Nhận diện sớm những triệu chứng Ung thư

C ách n h ậ n d iệ n sớ m
NHỮNG TRIỆU CHỨNG UNG TH l/


NGUYỄN NGUYÊN QUÂN

(Biên soạn)

^ ả c h nkận
2>iện
sỚHi
♦
#

N K V N G ìm ịll CHỨNG VN6THV

6/
NHÀ XUẤT BẢN ĐÀ NANG


LỜI NĨI ĐẦU
Pìiát hiện bệnh sớm p h ả i dựa vào bủn thán
người bệnh. Theo các tài liệu th ố n g hê V học ở
T r u n g Quốc, cúc bệnh nghiêm trọng cá nguy hại
dến sức khỏe của p h ụ n ữ n h ư bệnh ung th ư tuyến
vú c h ẳ n g hạn, có đến 95% trường hợp là do bán
thản người bệnh tự kiểm tra p h á t hiện, so với việc
p h á t hiện bằng cách k iề m tra sức khỏe định kì theo
qui d ịn h là 5T(, n h iều hơn gấp 18 lần. K hơng chì
cỏ ung th ư tun vú, m à m ột sơ bệnh thường thấy

nói chung và n h ữ n g bệnh đa p h á t khác p h ầ n lớn
cũng có thề thơng qua tự kiểm tra xem xét bản thân
đ ể sớm p h á t hiện. N ếu n h ư ở mỗi gia đình đều có
người H ết cách tự kiểm tra xem xét bệnh tật cho
gia đình ĩuinh, p h á t hiện sớm bệnh tật và chữa trị
chúng ngay khi vừa mới p h á t thì cơng việc chữa trị
ở các bệnh viện sẽ giải quyết dễ dàng hơn. Táp
sách nhằm mi/c dich cung cấp cho người dọc n hữ ng
thơng tin cần thiêt liéìi quan đên bệnh ung thư, vái
hy vọng nhiều !ìgu'ịi sẽ có th ể p h ú t hiện sớ/n căn
bệnh cúa m ình hay của người thân đ ể có hướng
điều trị kịp thời. Vi điều trị càng sớm thi càng dr
chiến tháng căn bệnh hicm nghèo này hơn.


C H lfơ N G I

NHỮNG Dftu HIỆU CỦA BỈNH UNG THU
Khi đọc chương ĩlày, b ạn đọc cần p h ải chú ý
m ấy điểm sau đây:
- Nguyên n h â n p h á t sinh và h ìn h thức biểu
h iện của b ệ n h đều r ấ t phức tạp. Cùng m ột bệnh,
có khi th ế h iệ n ở n h ững người khác nhau lại có
những h ìn h thức biểu h iện k hác nhau. Và những
b ệ n h k h ác n h a u lại có triệu chứng lâm sàn g khác
nhau. Do vậy, muốn chẩn đoán b ệ n h m ột cách
chính xác, thực r a khô n g phải là chuyện dễ dàng.
Chỉ dựa vào m ộ t vài triệu chứng chủ yếu th ì không
đủ, m à p h ải quan s á t kĩ càng cặn kẽ nhiều lần, tố t
n h ấ t là n ê n quan s á t nhiều phương diện đê đôi

chiếu và p h â n tích tỉ mỉ mó’i có th ế có được sự
phán đốn tương đơd k h ách quan.
- T hơng qua việc quan s á t r h iề u lần, khi nghi
là có b ện h , cần kịp thời đến bện h viện ngay đê
đ ư Ợ c kiêm tr a và có sự chẩn đốn chính xác.
- Sớm p h á t h iệ n ra bệnh và tậ n sức chữa trị,
bới vì ti lệ chữa khơi bện h ngay tư lúc nó mới p h á t
sinh cua b ấ t cứ m ột loại bệnh nao cũng đều tương


Cách nhộn diện sớm nhữtìíỊ triệu chứng ung thư
đơì cao. Nếu kéo dài khơng chữa trị th ì sẽ làm cho
bện h tìn h n ặ n g thêm , th ậ m chí sẽ p h á t sinh những
hậu quả nghiêm trọ n g k h ông sao cứu văn được.
D‘iới đây là một sổ dấu hiệu có th ể cản h báo
trước bện h ung thư:
- Tóc quá đen hoặc tóc dần d ần trở n ê n đen
sẫm. Tóc màu đen là m àu tóc của người thuộc
giống da vàng, nhưng các n h à khoa học p h á t hiện
tóc m à đen quá hoặc từ trước đến giờ không đen
lắm, bỗng đột n h iê n d ần d ầ n trở n ê n đen sẫm, như
vậy có th ể có khuynh hướng bị ung thư.
~ M ặt đen là triệu chứng của b ệ n h m ạn tính.
Những người bị các chứng b ệ n h như công n à n g cùa
m àng tuyến thượng th ậ n bị giám sút, gan bị cứng,
ung thư gan, v.v... đều có th ế xuâT h iệ n m àu đen
trê n sắc m ặt. B ệnh tìn h càng nặng, sắc m ặ t lại
càng đen xạm. c ổ ngữ có câu: ‘‘Màu đen xuất hiện
ở thượng đình to b ằ n g ngón ch ân cai, t ấ t khơng ốm.
mà c h ết” ‘‘Thượng đ ìn h ” ỏ' đây là chi vị trí cao

n h ỗ t của p h ầ n m ặt, tức p h ầ n trá n , ơ chỗ đó mà
xuất hiện níiãu đen là tín hiệu bị bện h tình nguy
hiểm, người''^)ệnh thường sẽ suy thối mịn mói mà
chết.
- D áng n é t m ặ t bị hủy hoại. Là chỉ h iệ n tượ.ng
m ặt do vì bị m ột bệnlì nào đó làm cho dáng nét
m ặt bị hủy hoại, khơng cịn b ìn h thường như tj-ước
nữa, Có người thì chi bị hủ}' hoại đến dán g n é t


Cách nhận diện sớm những triệu chứng Ung thư
m ặt, có người thì bị ả n h hưởng cả ngũ quan, hoặc
khi n h ữ n g chỗ bị húy hoại đã khỏi th ì hình th à n h
các v ế t sẹo dúm dó khơng p h ẳ n g phiu như bình
thường. N h ữ n g triệu chứng đó nói chung có thê
th ấ y ở người bị mắc các chứng b ệ n h như giang mai,
bị m ụn n h ọ t sau khi đã làn h khỏi, bị bệnh phong,
bị ung th ư da ác tính, bị bện h do vi k huẩn ăn sâu
b ê n trong, v.v...
- Con ngươi ngả sang m àu vàng. Lấy đèn pin
soi vào con ngươi, ỏ’ chỗ sâu của đáy m ắ t p h á t ra
m ộ t p h ả n xạ á n h sá n g m àu v à n g giống n hư m ắt
mèo về ban đêm, p h ầ n lớn là th â y ở những trường
hợp có khối u ỏ' tê bào mẹ của võng mạc. B ệnh này
p h ầ n lớn ồ n h ững nhi đồng từ bảy, tá m tuổi tiờ
xuống, có tính di tru y ền n h á t định, tỉ lệ ác tính
r ấ t cao nếu khơ n g kịp thời chữa trị thì khi t ế bào
ung th ư đã mở rộng vào tro n g sọ não, ra ngoài
n h ã n cầu hoặc tới những cơ quan phủ tạ n g ớ xa
m ắt, sẽ có th ế ngu> tới tín h m ện h .

- Khi quan s á t m àu sắc của n iê m mạc khoang
miệng, phái đặc biệt chú ý xem có x u ất h iện những
vết “đctm t r ắ n g ”, Aế t “đôm đổ”, v ế t “đơ"m đen” hay
khơng. Br/i vì ti su ất biến chứng của bện h ung thư
thế h iệ n ỏ' những vết “đô"m t r ắ n g ”, v ế t ‘'địin đỏ",
vết “đơm đ en ” tương đối cao, m à khoang m iệng lại
là m ột trong những chỗ thuộc loại dễ mắc b^nh
này, cho néìi phái đặc biệt c á n h giác.


Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
V ết đốm tr ắ n g là m ột loại biến chứng bệ ih lý
đốm tr ắ n g ở niêm mạc khoang m iệng thường th ấy
(các vết “đô'm tr ắ n g ” n ày dùng tă m quấn bơng xát
đi khơng m ấ t được, nó khơ n g giông như b ệ n h tưa
mồm). Bệnh n ày p h ầ n nhiều p h á t sinh ở những
chỗ khác nhau của niêm mạc kho an g miệng của
những ông già, nhưng th ấ y nhiều 6' niêm mạc má.
Cũng có trường hợp th ấ y có cả ở niêm mạc mơi,
h à m ếch và lưỡi. Trong số những người có những
v ế t ‘đốm t r ắ n g ” th ì có tới từ 1 đ èn 5% cuối cùng
là bị ung thư. Tỉ lệ biến chứng ung th ư của vết
“đốm tr ắ n g ”ỏ' tr ạ n g th á i khối u (trạ n g th ái khối u
đỏ đầu vú) là cao n h ấ t. Nếu các v ế t “dốrn tr ắ n g ”
đó mọc lên cứng lại, nổi cộm lên và bị loét ra thì
đó là điềm báo trước biến chứng của ung thư.
Những ngư.ị'i h ú t thh lá dề mắc chứng bệnh vết
‘đốm tr ắ n g ” này.

10

Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
v ể t “đốm đỏ” là m ột loại biỏVi chứng bện h 1}>
m àu đò ỏ' n iê m mạc khoang miệng, biểu h iện ra
là ờ n h ừ n g m ả n g lốm đô'm m àu đỏ tươi, m ềm và
có đường viền r ấ t rõ ràng, nói chung là khơng th â y
đau rõ n é t (điều n ày cần kiểm tr a đệ' giám định
rõ, p h â n b iệ t với các chứng b ệ n h như viêm niêm
mạc, bị bỏng, bị sây suức). Một biêu hiện k h ác nữa
là cịn có cả n h ững h ạ t lốm đốm trắ n g , to bằn g
n h ững h ạ t thóc rả i rác nhiều chỗ giống y như
những h ạ t lôm đốm m àu đỏ tươi nữa. N hững v ế t
lôdn đốm m àu đỏ p h ầ n nhiều p h á t sinh ị’ rìa lưỡi,
ỏ' lịng lưỡi và ở đáy miệng, tỉ lệ p h á t sinh thâ'p
hơn so với n h ữ n g v ế t lốm đốm trắ n g , nhưng ti lộ
biến chứng ung thư thì lại cao gấp 17 lần so với
n h ững v ế t lơm đốm trắng. Do dó, cần phai dặc
biệt chú ý.
Vết lốm đốm đen. Đây là m ột loại v ế t lốm đốm
m àu đen hoặc m àu xan h lam, màu xanh xám, có bờ
rõ rà n g ở trô n niêm mạc khoang miệng, nhũ'ng vết
lô'm đôm n à y tương đô'i nhỏ, h ìn h dạn g k h ơng đều
nhau, khơng có những triệu chứng gi làm cho người
ta th á y khó chịu. Các vết lốm dơm màu đen p h ầ n
lớn tỉiấy ớ niêm mạc h àm ếch trê n , và ră n g h à m
và ợ má. Ti lệ bện h p h á t sinh ỏ' nam giới gấp đôi
nữ giới, ti lệ biến th à n h ác tín h trê n dưới 3 0 C . Ivhi
dã chuyến biến th à n h những nốt ung thư sắc tố ác
tính thì n h ững vết lốm đốm m àu den đó lớn to lên,

11


Cárh nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
các bờ m ếp mị' đi, sắc tố khơ n g đều nhau và ăn
sâu vào, có những trường hợp ra máu và nổi ìên
những nố t đỏ xung quanh.
Nếu p h á t hiện những vết lơ’m đơ"m có màu sắc
như tr ê n thì cần phải kịp thời đến bện h viện k h ám
và điều trị.
C h ấ t lười lâu ngày có m àu đỏ xạm hoặc màu
tím. C ần cảnh giác với chứng ung thư. Thông qua
kiểm tra 12.448 ca b ệ n h ung th ư các loại đă chứng
tỏ, ch ất lưỡi của đại đa số b ệ n h n h â n ung th ư đều
có m àu lưỡi đỏ xạm hoặc m àu tím, trong đó tỉ lệ
bện h ung thư thực quản và ung thư thượng V Ị r ấ t
cao. chiếm trê n dưới 80%. Thú' hai là bện h bạch
huyết và ung th ư phổi. B ệnh ung thư mũi và họng
rấ t thâ'p, chi chiếm trẻ n dưới 20%; và p h á t hiện
được ó' những bện h n h â n ỏ' vào thời kì ci nhiều
hơn những bệnh n h â n ị' thời kì đầu.
ơ hai b ên c ạ n h lưỡi th ấ y có các v â n m à u tím
n g ắ t hoặc đơm đen h ìn h d ạ n g k h ô n g theo m ộ t
quy tắ c nào. Thì cần p h ả i c ả n h giác, vì tro n g đó
có số ít ngu'ị'i có k h ả n ă n g bị b ệ n h ung th ư gan.
Các người n à y ph ải kịp th ờ i đén b ệ n h v i ệ n k iể m
tra , nêu là ung th ư g an th ờ i kì đầu, có th ê c ắ t
bó đi.
Diều nên ìàm là, có m ột sị người th ấ y rêu lười
cùa m ình trong gương bị đen liền sọ' hãi suô"t ngày,

cho là bị bệnh gì nặng, vì trong sách sị có ghi
12


Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
chép; “Lưỡi th ấ y m àu đen, tră m người không chừa
dược m ộ t”. Thực ra, điều ghi chép tro n g sách cô
là rêu đen do sô"t cao lâu ngày khơng lui, n h iệ t cực
th ì hóa hỏa, đốt cháy tâ n dịch, gây n ê n h iện tưung
đó. Điều này khác với rêu lưỡi th ô n g thường có
màu đen. N hư tr ê n lâm sàn g thường th ấ y ở những
người bị ung th ư phối, ung th ư dạ dày, ung th ư thực
quản, thường xuyên trị liệu b ằ n g hóa c h ấ t và bằng
phóng xạ, do t â n dịch khò kiệt, h uyết tượng (sơ đồ
cấu tạo máu) th ấ p , xu ất h iện rêu lưỡi đen có chát
đỏ xẫm khơ khơ’c, có m ột số b ệ n h m ạn tính, như
chứng nhiễm độc nước tiểu, khơd ư ác tín h vv... khi
bện h tìn h trị' n ê n xấu, cũng có thể’ thâV rêu lười
đen, dó là triệu chứng b ệ n h tìn h nguy câp.
Cịn có m ột trường hợp, khi tin h th ầ n cùa
người ta rơi vào tr ạ n g th á i căng th ẳ n g cao độ, cũng
có thế th â y rêu lưỡi đen. Ví dụ, có m ộ t sô’ người
“mắc chứng .sỢ ung th ư ”, nghi ngờ m ình bị ung thư,
chăng bao lâu sau rêu lười đã bị đcĩi, ỏ' p h ầ n cuống
lưõ'i, rdu râ’t dày, th ậ m chí giống như lơng mọc, đơ
ngà từ sau ra phía trước, khi bác sĩ kiém tra loại
trừ khá n ă n g bị ung thư, th ế là tư tương lo nghĩ
được giai th o á t réu lười đen tự n h iên m ât đi.
- Ivlừ sờ mó \ à o hai bên khí quan pìa dưỏ'i
trước có có khơi u p h á n lớn là dơn chiếc, có dường

ranh giới rò ràn g , be m ặ t n h ẩ n bóng, (đặc diêm
của nó là có thê di động lên Xuỏ ìg theo họrig khi


Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
nuốt vào th ì p h ầ n nhiều là khơi u của tuyến giáp
trạng).
- Khi b ạn sờ mó vào tuyến giáp trạ n g m ột bên
to lên, trở n ê n cứng, bề ngồi n h á p nhơ cao th ấ p
khơng phẳng. G ần đó cịn sờ th ấ y hạch limphơ
sưng to, th ì phải cản h giác với khả n ă n g bị ung thư
tuyến giáp trạn g .
- IGii bạn sò th ấ y ớ cố có hạch limphơ khơng
đau, sưng to, nhiều nhóm , vả lại da bên ngồi bình
thường, thì phai cản h giác với khả n ă n g ung thư
tuyến dịch lâm ba.
- Ivhi b ạn sờ thâV phía trê n bên cổ, chỗ lõm
trê n xương quai xanh, tín h c h ất khối u cứng rắn,
b ắ t dầu là dơn chiếc, ấ n khơng đau, có th è di động,
theo sự tă n g to tiê n triế n của khơi u, có thê có
nhiều u k hác nừa hợp t h à n h cụm, th à n h chuỗi, cố
định, m ặ t ngoài khối u sờ không th ấ y huyết quản
đập th ì cần phai cản h giác với khả n ă n g sưng h ạch
lâm ba di chuyên của khôd u ác tính.
Mục đích của việc tự kiêm tra bộ p h ậ n cố la
đô sớm phcit hiện ra các khơd u, người bình thường
có th ế ba th á n g kiểm tra kĩ một lần. Người trung
niên và người già nếu không trớ ngại, n ê n luyện
thcành thói quen, sau mỗi ngà}’ ngu dậy, dùng hai
tav sị'ị' n ắ n vào m ặ t và cơ, vua làm cho đầu óc tinh

^áo, tà n g th êm tu ẩn hoàn máu ớ m ặt, lại ' ’ù'a nhu
14


Cách nhộn diện sớm những triệu chứng ung thư
là tự k iểm tr a m ột lầ n đơn giản. Mới đầú, người
kiểm tr a đơl với trường hợp bình thường của cổ có
th ể k h ơ n g hiểu được, nhưng sau lâu ngày th à n h
quen, hễ th ấ y có khối u khác thường thì có thế r á t
n h ạ y cảm p h á t h iệ n ngay và kịp thời mời bác sĩ
k h á m và điều trị.
T h ô n g qua tự k iể m tr a nghi có khối u ỏ' cổ,
k h ơ n g cần p h ả i lo sỢ, có th ế đ ến . b ệ n h viện tìm
bác sĩ chuyên k h o a k h á m và điều trị. Theo tin tức
tà i liệu cho b iết, khơi u ở cố có th ể do hơn 60 loại
b ệ n h g ây ra, dù là u n h ọ t gây ra, cũng có r ấ t
n h iều loại là u là n h . N hưng th á i độ coi thường
khôd u ở cơ, coi nó chi là viêm h ạ c h lim phô thôi
và k h ô n g cho là quan trọ n g gì, điều đó cũng
k h ơ n g đúng. N ếu b ạ n th â y cố có mọc khơi u lớn
n h a n h , tín h c h â t cứng rắ n , bề ngồi k h ơ n g p h ẳ n g ,
có d ạ n g khớp đôt, độ h o ạ t động k é m , ra n h giới
k h ô n g rõ, â n k h ô n g đau (khi ch èn ép vào t h ầ n
k in h th ì có th ấ y đau), trư ờng hỢp đó th ì n h ấ t
t h iế t k h ô n g được bỏ qua m à p h ả i c á n h giác với
•kná n ă n g ung thư, phái n h a n h ch óng đ ến b ệ n h
viện, k iêm tr a xác m in h rõ tín h c h á t đê kịp thời
điều trị.
-

Gáy k h ô n g có nguvên n h â n , n h ấ t là. người
gầy di rõ trong thời gian n g ắ n g ần đây thì cần
cánh giác với b ệ n h ung thư . Vì ung th ư ác tín h thời
kì đíiu dcu t h ấ 5' gầy không rõ nguyên n h ân .
lõ


Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
- T rê n da th ấ y có lấm chấm các h ạ t gạo to nhỏ
bằn g h ạ t đậu vàng, có h ìn h trị n hoặc h ìn h bầu
dục, sơ ít là bị bện h lang ben p h â n tá n riên g lẻ
có h ìn h đa giác mà khơng thề dung hịa với nhau
được, nếu quan s á t kĩ thì th ấ y ra n h giới của lang
ben râ't rõ ràn g , ở chính giữa hơi lõm vào. Đa số
lang ben p h â n bố ỏ' ngực, ở vai, ư b ên phía trong
chân tay, là n h ững chỗ che kín bởi mặc quần áo.
Lang ben d ạ n g lâm chấm th ì chủ yếu sin h ra ỏ'
người t r ê n 40 tuổi, thường có đa dẻ th ơ rá p , cằn
cơi, th ậ m chí có cả ở người già n h ữ n g v ế t chấm
đen vv... nữa. Các h iệ n tượng dó đều thuộc về
n h ững th a j' đôi của da đang tr ê n đường suy thối,
khơ n g có h ạ i gì cho co' thê con người. Loại lang
ben châ’m n à y k h ơ n g cần chữa, nó chỉ là n h ắ c nhớ
mọi người, da đã ở vào thời kì suy lảo, cần chú
ý bảo dưỡng da cho tót. Nhưng, n h ữ n g khơi tr ắ n g
có tr ê n chỗ xương gị má hoặc t r ê n m á thì có khá
n ă n g là bị b ệ n h lang ben, hay ít r a cũng có k h ả
n ă n g dự báo trước bị b ệ n h ung thư. c ầ n p h ải đề
cao cản h giác.
- Da trò' n ê n đen và thị, thường là tín hiệu

nguv hiếm cùa ung thư dạ dày. Theo th ơ n g kê CLÌa
m ột sơ chuvên gia nước ngồi thì tro n g số những
người mắc b ệ n h ung thư dạ dàv có k h o ản g 1/3 số
người lúc chưa thâV có b ấ t kv triệu chứng nào cùa
bện h ung thư dạ dày, da ở n h ữ n g bộ p h ậ n khác
16


Cách nhận diện sớm những triệu chiỲng ung tỉiư
nhau của họ đã biến th à n h m àu đen và thô, những
chỗ thường th ấ y n h ấ t là; dưới nách, bẹn và xung
quanh rơ"n, có khi ưiặt và lòng b àn ta}" da cũng
th ấ y hơi có m àu đen. Da b ệ n h n h â n sở dl biến
th à n h màu đen và thô ráp, là do m ột loại c h ất cùa
tê bào ung thư tiế t ra gây n én. Mặc dù có m ột sơ
bệnh, p h ầ n nhiều như n h ững người bị b ệ n h khác
thường ở tuyến yên, bị b ệ n h tiêu đưừng, có khi da
cũng trở n ê n đen và thô ráp , nhưng ỏ’ những
trường hợp đó dều khơng điển h ìn h như sự thay
đổi m àu da của b ệ n h ung th ư dạ dày.
- M ắt lé ra ngoài: hai rnắt lé ra ngồi, có thế
thríy ở chứng ung thư và ngộ độc khí carbon
monoxide (CO), m ột m ắ t lé ra ngồi, có the th ấ y
ở bện h đái đường.

17


Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
- Suy giảm và m ấ t khứu giác:

Chứng bện h n ày thường là do cảm cúm, viêm
mũi cấp tính, viêm mũi do bị trú n g cảm, người bị
nhẹ có thê xảy ra suy giảm về khứu giác, người bị
n ặ n g có thế bị m ấ t khứu giác hoàn toàn. Nhưng
nguyên n h â n của b ệ n h hễ m ấ t đi thì khứu giác trở
lại bình thường ngay. M ấ t khứu giác còn th ấ y ỏ’
b ệ n h viêm mũi do bị teo, biếu h iện n à y là trong
khoang mũi k ế t lại các vẩy xanh r ấ t n h iều và có
mùi hơi, cái đó khô n g n h ững làm khứu giác m á t
n h ạ y cảm mà còn sinh ra đau đầu, giảm trí nhớ,
v.v... Ngồi ra, khoang mũi mọc đầy m ụn th ịt thừa,
mụn nhọt, xương lá m ía trong mũi phì đại tă n g
sinh; làm cho luồng hơi k h ông vào trong đ ến vùng
ngửi và trong xoang đầu đã có khối u, sợị th ầ n
k in h truyền dẫn khứu giác đã bị chèn ép hoặc phá
hoại cũng có thế gây ra m ấ t n h ạ y b én về khứu
giác.
ĩlgoài ra, điều đ á n g chú ý là, m â t khứu giác có
quan hệ gắn bó với b ệ n h ung thư tuy\'ái sữa. Theo
nghiên cứu ớ Mỹ, khứu giác bị m ât thường là biêu
hiện thời kì đầu của b ệ n h ung th ư vú. T rong đại
nào cua người, có m ột tổ chức gọi là thê quả th ò n g
(nứa p h ầ n trê n cùa não), m ột loại c h ấ t kích thích
làm phai m;\u đen do nó tiế t ra có quan hệ m ậ t
I.hiêt với ung thư vú. H àm lượng bện h ung th ư vú
về ban đêm giám, trong thực nghiệm động v ậ t
.13


Cách ìhận diện sớm những triệu chứng ung thư

cũng p h á t h iệ n ức ch ế c h ất kích thích n à y tn ì khả
n ă n g bị ung th ư vú sẽ tă n g lên. Khi có v ấn đề ở
nưa đầu t r ê n của não sẽ có ả n h hưởng đến khứu
giác. Điều n à y đã g ắ n liền công n ă n g khứu giác với
việc bị m ắc chứng b ệ n h ung th ư tuyến vú. Đương
n h iê n , người bị ung th ư vú k h ô n g p h ả i đều m á t
khứu giác cả, nhưng ngoài việc đã loại bỏ được
nguyên n h â n ở mũi ra, cần cản h giác với b ệ n h ung
th ư tuyến vú.
N h ậ n xét khứu giác bị suy giám, bị m ất, có
điếm cần chú ý là: khi m ột người là m việc và sinh
h o ạ t lâu dài tro n g m ột mơi trường có mùi vị đặc
biệt, sẽ x u ấ t h iệ n h iệ n tượng k h ơng ngửi th ấ y mùi,
điều đó chứng tỏ khứu giác có tín h th ích ứng và
có tín h mỏi m ệt. C h ấ t ngửi kích th ích q m ạ ih
th ì thời gian thích ứng càng ngắn, c h ấ t ngừi kích
th ích càng u thì thời gian thích r.ng càn g dài. Vì
th ế , k h ơ n g thê coi tín h thích ứng và ; ính mỏi m ệt
cua khứu giác cũng là sự suy giảm hoặc m ấ t kliứu
giác, từ đó m à có n h ậ n x é t sai lầm
-- Mi.ệng đ ắ n g là trong m iệng có vị đắng. Thây
nhiều ớ chứng viêm cấp tính, chú yếu là chứng
vipm gan, viêm m ật, điều này quan hệ tới sự trao
dỏi c h ấ t cua d;Ch thế m ật. Miộng đ ắ n g cịn có thế
th ấ y ớ chứng bện h ung thư, người bị b ệ n h ung thu
m á t vị giác đối với đồ ă n ngọt mà có cám giác
đ ắ n g ngày m ột tăng, điều nàv' có quan hệ tới việc
Ĩ9

Cách nhận diện sớm những triệu chứng
ung thư
2

---------------------------------------------- : -------------------------------------------------------------------------------------; -----------------------------

--------------------------------------------

th a y đổi th à n h p h ầ n trong nước dãi và trở ngại
tu ầ n ho àn huyết dịch ở lưỡi của bện h n h â n .
- M iệng n h ạ t là chỉ vị f iac trong m iệng suy
giảm, tự cảm th ấ y m iện g n h ạ t nhẽo, k h ơng có cách
gì thưởng thức được các mùi vị lúc ă n uống. Chứng
b ệ n h này th ây nhiều ở những người mới viêm
n h iễm hoặc ở vào thời kì h ế t viêm, mà p h ầ n
nhiều th ấ y ở nh ữn g bệnh n h â n bị viêm ruột, bị
b ệ n h lỵ và các b ệ n h k hác ở hệ thố.ng tiêu hóa, cịn
th ấ y cả ở giai đoạn khôi phục sau ca đại phầu
th ụ ậ t, bị b ệ n h về sự p h â n tiế t b ên tro n g và bệnh
về tiêu hóa sinh ra triệu chứng p h á t sốt dài ngày,
cũng như n h ữ n g b ệ n h n h â n dinh dưỡng kém, thiếu
các vitam in và nguyên tố vi lượng kẽm , thiếu chất
p rô têin , n h iệ t lượng đưa vào cơ th ể khơng đủ, cũng
thường có cảm giác n h ạ t miệng. Bởi vì chứng bệnh
n à y có th ể làm cho độ n h ạ y cảm của vị giác ỏ’ lưỡi
bị giảm mà làm cho m iệng n h ạ t, cảm th ấ y vơ vị.
Ngóai ra, m iện g n h ạ t nhẽo, vô vị, vị giác suy giảm,
th ậ m chí m â t h ẳ n , Amn là m ộ t trong các uặc trưng
của bện h ung thư.
th ế , khi vỊ giác của những

người tru n g lảo n iê n đột n h iê n bị suy giảm hoặc
m ấ t h ết, thì cần ph ải đề cao cảnh giác với khả
n ă n g bị ung thư. Đ ương'nhiên, điều này phái có sự
p h â n biệt với trường hợp người già, k h ả n ă n g vị
giác thối hóa, r ă n g bị rụng làm cho việc rmai thức
ă n không kĩ, th ậ m chí phải nk chửng, n ê n thức
2

(


Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
ă n k h ông tiếp xúc đầy dủ với lười dẫn tới tình
trạ n g ă n k h ơng h iế t mùi vỊ.
- Nước mũi có máu; Mũi bị tốn thương từ bèn
ngoài do ph ẫu th u ậ t, viêm nhiễm , có dị v ậ t và bị
bện h toàn th â n như cao h u y ết áp, xơ cứng dộng
mạch, b ệ n h ỏ’ h u y êt dịch, v.v... dều có Lhể gày ra
tình tr ạ n g nước mũi có máu. Nhưng cần phái cảnh
giác khi nước mũi có máu vì đó cịn là m ột trong
các triệu chứng thời kì đầu của b ệ n h ung thư họng
rnũi, n ê n k h ơ n g được bị qua.
U ng th ư h ọ n g mũi là m ột trong những bệnh ung
thư thiíờng gặp. Tỷ lệ bị loại bện h ung thư n àv cúa
người da vàn g gâp năm lần người da trắng. Bệnh
này p h ầ n nhiều xảy ra ừ người lớn, nguyên n h â n
p h á t b ệ n h n à y có quan hệ tới các n h â n tố vo di
truyền, n h iễm vi rú t và về môi trường, v.v...

21

Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
Triệu chứng thời kì đầu của ung thư họng raũi là;
1. Nước mũi có lẫn m áu hay ách xì mũi chảy
máu. Khi niêm mạc bề ngoài của khối u bị võ' lt,
bị viêm n h iễm th ì có th ể chảy nước mũi có lẫn máu
qua lỗ mũi, nhâT là lúc sá n g sớm thức dậy, trong
nước mũi lầ n đầu có sỢi m áu hoặc hịn máu m ỏ ,
loại nước mũi có lẫn m áu n à v có th ể xì qua một
b ên lỗ mũi, cũng có th ể từ bộ p h ậ n mũi họng h ú t
■ao trong m iệng m à nôn ra.
2. ư n g n h ọ t ở bên cổ. Đó thường là triệu chứng
mới p h á t hoặc triệu chứng tồ n tại duy n h ấ t ở
người uị ung thư họng mũi, thường p h á t sinh ở bên
lỗ mũi nhô nhọn, sau góc h à m dưới có hạch lâm
ha đang tiến triể n sưng to, nhỏ thì như quả ngân
h ạ n h , to thì như quả đào, cứng, rắ n , thường khơng
đau.
3. Ù tai, th ín h lực giảm, ống họng nh ĩ mở
m iệng ở bộ p h ậ n họng mũi xảy ra ở gần miệng ống
nìũi, thường làm tắc ống ta i họpg th ơ n g nhau m à
sinh ra ù tai và làm giảm th ín h lực, trường hợp n ày
Ihường xảy ra ỏ' m ột bên, vì ung thư họng mũi
thường xảy ra ỏ' m ột bén.
4. Đau đầu. ư n g thư họng mũi thời kì đầu có
thế xảy ra triệu chứng đau nử I đầu (th iên đầu
thống) không rõ nguyên nh ân .
Do họng mũi ở p h ầ n sau của khoang mùi, ở

Cách rhận diện sớm những triệu chứng ung thư
phía tr ê n h ọ n g m iệng, vị trí tương đối sâu, tay sờ
k h ông tới, m ắ t cũng k h ơ n g n h ìn trực tiếp được. \^1
thế, khi có ung n họt, thường do p h ải giải phẫu chỗ
che kín m à bị coi thường. U ng th ư họng mũi nếu
p h á t h iệ n sớm tbì hiệu quả điều trị tốt. Vì th ế , khi
th à y nước mũi có m áu và m ộ t vài triệu chứng
tro n g các triệ u chứng nói tr ê n th ì phải sớm đến
khoa tai mũi h ọ n g kiêm tr a đế kịp thời p h á t hiện
và điều trị tậ n gốc vào thời kì đầu của bệnh.
- Đ àm có mủ, tức đ àm ỏ’ d ạ n g cục có m àu vàng
hoặc đặc q u á n h có m àu v à n g lục, hoặc ở d ạ n g nước
mii, k h ô n g tro n g suốt, trường hợp n ày th ấ y ổ' bệnh
phổi có mủ bị loét, b ệ n h g iãn n h á n h khí quan hocặc
b ệ n h lao phổi có hang, ung th ư phổi ở thời kì cuối,
đồng thời bị n h iễ m kh u ẩn . Đàm có mủ, tro n g đàm
có nh ữn g sỢi tia máu, cục m áu có thế th ấ y ở mấy
trường hơp dưới đậy;
1 . Trong dàm có n h ừ n g sỢi tia máu tươi thường
th ấ y n hiều ở nsười bị lao phối hoặc b ệ n h giãn
n h á n h khí quản. Có trường hựp bị viêm họng cũng
có th ê có h iệ n tượng này.
2. Đ àm có m áu m àu đen, thường th ấ y nhiều ơ
bện h tắc n ghẽn ở phui.
3. Ho ra đàm ớ dạn g bọt có máu, thường có thê
thâV ở bện h phù phơi.
4. Trong đàm thời gian dài có máu hoặc có kèm
23

Cách nhận diện sớm nhữnq triệu chứng ung thư
theo đau ngực, niệt mỏi rã rời, hao gầy, triíờng hỢp
này cần cánh giác với bện h ung thư n h á n h khí
quản.
5.
Nếu vào sáng sớm, vừa ngủ dậy, k hạc ra
ngay đàm có sợi m áu hoặc cục máu nhỏ thì cần
cảnh giác với b ệ n h ung th ư ở họng mũi.
- CỔ bàn g quang bị tắc cũng là nguyên n h â n
làm cho phụ nữ tiểu tiệ n khó khăn. Lý lẽ gây ra
b ệ n h tiếu íi.ện khó k h ă n n à y cũng giông như chứng
tă n g sinh Luyến tiề n liệ t của nam giới, c ố bàng
quang bị -tắc,, nguyên n h â n là do tố chức phụ cận
cô bàn g quang bị viêm; cơ th ịt phụ cận cố bàng
quang tă n g sinh cũng có triệu chứng tiếu tiện
nhiều, tiêu tiện gấp, tiếu tiệ n đau và tiểu tiệ n khó,
th ậ m chí có khi tibu ra máu, nhưng làm x é t nghiệm
nước tiêu thường thì vẫn th â y bình thường.
Ngoài ra, ung thư b à n g quang hay ung th ư tử
cung, ung thự ám dạo ỏ’ phụ nừ trung n iên và người
già kéo lan đ ến bàn g quang horặc niệu đạo, khi đó
cũng làm cho tiêu tiện khó khăn.
- P h ân cứa người khỏe m ạnh có màu vàng nâu,
đó !à vì trong p h â n cua người bình thường có lẫn
m ụt loại bilirubin. Sự thay đổi màu săc p h â n có
quan hệ với bệnh t ặ t r ấ t ch ặt chẽ.
1.
Màu trắ n g hoặc màu trắ n g xám. C hứng tổ
sự bài tiế t c h ất m ậ t bị trơ ngtọi, biếu h iệ n ô’ng dẫn

24


Cách nhận diện sớm những triệ u chứng ÌÍỊ thư
m ậ t bị tắc, có sỏi m ậ t, ơ"ng m ậ t có u n h ọ t hoặc ung
thư tụy tạ n g (lá lách). Ngoài ra. p h â n m àu trắ n g
xám cịn có thê th.ìV sau khi 'ng barium (để chụp
X quang), dây k h ô n g phái do b ệ n h t ậ t gây nên.
2.
P h â n ,màu dó tươi, thường th ấ y ị người bị
xuất h uyết đường tiêu hóa. Lớp ngồi có dính m áu
tươi, lượng ít, k èm theo đau kịch liệt. Sau khi đại
tiện xong th ì h ế t dau, là vì bị rá c h hậu mơn. Nếu
m àu đó tươi, lượng p h â n nhiều ít khơng đều hoặc
có m áu cục b á m ớ lớp ngoài pihân, không lẫn với
phân, dùng nước sôi rửa đi được nước máu hav' máu
cục, thì như vậv là có k h ả n ă n g bị trĩ. nội. Một ùặc
điểm nừa của x u ất h u y ết do t r ĩ 'là thưừng sau khi
dại tiện có giọt m áu chảy ra hoặc b ắn ra một ít
máu tươi, sau đó thì tự h ết. Nếu m àu 'đỏ tươi và
có lẫn vào p h â n thì chứng tị ruột có u ih ịt hay trực
trà n g bị ung thự, k ế t tr à n g bị ung th ư gây nên.
Trong p h ầ n cỏ m áu ao ung thư trực trà n g thuờng
có lẫ n tố' chức thối rữa. Đặc điểm dại tiện ra m áu
cua ung th ư k ế t ti'àng là có m áu tươi, lượng máu
ít, có kèm theo n hiều châ’t dính hoặc c h ất ,mũ.
- T rên
dã nói về mối quan hệ giữa màu
sắc p h â n th ay dõi vó'i b ệ n h tậ t, trong dó m àu p h à n
dó và màu don p h ầ n nhiều là biểu h iệ n di đại tiện

ra máu. Thường ngày đi đại tiện ra máu, người ta
thưịng nghĩ tói bện h trĩ, n è n bò qua khá n ă n g ung
th ư đại tràn g . Do mức sơMg của mọi ngưịi dược
25


Cách nhận diện sớm những triệu chứng ung thư
n â n g cao, cách ă n uống cũng th a y đổi, d ầ n đi theo
hướng ă n nhiều c h ấ t mỡ, ít c h ất xơ, từ đó m à k h ả
n ă n g mắc bện h ung th ư đại tr à n g tă n g cao rõ r ệ t
và đi theo hướng trẻ hóa. Vì thế, đại tiện ra máu,
tầ u tiê n phải cản h giác với k h ả n ă n g ung thư.
Điều này r ấ t quan trọ n g đối với người tru n g n iên
và già cả.

Đè giúp cho b ạn đọc hiếu được tín h c h â t của
b ệ n h đại tiện ra máu, dưới đây xin p h â n tích tóm
lấ t m ột lần nữa về đăc điểm đại tiệ n ra máu
thường gặp do b ệ n h xuất huyết dạ dày, h à n h tá
tràng, đại trà n g (ruột già) và hậu môn đê giúp b ạn
dọc ph ân biệt.
1.
Đại tiện ra m áu do loét dạ dày hoặc loét
h à n h tá tràng. P h ầ n nhiều p h á n có m àu đỏ sẫm
hoặc màu nhựa đường, đại tiên ra m áu có kèm
iheo nhiều ch át chua, ph ần bụnư trê n có cảm giác
SƠI bụng, đau bụng. N hững khi bện h trìn h n g ắ n mà
26

Cách nhận diện sớm những triệu chúnỉ’ 'ing thư
khơng có tín h thường xun thec qui luật, chữa
bằn g thc chông viêm loét không khỏi, p h ải cảnh
giác với k h ả n ă n g ung thư.
2.
Đại tiệ n ra m áu do ung tn ư đại trà n g . Biểu
h iện là đại tiệ n ra m áu có tin h liên tục, có kèm
theo n iêm dịch m ạ n tín h , máu lá n vào p h ân , lại
muốn đi đại tiện nhiều lần. Có khi lại chỉ đi ra
m ộ t số m áu hoặc c h ấ t dính k h ơng có phân. Ung
th ư cách càng xa hậu mơn, thì tỉ lệ đại tiệ n ra máu
xáy ra càng th á p , U ng thư trực tr à n g kho ản g 80%
co đại tiệ n ra máu, ung thư ruột th ừ a chiếm 30%,
còn ung th ư k ế t tr à n g nửa bên phải thì p h ầ n nhiều
ct ỉ khi k iểm tr a x é t nghiệm mới có th ế xác định
được dương tính.
Ngồi ra, đại tiệ n lượng m áu ra nhiều hay ít,
cũng thường cìược coi là m ột loại căn cứ giầm định
xuất huyết cua các loại bệnh. Thí dụ: Đại tiện ra
m áu ít, p h ầ n nh iều có nguồn gốc p h á t sinh các
b ệ n h trực tr à n g k ế t tr à n g dạn g B hoặc ở bệnh
giáng k ế t trà n g , như trĩ, loét, u th ịt và ung thư,
v.v... Đại tiệ n ra m áu vừa phải, p h ầ n nhiều là do
việc hình th à n h cục máu ở tĩn h m ạch h ậu môn và
m àng hệ th ô n g ruột.
Từ đó, xtun ra
Vả lại, đại tiện ra
n h ấ t dịnh với mộí
khi đến b ệ n h viện

đại tiện ra m áu đều do b ệ n h lí.
m áu khác nhau, có mối liên hệ
số bện h tật. Vì th ế, b ệ n h n h à n
k h á m chữa cần nói rõ tìn h hình
27