Báo chí học, Chương trình trò chơi, Truyền hình, Đài truyền hình Việt Nam

-1Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

TỔ CHỨC SẢN XUẤT CÁC CHƯƠNG TRÌNH
TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH
( KHẢO SÁT TRÊN VTV3 ĐÀI THVN TỪ NĂM 1996-2003)

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN : TS. ĐINH HƢỜNG
HỌC VIÊN THỰC HIỆN : VŨ THANH HƢỜNG

HÀ NỘI, THÁNG 1/2004.

-1-


-2Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU ..........................................................................................................................3
CHƯƠNG MỘT: TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH - CƠNG VIỆC
QUAN TRỌNG NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ CHƯƠNG TRÌNH
PHÁT SĨNG. ............................................................................................................................. 17
1.1 VAI TRÕ CỦA CÔNG TÁC TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH. ......... 17
1.1.1 Đặc trưng của trị chơi truyền hình so với các loại hình báo chí khác........................... 17
1.2 Tổ chức sản xuất một chương trình trị chơi trên truyền hình. ............................................. 22
1.2.1 Tổ chức sản xuất một trị chơi truyền hình.................................................................... 40
1.3 Tầm quan trọng của nội dung kịch bản trong trị chơi truyền hình. ........................................ 52
1.4 Sự hấp dẫn của hình thức trị chơi truyền hình và ý nghĩa của công tác tổ chức sản xuất. ..... 63

CHƯƠNG HAI: TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH TRÊN SĨNG VTV3 ĐÀI TRUYỀN HÌNH VIỆT NAM. ........................................................................................... 70
2.1 KHẢO SÁT MỘT SỐ CHƢƠNG TRÌNH TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH. ................................ 70
2.2 CÁC YẾU TỐ - ĐIỀU KIỆN ĐỂ CĨ MỘT CHƢƠNG TRÌNH TRÕ CHƠI HẤP DẪN. .... 86
2.3 CÁC BƢỚC TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH TRÕ CHƠI TRUYỀN HÌNH.... 97
CHƯƠNG BA: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHƯƠNG TRÌNH
TRỊ CHƠI TRUYỀN HÌNH THƠNG QUA .......................................................................... 108
CÔNG TÁC TỔ CHỨC SẢN XUẤT ...................................................................................... 108
3.1 Cần xây dựng thêm nhiều chƣơng trình theo hình thức trị chơi truyền hình. ........... 110
3.2 Đổi mới nội dung và hình thức các chƣơng trình trị chơi truyền hình. .............................. 112
3.3 Cần khắc phục nhƣợc điểm của các chƣơng trình trị chơi truyền hình để nâng cao hiệu qủa
tun truyền , tổ chức và giáo dục. ......................................................................................... 115
KẾT LUẬN .............................................................................................................................. 128
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................................... 134

-2-


-2Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính thời sự và lý do chọn đề tài.
Trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, vai trị của vơ tuyến truyền
hình ngày càng trở nên quan trọng. Nó đã khẳng định mình khơng chỉ nhƣ
một phƣơng tiện thơng tin đại chúng hữu hiệu mà cịn là công cụ đắc lực
trong việc tuyên truyền, giáo dục và giải trí.
Nếu nhƣ trên thế giới, cùng với sự phát triển của khoa học và công
nghệ vào đầu những năm 30 của thế kỷ XX, truyền hình ra đời với sự đánh
dấu của một loại hình dịch vụ mới xuất hiện chỉ với tiêu chuẩn phát sóng 240
dịng ở 25 khn hình trong một giây, thì ngày nay truyền hình đã phát triển
một cách vƣợt bậc về chất lƣợng truyền dẫn phát sóng và nội dung phong phú

đa dạng... Ở Việt Nam, tuổi đời của truyền hình Việt Nam mới đƣợc hơn 30
năm, từ hai chiếc camera “ngựa trời” phát hình thử nghiệm ngày 7/9/1970,
đến nay ngành truyền hình Việt Nam đã có bƣớc phát triển vƣợt bậc về trang
thiết bị và cơng nghệ sản xuất các chƣơng trình. Chỉ tính riêng 5 kênh của
Truyền hình Việt Nam là VTV1, VTV2, VTV3, VTV4 và VTV5 (chƣơng
trình tiếng dân tộc) thì tổng thời lƣợng mỗi ngày phát sóng đã lên đến 61,5
giờ/ngày. Riêng VTV3 chiếm 18 giờ phát sóng/ngày. Trong đó mảng trị chơi
truyền hình mới đƣợc đƣa vào sản xuất trong vịng 7 năm với nhiều bỡ ngỡ và
khó khăn nhƣng lại hứa hẹn nhiều khả năng phát triển trong tƣơng lai.
Nếu lấy một khung chƣơng trình phát sóng của VTV3 năm 2003 (có
thể lấy cụ thể lịch phát sóng của Đài THVN trên kênh VTV3 từ ngày
4/11/2002 đến 1/12/2002 (trong 4 tuần) thì tổng thời lƣợng phát sóng các
chƣơng trình là 30.240 phút/tháng, bằng 504 giờ/tháng trong đó thời lƣợng
phát sóng các chƣơng trình trị chơi truyền hình là 56 giờ/tháng chiếm 11,11%
tổng thời lƣợng phát sóng. Các chƣơng trình phim, sân khấu là 104 giờ/tháng

-2-


-3Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

chiếm 20,63%, thời lƣợng phát sóng các chƣơng trình ca nhạc, thƣ giãn là 39
giờ/tháng chiếm 7,73%... còn lại là các chƣơng trình tổng hợp khác nhƣ phim
tài liệu, các chuyên mục, thể thao, các chƣơng trình gặp gỡ và đối thoại, tạp
chí, tin tức... Nhƣ vậy, các chƣơng trình trị chơi truyền hình chiếm một thời
lƣợng đáng kể trong tổng thời lƣợng phát sóng của kênh giải trí thơng tin kinh tế VTV3 và đóng góp quan trọng vào chất lƣợng làn sóng truyền hình.
Khơng phải ngẫu nhiên mà trong bảng điều tra xã hội học của Trung
tâm nghiên cứu dƣ luận xã hội (Ban Tƣ tƣởng văn hoá TW) với vùng dân cƣ
sinh sống: thành thị 50%, nông thơn 49%, miền núi 5%, trong đó dân tộc
Kinh 95%, dân tộc ít ngƣời 5%, nam giới là 62%, nữ giới 38%, theo lứa tuổi

dƣới 30 là 34%, tuổi từ 31 đến 45 là 29% và tuổi trên 45 là 37%... thì trong
nhóm các chƣơng trình đƣợc khán giả quan tâm, xếp thứ tự chênh lệch giữa
từng chƣơng trình trị chơi truyền hình với các chuyên mục lớn khác nhƣ thời
sự, phim truyện, thể thao, ca nhạc... thì tên tuổi của một số chƣơng trình trị
chơi truyền hình cụ thể đã đƣợc đƣa vào so sánh và bình chọn với số lƣợng
khán gỉa u thích rất cao. Trong đó, số các chƣơng trình đƣợc số ngƣời từ
5% trở lên cho là chƣơng trình u thích nhất của mình có: “Chiếc nón kỳ
diệu” chiếm 37%, “Đƣờng lên đỉnh Olympia” chiếm 22% , “Ở nhà chủ nhật”
chiếm 16 % và “Hành trình văn hoá” chiếm 13 %. Thực sự chỉ với từng
chƣơng trình trị chơi truyền hình cụ thể đƣợc đem ra so sánh với cả một
chuyên mục lớn với rất nhiều chƣơng trình vệ tinh nhỏ xung quanh đã là hạnh
phúc lớn lao đối với những ngƣời thực hiện chứ còn chƣa nói đến sự u
thích và hâm mộ của khán giả. Đây là nguồn động viên lớn tiếp sức cho cơng
tác tổ chức sản xuất các chƣơng trình trị chơi truyền hình càng cần quy mơ và
khoa học hơn nữa nhằm nâng cao chất lƣợng, phục vụ khán giả cả nƣớc.
Nhân dịp tới thăm Đài Truyền hình Việt Nam năm 1997, nguyên Tổng
bí thƣ Đỗ Mƣời đã phát biểu: “Mảng giải trí ln là nhu cầu rất lớn của khán

-3-


-4Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

giả và ngày càng phải đáp ứng cao hơn. Đảng và Chính phủ ln thƣờng
xun động viên, khuyến khích sức sáng tạo, tìm tịi những chƣơng trình văn
hố và thể thao có sức tập hợp quần chúng, nhất là lớp trẻ. Trong lĩnh vực
này, cần chú ý giữ gìn bản sắc văn hố dân tộc, chống xa hoa lãng phí, xu
hƣớng lai căng, tây hoá”. Nhƣ vậy, việc cho ra đời thêm nhiều chƣơng trình
trị chơi truyền hình mang tính giải trí và giáo dục cao vừa là trách nhiệm vừa
là việc thử sức của những ngƣời làm truyền hình trong một lĩnh vực cịn khá

mới mẻ với cơng chúng Việt Nam. Trong đó ý nghĩa của cơng tác tổ chức sản
xuất đòi hỏi một trách nhiệm nặng nề và nghiêm túc cần đƣợc nghiên cứu và
ứng dụng có hiệu quả.
Là kênh truyền hình quốc gia với nhiệm vụ nâng cao và phổ biến các
chƣơng trình thể thao, giải trí và thông tin kinh tế, ngay từ khi mới thành lập
năm 1996, với đội ngũ những ngƣời thực hiện vẻn vẹn có 9 nhân lực chủ yếu
đƣợc bổ sung từ nhiều Ban biên tập và các bộ phận khác nhau trong Đài
truyền hình, Ban lãnh đạo VTV3 lúc bấy giờ đã có định hƣớng mở ra nhiều
chun mục giải trí với ý tƣởng xây dựng các chƣơng trình trị chơi truyền
hình. Từ những bƣớc sơ khởi đó, đến nay đội ngũ những ngƣời thực hiện các
chƣơng trình trị chơi truyền hình ngày càng lớn mạnh và khơng ngừng nâng
cao về chất lƣợng và nghiệp vụ. Số lƣợng cán bộ - phóng viên, biên tập viên
hiện nay của Ban Thể thao - giải trí - thơng tin kinh tế là hơn 100 ngƣời, cho
thấy sự lớn mạnh của đội ngũ những ngƣời làm cơng tác thơng tin giải trí và
sự quan tâm của Lãnh đạo Đài Truyền hình Việt Nam đối với mảng tuyên
truyền này.
Từ thực tiễn của ngành truyền hình đã đặt cho chúng ta những vấn đề
cần nghiên cứu và tổng kết về mặt lý luận, trách nhiệm đang dồn lên vai
những ngƣời làm truyền hình để ln khơng những có thêm nhiều chƣơng
trình hay, sinh động, bổ ích mang tính giáo dục và tƣ tƣởng tốt mà cịn luôn

-4-


-5Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

tạo ra một cách thức tổ chức sản xuất chƣơng trình khoa học, hiện đại mang
tính chun nghiệp hố.
Vai trị của công tác tổ chức sản xuất trong các chƣơng trình trị chơi
truyền hình ngày càng đƣợc coi trọng và chun mơn hố từng khâu sản xuất

để nâng cao chất lƣợng các chƣơng trình phát sóng phục vụ nhân dân. Một
chƣơng trình trị chơi truyền hình hấp dẫn chỉ có thể đƣợc thực hiện từ một
đội ngũ sản xuất chuyên nghiệp, sáng tạo bên cạnh công tác tổ chức sản xuất
dày dặn kinh nghiệm chuyên môn và vững vàng về tƣ tƣởng chính trị.
Cùng với tốc độ phát triển nhanh chóng của phƣơng tiện kỹ thuật, các
chƣơng trình truyền hình ngày càng trở nên phong phú hơn. Một loạt chƣơng
trình mới đã ra đời trong đó có các chƣơng trình trị chơi truyền hình. Những
chƣơng trình này đã thu hút sự chú ý của đông đảo công chúng nhân dân,
bƣớc đầu khẳng định đƣợc chỗ đứng trong lòng khán giả và bởi vậy nó đặt ra
cho lý luận truyền hình một đối tƣợng nghiên cứu mới.
Vì vậy, một nhiệm vụ cấp thiết đặt ra là nghiên cứu những quy luật và
đặc điểm của hình thức mới, nghiên cứu, khảo sát những thế mạnh của các trị
chơi truyền hình, tìm ra những hƣớng phát triển cho công tác tổ chức sản xuất
các chƣơng trình trị chơi truyền hình - một cơng việc có ý nghĩa quan trọng
quyết định sự hấp dẫn và thành cơng của một chƣơng trình.
Các chƣơng trình trị chơi truyền hình ngày càng phát triển, nhiều đề tài
mới, hình thức mới đƣợc cập nhật cùng với sự phát triển của công nghệ và kỹ
thuật hiện đại. Diện phủ sóng của các chƣơng trình trị chơi truyền hình khơng
chỉ dừng lại ở một địa phƣơng, một quốc gia mà nó đã lan rộng và toả khắp
năm châu bốn biển, mang đến một phong thái mới và cách thức sản xuất mới
đối với những ngƣời làm truyền hình. Hơn lúc nào hết với cƣờng độ sản xuất
cao, với khung chƣơng trình cố định đã đƣợc phê duyệt, đội ngũ sản xuất

-5-


-6Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

khơng nhiều vậy thì cơng tác tổ chức sản xuất chƣơng trình trị chơi truyền
hình chỉ có thể đáp ứng tốt khi guồng máy thực hiện đồng bộ và có kế hoạch

khoa học.
Tổ chức sản xuất một chƣơng trình trị chơi truyền hình là một cơng
việc tổng hợp bao gồm việc lên kế hoạch về nội dung tƣ tƣởng cho từng
chƣơng trình trị chơi, vừa là sợi dây liên hệ - khích thích sự sáng tạo giữa các
thành viên trong nhóm thực hiện cùng một trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi
để đạt đƣợc mục đích sáng tạo và sản xuất nên các chƣơng trình trị chơi
truyền hình.
Tuy mới định hình và phổ biến trên kênh truyền hình VTV3 đƣợc 7
năm, nhƣng thực chất các chƣơng trình trị chơi truyền hình đã xuất hiện trên
thế giới từ rất lâu với đầy đủ tính lý luận, kinh nghiệm và thực tế sản xuất.
Cho đến nay, ở Việt Nam chƣa có cơng trình khoa học tầm cỡ nào nghiên cứu
và đánh giá về cơng tác tổ chức sản xuất chƣơng trình trị chơi truyền hình.
Với hơn 7 năm kinh nghiệm sản xuất, do vậy đến nay việc cung cấp cho các
cơ quan báo chí một sự định giá, phân tích và tổng kết khách quan về sự cần
thiết và vai trò quan trọng của cơng tác tổ chức sản xuất chƣơng trình trị chơi
truyền hình là hết sức cần thiết và quan trọng để góp phần nâng cao chất
lƣợng các chƣơng trình trị chơi phát sóng trên VTV3 Đài Truyền hình Việt
Nam.
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành truyền hình và việc nghiên
cứu kỹ luỡng công tác tổ chức sản xuất chƣơng trình trị chơi truyền hình một
cách khách quan, khoa học, thiết nghĩ đây chính là thời điểm thích hợp và cần
thiết để đúc rút lại kinh nghiệm tổ chức, rút ra từ thực tiễn và lý luận để có
một phƣơng pháp nghiên cứu đúng đắn và hiệu quả.

-6-


-7Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

Tác giả luận văn có cơ hội đƣợc trực tiếp tham gia vào công tác tổ chức

sản xuất các chƣơng trình trị chơi truyền hình tại Ban Thể thao - giải trí thơng tin kinh tế từ những năm đầu tiên khi áp dụng thử nghiệm một số
chƣơng trình trị chơi mới, và liên tục cho đến nay là tròn 7 năm, tôi tự ý thức
đƣợc rằng công tác tổ chức sản xuất ngày càng trở nên ngày càng quan trọng
và cần thiết trong sự phát triển chung của ngành truyền hình cả nƣớc. Chính
vì vậy, đối với tơi, đây là đề tài trăn trở để nghiên cứu với nhiều thuận lợi
cũng nhƣ khó khăn về thực tế cơng việc đƣợc giao.
Qua nghiên cứu này hy vọng từ đây sẽ là căn cứ giúp cho các cơ quan
thông tấn báo chí nói chung và các Đài Phát thanh - Truyền hình địa phƣơng
và khu vực, các chuyên ngành đào tạo báo hình... nói riêng có thêm nguồn tƣ
liệu, lý thuết, tính khoa học và thực tiễn để bổ sung cho hệ thống lý luận hồn
chỉnh hơn với vị trí đặc biệt quan trọng của cơng tác sản xuất chƣơng trình trị
chơi truyền hình trong thời gian tới.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn.
Mục đích nghiên cứu của luận văn là tìm hiểu cơng tác tổ chức sản xuất
các chƣơng trình trị chơi truyền hình nhƣ một hình thức báo chí mới xuất
hiện, những thế mạnh của nó trong việc thu hút khán giả truyền hình, đi sâu
phân tích những đặc điểm của kịch bản và cách thức tổ chức thực hiện
chƣơng trình, tìm đối tƣợng tham gia phù hợp, chuẩn bị đạo cụ minh hoạ, liên
hệ cố vấn chuyên môn và hệ thống cộng tác viên đắc lực, tập luyện và tổ chức
buổi ghi hình tại trƣờng quay và hiện trƣờng, chu toàn khâu hậu kỳ và dựng
băng phát sóng... Trên cơ sở khảo sát một số chƣơng trình trị chơi truyền
hình đã và đang phát sóng trên kênh VTV3 để đƣa ra những nhận định, phân
tích và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lƣợng chƣơng trình trị chơi truyền
hình nói chung. Chúng tơi sẽ tập trung vào nghiên cứu đối tƣợng chủ yếu là

-7-


-8Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

đặc trƣng của cơng việc tổ chức sản xuất: nêu bật sự khác biệt giữa công việc
tổ chức đặc biệt này với việc sản xuất những chƣơng trình báo hình khác;
nhấn mạnh vai trị và vị trí của việc tổ chức khoa học nhằm nâng cao chất
lƣợng và hiệu quả trong việc sản xuất và dàn dựng trò chơi truyền hình, sự
phối hợp nhịp nhàng và đồng bộ giữa từng thành viên trong êkíp làm và phân
tích cách xây dựng kịch bản chính và kịch bản chi tiết. Từ đó đề xuất, kiến
nghị những hƣớng đi thích hợp trong điều kiện hiện nay.
Công việc tổ chức sản xuất một chƣơng trình trị chơi truyền hình đƣợc
lấy cụ thể từ một chƣơng trình thơng qua nhóm thực hiện trực tiếp. Từ đó so
sánh, khái quát và nêu bật chức danh và vai trị của tùng thành viên trong
nhóm. Trị chơi truyền hình là chƣơng trình địi hỏi sự làm việc có tính tập thể
cao nhất so với các chƣơng trình báo hình khác. Có thể ví êkíp thực hiện nhƣ
một chiếc đồng hồ, vậy thì chiếc đồng hồ chỉ hoạt động tốt khi từng chiếc
đinh vít đƣợc vận hành và khởi động liên tục. Do vậy công tác tổ chức sản
xuất khoa học và đƣợc nghiên cứu, ứng dụng một cách khoa học và chuyên
nghiệp là để thúc đẩy mỗi phần việc đƣợc giao của chính từng khâu sản xuất
làm việc sáng tạo và hiệu quả là hết sức quan trọng.
Từng bƣớc rút kinh nghiệm và mày mò học hỏi từ những chƣơng trình
trị chơi truyền hình khác đƣợc phát sóng trên nhiều kênh của đài Truyền hình
Việt Nam, kết hợp với việc học tập và luôn theo sát mỗi bƣớc tiến bộ của các
chƣơng trình trị chơi truyền hình nƣớc ngồi, đó là u cầu bắt buộc của
những ngƣời tham gia sản xuất chƣơng trình trị chơi truyền hình. Với cơng
việc tổ chức sản xuất, thì việc làm này càng có ý nghĩa để từng chƣơng trình
sau lại có cái mới, tiến bộ và khắc phục nhƣợc điểm của chƣơng trình trƣớc.
Sự tham gia nhiệt tình của khán giả sẽ là thƣớc đo chính xác nhất cho tính hấp
dẫn của các chƣơng trình trị chơi truyền hình. Chỉ có một chƣơng trình trị
chơi hay, hấp dẫn với nội dung bổ ích phong phú, ngƣời chơi thông minh,

-8-

-9Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

ngƣời dẫn chƣơng trình duyên dáng ứng xử nhanh, và đằng sau đó là việc tổ
chức sản xuất hợp lý khoa học mới làm nên diện mạo một chƣơng trình trị
chơi hấp dẫn. Cơng việc tổ chức sản xuất ln là công việc thầm lặng không
xuất hiện ồn ào trên màn hình, khơng cố định những quy chuẩn nhất định mà
để đạt hiệu quả thì đó ln là cơng việc cẩn trọng, nhìn xa trơng rộng, có kiến
thức khoa học xã hội rộng lớn với việc thấm nhuần những chủ trƣơng, tƣ
tƣởng của Đảng và Nhà nƣớc và đặc biệt là sự nhạy cảm chính trị. Mối quan
hệ của cơng tác tổ chức sản xuất một chƣơng trình trị chơi là hết sức lớn,
không chỉ bao hàm sự quan hệ giữa thành viên trực tiếp tham gia trong nhóm
sản xuất mà có cịn bao hàm nhiều khâu liên quan khác với đồng nghiệp, khán
giả, những ngƣời tham gia chơi, các nhà khoa học, xã hội học, những nhà
nghiên cứu tham gia cố vấn cho chƣơng trình Đó vừa là mục đích của những
ngƣời nghiên cứu và làm cơng việc tổ chức sản xuất chƣơng trình trị chơi mà
cũng là mục đích của luận văn này.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn.
Luận văn này mong muốn không chỉ là một đóng góp cho lý luận báo
chí truyền hình về một hình thức mới mẻ trên truyền hình Việt Nam mấy năm
gần đây và đang có xu hƣớng phát triển những năm tiếp theo. Mà hy vọng
rằng những kết quả nghiên cứu và những đề xuất của luận văn sẽ giúp cho
những ngƣời sản xuất trò chơi truyền hình, nhìn lại một cách có hệ thống cách
tổ chức hợp lý, hiệu quả và logic cho một số dạng chƣơng trình trị chơi
truyền hình để có những cải tiến nâng cao chất lƣợng trong tƣơng lai.
Là một cơng trình nghiên cứu bƣớc đầu phân tích, đánh giá và so sánh
tổng quát dựa trên các chứng cứ, tài liệu, các chƣơng trình thực tiễn, khoa học
và khách quan. Do vậy, nó sẽ là cơ sở lý luận có giá trị lý luận và thực tiễn
nhất định cho các Đài phát thanh và truyền hình cả nƣớc áp dụng sản xuất

-9-


- 10 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

chƣơng trình trị chơi truyền hình, là cơ sở giúp cho cơng tác đào tạo báo hình
trong các khoa báo chí tại một số trƣờng đại học có thêm tính lý thuyết và
thực tiễn cụ thể qua từng chƣơng trình trị chơi truyền hình đã và đang phát
sóng.
Hoạt động thực tiễn của ngành truyền hình 33 năm qua cho thấy cơng
tác tổ chức sản xuất các chƣơng trình truyền hình nói chung và thể loại trị
chơi truyền hình nói riêng thƣờng đƣợc hình thành một cách tự phát, mang
đậm màu sắc cảm tính, thiếu sự đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng để tổ chức
một cách khoa học. Có thể đây là một trong nhiều nguyên nhân quan trọng
khiến chất lƣợng của các chƣơng trình trị chơi truyền hình nói riêng và các
chƣơng trình truyền hình nói chung chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu đông đảo của
khán giả. Riêng các chƣơng trình trị chơi truyền hình lại mới ra đời ở Việt
Nam trên kênh VTV3 chƣa lâu do một nhóm vài êkíp khác nhau thuộc Ban
Thể thao - giải trí - thơng tin kinh tế thực hiện, kinh nghiệm thiếu và phần lớn
là sự học hỏi, rút kinh nghiệm từ các chƣơng trình trị chơi truyền hình của thế
giới qua băng hình, với một buổi tập dƣợt thử chƣơng trình cũng với phóng
viên, biên tập viên của Nhật Bản và Pháp sang cùng trực tiếp hƣớng dẫn. Các
trò chơi truyền hình của ta thƣờng đƣợc lấy từ mơ hình trị chơi truyền hình
của những nơi có cơng nghệ sản xuất trò chơi đầy kinh nghiệm là Nhật Bản,
Pháp và Mỹ, Tây Ban Nha...theo khung chƣơng trình cố định.
4. Tình hình nghiên cứu đề tài.
Luận văn này là một trong những cơng trình khảo sát đầu tiên về cách
tổ chức sản xuất hiệu quả - khâu quan trọng để xây dựng nên một chƣơng
trình trị chơi hay, tuy khơng xa lạ với khán giả truyền hình nƣớc ngồi nhƣng
cịn khá mới của báo hình Việt Nam. Và cũng bởi đây là một đề tài mới mẻ,

chƣa từng đƣợc nghiên cứu đầy đủ hệ thống trong lý luận báo chí, chƣa có

- 10 -


- 11 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

những tài liệu chuyên sâu, nên chắc chắn những ngƣời làm luận văn khơng
thể tránh khỏi những khó khăn, hoặc thiếu sót trong q trình nghiên cứu và
giải quyết đề tài. Là ngƣời đƣợc đào tạo qua cử nhân báo chí và hiện đang
cơng tác tại cơ quan báo hình, trực tiếp đƣợc phân cơng vào cơng việc tổ chức
sản xuất trị chơi truyền hình trên sóng VTV3, tơi xin trình bày những hiểu
biết của mình về vai trị quan trọng của cơng tác tổ chức sản xuất trong việc
thực hiện có hiệu quả trị chơi truyền hình, với đề tài: Tổ chức sản xuất các

chương trình trị chơi truyền hình (khảo sát qua các chƣơng trình của
VTV3 - Đài truyền hình Việt Nam từ năm 1996 - 2003).
Vì đây là đề tài khá mới mẻ, phần nghiên cứu cơng việc tổ chức sản
xuất truyền hình rất ít tài liệu, nên chỉ xin nghiên cứu và khảo sát ở dạng
chƣơng trình trị chơi truyền hình mà thơi, và phạm vi khảo sát chỉ giớí hạn
trong một số chƣơng trình trị chơi tiêu biểu trên sóng VTV3 - Đài Truyền
hình Việt Nam.
Từ khi trên Kênh VTV3 xuất hiện một số chƣơng trình trị chơi truyền
hình, rải rác trên nhiều tờ báo chuyên ngành, trong các cuộc hội thảo nghiệp
vụ hay sinh hoạt ngoại khố tại cơ quan báo hình cũng đã đề cập đến công tác
tổ chức sản xuất khi các chƣơng trình trị chơi gặp thành cơng hoặc thất bại
cần rút kinh nghiệm.
Về mặt lý luận, năm 1998, Thạc sỹ Trần Bảo Khánh, giảng viên khoa
Báo chí - Phân viện Báo chí và Tuyên truyền - Học viện hành chính quốc gia
Hồ Chí Minh đã bảo vệ thành công luận văn: “ Đặc điểm và phƣơng pháp tổ

chức sản xuất chƣơng trình ở Đài Truyền hình Việt Nam” (khảo sát năm 1996
-1997). Tuy nhiên luận án không đặt ra nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể vào việc
tổ chức chƣơng trình truyền hình nói chung và các chƣơng trình trị chơi
truyền hình nói riêng. Năm 2000, Thạc sỹ Vũ Văn Quang - Trung tâm Đào

- 11 -


- 12 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

tạo - Đài Truyền hình Việt Nam cũng đã bảo vệ thành công luận văn: “ Hoạt
động nghề nghiệp của êkíp phóng viên trong sáng tạo tác phẩm truyền hình”.
Trong luận án có đề cập đến một phần rất nhỏ vai trị của cơng tác tổ chức sản
xuất các tác phẩm truyền hình nói chung, nhƣng khơng đi sâu khai thác riêng
về chƣơng trình trị chơi truyền hình. Bên cạnh đó, tháng 11 năm 2001, Tổng
giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam, ơng Vũ Văn Hiến đẫ phê duyệt quyết
định số 910/QĐ - THVN về danh mục các nhiệm vụ khoa học - công nghệ
năm 2002 và hợp đồng khoa học công nghệ số 50/HĐ KHCN-THVN giao
cho Ban Thể thao - giải trí - thơng tin kinh tế thực hiện đề tài nghiên cứu khoa
học cấp ngành với nội dung: “ Quy chuẩn hoá hoạt động nghiệp vụ và đội ngũ
sản xuất chƣơng trình truyền hình tại trƣờng quay Đài Truyền hình Việt Nam
nhằm tăng năng suất lao động và nâng cao chất lƣợng chƣơng trình” do tiến
sỹ Tạ Bích Loan - Phó trƣởng Ban biên tập làm chủ nhiệm đề tài. Rất may
mắn cho tác giả luận văn cũng đƣợc tham gia vào nhóm nghiên cứu khoa học
này với nhiều tham luận và những kinh nghiệm cùng nhiều tài liệu tham khảo
và nghiên cứu quý báu cho một đề tài luận văn đang ấp ủ.
Kế thừa kết quả nghiên cứu khoa học của các đồng nghiệp và những
ngƣời đi trƣớc, dựa vào những nguồn tài liệu trao đổi tại các chƣơng trình hội
thảo nghiệp vụ... luận án này xin tập trung đi sâu về công tác tổ chức sản xuất
các chƣơng trình trị chơi truyền hình đã và đang phát sóng trên kênh VTV3

nhằm tìm tịi, phát hiện và đúc rút kinh nghiệm về những bất cập trong từng
khâu sản xuất, tìm nguyên nhân và những giải pháp tác động trong công tác tổ
chức sản xuất một chƣơng trình trị chơi cụ thể để so sánh, phân tích và khái
qt lên một mơ hình tổ chức sản xuất chung cho các chƣơng trình trị chơi
trong thời gian tới. Có thể nói đây là đề tài đầu tiên đi sâu nghiên cứu về công
việc đặc thù trong công tác tổ chức sản xuất của mảng trò chơi truyền hình một hình thức giải trí mới xuất hiện vài năm gần đây.

- 12 -


- 13 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

5. Phƣơng pháp luận nghiên cứu.
Luận án đƣợc hình thành trên cơ sở dựa vào hệ thống lý luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh hiện nay.
Luận án sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu phân tích, thống kê, khảo sát
thực tiễn và điều tra xã hội học. Công tác sƣu tầm tài liệu đƣợc thực hiện dƣới
dạng quan sát trực tiếp, phỏng vấn, trao đổi trực tiếp, làm bảng câu hỏi, thu
thập thống kê, hệ thống và phân tích...
Ngồi các phƣơng pháp cơng cụ thì việc phỏng vấn những chuyên gia,
các nhà báo lão thành - nhiều kinh nghiệm trong ngành truyền hình sẽ đƣợc
chú trọng bởi tính thực tiễn và kinh nghiệm của họ.
Luận văn còn dùng phƣơng pháp phát 500 phiếu điều tra cho các đồng
nghiệp đang công tác trong nhiều vị trí khác nhau tại 12 Đài phát thanh và
truyền hình địa phƣơng và các Đài truyền hình khu vực (với việc thăm dị cho
các đối tƣợng có trình độ, vị trí và bộ phận cơng tác, độ tuổi, giới tính đa dạng
khác nhau... đã có ít nhiều kinh nghiệm sản xuất các chƣơng trình truyền
hình) nhằm thăm dị ý kiến về vai trị của cơng tác tổ chức sản xuất đối với
việc phân công công việc và chức danh cụ thể, những ảnh hƣởng và tác động
trực tiếp vào sức hấp dẫn của từng chƣơng trình trị chơi truyền hình cụ thể,

để từ đó một phần khách quan rút ra ý nghĩa thực tiễn và hiện trạng của công
tác tổ chức sản xuất các chƣơng trình truyền hình nói chung và trị chơi truyền
hình nói riêng.
Bên cạnh những phiếu điều tra trên diện hẹp trong nội bộ những ngƣời
đang cơng tác trong ngành truyền hình, có một tài liệu khá cập nhật của Ban
Văn hoá - Tƣ tƣởng trung ƣơng thăm dò ý kiến của dƣ luận xã hội cho các
chƣơng trình và đang phát sóng trên Đài THVN. Kết quả này đƣợc coi là một
trong những tiêu chí chung để nhìn nhận lại thị hiếu nghe nhìn và đối tƣợng

- 13 -


- 14 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

cùng với những yêu cầu phục vụ để có kế hoạch tổ chức sản xuất. Chúng tơi
cũng xin căn cứ một phần từ những con số tổng kết, đánh giá kết quả của
bảng thăm dò ý kiến dƣ luận xã hội này để làm tài liệu tham khảo đƣa vào
luận văn.
Công tác nghiên cứu này đƣợc thực hiện chủ yếu bằng phƣơng pháp
quy nạp có kết hợp phƣơng pháp loại suy để rút ngắn thời gian công tác mà
vẫn đảm bảo tính logic và khoa học.

6. Nội dung của luận văn.
Phần Mở đầu.
Chƣơng 1. Tổ chức sản xuất chƣơng trình trị chơi truyền hình - cơng việc
quan trọng nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả chƣơng trình phát sóng.
Chƣơng 2.Tổ chức sản xuất chƣơng trình trị chơi truyền hình trên VTV3 Đài truyền hình VN.
Chƣơng 3. Một số đề xuất để nâng cao chất lƣợng tổ chức sản xuất chƣơng
trình trị chơi truyền hình.
Kết luận.

Phụ lục.
Tài liệu tham khảo.

- 14 -


- 15 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

CHƢƠNG MỘT
TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRỊ CHƠI TRUYỀN HÌNH - CƠNG VIỆC
QUAN TRỌNG NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG, HIỆU QUẢ
CHƢƠNG TRÌNH PHÁT SĨNG.
1.1 VAI TRỊ CỦA CƠNG TÁC TỔ CHỨC SẢN XUẤT TRỊ CHƠI
TRUYỀN HÌNH.

1.1.1 Đặc trưng của trị chơi truyền hình so với các loại hình báo chí khác.
Hoạt động sáng tạo báo chí nhằm mục đích góp phần hình thành và
phát triển y thức, nhận thức của con ngƣời. Sản phầm báo chí là một loại sản
phẩm hàng hoá đặc biệt, mang giá trị sử dụng đặc biệt. Vì là đặc biệt nên sản
phẩm báo chí đƣợc hình thành khác với quy trình sản xuất vật chất, trong đó
có ba yếu tố: lao động, đối tƣợng lao động và tƣ liệu lao động. Sự khác biệt

- 15 -


- 16 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

chính phụ thuộc vào cách thức và đề tài mà một tác phẩm báo chí quyết định
chọn lựa. Có nhiều cách truyền tải thơng tin tới khán giả, có thể cũng cùng
một nội dung thơng tin ấy nhƣng đƣợc làm mới đi, khác hơn, thay đổi về

hình thức và cách thức thể hiện là ta đã có một thể loại báo chí mới. Đối với
báo hình, thể loại là một cách đánh giá và quy chuẩn vào một hình thức thể
hiện nhất định thơng qua nhóm thực hiện sản xuất. Các tác phẩm truyền hình
có những đặc điểm tƣơng đối khác so với các loại hình báo viết và báo nói,
chính sự sinh động của hình ảnh và kết cấu của thể loại đã mang đến một
màu sắc mới phong phú và đa dạng cho truyền hình. Lợi thế này đƣợc khai
thác trong mọi loại báo hình nhƣ dạng chính luận, tài liệu, đối thoại, chuyên
mục hay tin tức, phóng sự. Riêng đối với trị chơi truyền hình, khái niệm này
khi mới ra đời đã gây khơng ít mơ hồ hoặc hoài nghi về cách thức thể hiện vì
nó khá mới mẻ và lạ lẫm với một bộ phận khán giả Việt Nam. Vậy đặc trƣng
của chƣơng trình trị chơi truyền hình là gì?
Có thể nói, cũng giống nhƣ các loại hình báo hình khác, trị chơi truyền
hình cũng đƣợc xây dựng trên những ý tƣởng về hình ảnh và âm thanh. Khi
nói đến trị chơi thƣờng ngƣời ta nghĩ đến hai yếu tố vận động và trí tuệ. Đối
với những ngƣời làm báo hình thì việc đƣa những trị chơi từ cuộc sống lên
truyền hình nhiều khi là một công việc sáng tạo không ngừng, để sao cho từ
một trò chơi chân thực, dân dã... mang đến một ý nghĩa về tƣ tƣởng và giáo
dục nhất định cho những ngƣời tham dự. Đơi khi các trị chơi trên truyền
hình chỉ mang ý nghĩa thuần t là trị chơi vận động (VD: chƣơng trình
“Trị chơi liên tỉnh - Interville ” theo mơ hình của Pháp (sản xuất trong 2 năm
1997 và 1998) nhƣng cũng có thể xây dựng trị chơi hồn tồn dựa trên ý
tƣởng về tâm lý ứng xử, giao tiếp xã hội nhƣ (“Từ ánh mắt đến trái tim”, sản
xuất năm 1997...) cịn đa phần thì các trò chơi đều là dạng kết hợp của nhiều
yếu tố xen kẽ, liên quan nhƣ: “Hành trình văn hố”, “Ở nhà chủ nhật”,

- 16 -


- 17 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

“Chiếc nón kỳ diệu”, “Đƣờng lên đỉnh Olympia”, “Vƣờn cổ tích”, “Những
đứa trẻ ngộ nghĩnh”... hay chƣơng trình “Trò chơi âm nhạc”, “Trò chơi điện
ảnh”... sự kết hợp này mang đến một màu sắc mới lạ và sinh động cho các
phần thi.
Từ ý nghĩa của một trò chơi đơn thuần đƣợc đan xen, lồng ghép trong ý
nghĩa giáo dục tƣ tƣởng, một yêu cầu tự thân của mỗi tác phẩm báo chí mà
một chƣơng trình trị chơi truyền hình khơng nằm ngồi quy luật đó.
Chƣơng trình trị chơi truyền hình thƣờng dựa vào một nhóm ngƣời
nào đó tham gia, họ là đại diện cho đối tƣợng chơi của chƣơng trình. Ví dụ:
nếu nhƣ ở chƣơng trình “Đƣờng lên đỉnh Olympia” là các em học sinh giỏi
đại diện cho các trƣờng PTTH thì các gia đình gồm vợ chồng con cái lại
đoàn tụ vui vẻ trong “Ở nhà chủ nhật”. Nếu nhƣ các em nhỏ lứa tuổi cấp I
tham gia nghe và đọc truyện trong “Vƣờn cổ tích”, các bạn sinh viên đại diện
cho các trƣờng đại học và cao đẳng xuất hiện trong “Trị chơi âm nhạc” thì ở
“Chiếc nón kỳ diệu” hay “Hành trình văn hố” lại mở rộng đối tƣợng cho tất
cả mọi ngƣời... Từ những gƣơng mặt đại diện cho đối tƣợng chơi này họ
đƣợc trực tiếp cùng tham gia vào từng câu hỏi qua các phần thi của chƣơng
trình, với nhiều thơng tin kiến thức lồng ghép sao cho sinh động và dễ hiểu.
Ngồi trƣớc màn ảnh nhỏ, khán giả không chỉ hồi hộp theo dõi quá trình suy
luận của các đối tƣợng tham gia chơi đang đấu trí trực tiếp trên truyền hình
mà chính họ cịn đƣợc thơng qua cách chơi tiếp nhận thêm nhiều điều thú vị
qua nội dung thông tin mà chƣơng trình mang lại. Các chƣơng trình trị chơi
truyền hình đều muốn thông qua cách giáo dục nhẹ nhàng của các đối tƣợng
chơi mà nói lên ý nghĩa tuyên truyền giáo dục cụ thể. Bởi đó mới chính là
chức năng của báo chí thơng qua các phƣơng tiện truyền hình. Biết nắm bắt
các phƣơng tiện kỹ thuật cùng sự sáng tạo trong cách dàn dựng... đó là những

- 17 -

- 18 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

thuận lợi của các chƣơng trình truyền hình vƣợt trội so với các loại hình báo
chí khác.
Nếu nhƣ trò chơi đơn thuần trong cuộc sống đƣợc diễn ra ngồi xã hội
thì trên truyền hình các trị chơi đƣợc hợp thức hố trong bối cảnh của trƣờng
quay. Chỉ có một số ít lồng ghép thêm bối cảnh cuộc sống trực tiếp của xã
hội thông qua nội dung thi đƣợc truyền qua hình ảnh từ màn hình lớn phát
trong trƣờng quay. Phần minh họa câu hỏi rất sinh động của chƣơng trình “Ở
nhà chủ nhật”, sự xuất hiện thêm nhiều phong tục qua các địa danh du lịch
trong nƣớc của “Hành trình văn hố” hay những câu hỏi vui, những thí
nghiệm sinh động và dí dỏm của “Đƣờng lên đỉnh Olympia”, sự xuất hiện
hồn nhiên vui tƣơi của khán giả cùng tham gia hát trong “Trò chơi âm
nhạc”... đã mang thêm chút gia vị cho mỗi chƣơng trình. Đây là quá trình
sáng tạo của những ngƣời tham gia thực hiện để có một chƣơng trình trị chơi
truyền hình khơng rập khn máy móc và tăng thêm phần sáng tạo phong
phú, sinh động.
Khi theo dõi truyền hình bạn sẽ thấy, các thể loại báo hình nhƣ tin tức,
phóng sự, phim tài liệu hoặc phim truyền hình thƣờng sử dụng hình ảnh và
nội dung từ thực tế sinh động bên ngoài xã hội, các chƣơng trình toạ đàm,
giao lƣu hay đối thoại thƣờng lấy bối cảnh chính là trong trƣờng quay với sự
tham gia của các nhân vật... thì với thể loại trị chơi truyền hình cịn có sự
tham gia thêm của phần tính tốn điểm số thay đổi theo mỗi nội dung câu
hỏi, sự cổ vũ nhiệt tình của cổ động viên trong trƣờng quay và những âm
thanh chúc mừng rộn rã. Chính sự náo nhiệt này thƣờng là yếu tố tạo cho các
chƣơng trình truyền hình ln gần gũi với khán giả, vui tƣơi trẻ trung và có
sự tham gia đa chiều từ ngƣời chơi, ngƣời cổ vũ, ngƣời xem và ngƣời dẫn
chuơng trình. Đây chính là ƣu thế vƣợt trội để tâm lý của những ngƣời tham

- 18 -

- 19 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

gia chơi khơng bị áp lực với ánh đèn sân khấu và sự nghiêm túc thái quá của
nội dung cần tun truyền.
Có lẽ cũng chính vì yếu tố này mà đecor sân khấu dành cho các chƣơng
trình trị chơi thƣờng mang tính hồnh tráng hiện đại nhƣng rất ấm cúng và
vui tƣơi. Những buổi ghi hình thƣờng ln vang lên những tiếng cƣời vui vẻ
của khán gỉa cổ vũ và những ngƣời tham gia, xoá đi những mặc cảm lần đầu
tiên lên truyền hình. Với các chƣơng trình trị chơi truyền hình thì các đối
tƣợng tham gia đƣợc coi là yếu tố vơ cùng quan trọng, họ có thể là “linh
hồn” của chƣơng trình nếu ứng xử và suy luận thơng minh, hài hƣớc, dí dỏm,
nói năng chuẩn xác về câu chữ, logic trong suy luận, và cả đơi chút ƣa nhìn
(yếu tố này có lẽ chỉ riêng truyền hình mới đƣa vào tiêu chuẩn lựa chọn)...
nhƣng lại có thể gây phản cảm và giảm ý nghĩa giáo dục và tuyên truyền nếu
đối tƣợng tham gia chơi không đáp ứng đƣợc yêu cầu là đại diện của chƣơng
trình. Chính vì vậy cơng tác tuyển chọn, gặp gỡ và tập luyện cho các đối
tƣợng tham gia chơi là hết sức cần thiết và nên coi trọng trong mỗi chƣơng
trình trò chơi.
* Từ trò chơi trong cuộc sống con người đến trị chơi trên làn sóng truyền
hình.
Trị chơi là một trong những hoạt động đa dạng của con ngƣời xuất
hiện đồng thời với lao động. Trong cuộc sống con ngƣời ln tìm cách bƣớc
sang thế giới trị chơi để giải trí, cho cuộc sống thêm đa dạng và hài hồ. Từ
những tên gọi của các thể loại trò chơi, chúng ta có thể rút ra những chức
năng của nó: trị chơi mang ý nghĩa tín ngƣỡng, trị chơi giải trí, trò chơi thi
tài, trò chơi rèn luyện sức khoẻ, trò chơi thể thao, trò chơi dành cho trẻ em...
Những chức năng đa dạng trên của trò chơi cộng với vai trị, vị trí năng
động của nó trong cấu trúc xã hội, trong cuộc sống con ngƣời đã giúp chúng

- 19 -


- 20 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

ta có thể tìm lại đƣợc bộ mặt văn hố dân tộc trong q trình hình thành và
phát triển của nó. Bởi vậy chúng ta có thể khẳng định rằng trong cuộc sống
con ngƣời khơng thể thiếu trị chơi. Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, cùng
với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, nhiều trò chơi dân gian bị chìm vào
qn lãng hoặc khơng có điều kiện phát triển trong cuộc sống đô thị, vậy làm
thế nào để đƣa chúng lên truyền hình, góp phần khơi gợi lại một nét văn hoá
truyền thống quý báu của dân tộc mà khơng làm mất đi tính trí tuệ, dân gian,
vừa giữ gìn bản sắc văn hố dân tộc, vừa tiếp thu có chọn lọc tinh hoa của văn
hố thế giới là điều cần thiết và vô cùng quan trọng.
Khi trị chơi đƣợc đƣa vào các chƣơng trình trên làn sóng truyền hình,
thì cùng một trị chơi đó khơng chỉ những khán giả trực tiếp đƣợc chứng kiến
diễn biến của trị chơi mà khắp nơi có tới hàng nghìn, hàng vạn khán giả và
đông hơn thế nữa... cùng đƣợc chứng kiến, tham gia một cách rất tự nhiên. Và
lúc này ranh giới giữa truyền hình với khán giả bị xóa nhồ đi. Đây là một
trong những yếu tố thành cơng mà truyền hình đã tạo ra đƣợc với khán giả.
Nếu biết coi trọng và làm tốt công việc này thì coi nhƣ một phần thành cơng
của chƣơng trình trị chơi đã đƣợc định sẵn.

1.2 Tổ chức sản xuất một chương trình trị chơi trên truyền hình.
Bên cạnh việc dẫn chƣơng trình, dàn dựng, phỏng vấn, thu hình và phát
sóng, thì có thể nói việc lên kế hoạch lâu dài và hiệu quả kế hoạch ghi hình
định kỳ và chuẩn bị tốt nội dung, chủ đề tƣ tƣởng, luật chơi... trong công tác
sản xuất đƣợc coi là công việc quan trọng hàng đầu. Để liên tục có một
chƣơng trình trị chơi hấp dẫn trên làn sóng truyền hình, khơng chỉ phụ thuộc

vào những yếu tố về nội dung và hình thức thể hiện mà một phần rất quan
trọng là tính lâu bền, bám sát vào thực tiễn cuộc sống, xác định rõ đối tƣợng

- 20 -


- 21 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

phản ánh và đặc biệt là phụ thuộc vào các sự kiện cập nhật và có khả năng
đón đầu về các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội có ý nghĩa của Đảng và
Nhà nƣớc. Để xây dựng đƣợc các chƣơng trình truyền hình, các chuyên mục..
thì việc tạo lập đựơc một êkip thực hiện cùng với một cách phân công công
việc khoa học, hợp lý sẽ qua vai trị của cơng tác tổ chức sản xuất sẽ dẫn đến
những thành cơng và tính lâu bền của một sản phẩm truyền hình. Bên cạnh
các chƣơng trình truyền hình nói chung thì hình thức trị chơi truyền hình là
một dạng chƣơng trình mới đƣa vào sản xuất trong vài năm gần đây, và đang
cần có một nghiên cứu mang tính khoa học nhằm nâng cao chất lƣợng các
chƣơng trình phát sóng.

Vậy tổ chức sản xuất chương trình trị chơi truyền hình là cơng
việc có ý nghĩa tổng hợp mang tầm bao quát , trong đó bao gồm việc
quản lý chung về nội dung chương trình và thời lượng . Đây là vị trí
trung gian trong bộ máy thực hiện, có trách nhiệm lập kế hoạch sản xuất
cho một quy trình trị chơi truyền hình vận hành, mang lại kết quả tốt.
Tổ chức sản xuất cũng phải là cầu nối giải quyết mọi mâu thuẫn phát
sinh hoặc các mối quan hệ khác nảy sinh trong quá trình triển khai công
việc.
Quan niệm này khi đƣợc áp dụng đối với từng dạng chƣơng trình
cụ thể với quy mơ khác nhau thì sẽ có những địi hỏi về u cầu khác
nhau. Với các chƣơng trình truyền hình có tính chất địi hỏi sự sáng tạo

và lao động tập thể cao nhƣ trò chơi truyền hình, thì vai trị của cơng tát
tổ chức sản xuất càng trở nên quan trọng. Việc áp dụng chức danh này
trong một quy trình sản xuất theo quan niệm của mỗi quốc gia sản xuất

- 21 -


- 22 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

chƣơng trình truyền hình đều có những điểm khác nhau, tuy nhiên tầm
quan trọng của chức danh này là không thể phủ nhận.
Trong công tác tổ chức sản xuất có thể nhắc đến hai chức danh rất quan
trọng, đó là đạo diễn chƣơng trình và giám đốc sản xuất. Đạo diễn là ngƣời
chịu trách nhiệm hoàn toàn về nghệ thuật của chƣơng trình, cịn giám đốc sản
xuất chịu trách nhiệm về những phần cịn lại. Thơng thƣờng thì, trƣớc khi lên
kế hoạch sản xuất, giám đốc sản xuất trao đổi về những yêu cầu cụ thể với
đạo diễn để lên kế hoạch về tài chính, phối hợp và sử dụng kỹ thuật, mời các
chức danh cùng phối hợp tham gia thực hiện và chuẩn bị về phƣơng tiện kỹ
thuật. Sau đó giám đốc sản xuất sẽ làm việc trực tiếp với từng bộ phận liên
quan để họp và lên ý tƣởng cùng những yêu cầu cụ thể để thực hiện và triển
khai tinh thần của cuộc họp. Ngƣời ta vẫn nói ví von rằng, nếu đạo diễn
chƣơng trình là ngƣời đầy mơ mộng và có khả năng tƣởng tƣợng phong phú
về tính nghệ thuật và hình ảnh của chƣơng trình thì giám đốc sản xuất lại là
con ngƣời thực tế với đầy tính hiện thực nhằm dung hồ những gì có thể đạt
đƣợc nhằm góp phần tạo nên một sản phẩm truyền hình cao, có chất lƣợng và
hồn chỉnh. Khái niệm này không chỉ đƣợc các đài truyền hình lớn trên thế
giới áp dụng mà ở Việt Nam, Đài THVN cũng đang tuân thủ theo nguyên tắc
kế thừa và phát huy sức sáng tạo tập thể thông qua mẫu quy trình tổ chức
chuẩn hố, nhằm tỏ chức và xây dựng nên một dây chuyền sản xuất chuyên
nghiệp và hồn thiện.

Một chƣơng trình truyền hình tốt là một chƣơng trình truyền hình vừa
cần nội dung chất lƣợng cao vừa phải có kế hoạch cơng việc chun nghiệp
và đội ngũ thực hiện thiện chiến. Trên thế giới, cơ chế để đánh giá một sản
phẩm truyền hình chất lƣợng tốt sẽ căn cứ vào nhiều yếu tố, trong đó nhân sự
tham gia đóng vai trị quyết định tính sáng tạo và khả năng kéo dài cũng nhƣ

- 22 -


- 23 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

tính lâu bền của chƣơng trình. Nếu trong nhóm thực hiện có bất cứ một thành
viên nào mang tính sáng tạo trong cơng việc hoặc khơng làm tốt nhiệm vụ
đƣợc giao thì đều đƣợc hƣởng chế độ khen thƣởng hoặc kỷ luật kịp thời. Và
chắc chắn rằng trong các chƣơng trình thực hiện tiếp theo thành viên đó sẽ
tiếp tục tham gia thực hiện hoặc tạm thời bàn giao cơng việc cho nhân sự
khác. Do vậy, vai trị của đạo diễn chƣơng trình và giám đốc sản xuất trong
quy trình tổ chức có vai trị quyết định và kích thích tính sáng tạo trong từng
quy trình thực hiện và kích thích tính ganh đua và sáng tạo trong công việc
của mỗi chức danh đƣợc giao. Tuy nhiên việc nghiêm khắc trong cơng việc
của vai trị ngƣời lãnh đạo và cũng là linh hồn của chƣơng trình nhƣ đạo diễn
và giám đốc sản xuất lại địi hỏi tính quyết đốn, sự nhạy cảm và kinh nghiệm
cao trong cơng việc.
Việc lên kế hoạch lâu dài cho việc sản xuất chƣơng trình khơng chỉ
mang lại sự chủ động cho nhóm những ngƣời thực hiện, mà việc tính tốn
một cách khoa học và logic là vơ cùng cần thiết trong tình hình bùng nổ thơng
tin và xu hƣớng hội nhập tồn cầu nhƣ hiện nay. Truyền hình Việt Nam đƣợc
xem là một trong những loại hình báo chí vơ cùng quan trọng và phát triển
mạnh mẽ trong khu vực, với trang thiết bị hiện đại và đội ngũ những ngƣời
thực hiện đông đảo, đã đến lúc cần phải thấy rõ sự cần thiết và quan trọng của

công việc tổ chức sản xuất một chƣơng trình truyền hình nói chung và dạng
trị chơi truyền hình nói riêng, phụ thuộc vào tính chất và đặc trƣng của từng
thể loại nhằm nâng cao hiệu quả và chất lƣợng của các chƣơng trình phát sóng
để làm tốt công tác tuyền truyền và giáo dục quần chúng.
Công tác tổ chức các chƣơng trình trị chơi truyền hình hiện nay đã
đƣợc giao trực tiếp cho nhóm thực hiện mà đứng đầu là một trƣởng nhóm
chịu trách nhiệm trƣớc Ban biên tập. Phần lớn các chƣơng trình trị chơi
truyền hình đang phát sóng trên VTV3 hiện nay đều có thời lƣợng từ 35 đến

- 23 -


- 24 Tổ chức sản xuất các chương trình trị chơi truyền hình

50 phút/chƣơng trình, với định kỳ 1 tuần/lần. Nhƣ vậy khối lƣợng công việc
là vô cùng lớn. Nếu khơng có cách tổ chức khoa học, hợp lý thì sẽ gây lúng
túng, vội vàng, dẫn đến việc chất lƣợng chƣơng trình khơng ổn định. Ở nƣớc
ta chƣơng trình trị chơi truyền hình tính đến nay mới ra đời và tồn tại đƣợc 7
năm (tính từ chƣơng trình đầu tiên: “Sinh viên Việt Nam năm 1996 “- gọi tắt
là SV‟96).
Truyền hình Việt Nam đƣợc ra đời từ sự kế thừa của nhiều ngành khoa
học, kỹ thuật công nghệ và các lọai hình nghệ thuật khác... với hơn 33 năm
phát triển, thời gian còn chƣa phải là dài so với nhiều lĩnh vực văn hoá nghệ
thuật khác, cùng với sự ổn định, tiếp tục học hỏi, quan sát, áp dụng và cải tiến
dần dần... nên chức danh tổ chức sản xuất tuy rất đƣợc coi trọng nhƣng hiện
vẫn chƣa đƣợc đƣa vào danh mục chính thức trong êkíp thực hiện một chƣơng
trình truyền hình nói chung và trị chơi truyền hình nói chung. Tuy nhiên, với
sự nhận thức đúng dắn và tầm quan trọng của công tác tổ chức sản xuất, lãnh
đạo Đài THVN và các ban ngành đang nhanh chóng triển khai xây dựng một
khung định mức với từng chức danh cụ thể mới, và đây sẽ là cơ sở cho việc

hồn thiện các quy trình tổ chức một chƣơng trình truyền hình trong thời gian
tới.
Đối với truyền hình Việt Nam, chức danh tổ chức sản xuất các chƣơng
trình truyền hình nói chung vẫn cịn là một chức danh mới mẻ, chƣa đƣợc
đánh giá và nghiên cứu một cách hệ thống, chứ chƣa nói đến cơng tác tổ chức
đặc thù của riêng thể loại trị chơi truyền hình mới xuất hiện gần đây. Vậy mà
các chƣơng trình trị chơi thì khơng thể dừng lại, gián đoạn phát sóng với bất
kỳ lý do gì khi khán giả đang háo hức dõi theo từng bƣớc. Với đội ngũ nhóm
thực hiện khơng nhiều cho một chƣơng trình trị chơi (khoảng từ 4 đến 7 nhân
sự chính cho một chƣơng trình trị chơi) vậy thì nếu khơng coi trọng và đƣa
cơng tác tổ chức sản xuất vào một công nghệ sản xuất chuyên nghiệp hố thì

- 24 -