GIÁO án CÁCH làm bài văn NGHỊ LUẬN về tác PHẨM văn học SO SÁNH HAI tác PHẨM

TUẦN 30

LUYỆN TẬP CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM
VĂN HỌC
DẠNG BÀI SO SÁNH HAI TÁC PHẨM.
I/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
- Củng cố kiến thức về cách làm bài nghị luận về tác phẩm văn học dạng bài so
sánh hai tác phẩm văn học.
- Rèn kĩ năng viết bài văn nghị luận về tác phẩm văn học dạng bài so sánh hai tác
phẩm (hai tác phẩm thơ, hai tác phẩm truyện …)
- Giáo dục hs lòng yêu thích tác phẩm văn học.
II/ CHUẨN BỊ :
-

HS: + Thuộc các bài thơ, nắm những nét chính về nghệ thuật và nội dung
trong từng đoạn thơ, bài thơ. Nắm vững phần tóm tắt các tác phẩm truyện,
chủ đề, đặc điểm của nhân vật trong các tác phẩm truyện.

+ Nắm vững về phương pháp làm bài nghị luận về tác phẩm văn học dạng bài
so sánh hai tác phẩm mà GV đã hướng dẫn ở tiết học trước.
+ Chuẩn bị bài theo yêu cầu của giáo viên.
-

GV:
+ Phương pháp : Phân tích, trình bày tình huống thực hành.
+ Phương tiện : SGK, giáo án, đồ dùng dạy học.
+ Yêu cầu đối với hs: học bài, chuẩn bị bài theo yêu cầu.

III/ TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC :
1. Ổn định: Kiểm tra sĩ số lớp.
2.Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh.

3. Bài mới:


Giới thiệu bài: Các em đã được tìm hiểu về kiểu bài nghị luận về tác phẩm
truyện, nghị luận về một đoạn thơ, một bài thơ. Bên cạnh đó các em cũng đã được
hướng dẫn về cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm văn học kiểu bài dạng so
sánh hai tác phẩm. Để viết được một bài văn hay, có cảm xúc, diễn đạt mạch lạc
các em cần phải rèn về kĩ năng viết bài. Trong tiết học hôm nay chúng ta sẽ thực
hiện: Luyện tập về cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm văn học dạng bài so
sánh hai tác phẩm.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY , TRỊ
Hoạt động 1: Ơn lại kiến thức cũ.
? -Thế nào là nghị luận về tác phẩm
truyện ?
? -Nêu bố cục của bài văn nghị luận về
tác phẩm truyện ?
? -Thế nào là nghị luận về một đoạn
thơ (bài thơ)?
? -Nêu bố cục của bài văn nghị luận về
đoạn thơ (bài thơ) ?
? - Nhắc lại cách làm bài văn nghị luận
về tác phẩm văn học dạng bài so sánh
hai tác phẩm?
Có 2 cách.
A.
*Cách nới tiếp :
+Nối tiếp: Lần lượt phân tích hai đối
tượng rồi chỉ ra điểm giống và khác
nhau.
? -Nêu bố cục của bài văn nghị luận về

tác phẩm văn học dạng so sánh hai tác
phẩm theo cách nối tiếp?

NỘI DUNG KIẾN THỨC

I/ Cách làm bài văn nghị luận về tác
phẩm văn học dạng bài so sánh hai tác
phẩm.
Có 2 cách.
Cách nối tiếp.
1. Mở bài:
- Dẫn dắt (mở bài trực tiếp không cần
bước này)
- Giới thiệu khái quát về các đối tượng
so sánh .
- Nếu đề bài chỉ cho một đối tượng, đối
tượng còn lại học sinh tự liên hệ thì mở
bài chỉ giới thiệu một đối tượng mà đề
bài cho.
2.Thân bài
a. Cảm nhận, phân tích các đới tượng.
- Phân tích, cảm nhận đối tượng so sánh
thứ nhất.
- Phân tích, cảm nhận đối tượng so sánh
thứ hai.
b. So sánh các đối tượng.


*Cách song song.
+ Song song : Tìm ra các luận điểm

giống và khác nhau rồi lần lượt phân
tích từng luận điểm kết hợp với việc
lấy song song dẫn chứng của cả hai
văn bản minh họa.
? -Nêu bố cục của bài văn nghị luận
về tác phẩm văn học dạng so sánh hai
tác phẩm theo cách song song ?

Hoạt động 2: Luyện tập.
- HS lập dàn bài.
- HS trình bày dàn bài.
*TỔ 1
-Viết hồn chỉnh phần mở bài, đoạn
tóm tắt tác phẩm ( ở đoạn 1, đoạn 2,
đoạn 3 phần thân bài)
*TỔ 2:
-Viết hoàn chỉnh phần vẻ đẹp của nhân
vật Phương Định.
*TỔ 3
- Liên hệ đến nhân vật tác phẩm khác
cùng chủ đề. Viết phần cảm nhận về
nhân vật vừa liên hệ.
*TỔ 4
-Viết phần so sánh điểm giống và khác
nhau của hai tác phẩm.
- Viết phần kết bài.

- Điểm giống nhau.
- Điểm khác nhau.
- Lý giải điểm giống nhau và khác nhau

giữa hai đối tượng.
3.Kết bài:
- Khái quát những nét giống nhau và
khác nhau tiêu biểu.
- Có thể nêu những cảm nghĩ của bản
thân.
B. Cách song song.
1.Mở bài:
- Dẫn dắt (mở bài trực tiếp không cần
bước này)
- Giới thiệu khái quát về các đối tượng
so sánh.
2.Thân bài:
- Điểm giống nhau ( đưa ra luận điểm,
dẫn chứng)
- Điểm khác nhau ( đưa ra luận điểm,
dẫn chứng)
3.Kết bài
- Khái quát những nét giống nhau và
khác nhau tiêu biểu.
- Có thể nêu những cảm nghĩ của bản
thân.
II.Luyện tập.
Đề 1 : Cảm nhận của em về vẻ đẹp của
nhân vật Phương Định trong truyện ngắn
“Những ngôi sao xa xơi” của Lê Minh
Kh. Từ đó, hãy liên hệ đến một nhân
vật trong tác phẩm khác cũng viết về lẽ
sống đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam đối với
đất nước.

HS nhận xét ,bổ sung phần dàn bài của
đề.
-GV nhận xét, bổ sung hoàn chỉnh
phần dàn bài. Cho HS viết từng phần
trong bài văn.
-HS trình bày bài phần bài làm của
mình.
-GV nhận xét chung phần luyện tập
của HS
* Dàn bài:
1.MB:
- Giới thiệu về tác giả Lê Minh Khuê.
- Giới thiệu về tác phâm “Những ngôi
sao xa xôi”.
- Giới thiệu nội dung đoạn trích và
cảm nhận chung về nhân vật Phương
Định với những nét đẹp bởi lịng quả
cảm, khơng sợ gian khổ,hi sinh…
2.TB:
*Khái quát dẫn dắt vào bài: Lê Minh
Khuê là nữ nhà văn đã từng có năm
tháng tuổi trẻ gắn bó với con đường
Trường Sơn mưa bom, bão đạn. Ở
“Những ngôi sao xa xôi” cũng vậy,
hiện thực cuộc sống giữa chiến trường
và hình ảnh những nữ thanh niên xung
phong với cuộc sống gian khổ, hiểm
nguy.

*Tóm tắt ngắn gọn tác phẩm.
*Hồn cảnh sống và chiến đấu đầy
gian khổ của ba cô gái thanh niên
xung phong .
– Phương Định cùng những người
đồng đội của mình ở trong một cái
hang dưới chân cao điểm, giữa một
vùng trọng điểm trên tuyến đường
Trường Sơn. Đó là hiện thực đầy mùi
chiến tranh, khơng có màu xanh của sự
sống, chỉ thấy thần chết ln rình rập.
– Cơng việc của các cô đặc biệt nguy

* Dàn bài:
1.MB:
- Giới thiệu về tác giả Lê Minh Khuê.
- Giới thiệu về tác phẩm “Những ngôi
sao xa xôi”.
- Giới thiệu nội dung đoạn trích và cảm
nhận chung về nhân vật Phương Định
với những nét đẹp bởi lịng quả cảm,
khơng sợ gian khổ,hi sinh…
2.TB:
*Khái quát dẫn dắt vào bài.

*Tóm tắt ngắn gọn tác phẩm.
*Hồn cảnh sớng và chiến đấu đầy
gian khổ của ba cô gái thanh niên
xung phong .

hiểm. Họ phải chạy trên cao điểm giữa
ban ngày, đếm bom chưa nổ và nếu
cần thì phá bom.
*Vẻ đẹp của Phương Định:
-Lí tưởng sớng cao đẹp, tinh thần
dũng cảm.
+ Rời ghế nhà trường phổ thông,
Phương Định xung phong ra mặt trận
để giành độc lập, tự do của Tổ quốc.
Cô ra đi mà không tiếc tuổi thanh
xuân, nguyện dâng hiến hết mình cho
đất nước.
+ Cuộc sống nơi chiến trường ln đối
mặt với thử thách, nguy hiểm và cái
chết đã tôi luyện ở Phương Định lịng
quả cảm, khơng sợ hi sinh.
-Vẻ đẹp của một tâm hồn trong sáng,
hồn nhiên và mơ mộng.
+ Phương Định là nữ sinh của thủ đô
thanh lịch bước vào chiến trường. Cơ
có một thời học sinh – cái thời áo trắng
ngây thơ, hồn nhiên.
+ Sau những giây phút căng thẳng ở
cao điểm, xong việc là thở phào chạy
vào hàng, là sà ngay vào một thế giới
khác – thế giới con gái với những mơ
mộng.
+ Cũng như bao cô gái mới lớn,
Phương Định rất nhạy cảm và quan

tâm đến hình thức của mình.
+ Vẻ đẹp tâm hồn Phương Định ngời
sáng nhất khi cơn mưa đá bất ngờ ập
đến.
-Tình đồng chí, đồng đội nồng ấm.
Cơ ln u thương trìu mến và quan
tâm đến đồng đội.

*Vẻ đẹp của Phương Định:
- Lí tưởng sống cao đẹp, tinh thần dũng
cảm.

- Vẻ đẹp của một tâm hồn trong sáng,
hồn nhiên và mơ mộng.

- Tình đồng chí, đồng đội nồng ấm.

- Chuyển ý.
Chuyển ý: Liên hệ đến nhân vật anh
- Liên hệ đến nhân vật trong tác phẩm thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ
khác cùng chủ đề về lẽ sống đẹp của Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.


con người Việt Nam đối với đất nước:
nhân vật Anh thanh niên trong “Lặng
lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.
*Vẻ đẹp của nhân vật Anh thanh
niên:
- Sống và làm việc một mình trong
hồn cảnh đặc biệt: một mình trên núi

cao, quanh năm suốt tháng giữa cỏ cây
và mây núi Sa Pa. Cơng việc là đo gió,
đo mưa đo nắng, tính mây, đo chấn
động mặt đất…
- Lới sớng cao đẹp, có tinh thần
trách nhiệm cao trong cơng việc và
lịng u nghề : Anh đã làm việc với
tinh thần trách nhiệm cao, cụ thể, tỉ mỉ,
chính xác, đúng giờ ốp thì dù cho mưa
tuyết, giá lạnh thế nào anh cũng trở
dậy ra ngoài trời làm việc đúng giờ
quy định.
Anh đã vượt qua sự cô đơn vắng vẻ
quanh năm suốt tháng trên đỉnh núi
cao khơng một bóng người.
-Tổ chức sắp xếp cuộc sớng của
mình một cách ngăn nắp, chủ động :
trồng hoa, ni gà, đọc sách…
- Chân tình, cởi mở, hiếu khách :
quý trọng mọi người, khao khát được
gặp gỡ, trò chuyện với mọi người.
- Khiêm tốn,thật thà: cảm thấy công
việc và những đóng góp của mình rất
nhỏ bé, giới thiệu cho ơng họa sĩ
những người xứng đáng để vẽ hơn.
-So sánh điểm giống và khác nhau
của hai tác phẩm.
.Giống nhau:
- Phương Định và Anh thanh niên
được khắc họa thành công qua thể loại

truyện ngắn, cách kể chuyện hấp dẫn
và làm nổi bật vẻ đẹp của nhân vật.

*Vẻ đẹp của nhân vật Anh thanh niên:
- Sống và làm việc một mình trong hồn
cảnh đặc biệt.

- Lí tưởng sống cao đẹp,có tinh thần
trách nhiệm cao trong cơng việc và lịng
u nghề.

- Biết tổ chức và tạo niềm vui trong cuộc
sống.
- Chân tình,cởi mở, hiếu khách.
- Khiêm tốn, thật thà.

* So sánh điểm giống và khác nhau
của hai tác phẩm.
Giống nhau:
- Cả hai nhân vật đều có tinh thần trách
nhiệm cao trong cơng việc; khơng ngại
gian khổ hi sinh trong hoàn cảnh đơn
độc hay ác liệt; sống có lí tưởng, sống là


+ Nhân vật Phương Định được lựa
chọn là nhân vật chính trong tác phẩm,
vừa là nhân vật kể chuyện, khiến câu
chuyện trở nên thực, sống động, hấp
dẫn.

+Anh thanh niên đặt trong tình huống
gặp gỡ giữa các nhân vật, khơng được
đặt tên riêng, không xuất hiện ngay từ
đầu tác phẩm, chỉ hiện ra một lúc rồi
lại khuất trong cái mây mù bạt ngàn
muôn thuở của SaPa.Anh hiện ra như
để cho mọi người cảm nhận được rằng
trong cái bình dị, bình thường của cuộc
sống, lại có những con người ngày
đêm cống hiến cho đất nước.
- Cả hai có điểm chung là đều có tinh
thần trách nhiệm cao trong cơng việc;
khơng ngại gian khổ, hi sinh trong
hoàn cảnh đơn độc hay ác liệt; sống có
lí tưởng, sống là để cống hiến, phục
vụ, sẵn sàng hi sinh cho sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Cùng có tinh thần dũng cảm, lạc
quan, yêu đời, trẻ trung, sôi nổi hồn
nhiên; giản dị, khiêm tốn. Đó cũng
chính là vẻ đẹp của tuổi trẻ Việt Nam
trong thời kì chống Mĩ cứu nước mà
hai nhà văn muốn khẳng định, ca ngợi.
• Khác nhau:
 Phương Định:
- Hồn nhiên, vô tư dù ở chiến trường
đầy khốc liệt.
- Là cô gái nhạy cảm, mơ mộng, thích
hát, tinh tế, quan tâm và tự hào về vẻ
đẹp của mình.

- Phương Định tiêu biểu cho tuổi trẻ
Việt Nam trong chiến đấu bảo vệ Tổ
quốc.
 Anh thanh niên
- Ý thức về công việc của mình và

để cống hiến, phục vụ, sẵn sàng hi sinh
cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc.
- Cùng có tinh thần dũng cảm, lạc quan,
yêu đời, trẻ trung, sôi nổi hồn nhiên;
giản dị, khiêm tốn. Đó cũng chính là vẻ
đẹp của tuổi trẻ Việt Nam trong thời kì
kháng chiến chống Mĩ cứu nước mà hai
nhà văn muốn khẳng định, ca ngợi.

Khác nhau:
 Phương Định:
- Hồn nhiên, vô tư dù ở chiến trường đầy
khốc liệt.
- Là cô gái nhạy cảm, mơ mộng, thích
hát, tinh tế, quan tâm và tự hào về vẻ
đẹp của mình.
-> Phương Định tiêu biểu cho tuổi trẻ
Việt Nam trong chiến đấu bảo vệ Tổ
quốc.
 Anh thanh niên:
- Ý thức về cơng việc của mình và lịng
•

lịng u nghề khiến anh thấy được
cơng việc thầm lặng ấy có ích cho
cuộc sống, cho mọi người.
- Khiêm tốn thành thực cảm thấy cơng
việc và những đóng góp của mình rất
nhỏ bé.
-Anh thanh niên tiêu biểu cho tuổi trẻ
Việt Nam trong dựng xây đất nước.
3.KB:
-Phương Định, Anh thanh niên là một
hình tượng đẹp, có ý nghĩa tiêu biểu về
người thanh niên Việt Nam trong sự
nghiệp xây dựng, chiến đấu bảo vệ Tổ
quốc.
- Liên hệ với lối sống, tâm hồn của
thanh niên trong giai đoạn hiện nay.

yêu nghề khiến anh thấy được cơng việc
thầm lặng ấy có ích cho cuộc sống, cho
mọi người.
- Khiêm tốn thành thực cảm thấy công
việc và những đóng góp của mình rất
nhỏ bé.
-> Anh thanh niên tiêu biểu cho tuổi trẻ
Việt Nam trong dựng xây đất nước.
3.KB:
- Phương Định, Anh thanh niên là một
hình tượng đẹp, có ý nghĩa tiêu biểu về
người thanh niên Việt Nam trong sự

nghiệp xây dựng, chiến đấu bảo vệ Tổ
quốc.
- Liên hệ với cuộc sống và tâm hồn của
thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
Đề 2: ( HS về nhà làm)
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
(trích Viếng lăng Bác, Viễn Phương)
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười!
( trích Bác ơi ! Tố Hữu)
Cảm nhận về tình cảm của tác giả với
Bác Hồ kính yêu qua khổ thơ trên./.

Hoạt động 4. Củng cố- Dặn dị:
- Hồn chỉnh bài làm hai đề bài trên.
- Chuẩn bị bài viết số 7 Nghị luận về đoạn thơ, bài thơ ( dạng so sánh hai tác
phẩm)
Hoạt động 5. Hướng dẫn tư học :


HS tự hoàn chỉnh các đề bài nghị luận về tác phẩm văn học dạng bài so sánh hai
tác phẩm trong bộ đề ôn tập.