Mô hình khuyến khích cộng đồng chia sẻ dữ liệu dựa vào lý thuyết trò chơi

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
------------------

NGUYỄN NGỌC PHƯƠNG

MƠ HÌNH KHUYẾN KHÍCH CỘNG ĐỒNG CHIA SẺ
DỮ LIỆU DỰA VÀO LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI
Crowd Sourcing Incentive Models Based On Game Theory

Chuyên ngành:
Mã số:

KHOA HỌC MÁY TÍNH
60.48.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP. HỒ CHÍ MINH, tháng 12 năm 2018


CƠNG TRÌNH ĐƯỢC HỒN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA –ĐHQG -HCM
Cán bộ hướng dẫn khoa học : TS. Trần Minh Quang .............................

Cán bộ chấm nhận xét 1 : PGS.TS. Trần Công Hùng ..............................

Cán bộ chấm nhận xét 2 : TS. Phan Trọng Nhân .....................................

Luận văn thạc sĩ được bảo vệ tại Trường Đại học Bách Khoa, ĐHQG Tp.
HCM ngày 27 tháng 12 năm 2018

Thành phần Hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ gồm:
1. PGS.TS. Đặng Trần Khánh .................
2. TS. Lê Lam Sơn ..................................
3. PGS.TS. Trần Công Hùng ...................
4. TS. Phan Trọng Nhân ..........................
5. TS. Lê Hồng Trang .............................
Xác nhận của Chủ tịch Hội đồng đánh giá LV và Trưởng Khoa quản lý
chuyên ngành sau khi luận văn đã được sửa chữa (nếu có).
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

TRƯỞNG KHOA KH&KTMT


ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HCM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ
Họ tên học viên: Nguyễn Ngọc Phương .................................. MSHV: 1570222 ............
Ngày, tháng, năm sinh: 10/02/1978 ......................................... Nơi sinh: Bình Định .......
Ngành: Khoa Học Máy Tính ................................................... Mã số : 60.48.01.01 ......
I. TÊN ĐỀ TÀI: Mơ hình khuyến khích cộng đồng chia sẻ dữ liệu dựa vào lý thuyết
trò chơi. .....................................................................................................................
........................................................................................................................................
II. NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG: Nghiên cứu các mơ hình khuyến khích chia sẻ dữ liệu
trong cộng đồng như mơ hình lý thuyết trị chơi (game theory). Đề xuất mơ hình hợp lý
để khuyến khích cộng đồng chia sẻ dữ liệu, áp dụng vào thu thập dữ liệu ngập lụt hoặc

ùn tắc giao thông ở Tp. HCM. ....................................................................................
........................................................................................................................................
III. NGÀY GIAO NHIỆM VỤ : 26/02/2018 ...............................................................
IV. NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: 02/12/2018 ................................................
V. CÁN BỘ HƯỚNG DẪN: TS. Trần Minh Quang ......................................................
........................................................................................................................................

Tp. HCM, ngày . . . . tháng .. . . năm 20....
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
(Họ tên và chữ ký)

TRƯỞNG KHOA KH&KTMT
(Họ tên và chữ ký)


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, trước hết, Em xin chân thành cảm ơn sự
hướng dẫn tận tình, chu đáo, quan tâm chỉ bảo của Thầy TS. Trần Minh
Quang, người đã hướng dẫn Em trong suốt quá trình thực hiện đề tài
cũng như hoàn thành đề tài.
Bên cạnh đó, Em xin chân thành cảm ơn q Thầy Cơ trong Khoa Khoa
học và Kỹ thuật Máy Tính đã truyền đạt những kiến thức qúy báu, tạo
điều kiện cho Em trong suốt q trình học.
Cuối cùng, tơi xin cảm ơn gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã ln động
viên, khuyến khích, giúp đỡ tơi để tơi hồn thành đề tài nghiên cứu của
mình.
Trân trọng.
TpHCM, ngày …. Tháng …. Năm 2018
Người thực hiện
Nguyễn Ngọc Phương

TĨM TẮT LUẬN VĂN
Đề tài “Mơ hình khuyến khích cộng đồng chia sẻ dữ liệu dựa vào lý
thuyết trò chơi” được thực hiện với mục đích nghiên cứu các yếu tố ảnh
hưởng đến việc chia sẻ dữ liệu của cộng đồng. Mơ hình nghiên cứu đề
xuất ban đầu gồm 1 biến phụ thuộc là “sẵn sàng chia sẻ” và tám biến độc
lập lần lượt là: phần thưởng, danh tiếng, thời gian chia sẻ, chi phí chia
sẻ, chất lượng dữ liệu, lợi ích xã hội, bảo mật thơng tin và dễ sử dụng.
mơ hình sau đó được hiệu chỉnh thơng qua q trình phân tích dữ liệu
với phần mềm SPSS.
Kết quả phân tích xác định được mơ hình hiệu chỉnh như sau: một biến
phụ thuộc là “sẵn sàng chia sẻ” và năm biếm độc lập lần lượt như sau:
giá trị nhận được, chất lượng dữ liệu, dễ sử dụng, danh tiếng và bảo mật
thơng tin. Từ mơ hình hiệu chỉnh, em đã áp dụng vào lý thuyết trò chơi.

ABSTRACT
The topic "Crowd Sourcing Incentive Models Based On Game Theory"
is done with the aim of studying the factors affecting the data sharing of
the community. The initial research model consists of one dependent
variable called "ready to share", and eight following independent
variables rewards, reputation, sharing time, sharing costs, data quality,
social benefits, information security and ease of use. The model is then
calibrated through data analysis with SPSS software.
The analytical results identify the correction model as follows: a
dependent variable is "ready to share" and five independent followers are
as follows: received value, data quality, ease of use, name voice and
information security, from the correction model which I applied to game
theory.

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng Em. Các số liệu,
kết quả trình bày trong luận văn trung thực, không sao chép bất cứ cơng
trình nào của người khác.
TpHCM, ngày …. Tháng …. Năm 2018
Người thực hiện
Nguyễn Ngọc Phương


MỤC LỤC
CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU ................................................................................ 3
1.1

Lý do chọn đề tài. ............................................................................. 3

1.2

Mục tiêu nghiên cứu......................................................................... 4

1.3

Phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu. ............................... 4

1.4

Phương pháp nghiên cứu. ................................................................ 4

1.5

Ý nghĩa của đề tài. ............................................................................ 4

1.6

Bố cục luận văn. ............................................................................... 5

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ............................................................ 6
2.1 Giới thiệu tình hình ngập lụt hiện nay tại thành phố Hồ Chí
Minh. .......................................................................................................... 6
2.2

Cơ sở lý thuyết.................................................................................. 8

2.2.1

Một số nghiên cứu liên quan. .................................................... 8

2.2.2

Lý thuyết trị chơi..................................................................... 12

2.3

Mơ hình nghiên cứu đề xuất .......................................................... 14

CHƯƠNG 3: MƠ HÌNH KHUYẾN KHÍCH CỘNG ĐỒNG CHIA SẺ
DỮ LIỆU DỰA VÀO LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI ..................................... 16
3.1

Xác định các yếu tố. ....................................................................... 16

3.1.1

Nghiên cứu sơ bộ. ..................................................................... 16

3.1.2

Nghiên cứu chính thức ............................................................. 16

3.2 Mơ hình khuyến khích cộng đồng chia sẻ dữ liệu dựa vào lý
thuyết trò chơi. ........................................................................................ 18
3.2.1

Giới thiệu trò chơi. ................................................................... 18

3.2.2

Cơ chế trò chơi ......................................................................... 19

3.2.3

Xây dựng trò chơi .................................................................... 22

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................. 37
4.1

Mô tả mẫu....................................................................................... 37

4.1.1

Kết quả thu thập. ..................................................................... 37

4.1.2

Thông tin đối tượng nghiên cứu. ............................................. 37

4.2

Kiểm định thang đo........................................................................ 39

4.2.1

Kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha. ............................... 39
1


4.2.2

Phân tích nhân tố khám phá. .................................................. 40

4.2.3

Đặt tên các nhân tố. ................................................................. 42

4.2.4

Hiệu chỉnh mơ hình sau khi phân tích nhân tố. ..................... 43

4.3

Phân tích hồi quy ........................................................................... 44

4.3.1

Hệ số R2 hiệu chỉnh. ................................................................. 44

4.3.2

Kiểm định Anova. .................................................................... 44

4.3.3

Kiểm định hệ số tương quan. .................................................. 45

4.4

Áp dụng Lý thuyết trò chơi vào việc chia sẽ dữ liệu. ................... 46

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN .......................................................................... 48
5.1

Kết quả nghiên cứu. ....................................................................... 48

5.2

Hạn chế của nghiên cứu. ................................................................ 48

5.3

Kiến nghị. ....................................................................................... 48

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 50
PHỤ LỤC.................................................................................................... 52
Phụ lục 1: Danh mục hình ...................................................................... 52
Phụ lục 2: Danh mục bảng ...................................................................... 52
Phụ lục 3: Bảng câu hỏi khảo sát............................................................ 53
Phụ lục 4: Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha................................... 55
Phụ lục 5: Kết quả phân tích EFA ......................................................... 60
Phụ lục 6: Kết quả phân tích Hồi quy .................................................... 64
Phụ lục 7 Các tuyến đường ngập nước .................................................. 66

2


CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài.
Ngày nay, lũ lụt, kẹt xe là một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội.
Lũ lụt, kẹt xe làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân và sự phát triển
kinh tế - xã hội.
Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những đô thị lớn của nước ta nhưng
cũng khơng phải ngoại lệ. Tình hình ngập nước, kẹt xe và triều cường
thường xuyên xảy ra rất nghiêm trọng trong những giờ cao điểm [1]. Thiệt
hại do ngập nước, kẹt xe, triều cường cũng gây ra ảnh hưởng rất lớn đến
đời sống, kinh tế - xã hội của người dân thành phố.
Mặc dù những dự án, cơng trình mà chính quyền thành phố đã và đang thi
công mang lại những hiệu quả nhất định nhưng vẫn chưa đáp ứng được
như mong đợi. Hệ thống camera giao thông[2] chỉ mới giúp cho chúng ta
biết được tình hình giao thơng như thế nào tại những vị trí gắn camera cố
định, ngồi những vị trí gắn camera ra thì hệ thống chưa thể cung cấp
thông tin được. Tương tự, hệ thống cảnh báo ngập lụt tự động cũng chỉ

cung cấp cho chúng ta biết được những vị trí ngập, mức độ ngập tại những
vị trí gắn cảm biến áp suất nhưng cũng chưa thể cung cấp những vị trí
khác bị ngập. Tình trạng ngập nước, triều cường và kẹt xe không chỉ xảy
ra ở một vài vị trí cố định mà ln xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau, khơng
cố định và ln thay đổi. Do đó, những dự án cung cấp thơng tin cố định
ở vị trí cố định chưa đáp ứng hết được mong muốn của người dân.
Hiện nay, thiết bị camera ngày càng phát triển, giá thành giảm và những
lợi ích camera mang lại nên được người dân lắp đặt rất nhiều như camera
khu phố, camera gia đình, camera hành trình cũng là những kênh thơng
tin hữu ích cho chúng ta. Điện thoại thông minh và internet 3G/4G phát
triển ngày càng mạnh mẽ. Hầu như, mỗi người dân đều sở hữu cho mình
một chiếc điện thoại di động để trao đổi, chia sẻ thơng tin dữ liệu.
Ngồi ra, sử dụng lý thuyết trò chơi như là một cách tiếp cận mới để tìm
hiểu và phân tích hành vi hay quyết định của mỗi cá nhân và nhóm cá nhân
trong một tình huống nhằm đem lại lợi ích tốt nhất.
Với những phân tích ở trên, lý thuyết trị chơi là cách giải quyết vấn đề
cấp bách như ngập nước, kẹt xe nhằm giúp người dân giảm những thiệt
hại tối thiểu nhưng với chi phí chấp nhận được là một cách tiếp cận mới.
3


Đây là lý do Em quyết định chọn đề tài “Mơ hình khuyến khích cộng đồng
chia sẻ dữ liệu dựa vào lý thuyết trò chơi” để nghiên cứu.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu.
Sau khi nghiên cứu và phân tích đề tài, mục đích của đề tài này là:
 Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc sẵn sàng chia sẻ dữ liệu
của cộng đồng.
 Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trên đến việc sẵn sàng
chia sẻ dữ liệu của cộng đồng.
 Dựa vào lý thuyết trò chơi để áp dụng những yếu tố ảnh hưởng vào

việc xây dựng vào bài toán cụ thể.
1.3 Phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu.
Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi nghiên cứu là ở khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và áp dụng lý
thuyết trị chơi xây dựng mơ hình khuyến khích thơng qua cơ chế thưởng,
chi phí.
Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng khảo sát bao gồm những người: Các tài xế lái xe, các Sinh viên
của một số một số trường đại học, các nhân viên văn phòng, những người
làm nghề tự do, thường xuyên đi ra ngoài, làm việc ngồi trời,…
Nghiên cứu dựa vào Lý thuyết trị chơi để áp dụng cho bài toán chia sẻ dữ
liệu ngập lụt. Đối tượng nghiên cứu là vấn đề liên quan đến việc xây dựng
mơ hình khuyến khích cộng đồng chia sẻ dữ liệu.
1.4 Phương pháp nghiên cứu.
Luận văn sử dụng một số phương pháp như: phương pháp phân tích,
phương pháp thảo luận, phương pháp phỏng vấn, phương pháp thu thập
dữ liệu,…
1.5 Ý nghĩa của đề tài.
Qua quá trình nghiên cứu, đề tài này mang lại một số ý nghĩa như:
 Hiểu rõ hơn những yếu tố tác động đến việc chia sẻ dữ liệu từ cộng
đồng như: chất lượng dữ liệu, bảo mật thông tin khi chia sẻ, dễ sử
dụng của ứng dụng, danh tiếng do cộng đồng bình bầu,….
 Hướng đến xây dựng phần mềm chia sẻ thông tin dữ liệu ngập lụt,
kẹt xe ở Thành phố Hồ Chí Minh theo hướng này.

4


 Đề tài này cũng giúp cho Chính quyền có thêm những thông tin để
tham khảo về những khu vực ngập lụt, kẹt xe.

1.6 Bố cục luận văn.
Nội dung của luận văn được trình bày 5 chương.
Chương 1 – Mở đầu: Giới thiệu lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu,
giới hạn nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, ý
nghĩa của đề tài.
Chương 2 – Cơ sở lý thuyết: Giới thiệu tình hình ngập lụt, một số nghiên
cứu liên quan, lý thuyết trị chơi, mơ hình nghiên cứu đề xuất.
Chương 3 – Mơ hình khuyến khích cộng đồng chia sẻ dữ liệu dựa vào lý
thuyết trò chơi: Xác định các yếu tố, cơ chế trò chơi, xây dựng trò chơi.
Chương 4 – Kết quả nghiên cứu: mơ tả mẫu, kiểm định thang đo, phân
tích hồi quy, áp dụng lý thuyết trò chơi.
Chương 5 – Kết luận: kết quả nghiên cứu, hạn chế của nghiên cứu, kiến
nghị.

5


CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
2.1 Giới thiệu tình hình ngập lụt hiện nay tại thành phố Hồ Chí Minh.
Hiện nay, tình hình ngập lụt, triều cường ở Thành phố Hồ Chí Minh rất
nghiêm trọng, điển hình là những trận mưa, triều cường gần đây và đặc
biệt là trận mưa ngày 25/11/2018 vừa qua.
Ngày 9/10/2018 triều cường làm nhiều tuyến đường như Trần xuân soạn,
Huỳnh Tấn Phát, Nguyễn Văn Linh (Quận 7), Nguyễn Tất Thành (Quận
4) ngập sâu như hình 2.1.

Hình 2.1 Ngập nước do triều cường ngày 9/10/2018 [3]
Sáng ngày 26/11/2018 nhiều tuyến đường ở Thành phố Hồ Chí Minh vẫn
cịn ngập lụt rất sâu như hình 2.2 và hình 2.3.

Hình 2.2 Ngập nước do mưa sáng ngày 26/11/2018 [4]

Hình 2.3 Ngập nước ở đường Phan Huy Ích quận Gò Vấp [5]
6


Một số hình ảnh ở trên cho thấy tình hình ngập lụt, triều cường ở Thành
phố Hồ Chí Minh cịn rất nhiều tuyến đường bị ngập và tình hình này vẫn
cịn diễn ra liên tục và lâu dài.
Tình hình ngập nước, triều cường sau trận mưa ngày 25/11/2018 toàn
Thành phố xảy ra ngập tại 102 tuyến đường (chi tiết ở phần phụ lục 7),
chiều sâu ngập từ 10 cm đến 70 cm và rạng sáng ngày 26/11/2018 xuất
hiện đỉnh triều nên địa bàn Thành phố còn 32 tuyến đường ngập (chi tiết
phần phụ lục 7), chiều sâu ngập từ 10 cm đến 40 cm. Thông tin do Trung
tâm điều hành chương trình chống ngập nước TPHCM báo cáo.
Hiện tại, Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang thực hiện rất nhiều cơng
trình, dự án nhằm cải thiện tình hình ngập lụt, triều cường, kẹt xe như:
- Hồ điều tiết chống ngập đầu tiên tại Việt Nam theo công nghệ Nhật
Bản.
- Dự án chống ngập 10.000 tỷ được khởi công xây dựng từ năm 2016 –
2018.
- Hệ thống cảnh báo ngập lụt tự động: lắp đặt các cảm biến áp suất tại
các điểm ngập trên địa bàn như Quận 2, Quận 9, Quận Thủ Đức, Quận
Gò Vấp, …
- Hệ thống camera giao thông trực tuyến của Sở giao thông vận tải
Thành phố Hồ Chí Minh.
- Ứng dụng UDI Maps trên smartphone do Cơng ty TNHH MTV Thốt
nước Đơ thị TPHCM xây dựng.
- Cầu Thủ Thiêm 2 nối giữa quận 1 và quận 2, được khởi xây dựng từ

tháng 3 năm 2015 dự kiến đến tháng 4 năm 2018 hoàn thành.
- Hầm chui An Sương khởi công xây dựng từ đầu năm 2017 dự kiến
đến tháng 8/2018 hồn thành.
Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang thực hiện rất nhiều dự án nhưng vẫn
chưa cải thiện được tình hình. Vì vậy, chính quyền cần phải có những giải
pháp làm giảm những thiệt hại do triều cường, ngập lụt gây ra cho người
dân và cần phải làm quyết liệt hơn nữa trong việc giải quyết ngập lụt, triều
cường.

7


2.2 Cơ sở lý thuyết.
2.2.1 Một số nghiên cứu liên quan.
Ngày nay, dữ liệu được cộng đồng chia sẻ có nguồn gốc rõ ràng
đã thu hút rất nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của nhiều tác giả.
Trong đó một số đề tài đã được nghiên cứu:
- Nghiên cứu về chia sẻ kiến thức trong Cơng ty [6] nhóm tác
giả sử dụng lý thuyết game để phân tích tìm ra điểm cân bằng
trong q trình chia sẻ kiến thức. Nhóm tác giả dựa trên những
nghiên cứu liên quan đưa ra một số biến của mơ hình và đưa ra
mơ hình cây khuyến khích chia sẻ kiến thức trong cơng ty được
thể hiện với dạng hình mơ tả cây trị chơi (Hình 2.4). Ở đây,
tác giả xét trường hợp trị chơi có hai người chơi. Trong đó,
người chơi một lựa chọn đi trước và có hai chiến lược để đi đó
là chiến lược chia sẻ và không chia sẻ. Sau khi người chơi một
đi xong, người chơi hai đi và có bốn chiến lược để đi và được
thể hiện như hình 2.4 mơ tả cây trị chơi giữa hai người chơi.

Hình 2.4: Hình mơ tả cây trị chơi giữa hai người chơi

Trong đó, tác giả đưa ra một số yếu tố như sau:
 A: là biến mô tả sự thỏa mãn khi chia sẻ kiến thức.
 Bs: là biến mô tả về lợi ích của việc chia sẻ kiến thức.
 Bo: là biến mơ tả về lợi ích của nhận kiến thức từ
người chia sẻ khác.
 R1: là biến mô tả về phần thưởng của việc chia sẻ dữ
liệu. Phần thưởng này được mô tả như đánh giá cao
8


bởi những người khác hay được cộng đồng xã hội
công nhận sự đóng góp.
 R2: là biến mơ tả hình phạt của xã hội cho việc không
chia sẻ kiến thức.
 C: là biến mơ tả chi phí chia sẻ. Khi chia sẻ tốn thời
gian và nổ lực cần thiết để chia sẻ.
- Trong nghiên cứu [7], [8] nhóm tác giả sử dụng lý thuyết trị
chơi để phân tích, tìm điểm cân bằng và thiết kế những chiến
lược của những người chơi tham gia trong quá trình chia sẻ
kiến thức, dữ liệu trong Cơng ty. Từ đó, Tác giả xây dựng mơ
hình khuyến khích chia sẻ kiến thức. Trong [7], tác giả đưa ra
một số yếu tố để khuyến khích người chơi tham gia vào việc
chia sẻ kiến thức như: yếu tố phần thưởng nội tại khi chia sẻ
kiến thức (phần thưởng này giống như điểm dang tiếng), chi
phí chia sẻ,…
- Trong những nghiên cứu [9], [10] nhóm tác giả cũng sử dụng
lý thuyết trị chơi để phân tích những chiến lược của những
người chơi trong mạng xã hội. Để xây dựng được các cơ chế
khuyến khích những người chơi quan tâm, tham gia nhiều vào
các trò chơi, tác giả đưa ra một số yếu tố như lợi ích của người

khi tham gia, các chi phí khi tham gia (chi phí rõ ràng hay chi
phí trong q trình tham gia) để phân tích. Ngồi ra, tác giả cịn
xây dựng mơ hình khuyến khích người dùng chia sẻ thơng tin
dữ liệu bằng chi phí [11]. Ở đây, tác giả đưa ra cơ chế để người
dùng lựa chọn khi tham gia, những lựa chọn đó sao cho mang
lại lợi ích cho mình tốt nhất.
- Trong Nghiên cứu [11], nhóm tác giả nghiên cứu về vấn đề
chia sẻ điểm truy cập (AP) wifi của mình với những người dùng
khác (Hình 2.5). Ở đây, tác giả dựa trên chi phí để khuyến khích
người sử dụng chia sẻ AP của mình. Tác giả đưa ra hai cơ chế
cho người dùng tham gia vào hệ thống lựa chọn:
 Linus: người dùng chia sẻ AP của mình miễn phí mà
khơng nhận tiền doanh thu tại AP của mình từ nhà
9


điều hành và có thể được sử dụng miễn phí truy cập
vào AP của người khác khi đi khỏi nhà.
 Bill: người dùng phải trả phí sử dụng khi truy cập vào
AP của người khác nhưng cũng có thể nhận lại một
phần doanh thu tại AP của mình khi người khác truy
cập vào từ nhà điều hành mạng.
Trong mơ hình chia sẻ điểm truy cập wifi tác giả giới thiệu như
sau:

Hình 2.5: Hình mơ tả chia sẻ điểm truy cập wifi
Trong mơ hình này, tác giả cịn đề cập đến người dùng Alien.
Nghĩa là, người dùng Alien không sở hữu AP nên khi sử dụng
truy cập bất cứ AP nào cũng phải thanh tốn phí sử dụng. Q
trình xây dựng mơ hình, tác giả chia làm hai giai đoạn: giai

đoạn 1: lựa chọn các thành viên tham gia. Giai đoạn 2: người
dùng quyết định thời gian truy cập mạng của mình trên một
AP.
- Trong nghiên cứu [12], nhóm tác giả đã kết hợp lý thuyết game
và cơ chế khuyến khích để đạt được hiệu quả cao trong quá
trình chia sẻ kiến thức trong mạng xã hội. Trong bài báo này,
tác giả đưa ra cơ chế khuyến khích dựa trên trị chơi tĩnh với
thơng tin hồn hảo được thể hiện trong bảng sau:

10


Bảng 2.1: Chia sẻ kiến thức dựa trên lý thuyết game
sharing
sharing
not sharing

(b + s - c, b + s - c)
(b, s - c)

not sharing
(s - c, b)
(0,0)

Trong đó, tác giả định nghĩa các biến như sau:
 b: là biến mơ tả về lợi ích khi chia sẻ và b > 0.
 c: là biến mơ tả về chi phí khi chia sẻ và c > 0.
 s: là biến mơ tả về chi phí khuyến khích để chia sẻ
kiến thức.
- Nghiên cứu [13], nhóm tác giả nghiên cứu về độ tin cậy, chính

xác của dữ liệu từ cộng đồng cung cấp. Ở đây, tác giả nghiên
cứu về tính chính xác, hợp lệ của dữ liệu do cộng đồng chia sẻ
về sự cố gây tắc nghẽn trong giao thông đô thị (vị trí xảy ra sự
cố, thời gian bắt đầu) và đưa ra cơng thức tính tổng số điểm đại
diện cho độ danh tiếng (độ chính xác dữ liệu) của người dùng
như sau:
S = ωsRs + ωfRf + ωcRc + ωrRr
Trong đó:
 S: tổng số điểm đại diện cho danh tiếng người dùng.
 Rs: đại diện tính tương tự cho thông tin được cung
cấp của một người dùng với thông tin của người dùng
khác cùng với vị trí gần đó và thời gian.
 Rf: đại diện cho tần suất gửi báo cáo của người dùng.
 Rc: đại diện mức độ tin cậy của người dùng trong đám
đơng, dựa trên tính hợp lý của báo cáo của họ.
 Rr: đại diện cho phản hồi của người khác gửi đánh
giá thông tin.
11


- Trong nghiên cứu [14], nhóm tác giả xây dựng mơ hình khuyến
khích các cơng dân trong thành phố tham gia thu thập, chia sẻ
dữ liệu thời tiết trên nền tảng web. Ở đây, tác giả nghiên cứu
về những rào cản trong quá trình chia sẻ dữ liệu thời tiết của
cơng dân trong thành phố. Mơ hình được nhóm tác giả nghiên
cứu dựa trên sự kết hợp của mơ hình chia sẻ dữ liệu khơng gian
(Hình 2.6, Wehn de Montalvo, 2003b) và các yếu tố dựa trên
các cuộc phỏng vấn ở các nước Anh, Ý và Hà Lan.

Hình 2.6: Mơ hình cơ bản chia sẻ dữ liệu khơng gian

- Trong nghiên cứu [15], [16] tác giả nghiên cứu về giảm thiểu
những rủi ro ngập lụt trong đô thị bằng cách sử dụng dữ liệu từ
cộng đồng cung cấp. Ở đây, tác giả đánh giá sự tin cậy, chính
xác, hợp lệ của dữ liệu bằng cách dựa trên số điểm được đánh
giá bởi những người dùng trong cộng đồng và điểm danh tiếng
do người dùng tích lũy trong q trình gửi báo cáo dữ liệu.
2.2.2 Lý thuyết trò chơi.
Lý thuyết trò chơi là một nhánh của Toán học ứng dụng. Ngành
này nghiên cứu các tình huống chiến thuật trong đó các đối thủ lựa
chọn các hành động khác nhau để cố gắng làm tối đa kết quả nhận
được [17],[18]. Ngày nay, Lý thuyết trò chơi được áp dụng trong
rất nhiều lĩnh vực như: khoa học xã hội, logic và khoa học máy
tính.
12


Lý thuyết trò chơi nghiên cứu các quyết định được đưa ra trong
một mơi trường trong đó các đối thủ tương tác với nhau. Hay nói
cách khác, Lý thuyết trị chơi nghiên cứu cách lựa chọn hành vi tối
ưu khi chi phí và lợi ích của mỗi lựa chọn là không cố định mà phụ
thuộc vào lựa chọn của mỗi cá nhân khác.
Cân bằng Nash:
Cân bằng Nash là một định lý trong lý thuyết trò chơi. Định lý này
được đặt tên theo John Forbes Nash. Định lý này dùng để nghiên
cứu các chiến thuật sao cho sự lựa chọn là tối ưu [19].
Trong trò chơi dạng chuẩn tắc:
G = {S1, S2, …, Sn; u1, u2, …, un }
Trong đó:
S là chiến lược.
u là hàm lợi ích.

Tổ hợp chiến lược ( ∗ ,

∗

,…,

∗

) là một cân bằng Nash nếu với

∗

mỗi một người chơi i nào đó, (tức là chiến lược do người thư i
lựa chọn) là phản ứng tốt nhất của người chơi này đối với các chiến
lược của (n-1) người chơi cịn lại ( ∗ ,
(ký hiệu là

∗

). Hay nói cách khác là

∗
∗

∗
(

,…,

( ∗,

∗

∗
), (

)≥

∗

(

), … ,

∗

∗

).

,

)

Về mặt toán học, ∗ là nghiệm của bài toán tối ưu max ∗ ( , ∗ ).
Cân bằng Nash là chiến lược tối ưu mang lại lợi ích lớn nhất cho
mỗi người chơi.

13

2.3 Mơ hình nghiên cứu đề xuất
Mơ hình nghiên cứu đề xuất của đề tài được xây dựng dựa trên biến phụ
thuộc và các biến độc lập.
Phần
thưởng

H1

Danh
tiếng

H2
Thời gian
chia sẻ
H3
Chi phí
chia sẻ

H4
Sẵn sàng
chia sẻ

Chất lượng
dữ liệu

H5
H6

Lợi ích xã

hội

H7

Bảo mật
thơng tin

H8

Dễ sử
dụng

Hình 2.7 Mơ hình nghiên cứu đề xuất

14


Các giả thuyết về mơ hình nghiên cứu đề xuất được phát biểu như sau:
Giả thuyết H1: Nhân tố “Phần thưởng” ảnh hưởng tích cực đến sự sẵn sàng
chia sẻ dữ liệu của cộng đồng.
Giả thuyết H2: Nhân tố “Danh tiếng” ảnh hưởng tích cực đến sự sẵn sàng
chia sẻ dữ liệu của cộng đồng.
Giả thuyết H3: Nhân tố “Thời gian chia sẻ” ảnh hưởng đến sự sẵn sàng
chia sẻ dữ liệu của cộng đồng.
Giả thuyết H4: Nhân tố “Chi phí chia sẻ” ảnh hưởng đến sự sẵn sàng chia
sẻ dữ liệu của cộng đồng.
Giả thuyết H5: Nhân tố “Chất lượng dữ liệu” ảnh hưởng tích cực đến sự
sẵn sàng chia sẻ dữ liệu của cộng đồng.
Giả thuyết H6: Nhân tố “Lợi ích xã hội” ảnh hưởng đến sự sẵn sàng chia
sẻ dữ liệu của cộng đồng.

Giả thuyết H7: Nhân tố “Bảo mật thơng tin” ảnh hưởng tích cực đến sự
sẵn sàng chia sẻ dữ liệu của cộng đồng.
Giả thuyết H8: Nhân tố “Dễ sử dụng” ảnh hưởng tích cực đến sự sẵn sàng
chia sẻ dữ liệu của cộng đồng.

15


CHƯƠNG 3: MƠ HÌNH KHUYẾN KHÍCH CỘNG ĐỒNG CHIA
SẺ DỮ LIỆU DỰA VÀO LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI
3.1 Xác định các yếu tố.
Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc sẵn sàng chia sẻ dữ liệu từ
cộng đồng bao gồm nghiên cứu sơ bộ và nghiên cứu chính thức.
3.1.1 Nghiên cứu sơ bộ.
Nghiên cứu sơ bộ là bước đầu tiên trong nghiên cứu. Mục đích của
việc nghiên cứu sơ bộ là để tìm hiểu các vấn đề cần phải nghiên
cứu cũng như xác nhận lại những vấn đề nghiên cứu và những biến
nghiên cứu. Nghiên cứu sơ bộ thường được thực hiện thơng qua
nghiên cứu định tính, các kỹ thuật như thảo luận nhóm, thảo luận
tay đơi, phỏng vấn, …
Phân tích tài liệu, lý thuyết liên quan nhằm tìm hiểu những vấn đề
cần nghiên cứu, những vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Phân tích tổng hợp: kết hợp các phân tích tình huống, tài liệu, các
nghiên cứu liên quan, các mơ hình nghiên cứu đưa ra các yếu tố sơ
bộ.
Thực hiện phỏng vấn, thảo luận nhóm, thảo luận tay đơi, khảo sát
nhóm nhỏ nhằm xác định thêm hoặc chỉnh sửa những biến, yếu tố,
vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu. Sau khi tiến hành phỏng
vấn, thảo luận nhóm và khảo sát với qui mơ nhỏ xong, em tổng
hợp ý kiến và điều chỉnh lại những biến, yếu tố ảnh hưởng đến vấn

đề nghiên cứu. Từ đó, em xây dựng bảng hỏi hoàn chỉnh và lên kế
hoạch khảo sát trên tập lớn để thu thập dữ liệu và xử lý dữ liệu.
3.1.2 Nghiên cứu chính thức
Nghiên cứu chính thức thực hiện các phương pháp của nghiên cứu
định lượng bằng khảo sát thu thập số liệu.
Thực hiện thu thập số liệu bằng cách: in bảng hỏi ra giấy rồi tiến
hành khảo sát và gửi mail để khảo sát.
Khi tiến hành khảo sát xong, em nhập số liệu vào phần mềm để xử
lý, mã hóa rồi chuyển qua phần mềm SPSS để tiếp tục phân tích
hồi quy đa biến.

16


Phương pháp chọn mẫu và kích cỡ mẫu:
Do giới hạn về chi phí, thời gian nên em chọn phương pháp chọn
mẫu phi xác suất để thực hiện đề tài. Em lấy mẫu trên một số đơn
vị có khả năng đại diện cho tổng thể chung, số lượng mẫu đủ lớn
để phân tích hồi qui.
Để phân tích hồi qui đạt kết quả tốt, công thức xác định cỡ mẫu
nghiên cứu cần phải thỏa điều kiện n = 50 + 8*var (Tabachnick &
Fidell (2007)). Trong đó, n là kích cỡ mẫu tối thiểu cần thiết, var
là số lượng biến độc lập đưa vào mơ hình hồi qui.
Trong nghiên cứu đề tài này, bảng câu hỏi bao gồm 02 phát biểu
về nhân tố phần thưởng, 02 phát biểu về nhân tố danh tiếng, 02
phát biểu về nhân tố thời gian chia sẻ, 02 phát biểu về nhân tố chi
phí chia sẻ, 03 phát biểu về nhân tố chất lượng dữ liệu, 02 phát
biểu về nhân tố lợi ích xã hội, 02 phát biểu về nhân tố bảo mật
thông tin, 02 phát biểu về nhân tố dễ sử dụng. Tổng cộng có 17
phát biểu. Vậy số lượng mẫu tối thiểu để phân tích hồi qui tốt là

lớn hơn bằng 186 mẫu.
Phương pháp thu thập dữ liệu:
Xây dựng bảng câu hỏi (chi tiết ở phần phụ lục 3 bảng câu hỏi)
bao gồm các câu trả lời bằng cách đánh trắc nghiệm. Thang đo trả
lời đánh giá các nhân tố bằng Likert 5 mức độ, mức độ tăng dần
từ 1 đến 5, trong đó, chọn 1 có nghĩa là khơng đồng ý với phát
biểu, chọn 2 có nghĩa là có phần đồng ý với phát biểu, chọn 3 có
nghĩa là đồng ý với phát biểu, chọn 4 có nghĩa là khá đồng ý với
phát biểu và chọn số 5 có nghĩa là rất đồng ý với phát biểu.
Thu thập dữ liệu bằng cách in bảng câu hỏi ra và đi gửi trực tiếp
đối tượng khảo sát, gửi email cho đối tượng khảo sát.
Xử lý dữ liệu:
Bảng câu hỏi sau khi thu thập được chọn lọc nhằm loại bỏ những
bảng câu hỏi trả lời thiếu thông tin, không phù hợp rồi nhập vào
phần mềm để xử lý, mã hóa rồi chuyển qua phần mềm SPSS 20 để
tiếp tục phân tích.

17


Kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha.
Mục đích của việc kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha nhằm
loại những biến quan sát rác hoặc chưa đạt yêu cầu trong quá trình
nghiên cứu và đánh giá độ tin cậy của thang đo với các tiêu chí:
Những biến có hệ số tương quan biến tổng (Item-total correlation)
nhỏ hơn 0,3 sẽ bị loại và Những biến quan sát có giá trị hệ số
Cronbach’s Alpha lớn hơn bằng 0.6 mới đạt yêu cầu.
Phân tích nhân tố khám phá.
Trong q trình phân tích nhân tố khám phá, các nhân tố phải thỏa
một số tiêu chí sau:

 Hệ số KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) phải thỏa điều kiện 0.5
≤ KMO ≤ 1. Kiểm định Bartlett (Bartlett’s test of sphericity)
phải thỏa điều kiện sig Bartlett’s Test < 0.05.
 Trị số Eigenvalue phải thỏa điều kiện Eigenvalue ≥ 1.
 Tổng phương sai trích (Total Variance Explained) ≥ 50%.
 Hệ số tải nhân tố (Factor Loading) phụ thuộc vào kích thước
mẫu chúng ta nghiên cứu.
Đặt tên nhân tố mới.
Sau khi thực hiện phân tích nhân tố khám phá EFA, đặt lại tên các
nhân tố mới được tạo ra.
Hiệu chỉnh lại mơ hình nghiên cứu và phát biểu các giả thuyết.
Phân tích hồi quy. Sau khi phân tích nhân tố khám phá EFA, đặt lại
tên nhân tố mới xong, tiến hành phân tích hồi quy đa biến.
3.2 Mơ hình khuyến khích cộng đồng chia sẻ dữ liệu dựa vào lý thuyết
trò chơi.
Sau khi phân tích hồi quy tuyến tính ở trên phần 3.1.2, em xác định được
các mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến việc sẵn sàng chia sẻ dữ liệu
của cộng đồng. Từ đây, em sẽ áp dụng lý thuyết trị chơi vào việc xây
dựng mơ hình chia sẽ dữ liệu ngập lụt từ những nhân tố ảnh hưởng đã
được xác định ở trên.
3.2.1 Giới thiệu trò chơi.
Thiết bị di động ngày càng phổ biến là động lực để xây dựng hệ
thống thu hút người dùng đóng góp dữ liệu của mình để cung cấp
cho người dùng khác có nhu cầu. Do nhu cầu sử dụng dữ liệu khác
18


nhau nên người dùng miễn cưỡng tham gia và đóng góp thơng tin.
Người dùng tham gia đóng góp thơng tin thấp là thách thức trong
việc chia sẻ thông tin cho người dùng khác có nhu cầu sử dụng

thơng tin của hệ thống. Đây là vấn đề quan trọng để xây dựng một
cơ chế như thế nào để khuyến khích nhiều người dùng tự nguyện
tham gia đóng góp thơng tin chính xác. Chính những thách thức
trên, em dựa vào lý thuyết trị chơi để đưa ra những chính sách, cơ
chế nhằm khuyến khích người chơi sẽ hành động như thế nào để đạt
được lợi ích tốt nhất cho họ.
Chúng ta xét các tập sau:
 Tập

là tập những người đăng ký chơi.

 Tập
 Tập

là tập những người chưa đăng ký chơi.
là tập những người đăng ký chơi và không đăng ký

chơi.
Trước khi tham gia vào trị chơi, chúng ta có các giá trị của các tập
như sau:
 Tập

= ∅. Tập

là tập rỗng và được ký hiệu là

chưa

có người đăng ký chơi.
 Tập

là tập những người không đăng ký chơi và được
= {1, 2, 3, … . , }.

ký hiệu
 Tập

là hợp của tập những người đăng ký chơi, không

đăng ký chơi và được ký hiệu là

=

∪

.

3.2.2 Cơ chế trò chơi
Trò chơi ban đầu được mô tả bao gồm các tập ở trên. Sau đó, Người
quản lý trị chơi đưa ra một số chính sách, cơ chế nhằm khuyến
khích những người trong tập
sẽ hành động như thế nào để đạt
được lợi ích tốt nhất cho họ.
Người quản lý trò chơi đưa ra một số loại thành viên tương ứng với
chính sách, cơ chế khuyến khích những người chơi trong tập
có
thể lựa chọn để tham gia trị chơi nhằm đem lại lợi ích tốt nhất cho
mình. Những cơ chế, chính sách như sau:
19