh hợp, b ể m ặt khối xâm nhập, v .v ... 
là sản phẩm của n h ữ n g quá trình địa chất. Các cấu 
tạo này được n ghiên cứu và th ế hiện bằng kiểu bản 
đ ổ riêng - bản đ ổ câu tạo. Trong loại bản đ ổ này các 
cấu tạo được biếu d iễn bằng đ ư ờ n g đ ẳn g cao, đ ư ờ n g 
đăng dày và các ký h iệu q uy ước theo m ột tỷ lệ nhất 
định. Trên bản đ ổ câu tạo có thê b iểu d iên đặc đ iểm 
cấu tạo của m ặt bất chinh hợp, mặt trên của lớp hoặc 
tầng chứa khoáng sản ở đ ộ sâu nào đó, h oặc các câu 
tạo phân b ố trên b ể m ặt khối đá xâm nhập.

Bản đ ổ cấu tạo đ ư ợ c áp d ụ n g p h ổ b iến trong 
n ghiên cún địa châ't, đặc biệt trong n gh iên cứu các 
lớp, các tầng chứa khoán g sản.

Bản đồ cấu tạo lớp 
Khái niệm

Một lớp hay m ột tầng chứa khoáng sản đ ư ợ c đặc 
trưng bởi hình thái b ể m ặt, b ề d ày và thành phần 
thạch học. M ột lớp h ay m ột tầng chứa k hoán g sản

tổn tại ở hai d ạn g - 1) K hông bị phá h ủ y d o đứt gãy 
n h ư n g có thể bị b iến d ạn g u ốn nếp; 2) Bị b iến dạng 
uốn n ếp và phá h ủ y d o đ ứ t gãy, phân thành các khối 
nâng hạ đối vớ i nhau. H ai d ạn g đ ó dân đ ến b ể m ặt 
của lớp và của tầng bị b iến dạng. Bể m ặt bâ't chỉnh 
hợp cũng có hai d ạn g n h ư vậy.

Bản đổ cấu tạo lớ p là bản đ ổ th ể h iện đ ặc đ iểm 
hình thái b ể m ặt lớp, m ặt tầng chứa k h oán g sản hoặc 
mặt bâ't chỉnh hợp. N g o à i ra bản đ ổ cấu tạo lớp còn 
th ể hiện đặc đ iểm b ề d ày của lớp và của tầng chứa 
khoáng sản. D ựa trên các tài liệu khoan, giá trị các 
đ ư ờ n g đẳng cao, đ ẳn g d ày đặc đ iểm hình thái các b ể 
mặt, đặc đ iểm b ề d ày đ ư ợ c th ế hiện trên bản đổ.

Trên hình l [ H .l] thê h iện vị trí ba lơ khoan A, B, 
c và các đ ư ờ n g đ ẳn g trị:

- Đ ư ờng thang k h ơn g liền nét có giá trị từ 300m 
đ ến 500m là đ ư ờ n g đ ẳn g d ày của tẩng trên.

- Đ ư ờng m ảnh liền nét k hép kín hình trái xoan có 
giá trị từ -400m đ ến -500m là đ ư ờ n g đ ẳ n g cao của 
m ái tầng trên.

- Đ ư ờng đậm liền nét có giá trị từ -700m đ ến 
-lOOOm là đ ư ờ n g đ ằn g cao m ái tầng dưới.

Bàn đổ cấu tạo phản ánh đ ặc đ iếm b ề d ày và hình 
thái b ể m ặt của m ột n ếp lồi đoản. V òm m ái tầng trên

và vòm mái tầng d ư ới k h ôn g trùng nhau là d o b ề 
d ày không ốn định.

Hình 1. Bản đồ cấu tạo mái tầng trên và tầng dưới của một 
nếp lồi đoản.

Phương pháp thành lập

số liệu khoan

- Lô khoan A: Đ ộ cao m ái tầng trên -400m, b ể dày 
tầng trên 300m .

- Lô khoan B: Đ ộ cao m ái tầng trên -450m, b ể dày 
tầng trên 450m .

- Lô khoan C: Đ ộ cao m ái tầng trên -500m, b ề dày 
tầng trên 500m.

Các bước tiến hành

- N ố i ba lỗ khoan thành tam giác ABC. Trên các 
cạnh AB và AC chia các đ oạn tỳ lệ cách nhau 50m. 
N ô i các đ iểm trên hai cạnh có củ n g giá trị đ ư ợ c các 
đ ư ờ n g đ ằn g dày tầng trên là 300m , 350m , 400m, 
450m và 500m (trên hình là các đ ư ờ n g thẳng không 
liền nét).

- Vẽ các đ ư ờ n g đ ẳng cao m ái tầng trên đi qua 
-400m , -450m và -500m (trên hình là các đ ư ờ n g m ảnh

liền nét khép kín hình trái xoan).

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

296 BÁCH KHOA THƯ ĐỊA CHAT

N ố i các đ iếm g ia o n hau có cù n g đ ộ ca o m ái tầng 
dưới, đ ư ợc các đ ư ờ n g đ ẳ n g đ ộ cao tần g d ư ớ i th ể 
hiện đặc đ iểm h ìn h thái m ặt tầng d ư ớ i (trên h ình là 
các đ ư ờ n g đậm liề n n ét).

Bản đồ cấu tạo chuyên đề

Bản đổ cấu tạo ch u yên đ ề th ư ờ n g đ ư ợ c thành lập 
đ ê thê hiện các lóp, các tầng chứa k h oán g sản, các m ặt 
bất chinh h ọp (m ặt bào m òn) nằm d ư ới m ặt địa hình 
hoặc b ề mặt khối xâm nhập lộ trên m ặt địa hình.

Bản đồ cấu tạo bề m ặt bắt chỉnh hợp

N h ữ n g nét đ ặc tru n g của b ể m ặt bâ't ch ỉn h h ợp 
gồm bị bào m òn, xâm thự c tron g m ô i trư ờ n g lụ c địa 
và dưới biến (khi b ể m ặt tích tụ n ằm ca o h ơ n m ự c 
tác đ ộn g của só n g ). B ể m ặt bâ't ch in h h ợ p h ìn h thành 
trên lục địa trải qua quá trình p h o n g h óa bị b iến 
dạng, phân cắt, sụ t lú n và bị các th ế địa chât trẻ h ơn 
phủ lên. Bề m ặt bâ't ch ỉn h h ợ p h ìn h thàn h trong m ơi 
trường biển có n h ừ n g đ ặc đ iếm khác - đ á y n ổ i cao bị 
bào m òn, q trình tích tụ trầm tích k h ơ n g xảy ra và 
n ếu có thì chỉ là tích tụ các v ậ t liệu thô; b ề m ặt k h ô n g 
bị phá hủy biến d ạ n g p h ứ c tạp.

Hình 2. Bản đồ cấu tạo m ặt bất chỉnh hợp các lớ p chứa 
Foraminifera tại m ỏ dầu X ư rvan (Azerbaijan).

Đ ể biếu d iễn đ ặc đ iểm câu tạo b ể m ặt bâ't ch ỉn h 
hợp cần tiến h ành k h oan đ ê xác đ ịn h đ ộ cao của b ể 
mặt. Từ tài liệu k h oan sẽ xác đ ịn h các đ ư ờ n g đ ẳ n g 
cao. Biêu d iễn ch ín h xác v ị trí các lỗ k h oan và các 
đ ư ờ n g đăng cao của b ể m ặt trên bản đ ổ ta đ ư ợ c bàn 
đ ổ cấu tạo b ể m ặt bât ch in h h ợ p [H.2].

Bản đ ổ này d o G u p k in thành lập. Trên b ản đ ổ thê 
hiện: 1- Các lỗ khoan; 2- C ác thâu kính cát ch ứ a dầu

nhẹ; 3- Ranh giới phân b ố via dầu và dầu; 4- Giá trị 
đ ư ờ n g đ ẳng cao (m).

Bản đ ổ th ể h iện rỏ h ìn h thái b ể m ặt - có chỗ 
vách dốc, có ch ơ n g h iê n g thoải và th ế h iện cụ thê 
p hạm v ị chứa dầu, d o đ ó rât có ý n ghĩa ch o việc 
khai thác dầu.

Bản đồ cấu tạo khối granit

Khác với các bản đ ổ câu tạo các mặt lớp, m ặt tầng 
chứa k hoán g sản, m ặt bât chỉnh h ợp bị ch ôn vù i nằm 
d ưới b ề m ặt địa hình; bản đ ổ câu tạo khối granit lộ 
trên m ặt địa hình th ế h iện trên bản đ ổ các đ ặc trưng 
cấu tạo (phân phiến, chảy so n g son g, cấu tạo tuyến, 
v .v ...) bằng các dấu h iệu quy ước [H.3].

□ Ũ

s u

r a 3

0 4

CZ3s

Q e

I ! _ I \m I— 7 1J f v l L - K__ L ~

Hình 3. Bản đồ cấu tạo khối granit Medvegic (th e o K. Lov)

1. Đường phương và hướng cắm mặt phân phiến; 2. Hướng chìm cùa
các cấu tạo tuyến; 3. Tàn dư uốn nếp và hướng chìm của nếp uốn;
4. Các cấu tạo mặt chảy song song; 5. Các cấu tạo tuyến định hướng;
6. Thế nằm mặt tiếp xúc; 7. Khối granit; 8. Đá biến chất Tiền Cambri.

Trên bản đ ổ th ể h iện sự phân bô khối granit 
trong m ối quan h ệ với đá biến châ't. Với đá biên chất
- p h ư ơ n g và lớp cắm của m ặt ép p h iến khá ổn định. 
Đ ối với khối granit - câu tạo m ặt chảy so n g son g và 
cấu tạo tuyến đ ịnh h ư ớ n g th ể hiện rõ và là nét đặc 
trưng của khối granit.

Tài liệu tham khào

A >K inpeìi r . 4 / 1969. C rp y K ry p H aíi re o /io rm i. Víiồam.

Mo c k o b c k o ỉo y H U t ì q i c i i m e m a .348 c r p . M o c K B a .

</div>