Đề cương ôn tập HK2 môn Ngữ văn 6 năm 2019-2020 - Trường THCS Phước Nguyên

Trường THCS Phước Ngun                                                                         Đề cương ơn tập Ngữ văn 6. 
HKII

ĐỀ CƯƠNG ƠN TẬP HỌC KÌ II 
MƠN NGỮ VĂN KHỐI 6
NĂM HỌC 2019 ­ 2020
A/ PHẦN VĂN BẢN:
I/ CÁC TÁC PHẨM TRUYỆN:
Stt

1

2

3

4

Tên 
truyện

Tác 
giả

Thể 
loại

Xuất xứ

PTBĐ  N.vật 
chính chính

Nội dung

Nghệ thuật

­   Dế   Mèn   có   vẻ   đẹp  Nghệ  thuật  miêu 
cường   tráng   của   tuổi   trẻ  tả   loài   vật   sinh 
Bài  
Trích 
nhưng   tính   tình   kiêu   căng  động;   cách   kể 
học  
chương I, 
Truyện 
xốc nổi.
chuyện theo ngơi 
đường  
truyện
Tơ  đồng 
Dế 
­ Do bày trị trêu chọc Chị  thứ   nhất   tự 
“Dế Mèn  Tự sự
đời  
Hoài thoại
Mèn
Cốc nên đã gây ra cái chết  nhiên,   hấp   dẫn; 
phiêu lưu 
đầu  
cho   Dế   Choắt,   Mèn   ân  ngơn   ngữ   chính 
kí”
tiên

hận   và   rút   ra   bài   học  xác, giàu tính tạo 
đường đời đầu tiên.
hình.
­   Sơng   nước   Cà   Mau  Nghệ thuật miêu 
Trích 
mang   vẻ   đẹp   rộng   lớn,   tả vừa bao qt, 
Sơng  
chương 
hùng vĩ, hoang dã và đầy  nêu được ấn 
nước   Đồn  Truyện  18, truyện  Miêu 
sức sống.
tượng chung nổi 
Giỏi dài
“Đất rừng  tả
Cà  
­ Cảnh chợ  Năm Căn  ồn  bật; vừa cụ thể, 
phương 
Mau
ào, đơng vui, tấp nập, trù  chi tiết, sinh động.
Nam”
phú và độc đáo.
Trích từ 
Tài   năng,   tâm   hồn   trong  Truyện   đã   miêu 
Bức  
tập 
Kiều  sáng và lòng nhân hậu của  tả   tinh   tế   tâm   lí 
tranh   Tạ 
Truyện  truyện 
Phương  Kiều Phương đã giúp cho  nhân vật qua cách 
của  

Duy 
Tự sự
ngắn ngắn 
và anh  người   anh   trai   nhận   ra  kể   theo   ngơi   thứ 
em gái   Anh
“Con dế 
trai
phần hạn chế của mình.
nhất.
tơi
ma”.
­ Miêu tả  sinh  động cảnh  Nghệ   thuật   tả 
Trích từ 
vượt   thác   trên   sơng   Thu  cảnh, tả người từ 
chương 
Dượng  Bồn.
điểm   nhìn   trên 
Vượt  
Võ  Truyện  11 của 
Miêu 
Hương  ­ Thể  hiện vẻ   đẹp hùng  con   thuyền   theo 
Quảng dài
truyện 
tả
thác
Thư
dũng   và   sức   mạnh   của  hành   trình   vượt 
“Quê 
người   lao   động   trên   nền  thác rất tự  nhiên, 
nội”

cảnh thiên nhiên rộng lớn. sinh động.
II/ CÁC TÁC PHẨM THƠ:

Stt

1

Tên bài

Đêm nay  
Bác  
không  
ngủ

Tác  
giả

Thể 
thơ  

Minh 
Huệ

Tổ CM Ngữ văn – Khối 6

Thơ 5 
chữ

Nội dung­ ý nghĩa

Nghệ thuật

Bài   thơ   thể   hiện   tấm   lòng   yêu 
thương sâu sắc, rộng lớn của Bác 
với bộ  đội và nhân dân. Đồng thời 
thể   hiện   tình   cảm   yêu   kính,   cảm 
phục   của   người   chiến   sĩ   đối   với 
Bác.

Bài thơ  sử  dụng thể  thơ  5 chữ,  
có nhiều vần liền thích hợp với 
lối kể  chuyện, kết hợp miêu tả, 
kể  với  biểu  cảm,  có  nhiều  chi 
tiết   giản   dị,   chân   thực   và   cảm 
động.
1


Trường THCS Phước Ngun                                                                         Đề cương ơn tập Ngữ văn 6. 
HKII

2

Thơ 4 
chữ

Tố 
Hữu

Lượm

Bài thơ  khắc họa hình  ảnh chú bé 
liên   lạc   Lượm   hồn   nhiên,   tinh 
nghịch   vui   tươi,   hăng   hái,   dũng 
cảm. Lượm đã hi sinh nhưng hình 
ảnh của em vẫn cịn mãi  với q 
hương, đất nước và trong lịng mọi 
người. 

Thể  thơ  4 chữ, nhiều từ  láy có 
giá trị  gợi hình và giàu âm điệu 
đã góp phần tạo nên thành cơng 
trong nghệ  thuật xây dựng hình 
tượng nhân vật.

Nội dung ­ ý nghĩa

Nghệ thuật

Vẻ đẹp tươi sáng, phong phú, cảnh 
sắc thiên nhiên vùng đảo Cơ Tơ và 
nét   sinh   hoạt   của   người   dân   trên 
đảo.
Cây tre – người bạn thân của nhân 
dân   Việt   Nam,   anh   hùng   trong 
chiến   đấu,   lao   động.   Biểu   tượng 
cho   đất   nước   và   con   người   Việt 
Nam.

Ngơn ngữ điêu luyện và sự miêu 

tả   tinh   tế,   chính   xác,   giàu   hình 
ảnh và cảm xúc.

III/  CÁC TÁC PHẨM KÍ.
Stt

Tên bài

Tác  
giả

Thể  
loại

Nguyễ
n Tn

2

Cơ Tơ

3

Cây tre  
Việt  
Nam

Kí

Thép 

Mới

Kí

Nhiều   chi   tiết,   hình   ảnh   mang 
tính chọn lọc mang ý nghĩa biểu 
tượng, sử dụng rộng rãi và thành 
cơng phép nhân hóa, lời văn giàu 
cảm xúc, nhịp điệu.

B/ PHẦN TIẾNG VIỆT:
I/ TỪ LOẠI: Phó từ
Phân loại

Khái niệm

Đứng trước ĐT, TT
      Là những từ chun đi kèm  ­ Chỉ quan hệ thời gian
động từ, tính từ  để  bổ  sung ý  ­ Chỉ mức độ
nghĩa cho động từ, tính từ.
­ Chỉ sự tiếp diễn tương tự
­ Chỉ sự phủ định
­ Chỉ sự cấu khiến

Đứng sau ĐT, TT
­ Chỉ mức độ
­ Chỉ khả năng
­ Chỉ kết quả và hướng

II/ CÁC BIỆN PHÁP TU TỪ:

Kiến 
thức

Định nghĩa

Là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự 
vật, sự việc khác có nét tương đồng để 
So 
sánh làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự 
diễn đạt.
Là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,
… bằng những từ  ngữ  vốn được dùng 
để  gọi hoặc tả  con người; làm cho thế 
Nhân  giới lồi vật, cây cối, đồ  vật,…trở  nên 
gần  gũi  với  con người,  biểu thị   được 
hóa
những suy nghĩ, tình cảm của con người
Tổ CM Ngữ văn – Khối 6

Phân loại
 Có 2 kiểu so sánh:
      ­ So sánh khơng ngang bằng
      ­ So sánh ngang bằng.    
Có 3 kiểu nhân hố thường gặp:
+ Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật.
     Vd:  Chị Cốc lị dị đến hang tơi.
+ Dùng những từ  vốn chỉ  hoạt động, tính chất 
của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.
    Vd: Chú chó đang chơi đá banh rất hăng. 
+   Trị   chuyện,   xưng   hơ   với   vật   như   đối   với 

2


Trường THCS Phước Nguyên                                                                         Đề cương ôn tập Ngữ văn 6. 
HKII

người.
     Vd :  Trâu ơi, ta bảo trâu này       

III / CÂU XÉT THEO CẤU TẠO:
Định nghĩa
 
Câu   trần   thuật 
đơn:  Là   loại   câu 
do   một   cụm   C­V 
tạo thành, dùng để 
giới thiệu, tả  hoặc 
kể về một sự việc, 
sự  vật hay để  nêu 
một ý kiến.

Phân loại
­  Câu trần thuật đơn có từ là:  + Câu định nghĩa
                                                      + Câu giới thiệu.
                                                      + Câu miêu tả
                                                      + Câu đánh giá
­  Câu trần thuật đơn khơng có từ là :  + Câu miêu tả
                                                                  + Câu tồn tại
+ Những câu dùng để miêu tả hành động, trạng thái, đặc điểm…của sự vật nêu ở 
chủ ngữ được gọi là câu miêu tả. Trong câu miêu tả, chủ ngữ đứng trước vị ngữ.

 Ví dụ: Xa xa, những con thuyền // thấp thống.
+ Những câu dùng để  thơng báo về  sự  xuất hiện, tồn tại hoặc tiêu biến của sự 
vật được gọi là câu tồn tại. Một trong những cách tạo câu tồn tại là đảo chủ ngữ 
xuống sau vị ngữ.
Ví dụ: Xa xa, thấp thống // những con thuyền.

C/  PHẦN TẬP LÀM VĂN:   Miêu tả  người và tả  cảnh (Cảnh sinh hoạt, cảnh thiên 
nhiên)
                                  Học sinh cần chú ý ơn tập các nội dung sau:
1/ Thế nào là văn miêu tả?
2/ Phương pháp viết văn tả cảnh, bố cục của bài văn tả cảnh.
3/ Phương pháp viết một đoạn văn, bài văn tả người; bố cục một bài văn tả người.
4/ Cách lập dàn ý cho một bài văn tả cảnh, tả người.
VĂN MIÊU TẢ
Dàn ý chung bài văn tả cảnh
Dàn ý chung bài văn tả người

Tổ CM Ngữ văn – Khối 6

3


Trường THCS Phước Ngun                                                                         Đề cương ơn tập Ngữ văn 6. 
HKII

a/ MB: Giới thiệu chung về cảnh định tả.
b/ TB:
­ Tả quang cảnh chung
­ Tả chi tiết cảnh
c/ KB: Cảm nghĩ của em về cảnh định tả.

 Ví dụ :
Đề: Tả  quang cảnh phiên chợ  nơi em đang 
ở.
a/   MB:   Giới   thiệu   về   phiên   chợ   em   định   tả 
(chợ   ở  q em hay nơi khác, chợ  bình thường, 
hay chợ chun bán một mặt hang nào đó?)
b/ TB: Tả chi tiết cảnh:
­ Tả quang cảnh chung của chợ.
­ Tả chi tiết buổi chợ theo trình tự thời gian.
+ Chợ bắt đầu họp lúc nào? (lúc sáng sớm, trời  
cịn mờ sương, đã lao xao tiếng  người đi chợ,  
tiếng nói chuyện, tiếng xe hàng… rộn rã phá  
tan sự im lặng của buổi sớm..).
+ Khơng khí buổi chợ (Người bán/ Người mua)
+ Cảnh lúc tan chợ.
c/ KB: Suy nghĩ của em về phiên chợ.

a/ MB: Giới thiệu chung về người định tả.
b/ TB:
­ Tả ngoại hình
­ Tả tính tình
c/ KB: Cảm nghĩ của em về người định tả.
 Ví dụ  :
Đề: Em hãy tả người thân u và gần gũi 
nhất với em (ơng, bà, cha, mẹ…) 
a/ MB:  Giới thiệu về  người thân mình định 
tả 
(Người đó là ai? Quan hệ  với em như  thế  
nào?)
b/ TB: Tả chi tiết:

­Tả   ngoại   hình   (vóc   dáng,   khn   mặt,đơi  
mắt, mái tóc, nước da…)
­Tả  tính cách của người thân (lời nói, hành  
động, cử  chỉ, mối quan hệ  của người thân  
đối với mọi người…)
­ Tả kết hợp với kể kỉ niệm sâu sắc giữa em 
với người thân u đó.
c/ KB: Tình cảm của em đối với người thân.

* Một số đề tập làm văn tham khảo:
Đề 1: Hãy tả một người thân u gần gũi nhất với em (Ơng, bà, cha, mẹ, thầy cơ, bạn bè….).
Đề 2: Tả lại ngơi trường nơi em đang học.
Đề 3: Tả lại một tiết học ngồi trời mà em thích.
Đề 4: Tả cảnh sân trường trong giờ chơi.
      Đề 5: Tả cảnh bình minh trên q hương em.
     Đề 6 : Tả cảnh một đêm trăng.
     Đề 7: Tả lại một cảnh đẹp mà em đã từng quan sát./.
ĐỀ THAM KHẢO CỦA PGD­ĐT
Câu 1. (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi bên dưới.
“Buổi sớm nắng sáng. Những cánh buồm nâu trên biển, được nắng chiếu vào, hồng rực  
lên như đàn bướm múa lượn giữa trời xanh.
Lại đến một buổi chiều, gió mùa đơng bắc vừa dừng. Biển lặng, đỏ  đục, đầy như  mâm  
bánh đúc, lống thống những con thuyền như những hạt lạc ai đem rắc lên trên.
Rồi ngày mưa rào. Mưa dăng dăng bốn phía. Có qng nắng xun xuống biển, óng ánh  
đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc… Có qng biển thâm sì, nặng trịch. Những  
cánh buồm ra khỏi cơn mưa,  ướt đẫm, thẫm lại, khỏe nhẹ bồi hồi, như ngực áo bác nông  
dân cày xong ruộng về bị ướt.”          (Vũ Tú Nam, Biển đẹp)
Tổ CM Ngữ văn – Khối 6

4

Trường THCS Phước Ngun                                                                         Đề cương ơn tập Ngữ văn 6. 
HKII

1.1 Xác định phương thức biểu đạt chính và nêu ngắn gọn nội dung của đoạn trích  
trên?
1.2  Xác định thành phần chính và gọi tên kiểu câu của câu văn sau:
“Lại đến một buổi chiều, gió mùa đơng bắc vừa dừng.”
1.3 Chỉ  ra và nêu tác dụng của một biện pháp so sánh được sử  dụng trong đoạn văn  
trên?
Câu 2. (2,0 điểm)
Đặt một câu trần thuật đơn có từ  là hoặc một câu trần thuật đơn khơng có từ  là (có kết 
hợp sử dụng phép so sánh hoặc nhân hóa)?
Câu 3. (5,0 điểm)
     Viết bài văn tả một cảnh thiên nhiên mà em u thích.
^_^  Chúc các em ơn tập và làm bài kiểm tra học kỳ thật tốt  AJ 

Tổ CM Ngữ văn – Khối 6

5