Nghiên cứu xây dựng hệ thống các chỉ thị đánh giá tăng trưởng xanh cho các quận, huyện của thành phố hồ chí minh nghiên cứu điển hình tại quận 11

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

NGUYỄN THỊ BÍCH TUYỀN

NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÁC CHỈ THỊ
ĐÁNH GIÁ TĂNG TRƯỞNG XANH CHO CÁC QUẬN,
HUYỆN CỦA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
– NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH TẠI QUẬN 11

Chuyên ngành: Quản lý môi trường
Mã số: 60.85.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 8 NĂM 2015


Cơng trình được hồn thành tại: Trường Đại học Bách Khoa – ĐHQG - HCM
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phùng Chí Sỹ

Cán bộ chấm nhận xét 1: ………………………………………………………………………

Cán bộ chấm nhận xét 2: ………………………………………………………………………...

Luận văn thạc sĩ được bảo vệ tại trường Đại học Bách Khoa, ĐHQG TP.HCM ngày
năm 2015.
Thành phần Hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ gồm:

tháng

1. …………………………………………………………….
2. …………………………………………………………….
3. …………………………………………………….............
4. ……………………………………………………………..
5. ……………………………………………………………..
Xác nhận của Chủ tịch hội đồng đánh giá luận văn và Trưởng khoa quản lý chuyên ngành sau
khi Luận văn đã được sửa chữa.
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

TRƯỞNG KHOA MÔI TRƯỜNG


ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

Họ và tên
:
Ngày, tháng, năm sinh :
Chuyên ngành
:
I.

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc
----------- oOo ----------

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN CAO HỌC
Nguyễn Thị Bích Tuyền
MSHV: 12263024
21/11/1989

Nơi sinh: TP.Hồ Chí Minh
Quản lý mơi trường
Mã số: 60.85.10

TÊN ĐỀ TÀI :
Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm
tại Quận 11.

NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG:
 NHIỆM VỤ
Xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh phù hợp, khả thi với
điều kiện Quận 11, trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp tăng trưởng xanh Quận 11.


−
−
−
−

II.
III.
IV.

NỘI DUNG
Tình hình nghiên cứu, xây dựng hệ thống chỉ tiêu tăng trưởng xanh trên thế giới.
Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh phù hợp với điều kiện Quận
11.
Điều tra, đánh giá tình hình phát triển Quận 11 theo hệ thống tiêu chí tăng trưởng
xanh.
Đề xuất các giải pháp tăng trưởng xanh ở Quận 11.

NGÀY GIAO NHIỆM VỤ:
NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ:
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN:

19/01/2015
14/06/2015
PGS. TS. Phùng Chí Sỹ
TP. HCM, ngày

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

tháng

năm 2015

CHỦ NHIỆM BỘ MƠN QLMT

PGS.TS. PHÙNG CHÍ SỸ
TRƯỞNG KHOA MƠI TRƯỜNG


LỜI CẢM ƠN

Với tôi, khoảng thời gian theo đuổi chương trình cao học Quản lý mơi trường tại
trường Đại học Bách Khoa TP.HCM là giai đoạn vơ cùng khó khăn và áp lực, do khối
kiến thức quá lớn mà thời gian và khả năng tiếp thu còn hạn chế. Nhưng nhờ có sự hỗ
trợ, động viên của gia đình, thầy cơ, bạn bè, đoạn đường gian nan đó đã ngắn lại dần.
Luận văn tốt nghiệp này là một phần thành quả tôi muốn sẻ chia cùng thầy cô, bè bạn,
là minh chứng cho sự nỗ lực để kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý thuyết đã học cùng với

quá trình tìm hiểu thực tế.
Tôi xin chân thành cảm ơn thầy Phùng Chí Sỹ, người đã định hướng, hỗ trợ và
động viên tơi trong q trình thực hiện luận văn, trên con đường đi tìm tri thức và niềm
tin cho bản thân.
Xin cảm ơn các thầy cô trong Khoa Môi trường, Đại học Bách Khoa TP.HCM đã
tận tình giảng dạy, truyền đạt, chia sẻ những kiến thức và kinh nghiệm quý báu cho bao
lớp sinh viên trong những năm tháng qua.
Xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã ln là những người động viên, hỗ trợ và tạo
mọi điều kiện thuận lợi để tôi đạt được những thành công trong cuộc sống.
Kính chúc các thầy cơ, gia đình, bạn bè ln dồi dào sức khỏe, luôn gặp được
những thuận lợi trong cuộc sống và luôn gặt hái được những thành công trong sự
nghiệp.
TP.HCM, ngày 30 tháng 06 năm 2015

i


TĨM TẮT LUẬN VĂN

Q trình đơ thị hóa nhanh và mạnh mẽ đã dẫn đến các vấn đề môi trường, biến đổi
khí hậu ngày càng có nhiều diễn biến phức tạp, phát triển kinh tế-xã hội vẫn còn dựa
nhiều vào việc khai thác tài nguyên thiên nhiên; năng suất lao động cịn thấp; cơng
nghệ sản xuất, mơ hình tiêu dùng còn sử dụng nhiều năng lượng, nguyên liệu và thải ra
nhiều chất thải.Vì vậy, hướng tới tăng trưởng xanh là xu hướng của nhiều quốc gia trên
thế giới.
Luận văn xây dựng được hệ thống tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh phù hợp với
điều kiện thực tế Quận 11 dựa trên 3 nhóm chủ đề chính, bao gồm 18 chỉ thị, 69 thơng
số. Trên cơ sở đó, tiến hành lập phiếu điều tra khảo sát trong đối tượng hộ gia đình và
các cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn quận nhằm đánh giá tình hình phát triển
Quận 11 theo hệ thống tiêu chí đã xây dựng. Kết quả khảo sát cho thấy nhận thức thấp

về tăng trưởng xanh là thách thức lớn cho việc triển khai các chính sách, thể chế, quy
định của Quận nói chung cũng như tuyên truyền, vận động trong công tác bảo vệ môi
trường, định hướng phát triển Quận 11 theo hướng tăng trưởng xanh nói riêng. Đồng
thời, đa số các cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn quận có quy mơ sản xuất hộ gia
đình, mặt bằng sản xuất chật hẹp, công nghệ sản xuất lạc hậu, hoạt động không đều
đặn, vì vậy gặp khó khăn trong việc xây dựng hệ thống xử lý chất thải như thiếu nguồn
vốn, mặt bằng xây dựng, các chính sách hỗ trợ trong việc đầu tư máy móc, thiết bị xử
lý chất thải,… Luận văn đề xuất được các giải pháp nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh
tại Quận 11 bao gồm giải pháp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, thúc
đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; xanh hóa sản xuất và thúc đẩy xanh
hóa lối sống và tiêu dùng bền vững.

ii


ABSTRACT
The process of rapid and strong urbanization has led to more and more complecated
environmental issues, climate changes and socio-economic development, that still
relies heavily on the natural resources exploitation; Low labor productivity; production
technology, consumption patterns, which also use a lot of energy, raw materials and
thus discharging the significant quantity of wastes. Therefore, direction towards green
growth is the tendency of many countries around the world.
Thesis has built a system of green growth evaluation criteria matching the actual
conditions of District 11 based on 3 groups of key topics, including 18 indicators, 69
parameters. On that basis, questionnaire sheets have been drawn up to survey
household objects and the production and business bases in the district to evaluate the
development of District 11 according to the developed criteria system. Survey results
shown that the low awareness on green growth is a big challenge for the
implementation of policies, institutions and regulations of the district in general as well
as propaganda, advocacy of environmental protection, development direction towards

green growth of District 11 in particular. Also, most of the production and business
bases in the district has

household production scale, cramped production space,

outdated production technology, irregular operation, which have faced to many
difficulties in the construction of waste treatment system such as lack of funds,
construction area as well as policies to support investment in waste treatmet machinery,
equipment etc. Thesis has proposed the solutions to promote green growth in District
11, including energy savings, reduction of greenhouse gas emissions, promotion of the
use of clean energy and renewable energy; greening production and promotion of the
greening of lifestyles and sustainable consumption.

iii


LỜI CAM ĐOAN

Tơi tên Nguyễn Thị Bích Tuyền, là học viên cao học chun ngành Quản lý mơi
trường, khóa 2012, tại Trường Đại học Bách Khoa – ĐHQG TP.HCM. Tôi xin cam
đoan:
− Cơng trình nghiên cứu này do chính tơi thực hiện.
− Các số liệu trong luận văn là hoàn tồn trung thực và chưa được cơng bố ở các
nghiên cứu khác hay trên bất kỳ phương tiện truyền thông nào.
Tơi xin chịu hồn tồn trách nhiệm về kết quả nghiên cứu trong Luận văn tốt nghiệp
của mình.
Học viên

Nguyễn Thị Bích Tuyền

iv


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................i
TÓM TẮT LUẬN VĂN ..................................................................................................ii
LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................iv
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................. x
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................xii
DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................................ xiii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................. 3
3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................................ 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 4
5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................... 5
6. Ý nghĩa của luận văn .............................................................................................. 10
CHƯƠNG 1 ................................................................................................................... 12
TỔNG QUAN VỀ TIÊU CHÍ TĂNG TRƯỞNG XANH TRÊN THẾ GIỚI VÀ TẠI
VIỆT NAM .................................................................................................................... 12
1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI ........................ 12
1.1.1. Tổng quan về khái niệm tăng trưởng xanh trên thế giới .............................. 12
1.1.2. Tình hình nghiên cứu về tăng trưởng xanh trên thế giới ............................. 15
1.1.2.1. Kế hoạch Grenelle Môi trường của Pháp ............................................. 18
1.1.2.2. Tăng trưởng xanh của Hàn Quốc ......................................................... 20
1.1.3. Tình hình xây dựng bộ chỉ thị tăng trưởng xanh trên thế giới ..................... 22
v


1.1.3.1. Khái niệm về hệ thống chỉ thị, chỉ số .................................................... 22

1.1.3.2. Bộ chỉ thị tăng trưởng xanh của OECD................................................ 24
1.1.3.3. Bộ chỉ thị tăng trưởng xanh của GGKP (Green Growth Knowledge
Platform - Diễn đàn Kiến thức Tăng trưởng xanh) ........................................... 29
1.1.3.4. Bộ chỉ thị tăng trưởng xanh Châu Á – Thái Bình Dương ..................... 33
1.1.3.5. Bộ chỉ thị tăng trưởng xanh Hàn Quốc ................................................. 37
1.2. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TẠI VIỆT NAM ......................... 40
1.2.1. Khái niệm tăng trưởng xanh tại Việt Nam ................................................... 40
1.2.2. Tổng quan về tăng trưởng xanh ở Việt Nam ............................................... 41
1.2.2.1. Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia ở Việt Nam .............................. 43
1.2.2.2. Kế hoạch tăng trưởng xanh ở các địa phương ..................................... 45
1.2.2.3. Những trở ngại chính trong chính sách tăng trưởng xanh ở các quốc
gia đang phát triển ............................................................................................. 48
1.3. CƠ HỘI TĂNG TRƯỞNG XANH TẠI VIỆT NAM ....................................... 52
CHƯƠNG 2 ................................................................................................................... 57
XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHỈ THỊ ĐÁNH GIÁ TĂNG TRƯỞNG XANH CHO CÁC
QUẬN, HUYỆN TPHCM – NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH Ở QUẬN 11 ..................... 57
2.1. HIỆN TRẠNG TỰ NHIÊN, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG Ở QUẬN 11 ......... 57
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................................ 57
2.1.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 57
2.1.1.2. Đặc điểm địa hình ................................................................................ 58
2.1.1.3. Đặc điểm khí hậu - thời tiết.................................................................. 58
2.1.2. Hiện trạng phát triển kinh tế – xã hội Quận 11 ........................................... 59

vi


2.1.2.1. Dân số ................................................................................................... 59
2.1.2.2. Tình hình phát triển kinh tế chung trên địa bàn Quận 11. ................... 61
2.1.2.3. Hiện trạng phát triển đô thị .................................................................. 61
2.1.3. Công tác quản lý môi trường Quận 11 ......................................................... 62

2.2. XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHỈ THỊ ĐÁNH GIÁ TĂNG TRƯỞNG XANH
CHO CÁC QUẬN, HUYỆN TPHCM – NGHIÊN CỨU ĐIỂN HỈNH Ở QUẬN 11
.................................................................................................................................... 64
2.2.1. Xây dựng bộ chỉ thị tổng thể đánh giá tăng trưởng xanh cho các quận,
huyện TPHCM ....................................................................................................... 64
2.2.1.1. Các chỉ thị nhóm I: Tiết kiệm năng lượng, giảm cường độ phát thải khí
nhà kính, thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo ..................... 66
2.2.1.2. Các chỉ thị nhóm II: Xanh hóa sản xuất ............................................... 68
2.2.1.3. Các chỉ thị nhóm III: Xanh hóa lối sống và tiêu thụ bền vững ............ 73
2.2.1.4. Các chỉ thị nhóm IV: Chính sách đáp ứng và phát triển kinh tế ......... 79
2.2.2. Lựa chọn bộ chỉ thị rút gọn đánh giá tăng trưởng xanh cho quận 11 .......... 80
CHƯƠNG 3 ................................................................................................................... 85
ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN QUẬN 11 THEO HỆ THỐNG
TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ TĂNG TRƯỞNG XANH ....................................................... 85
3.1. KHẢO SÁT HỘ GIA ĐÌNH ............................................................................... 85
3.1.1. Thơng tin chung về đối tượng hộ gia đình ................................................... 85
3.1.2. Hiện trạng tiết kiệm năng lượng, thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng
lượng tái tạo............................................................................................................ 87
3.1.3. Hiện trạng xây dựng lối sống xanh và tiêu dùng bền vững ......................... 91
3.1.4. Nhận thức về TTX ....................................................................................... 96
vii


3.2. KHẢO SÁT CƠ SỞ SẢN XUẤT, KINH DOANH TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 11
.................................................................................................................................... 99
3.2.1. Thông tin chung ........................................................................................... 99
3.2.2. Hiện trạng tiết kiệm năng lượng, thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng
lượng tái tạo.......................................................................................................... 100
3.2.3. Xanh hóa sản xuất ...................................................................................... 103
3.3. ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN CỦA QUẬN 11 THEO CÁC

NHĨM TIÊU CHÍ TĂNG TRƯỞNG XANH ......................................................... 108
3.3.1. Nhóm I: Tiết kiệm năng lượng, giảm cường độ phát thải khí nhà kính, thúc
đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo ................................................ 108
3.3.2. Nhóm II: Xanh hóa sản xuất ...................................................................... 110
3.3.3. Nhóm III: Xanh hóa lối sống và tiêu thụ bền vững ................................... 114
CHƯƠNG 4 ................................................................................................................. 124
ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TĂNG TRƯỞNG XANH Ở QUẬN 11 ....... 124
4.1. GIẢI PHÁP TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG, GIẢM CƯỜNG ĐỘ PHÁT THẢI
KHÍ NHÀ KÍNH, THÚC ĐẨY SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG SẠCH, NĂNG
LƯỢNG TÁI TẠO ................................................................................................... 124
4.1.1. Đối tượng hộ gia đình ............................................................................... 124
4.1.2. Đối tượng cơ sở sản xuất, kinh doanh........................................................ 125
4.1.3. Giải pháp quản lý khác ............................................................................... 126
4.2. GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY XANH HÓA SẢN XUẤT ...................................... 127
4.3. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN XANH HÓA LỐI SỐNG VÀ THÚC ĐẨY TIÊU
DÙNG BỀN VỮNG ................................................................................................ 130
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................................... 135

viii


1. Kết luận ................................................................................................................ 135
2. Kiến nghị .............................................................................................................. 137
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 140
PHỤ LỤC ..................................................................................................................... 145

ix


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

APEC

Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương

ASEAN

Hiệp hội các nước Đơng Nam Á

ASEM

Diễn đàn hợp tác Á–Âu

BĐKH

Biến đổi khí hậu

BVMT

Bảo vệ môi trường

CSSX

Cơ sở sản xuất

CTNH

Chất thải nguy hại

CTR

Chất thải rắn

EGS

Hàng hóa và dịch vụ mơi trường

EU

Liên minh Châu Âu

FAO

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

GGGI

Viện Tăng trưởng xanh toàn cầu

GNI

Tổng thu nhập quốc dân

GNP

Tổng sản lượng quốc nội

HDI

Chỉ số phát triển con người

ILO

Tổ chức Lao động Quốc tế

IMO

Tổ chức Hàng hải Quốc tế

ITU

Tiêu chuẩn viễn thơng

ODA

Hỗ trợ phát triển chính thức

OECD

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế

PLCTRTN

Phân loại chất thải rắn tại nguồn

QLĐT

Quản lý đô thị

SXSH

Sản xuất sạch hơn

R&D

Nghiên cứu và phát triển

THCS

Trung học cơ sở

TKNL

Tiết kiệm năng lượng
x


TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TNMT

Tài ngun mơi trường

TPHCM

Thành phố Hồ Chí Minh

TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

TPES

Tổng năng lương sơ cấp được cung cấp

TTX

Tăng trưởng xanh

UBND

Ủy ban nhân dân

UNDP

Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc

UNEP

Chương trình Mơi trường Liên Hiệp Quốc

UNESCAP

Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên Hiệp Quốc

UNESCO

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc

UNHABITAT Tổ chức Hỗ trợ gia cư Liên hiệp quốc
UNIDO

Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hiệp quốc

WB

Ngân hàng Thế giới

WHO

Tổ chức Y tế Thế giới

WIPO

Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới

WTO

Tổ chức Thương mại Thế giới

xi


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Hệ thống các chỉ thị tăng trưởng xanh của OECD theo chủ đề
Bảng 1.2: Hệ thống chỉ thị tăng trưởng xanh của GGKP (Green Growth Knowledge
Platform)
Bảng 1.3: Hệ thống chỉ thị tăng trưởng xanh của Châu Á – Thái Bình Dương
Bảng 1.4: Danh sách chỉ thị tăng trưởng xanh của Hàn Quốc
Bảng 2.1: Dân số tồn Quận chia theo phường tính đến cuối năm 2013
Bảng 2.2: Danh sách các chỉ thị nhóm Tiết kiệm năng lượng, giảm cường độ phát thải
khí nhà kính, thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo
Bảng 2.3: Danh sách các chỉ thị nhóm Xanh hóa sản xuất
Bảng 2.4: Danh sách các chỉ thị nhóm Xanh hóa lối sống và tiêu thụ bền vững
Bảng 2.5: Danh sách các chỉ thị nhóm Chính sách đáp ứng và cơ hợi kinh tế
Bảng 2.6: Bộ chỉ thị đánh giá tăng trưởng xanh rút gọn
Bảng 3.1: Cơ cấu dân số người Hoa trên địa bàn Quận 11
Bảng 3.2: Tổng số cơ sở công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp (TTCN) Quận 11 chia
theo thành phần kinh tế (có đến 31/12)
Bảng 3.3: Tổng số cơ sở công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp (TTCN) Quận 11 chia
theo ngành kinh tế (có đến 31/12)
Bảng 3.4: Giá trị sản xuất kinh tế Quận 11 theo thành phần kinh tế
Bảng 3.5: Tỷ lệ thu/chi ngân sách Quận 11
Bảng 3.6: Số lượng học sinh Quận 11
Bảng 3.7: Số lượng học sinh trên 1 giáo viên
Bảng 3.8: Các chỉ tiêu về y tế quận 11

xii


DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 0.1: Khung sơ đồ nghiên cứu

Hình 1.1: Mơ hình chức năng cơ bản của hệ thống chỉ thị, chỉ số
Hình 2.1: Sơ đồ Quận 11
Hình 3.1 : Loại hình nghề nghiệp của các đối tượng khảo sát
Hình 3.2: Thời gian hộ gia đình sinh sống tại địa phương
Hình 3.3: Diện tích căn hộ
Hình 3.4: Thời điểm xây dựng mới căn hộ của đối tượng khảo sát
Hình 3.5: Quan niệm của hộ gia đình về tiết kiệm điện
Hình 3.6: Xu hướng về mức sử dụng điện và nước hàng tháng của hộ gia đình
Hình 3.7: Hiện trạng tiết kiệm năng lượng trên địa bàn Quận 11
Hình 3.8: Kết quả khảo sát việc phân loại chất thải rắn ngay tại hộ gia đình
Hình 3.9: Tỷ lệ hộ gia đình tham gia phương tiện giao thơng cơng cộng
Hình 3.10: Quan niệm của hộ dân về tiện ích sử dụng phương tiện giao thơng cơng
cộng (xe bt)
Hình 3.11: Kết quả khảo sát về lối sống tiêu thụ bền vững trong hộ dân
Hình 3.12: Kết quả khảo sát về tầm quan trọng của các chương trình, hoạt động hướng
đến tăng trưởng xanh
Hình 3.13: Các trở ngại trong việc đầu tư cơng nghệ, thiết bị hiện đại
Hình 3.14: Khảo sát về hiện trạng tiết kiệm năng lượng của các cơ sở sản xuất, kinh
doanh
Hình 3.15: Tỷ lệ các cơ sở khảo sát có thiết bị xử lý chất thải
Hình 3.16: Tỷ lệ cơ sở thực hiện hồ sơ pháp lý về môi trường
Hình 3.17: Kết quả khảo sát cơ sở áp dụng giải pháp SXSH và quản lý môi trường,
giải pháp an tồn và khám sức khỏe cho cơng nhân.

xiii


Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm ở
Quận 11

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong thời gian qua, các quốc gia trên thế giới cũng như Việt Nam đang phải đối
mặt với một tình hình chung, đó là các thách thức do hậu quả của các cuộc khủng
hoảng kinh tế, xã hội xảy ra liên tiếp tại nhiều quốc gia. Đồng thời, bối cảnh biến đổi
khí hậu ngày càng có nhiều diễn biến phức tạp, phát triển kinh tế-xã hội vẫn còn dựa
nhiều vào việc khai thác tài nguyên thiên nhiên; năng suất lao động cịn thấp; cơng
nghệ sản xuất, mơ hình tiêu dùng còn sử dụng nhiều năng lượng, nguyên liệu và thải ra
nhiều chất thải. Dân số tăng nhanh, tỷ lệ hộ nghèo còn cao; các dịch vụ cơ bản về giáo
dục và y tế hiện còn bất cập, các loại tệ nạn xã hội chưa được ngăn chặn triệt để, nhiều
nguồn tài nguyên thiên nhiên bị khai thác cạn kiệt, sử dụng lãng phí và kém hiệu quả.
Mơi trường thiên nhiên ở nhiều nơi bị phá hoại nghiêm trọng, ô nhiễm và suy thoái đến
mức báo động... đang là những vấn đề bức xúc và thách thức lớn đối với các quốc gia.
Cạn kiệt tài ngun thiên nhiên, suy thối mơi trường, suy giảm chất lượng cuộc
sống tại các đô thị đang diễn ra với quy mô và cường độ đáng kể do mơ hình phát triển
khơng bền vững, thiếu sự quan tâm trong việc tích hợp các vấn đề mơi trường đô thị và
lồng ghép các vấn đề môi trường vào trong quy hoạch phát triển đơ thị. Vì vậy, hướng
tới sự bền vững về môi trường là xu hướng phát triển của nhiều quốc gia trên thế giới.
Tăng trưởng xanh là một nội dung quan trọng của phát triển bền vững, đảm bảo
phát triển nền kinh tế nhanh, hiệu quả. Tăng trưởng xanh là sự tăng trưởng dựa trên q
trình thay đổi mơ hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế nhằm tận dụng lợi thế so
sánh, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế thông qua việc nghiên cứu
và áp dụng công nghệ tiên tiến, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng hiện đại để sử dụng
hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, giảm phát thải khí nhà kính, ứng phó với biến đổi khí
hậu, góp phần xóa đói giảm nghèo và tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế một
cách bền vững.

1

Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm ở
Quận 11

Quận 11 là một trong những quận có tỷ lệ người Hoa cao trên địa bàn Tp.HCM.
Năm 2000 người Hoa chiếm tỷ trọng 43,9% tổng dân số trên địa bàn quận 11, năm
2009 con số này là 44,7% và đến năm 2013 là 45,5%. Điều này sẽ là một khó khăn và
thách thức lớn cho việc triển khai các chính sách, thể chế, quy định của Quận nói
chung cũng như tun truyền, vận động trong cơng tác bảo vệ môi trường, định hướng
phát triển Quận 11 theo hướng tăng trưởng xanh nói riêng. Đặc điểm dân số và mật độ
dân số trên địa bàn Quận 11 có ảnh hưởng sâu sắc đến phát triển thương mại dịch vụ và
tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn trong những năm qua, cũng như nó có những tác
động mạnh mẽ đến môi trường. Người Hoa chiếm tỷ lệ dân số khá cao góp phần hình
thành các cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp, các cơ sở thương mại - dịch vụ, tạo tiền
đề cho sự phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và thương mại – dịch vụ trên địa
bàn Quận. Tuy nhiên, phần lớn các cơ sở sản xuất tiểu thủ cơng nghiệp mang tính chất
gia đình, cha truyền con nối, quy mô nhỏ tận dụng mặt bằng nhà ở để sản xuất đã gây ô
nhiễm môi trường. Mật độ dân số khá cao là một áp lực lớn cho công tác bảo vệ môi
trường ở Quận. Chính vì vậy, cần nâng cao cơng tác nghiên cứu theo con đường tăng
trưởng xanh, ứng dụng rộng rãi các cơng nghệ tiên tiến vào sản xuất góp phần giảm
phát thải khí nhà kính, cải thiện mơi trường tự nhiên, xanh hóa sản xuất, xanh hóa lối
sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững, từng bước nâng cao chất lượng đời sống nhân
dân, xây dựng lối sống thân thiện với mơi trường.
Cơng việc chính của đề tài “Nghiên cứu xây dựng hệ thống các chỉ thị đánh giá
tăng trưởng xanh cho các quận, huyện của Thành phố Hồ Chí Minh – Nghiên cứu điển
hình tại Quận 11” nhằm định hướng Quận 11 phát triển theo hướng bền vững, theo
mục tiêu của chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia là giảm thiểu phát thải nhà kính; tái
cấu trúc nền kinh tế theo định hướng phát triển theo chiều sâu, giảm sử dụng tài
nguyên, tăng các ngành công nghiệp sinh thái và dịch vụ môi trường, đổi mới công
nghệ; xây dựng lối sống xanh và tiêu dùng bền vững.

2


Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm ở
Quận 11

2. Mục tiêu nghiên cứu
Xây dựng được hệ thống các chỉ thị đánh giá tăng trưởng xanh cho các quận, huyện
của Thành phố Hồ Chí Minh – Nghiên cứu điển hình tại Quận 11, trên cơ sở đó, đề
xuất các giải pháp tăng trưởng xanh Quận 11.
3. Nội dung nghiên cứu
3.1. Tổng quan về tăng trưởng xanh
Thu thập các tài liệu liên quan đến mục tiêu, nhiệm vụ chiến lược của tăng

-

trưởng xanh, các mơ hình tăng trưởng xanh trên thế giới và ở Việt Nam, đánh
giá tầm quan trọng của tăng trưởng xanh đến kinh tế, xã hội và mơi trường.
Tình hình nghiên cứu xây dựng hệ thống chỉ thị tăng trưởng xanh trên thế giới

-

và ở Việt Nam.
3.2. Xây dựng hệ thống tiêu chỉ thị đánh giá tăng trưởng xanh
Xây dựng hệ thống chỉ thị đánh giá tăng trưởng xanh phù hợp với điều kiện ở Quận
11:
• Nhóm chỉ thị về tiết kiệm năng lượng, giảm cường độ phát thải khí nhà kính,
thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo
• Nhóm chỉ thị về xanh hóa sản xuất

• Nhóm chỉ thị về xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững.
3.3. Điều tra, đánh giá tình hình phát triển Quận 11 theo hệ thống chỉ thị tăng
trưởng xanh
-

Thu thập số liệu về hiện trạng phát triển kinh tế, xã hội, công tác bảo vệ môi
trường, những định hướng và quy hoạch phát triển của Quận 11.

-

Đánh giá tiềm năng tăng trưởng xanh, những khó khăn, thuận lợi để định hướng
áp dụng theo hệ thống chỉ thị tăng trưởng xanh.

-

Điều tra và đánh giá tình hình phát triển Quận 11 theo hệ thống chỉ thị tăng
trưởng xanh:
3


Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm ở
Quận 11

• Đánh giá tình hình phát triển Quận 11 theo nhóm chỉ thị về tiết kiệm năng
lượng, giảm cường độ phát thải khí nhà kính, thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch,
năng lượng tái tạo
• Đánh giá tình hình phát triển Quận 11 theo nhóm chỉ thị về xanh hóa sản xuất.
• Đánh giá tình hình phát triển Quận 11 theo nhóm chỉ thị về xanh hóa lối sống và
thúc đẩy tiêu dùng bền vững.
3.4. Đề xuất giải pháp tăng trưởng xanh ở Quận 11

-

Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển Quận 11 theo định hướng tăng trưởng
xanh:
• Giải pháp tiết kiệm năng lượng, giảm cường độ phát thải khí nhà kính, thúc đẩy
sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo
• Giải pháp thúc đẩy xanh hóa sản xuất.
• Giải pháp thực hiện xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững.

-

Các hiệu quả về mặt kinh tế, xã hội và môi trường khi áp dụng các giải pháp
tăng trưởng xanh.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Các cơ sở sản xuất kinh doanh, các khu dân cư và người dân sống trên địa bàn
Quận 11.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi khơng gian: trên tồn bộ địa bàn Quận 11. Quận 11 có tổng diện tích
513,58 ha, nằm ở Tây Nam thành phố, giáp quận Tân Bình ở phía Bắc và Tây Bắc,
phía Đơng giáp Quận 5,10, phía Nam và Tây Nam giáp ranh Quận 6. Tính đến cuối
năm 2013, quận 11 có dân số là 227.657 người, có 121.126 nữ (tỷ lệ 53,2%). Người
Hoa có 98.847 người (tỷ lệ 45,5%), mật độ dân số trung bình là 44.366 người/km2.

4


Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm ở
Quận 11

- Phạm vi thời gian: số liệu thực tế cập nhật đến cuối năm 2013, dự báo đến năm
2020
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Khung sơ đồ nghiên cứu
Trước hết, tác giả thu thập các tài liệu có liên quan đến tăng trưởng xanh, tham
khảo các hệ thống chỉ thị tăng trưởng xanh đã được xây dựng trên thế giới như hệ
thống chỉ thị tăng trưỡng xanh của Tổ chức hợp tác và phát triển (OECD), Ủy ban kinh
tế xã hội Châu Á – Thái Bình Dương (UNESCAP), Hàn Quốc, Cộng hịa Séc,…và
tham khảo bộ tiêu chí có liên quan ở Việt Nam là Bộ chỉ tiêu giám sát, đánh giá phát
triển bền vững địa phương giai đoạn 2013 – 2020, thu thập tài liệu về điều kiện kinh tế,
xã hội, môi trường ở khu vực nghiên cứu Quận 11, tổng quan về các đề tài, dự án
nghiên cứu có liên quan, để từ đó xây dựng bộ tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh phù
hợp ở khu vực Quận.
Tiến hành xây dựng phiếu điều tra, khảo sát dựa trên cơ sở hệ thống tiêu chí đã
xây dựng và phát phiếu điều tra, khảo sát đến các đối tượng là các cơ sở sản xuất kinh
doanh và các hộ gia đình trên địa bàn Quận 11 (cụ thể khảo sát tại 5 phường: 3, 5, 7, 9,
15) để đánh giá tỉnh hình phát triển Quận 11 theo hệ thống tiêu chí tăng trưởng xanh.
Từ thơng tin khảo sát, lựa chọn ra các lĩnh vực có chỉ tiêu kém tăng trưởng xanh là cơ
sở để đề xuất các giải pháp nhằm phát triển Quận 11 theo hướng tăng trưởng xanh.
Khung sơ đồ nghiên cứu được đưa ra tại hình 0.1.

5


Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng
xanhtàiáp dụng thử nghiệm ở
Thu thập
Quận 11
liệu

Điều kiện
kinh tế, xã
hội, môi
trường của
Quận 11

1.Thu thập dữ liệu
2.Phân tích và tổng hợp dữ liệu

- Mơ hình tăng trưởng
xanh trên thế giới
- Các tài liệu tổng
quan về tăng trưởng
xanh: mục tiêu, tầm
quan trọng, ý nghĩa của
tăng
trưởng
xanh,
nhiệm vụ chiến lược,
giải pháp thực hiện.

Xây dựng hệ thống chỉ thị đánh
giá tăng trưởng xanh phù hợp với
điều kiện ở Quận 11

1. Thu thập dữ liệu
2. Phân tích và tổng hợp dữ liệu
3. Phương pháp chuyên gia

1. Phân tích và tổng hợp dữ liệu
2. Điều tra, khảo sát thông tin
3. Phương pháp đánh giá nhanh
4. Lập bảng liệt kê
5. Phương pháp ma trận

Điều tra, khảo sát, thu thập số liệu
theo chỉ thị đánh giá tăng trưởng
xanh đã xây dựng

Đề xuất một số giải pháp nhằm
phát triển Quận 11 theo định
hướng tăng trưởng xanh

1.Phương pháp ma trận
2.Phương pháp chuyên gia

Hình 0.1 : Khung sơ đồ nghiên cứu

6


Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm ở
Quận 11

5.2. Phương pháp nghiên cứu
5.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
- Thu thập các tài liệu tổng quan về tăng trưởng xanh: mục tiêu, tầm quan trọng, ý
nghĩa của tăng trưởng xanh, nhiệm vụ chiến lược, giải pháp thực hiện, phân công tổ
chức thực hiện chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh theo từng giai đoạn phân kỳ.

- Tổng quan về điều kiện kinh tế, xã hội, công tác bảo vệ môi trường ở Quận 11 để
làm cơ sở định hướng xây dựng hệ thống chỉ thị đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng
phù hợp với điều kiện ở Quận 11.
- Tìm kiếm, thu thập dữ liệu:
+ Các đề tài nghiên cứu có liên quan.
+ Mơ hình tăng trưởng xanh đã và đang áp dụng trên thế giới và ở Việt Nam.
+ Xu thế tất yếu phát triển theo định hướng tăng trưởng xanh.
+ Các hiệu quả về mặt kinh tế, xã hội và môi trường khi áp dụng tăng trưởng xanh.
5.2.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích dữ liệu
Từ những dữ liệu đã thu thập được, tác giả sẽ tổng hợp và tiến hành phân tích dữ
liệu, lựa chọn để rút ra những dữ liệu chủ yếu, cần thiết cho đề tài nghiên cứu.
Đồng thời, tác giả cũng sẽ kế thừa dữ liệu từ các đề tài có liên quan để làm cơ sở
cho quá trình nghiên cứu đề tài.
5.2.3. Phương pháp điều tra, khảo sát thông tin
Lập phiếu điều tra để khảo sát thông tin ở một số hộ dân và các cơ sở sản xuất, để
điều tra, thu thập số liệu theo hệ thống chỉ thị đánh giá tăng trưởng xanh đã xây dựng,
là cơ sở để đề xuất các giải pháp quản lý nhằm phát triển Quận 11 theo định hướng
tăng trưởng xanh. Phiếu điều tra đối với hộ gia đình và cơ sở sản xuất, kinh doanh
được trình bày ở phụ lục 1 và 2.
- Trước tiên cần có phiếu điều tra khảo sát thông tin, chia ra thành 2 loại phiếu:
khảo sát đối với hộ dân (80 hộ) và khảo sát đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch
vụ (35 cơ sở) đang hoạt động trên địa bàn khu vực Quận 11, thời gian lập phiếu vào
7


Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm ở
Quận 11

khoảng đầu tháng 3 và dự tính thời gian thu lại phiếu điều tra, khảo sát thông tin
khoảng cuối tháng 3. Phiếu điều tra khảo sát phải thể hiện được các thông tin cần thiết

để đánh giá tình hình phát triển Quận 11 theo các nhóm chỉ thị tăng trưởng xanh:
• Nhóm chỉ thị về tiết kiệm năng lượng.
• Nhóm chỉ thị về xanh hóa sản xuất
• Nhóm chỉ thị về xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững
- Các thông tin cần khảo sát:
+ Đối với hộ gia đình:
• Tỷ lệ hộ gia đình có đăng ký thu gom rác thải, hệ số phát thải trung bình tính
trên đầu người (kg/ngày).
• Có thực hiện phân loại rác tại nguồn, thực hiện phân loại riêng giữa rác thải
nguy hại và các loại chất thải thơng thường.
• Các loại thiết bị tiết kiệm năng lượng mà hộ gia đình đang sử dụng như đen led,
máy nước nóng sử dụng năng lượng mặt trời, máy điều hịa tiết kiệm kiện,…và
mục đích của hộ gia đình khi sử dụng các loại thiết bị này.
• Tỷ lệ hộ dân có thực hiện tái sử dụng chất thải ngay tại gia đình.
• Nhận thức của hộ gia đình trong công tác bảo vệ môi trường: hạn chế việc sử
dụng túi nilon, thải bỏ chất thải đúng nơi quy định, giao cho đơn vị có chức
năng vận chuyển, xử lý rác thải đúng quy định.
+ Đối với cơ sở sản xuất kinh doanh:
• Tỷ lệ cơ sở sản xuất có thiết bị xử lý chất thải: khí thải, chất thải rắn, nước thải;
có thực hiện đổi mới cơng nghệ, sử dụng thiết bị hiện đại giúp sử dụng năng
lượng, nguyên vật liệu tiết kiệm và hiệu quả, giảm phát sinh chất thải từ q
trình sản xuất.
• Có đăng ký giao chất thải nguy hại phát sinh từ quá trình sản xuất cho đơn vị có
đúng chức năng xử lý.

8


Luận văn thạc sĩ: Nghiên cứu xây dựng hệ thống các tiêu chí đánh giá tăng trưởng xanh áp dụng thử nghiệm ở
Quận 11

• Tỷ lệ cơ sở sản xuất thực hiện tái chế, tái sử dụng chất thải, khai thác nước
ngầm sử dụng cho hoạt động sản xuất.
• Cơ sở có đầy đủ cơ sở pháp lý về mơi trường: thực hiện bản cam kết bảo vệ môi
trường, đánh giá tác động môi trường định kỳ theo quy định.
5.2.4. Phương pháp đánh giá nhanh
Phương pháp đánh giá nhanh là phương pháp đánh giá dựa vào hệ số phát thải ô
nhiễm. Đối với hộ gia đình, dựa trên hệ số phát thải chất thải rắn (kg rác thải/người) và
tổng dân số để dự đoán được tổng khối lượng chất thải rắn phát sinh trên toàn bộ địa
bàn Quận 11 Đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh, ước lượng được tải lượng ô nhiễm
phát sinh dựa trên hệ số phát thải ơ nhiễm tùy theo loại hình phát thải và quy mô sản
xuất của cơ sờ.
5.2.5. Phương pháp lập bảng liệt kê
Thống kê tất cả các tác động của hoạt động tăng trưởng xanh đến các khía cạnh về
kinh tế, xã hội, môi trường, xác định các yếu tố có tác động nhiều nhất trên từng khía
cạnh, từ đó lựa chọn các vấn đề ưu tiên để đưa ra các đề xuất, giải pháp trên từng hoạt
động cụ thể của tăng trưởng xanh. Thiết lập bằng cách liệt kê các nội dung tăng trưởng
xanh cần khảo sát đối với các hộ gia đình và cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn
trong bảng câu hỏi điều tra nhằm đánh giá tình hình tăng trưởng xanh Quận 11.
5.2.6. Phương pháp ma trận
Phương pháp này cho phép phân tích, đánh giá một cách tổng hợp tác động tương
hỗ đa chiều đồng thời giữa các hoạt động tăng trưởng xanh đến tất cả các yếu tố kinh
tế, xã hội, tài nguyên thiên nhiên và môi trường ở khu vực nghiên cứu.
Trong bảng ma trận, trên trục hoành là ý kiến đánh giá của chuyên gia bằng cách
cho điểm đối với các chỉ thị tăng trưởng xanh, trên trục tung liệt kê tất cả các chỉ thị
trong hệ thống chỉ thị tăng trưởng xanh đã xây dựng phù hợp với điều kiện cụ thể của
Quận 11.

9