NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ TRỌNG YẾU VÀ RỦI RO KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI VAE.,LTD

NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN
QUY TRÌNH ĐÁNH GIÁ TRỌNG YẾU VÀ RỦI RO
KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI
CHÍNH TẠI VAE.,LTD
3.1 Nhận xét về quy trình tác đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán trong
kiểm toán báo cáo tài chính tại VAE., Ltd.
3.1.1 Ưu điểm
Qua quá trình thực tập tại Công ty VAE, em nhận thấy quy trình đánh giá
Trọng yếu và Rủi ro kiểm toán của Công ty đã đạt được những ưu điểm về các
mặt sau:
- Đã vận dụng các Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và Chuẩn mực kiểm
toán quốc tế vào thực tiễn đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán.
- Có sự phân công trong việc đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán
- Đánh giá Trọng yếu và Rủi ro kiểm toán được trình bày trên giấy tờ làm
việc
3.1.1.1 Vận dụng các chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam và chuẩn mực Kiểm toán
quốc tế vào thực tiễn đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán
Trong quá trình kiểm toán, các Kiểm toán viên của Công ty VAE luôn
chú ý đến việc vận dụng các Chuẩn mực kiểm toán vào trong thực tiễn. Các
chuẩn mực không phải được vận dụng một cách máy móc mà được vận dụng
một cách linh hoạt và phù hợp với thục tiễn kiểm toán tại công ty khách hàng.
Tại Việt Nam, Chuẩn mực về tính trọng yếu trong kiểm toán mới được
Bộ Tài Chính ban hành vào 14/03/2003. Trước thời điểm này, các Kiểm toán
viên của Công ty VAE vận dụng ISA 320 trong quá trình đánh giá Trọng yếu.
ISA 320 qui định : “Khi lập Kế hoạch kiểm toán, chuyên gia kiểm toán lập
ra một mức Trọng yếu có thể chấp nhận được để phát hiện ra các sai sót trọng
yếu về mặt định lượng. Tuy nhiên phải xem xét cả về trị giá (số lượng) và tính
chất (chất lượng) của sai sót…
Chuyên gia kiểm toán cần xem xét trọng yếu ở mức độ tổng thể Báo cáo
tai chính và trong mối quan hệ với các số dư tài khoản cá biệt và thuyết minh…
Mức độ Trọng yếu phải được chuyên gia kiểm toán xác định khi: Xác định

nội dung, lịch trình, và phạm vi của các Thủ tục kiểm toán.
Đánh giá ảnh hưởng của các sai sót…
Khi đánh giá việc trình bày hợp lí Báo cáo tài chính, chuyên gia kiểm toán
phải đánh giá xem liệu tổng tất cả các sai sót được phát hiện trong quá trình
kiểm toán nhưng chưa được sửa chữa có hợp thành một sai sót trọng yếu hay
không”.
Vận dụng hướng dẫn trong chuẩn mực này, Công ty VAE đã tiến hành
đánh giá ước lượng trọng yếu ban đầu cho toàn bộ Báo cáo tài chính sau đó
phân bổ cho các khoản mục. Công tác đánh giá Trọng yếu là một công việc bắt
buộc đối với Kiểm toán viên trong giai đoạn lập kế hoạch. Nó được dùng để
giúp Kiểm toán viên trong việc thiết kế chương trình kiểm toán cụ thể cho từng
khoản mục cũng như là căn cứ đánh giá sai sót trong quá trình thực hiện kiểm
toán.
Đối với quá trình đánh giá Rủi ro, Kiểm toán viên VAE cũng đã vận dụng
các Chuẩn mực vào trong thực tiễn.
Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 400( VSA400) quy định: “Khi xác
định phương pháp tiếp cận kiểm toán, kiểm toán viên phải quan tâm đến
những đánh giá ban đầu về rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát để xác định
mức độ rủi ro phát hiện có thể chấp nhận được cho cơ sở dẫn liệu của báo
cáo tài chính và xác định nội dung, lịch trình và phạm vi của các thủ tục cơ
bản cho cơ sở dẫn liệu đó”. Vận dụng quy định này, các kiểm toán viên đã tiến
hành đánh giá rủi ro kiểm toán mong muốn ngay từ đầu cuộc kiểm toán. Sau đó
đánh giá rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát để từ đó đưa ra mức rủi ro phát
hiện cho phù hợp với mức rủi ro kiểm toán mong muốn ban đầu. Đây là cơ sở
để kiểm toán viên xác định nội dung, lịch trình, phạm vi của các thủ tục kiểm
toán sẽ áp dụng trong giai đoạn thực hiện kiểm toán.
VSA 400 cũng quy định: “Khi lập kế hoạch kiểm toán, kiểm toán viên và
công ty kiểm toán phải đánh giá rủi ro tiềm tàng cho toàn bộ báo cáo tài chính
của đơn vị được kiểm toán. Khi lập chương trình kiểm toán, kiểm toán viên phải
xác định cụ thể mức độ rủi ro tiềm tàng cho các số dư và loại nghiệp vụ quan

trọng đến từng cơ sở dẫn liệu”. Vận dụng chuẩn mực trên, các kiểm toán viên
đã đánh giá từ rủi ro kiểm toán mong muốn, rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát,
rủi ro phát hiện đều cho toàn bộ báo cáo tài chính và cho từng khoản mục trên
báo cáo tài chính.
3.1.1.2 Có sự phân công trong việc đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán
Trong giai đoạn lập Kế hoạch kiểm toán cũng như trong quá trình kiểm
toán, đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán là một công việc đòi hỏi tính
chuyên môn cao cũng như khả năng xét đoán của Kiểm toán viên. Chính vì vậy,
công việc này thường được giao cho các trưởng nhóm kiểm toán thực hiện đối
với từng cuộc kiểm toán cụ thể. Đây là cách phân công công việc thận trọng của
Công ty VAE để đảm bảo rủi ro kinh doanh với Công ty VAE giảm tới mức
thấp nhất.
Tuy nhiên, không phải toàn bộ công việc đánh giá Trọng yếu và Rủi ro
nào cũng đều do trưởng nhóm kiểm toán thực hiện. Đối với công tác xác định
Trọng yếu, công việc tính toán mức ước lượng trọng yếu cho toàn bộ Báo cáo
tài chính có thể do các Kiểm toán viên chính hoặc trợ lý kiểm toán thực hiện do
đã có công thức sẵn. Tuy nhiên, việc lựa chọn chỉ tiêu nào để làm căn cứ ước
lượng mức Trọng yếu cho toàn bộ Báo cáo tài chính do trưởng nhóm kiểm toán
quyết định. Trưởng nhóm kiểm toán cũng là người đánh giá các khoản mục nào
được đi kèm với hệ số 1, 2 hay 3.
Đối với công tác đánh giá Rủi ro, quá trình thu thập thông tin và trả lời
các câu hỏi trên bảng câu hỏi đánh giá Rủi ro có thể được thực hiện bởi các
Kiểm toán viên chính hoặc các trợ lý kiểm toán. Các công việc này sẽ được
trưởng nhóm kiểm toán soát xét. Cuối cùng, kết luận về Rủi ro kiểm toán là do
trưởng nhóm kiểm toán quyết định.
Việc bố trí công việc như trên là khá hợp lý, đảm bảo cho công tác đánh
giá rủi ro kiểm toán đạt hiệu quả mà chi phí kiểm toán lại không cao, đảm bảo
về thời hạn kiểm toán.
3.1.1.3 Đánh giá Trọng yếu và Rủi ro kiểm toán được trình bày trên giấy tờ làm việc
Tại VAE, công tác đánh giá trọng yếu và rủi ro được thực hiện khá chi

tiết, khoa học. Để chuẩn hoá công tác đánh giá rủi ro, công ty đã có bảng câu
hỏi để đánh giá rủi ro trong quá trình kiểm toán. Về việc trình bày, các kết luận
về mức rủi ro kiểm toán bao giờ cũng được đưa lên đầu và sau đó là các cơ sở
để đưa ra kết luận đó. Việc trình bày giấy tờ làm việc như trên cho phép những
người sử dụng thấy được các kết luận và căn cứ để đưa ra kết luận đó. Đồng
thời đây cũng là tài liệu giúp trưởng nhóm, trưởng phòng nghiệp vụ cũng như
các thành viên của phòng kiểm soát chấp lượng có thể dễ dàng theo dõi các
công việc kiểm toán viên đã làm.
Đối với đánh giá về trọng yếu, Công ty có quy định các mẫu bảng biểu để
Kiểm toán viên đưa vào các dữ liệu để tính toán cũng như tạo nên sự thống
nhất, rõ ràng trên hồ sơ kiểm toán trong Công ty.
3.1.2 Nhược điểm
Bên cạnh những ưu điểm đã đạt được, qui trình đánh giá Trọng yếu và
Rủi ro kiểm toán tại Công ty VAE còn tồn tại một số nhược điểm.
3.1.2.1 Đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán với khách hàng có quy mô nhỏ
Trong một số hồ sơ kiểm toán đối với các khách hàng có quy mô nhỏ, ta
có thể thấy kiểm toán viên đánh giá rủi ro ở mức độ thấp, trung bình hay cao
nhưng không có căn cứ đi kèm hoặc trình bày không rõ ràng khiến cho người
đọc không hiểu hết vì sao kiểm toán viên lại đưa ra kết luận như vậy. Việc đánh
giá rủi ro kiểm toán không có căn cứ sẽ dẫn đến việc thiết kế các chương trình
kiểm toán không phù hợp, không tập trung vào các khoản mục trọng yếu, rủi ro
cao. Như vậy cuộc kiểm toán sẽ không phát hiện được hết các sai phạm trọng
yếu tồn tại trong báo cáo tài chính.
Trong trường hợp kiểm toán viên đánh giá trọng yếu và rủi ro kiểm toán
nhưng không thể hiện rõ ràng trên giấy tờ làm việc còn gây khó khăn cho công
tác soát xét của trưởng nhóm cũng như của Phòng kiểm soát chất lượng và Ban
giám đốc. Ngoài ra, khi một kiểm toán viên khác năm sau tiếp tục kiểm toán
cho khách hàng đó sẽ gặp khó khăn khi xem xét Hồ sơ kiểm toán năm trước để
hỗ trợ công tác đánh giá rủi ro kiểm toán và các công việc có liên quan khác.
3.1.2.2 Đánh giá, rủi ro kiểm toán khi chấp nhận hợp đồng kiểm toán

Đánh giá rủi ro khi chấp nhận hợp đồng kiểm toán để quyết định có cung
cấp dịch vụ kiểm toán cho một khách hàng hay không là một công việc rất quan
trọng vì nó ảnh hưởng đến uy tín và danh tiếng của một công ty kiểm toán. Nếu
kiểm toán viên đánh giá công ty kiểm toán có khả năng chấp nhận hợp đồng
kiểm toán nhưng thực tế cuộc kiểm toán với khách hàng này lại có rủi ro rất cao
thi công ty kiểm toán đó sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc thu thập bằng
chứng kiểm toán để có thể đưa ra kết luận trung thực và hợp lý.
Hiện nay tại VAE, đánh giá rủi ro khi chấp nhận hợp đồng kiểm toán
thường chưa có quy trình cụ thể, chưa được trình bày rõ ràng trên giấy tờ làm
việc. Kiểm toán viên tiến hành đánh giá rủi ro khi chấp nhận hợp đồng kiểm
toán chủ yếu dựa trên các thông tin thu thập ban đầu về khách hàng và theo kinh
nghiệm, khả năng xét đoán của kiểm toán viên. Công ty mới chỉ có bảng câu hỏi
đánh giá tính độc lập của kiểm toán viên đối với khách hàng.
3.1.2.3 Bảng câu hỏi đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ với việc đánh giá rủi ro
kiểm soát.