GIÁO án SINH HOẠT cụm

GIÁO ÁN SINH HOẠT CỤM
Gv : Mai Thuý Hằng
Ngày soạn 10 /12/2020
Tiết 56
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Thấy được công dụng của dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
- Nắm được cách dùng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm khi viết.
- Vận dụng được kiến thức giải quyết các bài tập.
2. Kĩ năng
- Biết sử dụng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm
- Biết sửa lỗi về dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
3. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác, tự quản bản thân.
- Năng lực giao tiếp, tạo lập văn bản.
4. Thái độ
- Có ý thức sử dụng dấu ngoặc đơn dấu hai chấm đúng ngữ pháp.
- Có ý thức học tập, tự giác, tích cực.
II. CHUẨN BỊ
1- Giáo viên:
+ Nghiên cứu SGK, SBT, SGV, chuẩn kiến thức kĩ năng, tư liệu tham khảo.
+ Chuẩn bị kế hoạch dạy học, thiết bị, phương tiện dạy học (bảng phụ, phiếu học
tập), Cuốn Từ vựng ngữ nghĩa Tiếng việt.
2- Học sinh:
+ Đọc kĩ SGK, tài liệu liên quan.
+ Soạn bài.
III. PHƯƠNG PHÁP
- Phương pháp: Dạy học theo nhóm, PP giải quyết một vấn đề, PP dự án, PP nghiên
cứu trường hợp điển hình.
- Kĩ thuật dạy học: chia nhóm, động não, giao nhiệm vụ, trình bày một phút.

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1 . Ổn định tổ chức lớp
2. Kiểm tra bài cũ:
Kiểm tra sự chuẩn bị phiếu học tập, chuẩn bị bài ở nhà của HS
? Em hãy kể những dấu câu đã học?
Dấu chấm, dấu hỏi, dấu chấm cảm, dấu phẩy, ba chấm, chấm phẩy, gạch ngang,
Chiếu slide đáp án
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG BÀI HỌC
1


Hoạt động 1 - HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
- Mục tiêu: đặt vấn đề tiếp cận bài học.
- Hình thức: hoạt động cá nhân.
- Kĩ thuật: giao nhiệm vụ, hoàn thành nhiệm vụ.
HS thực hiện phần khởi động bài hat: “ lớp chúng mình”
Người ta thường nói: “Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam”. Sự
phức tạp của ngữ pháp tiếng Việt có sự "đóng góp khơng nhỏ của hệ thống dấu câu.
Ngồi những dấu câu đã học hơm nay cơ trị tìm hiểu về cơng dụng của dấu ngoặc
đơn và dấu hai chấm.
Hoạt động 2-HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
- Mục tiêu: tìm hiểu dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
- Phương tiện: máy chiếu, phiếu học tập, bút dạ
- Phương pháp: PP thảo luận nhóm, PP nghiên cứu trường hợp điển hình, PP vấn đáp.
- Kĩ thuật: động não, chia nhóm, giao nhiệm vụ, hồn tất một nhiệm vụ, trình bày
một phút,lược đồ tư duy, Kt hỏi và trả lời.
Tìm hiểu về dâu ngoặc đơn.
I. Dấu ngoặc đơn

Thảo luận nhóm
1.Ví dụ:
Slide 1 GV: Treo( Chiếu) bảng phụ ghi ví dụ a.
SGK- HS đọc - Thảo luận nhóm ( 3 Phút)
=>tác dụng của bộ phận trong
? Dấu ngoặc đơn trong những ví dụ sau được dấu ngoặc đơn là : đánh dấu
dùng để làm gì?
phần giải thích để làm rõ họ là
những ai
b.
=> tác dụng: thuyết minh về lồi
vật có tên ba khía, tên của nó
được dung để gọi tên một con
kênh giúp người đọc hình dung
rõ hơn về đặc điểm con kênh
này.
c. ( 701-762) tác dụng bổ sung
thêm về năm sinh, năm mất của
nhà thơ Lí Bạch
( Tứ Xuyên) tác dụng giúp cho
người đọc biết thêm Miên Châu
Các nhóm có thể đặt câu hỏi cho kết quả của thuộc tỉnh nào
nhóm đã trình bày:
? Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn đi thì nghĩa
cơ bản của những đoạn trích trên có thay đổi
khơng? Vì sao?
2


HS: Nếu bỏ phần trong dấu ngoặc đơn đi thì nghĩa

cơ bản của những đoạn trích trên khơng thay đổi,
vì đó chỉ là phần chú thích kèm thêm khơng thuộc
vào nghĩa cơ bản của câu.
?Nếu bỏ nội dung trong dấu ngoặc đơn thì ý
nghĩa của câu khơng thay đổi,vậy nếu để
nguyên thì ý nghĩa của câu sẽ như thế nào?
=> nếu để bộ phận trong dấu ngoặc đơn thì ý
nghĩa của câu diễn đạt rõ ràng hơn
GV nhận xét
Slide 2. Chiếu đáp án
? Qua phần tìm hiểu bài,phần trình bày kết quả
của nhóm bạn, em cho biết dấu ngoặc đơn dùng
để làm gì?
Sliade 3 ghi nhớ 1- HS đọc to
2. Kết luận:
- Dấu ngoặc đơn dùng để đánh
dấu phần chú thích( giải thích,
Ngồi những cơng dụng đã tìm hiểu thì dấu thuyết minh, bổ sung thêm)
ngoặc đơn cịn cơng dụng gì
Chiếu slide 4- Bài tập nhanh( 1 phút)
? Dấu ngoặc đơn trong các VD sau có tác dụng
gì
a. Nam Cao sinh năm 1915 (?)-1951 nhưng có tài
liệu ghi năm sinh của ông là 1917.
-> Dấu ngoặc đơn đi kèm dấu chấm hỏi tỏ ý nghi
ngờ, chưa rõ năm sinh của tác giả Nam Cao .
b. Một thế kỉ văn minh khai hóa (!) của thực dân
cũng khơng làm ra được một tấc sắt.Tre vẫn còn
vất vả mãi với người.
( Thép Mới- Cây Tre Việt Nam).

-> Dấu ngoặc đơn đi kèm dấu chấm than: tác giả
muốn nói vai trị to lớn của cây tre VN và muốn
lên án TD Pháp đã sang đàn áp, trà đạp lên nhân
dân VN nhưng lại giả danh là đi văn minh khai
hoá => Qua đây tác giả muốn tỏ ý mỉa mai
? Vậy qua ví dụ em có nhận xét gì thêm về cơng
dụng của dấu ngoặc đơn .
=>Trong thực tế khi tiếp xúc với một tác phẩm
văn học, đôi khi chúng ta đã bắt gặp trường hợp
dùng dấu (?) để tỏ ý hoài nghi và dấu (!) để tỏ ý Lưu ý:
nghĩa mỉa mai.
3


HS lấy thêm VD
Tìm hiểu về dấu hai chấm

II. Dấu hai chấm.

4


Slide 5 ví dụ mục II- SGK /T 135
- Thảo luận nhóm ( 3 phút)
? Trong các ví dụ sau dấu hai chấm dùng dể
làm gì? ? Có thể bỏ phần sau dấu hai chấm
được không?
?Dấu hai chấm thường đi kèm với những dấu
gì?
- Đại diện nhóm trả lời

Slide 6 -GV chiếu kết quả
- Dấu hai chấm
a. Dùng để đánh dấu (báo trước ) lời đối thoại
của Dế Mèn nói với Dế Choắt và của Dế Choắt
nói với Dế Mèn
( dùng với dấu gạch ngang)
b. Đánh dấu( báo trước) lời dẫn trực tiếp lời nói
của người xưa ( dùng với dấu ngoặc kép
c. Giải thích lí do thay đổi tâm trạng của tác giả.
- Không thể bỏ phần sau dấu hai chấm vì sẽ mất
đi một phần nghĩa cơ bản, câu khơng hồn chỉnh
về nghĩa.)
Câu hỏi bổ sung của nhóm khác :
? Vậy tại sao sau dấu hai chấm có chỗ viết hoa,
có chỗ khơng viết hoa
HS trình bày
Dấu hai chấm dùng để :
Đánh dấu (báo trước ) lời đối thoại ( dùng với
dấu gạch ngang) phải viết hoa chữ đầu
b. Đánh dấu( báo trước) lời dẫn trực tiếp ( dùng
với dấu ngoặc kép) phải viết hoa chữ đầu
c. Giải thích thuyết minh cho một phần trước đó
khơng cần viết hoa
? Dấu hai chấm ngồi những cơng dụng trên, em
thấy nó cịn sử dụng trong kiểu loại VB nào đã
học cho VD
( VB hành chính)

1. Ví dụ: SGK/ T135
- Dấu hai chấm

a. Dùng để đánh dấu (báo trước )
lời đối thoại của Dế Mèn nói với
Dế Choắt và của Dế Choắt nói
với Dế Mèn ( dùng với dấu gạch
ngang)
b. Đánh dấu( báo trước) lời dẫn
trực tiếp lời nói của người xưa
( dùng với dấu ngoặc kép)
c. Giải thích lí do thay đổi tâm
trạng của tác giả.

2.Kết luận :
Dấu hai chấm dùng để :
a.Đánh dấu (báo trước ) lời đối
thoại ( dùng với dấu gạch ngang)
b. Đánh dấu( báo trước) lời dẫn
trực tiếp ( dùng với dấu ngoặc
kép)
c. Giải thích thuyết minh cho
một phần trước đó

Slide 6- Kết quả bài tập ví dụ
? Vậy sau khi tìm hiểu bài và nghe bạn trình
bày kết quả, cho biết dấu hai chấm dùng để
làm gì?
Slide 7 ghi nhớ 2
? Đọc ghi nhớ SGK/ T135.
5

Hoạt động 3 HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
- Mục tiêu: củng cố kiến thức, rèn kĩ năng kỹ năng về dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
- Phương pháp: PP vấn đáp, giải quết vấn đề
- Hình thức tổ chức: theo cá nhân
- Phương tiện: máy chiếu.
- Kĩ thuật: động não, hợp tác, trình bày một phút,
Luyện tập (13p)
II. Luyện tập
GV: Hướng dẫn H làm bài tập
Slide 11 Bài tập 1a,c Hoạt động cá nhân;
? Giải thích cơng dụng của dấu ngoặc Bài tập 1/ T136
đơn trong các trường hợp sau?
a. Đánh dấu phần giải thích ý nghĩa của
- HS lên bảng làm
các cụm từ: Tiệt nhiên, định phận tại
- HS ở dưới nhận xét  nhận xét chốt đúng thiên thư, hành khan thủ bại hư.
b. Đánh dấu phần thuyết minh  người
sai...
- GV nhận xét
đọc hiểu rõ trong 2290m chiều dài của
cầu có tính cả phần cầu dẫn.
c.
+ Vị trí 1: Đánh dấu phần bổ sung...
+ Vị trí 2: Đánh dấu phần thuyết minh.
Bài tập 2/ T136
a. Đánh dấu phần giải thích cho ý: Họ
thách nặng quá.
b. Đánh dấu lời đối thoại và phân thuyết
Slide 12 Bài tập 2 a,b : Hoạt động cá minh nội dung mà Dế choắt khun Dế
nhân.

mèn.
? Giải thích cơng dụng của dấu hai c. Đánh dấu phần thuyết minh cho ý: Đủ
chấm trong các trường hợp sau?
màu là những màu nào?
- HS lên bảng làm
Bài tập 3/ T136
- HS ở dưới nhận xét  nhận xét chốt đúng + Được, nhưng nghĩa của phần đặt sau
dấu 2 chấm không được nhấn mạnh
sai...
bằng.
- GV nhận xét
+ MĐ: Đánh dấu phần thuyết minh
Tiếng Việt có nhiều nét đặc sắc, đẹp,
hay...
Slide 13 Bài tập 3: a,b
Bài tập 5/ T137
Bài tập 5: Đọc đoạn văn chép của bạn - Sai, vì dấu ngoặc đơn cũng như ngoặc
kép bao giờ cũng dùng thành cặp
học sinh
? Bạn đó chép lại dấu ngoặc đơn đúng - Không phải là bộ phận của câu
-> là một câu.
hay sai? Vì sao?
? Phần được đánh dấu bằng dấu ngoặc
6


đơn có phải là bộ phận của câu khơng?

Bài tập 6/ T137

Bài 6- về nhà
Hoạt động 4- HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
- Mục tiêu: vận dụng kiến thức đã học để vẽ sơ đồ tư duy bài học.
- Phương pháp: thuyết trình
- Kĩ thuật: động não, trình bày 1 phút, .
( HS có thể điền vào ...dấu nội dung- phần in đậm)
Bài thơ về dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm
Hôm nay em học) ngoặc đơn
Với dấu hai chấm phòng khi rất cần.
Ngoặc đơn ( ) tách biệt từng phần
Giải thích, thuyết minh với thời bổ sung,
Hai chấm (:) nhắc nhở người dùng
Đối thoại ta phải sử dụng chớ sai.
Hai chấm nhắc mãi nhắc hoài
Lời dẫn trực tiếp mới thành bài văn.
Hai chấm cịn mãi băn khoăn
Giải thích, chú thích nhắc ai nhớ bài.
Dấu câu tiếng Việt rất tài
Khiến người sử dụng nghĩ hồi đấy thơi!
Hoạt động 5 HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, SÁNG TẠO (2’)
- Mục tiêu: mở rộng kiến thức đã học.
- Phương pháp: chơi trị chơi.
- Hình thức tổ chức: làm việc cá nhận
- Phương tiện: máy chiếu, tranh ảnh minh họa.
- Kĩ thuật: trình bày một phút, động não.
Hướng dẫn về nhà
* Đối với bài cũ:
- Học kĩ nội dung bài học
- Hồn thành các bài tập cịn lại
* Đối với bài mới: “Đề văn thuyết minh và cách làm bài thuyết minh”

*Rút KN:
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………...........

Ngày
/ 12 /2020
Kí duyệt của BGH
7


8