Tải Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày - Văn mẫu lớp 10

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày</b>
<b>Dàn ý Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày</b>

<b>A. Mở bài:</b>

- Nói đơi nét về thể loại truyện cười trong kho tàng văn học dân gian của
nước ta nói chúng. (Có rất nhiều truyện cười dân gian nước ta phê phán thói
hư tật xấu thường thấy trong cuộc sống.)

- Giới thiệu đôi nét về truyện cười “Nhưng nó phải bằng hai mày”

+“Nhưng nó phải bằng hai mày” được xem là truyện cười thuộc loại trào
phúng, phê phán đám quan lại tham nhũng, quan tham.

<b>B. Thân bài:</b>

- Nói đơi nét về cốt truyện của truyện cười nói chung và trong truyện “Nhưng
nó phải bằng hai mày

+ Cốt truyện đơn giản của truyện “Nhưng nó phải bằng hai mày” Là hai
người hàng xóm đánh nhau rồi mang nhau đi kiện. Tuy vậy, truyện lại được
xây dựng thành một màn hài kịch hoàn hảo và rất đặc sắc cùng với hai yếu tố
then chốt dẫn tới sự hình thành và phát triển mâu thuẫn. Đó chính là lí trưởng
nổi tiếng xử kiện giỏi và hai đương sự Ngô, Cải, ai cũng muốn giành phần
thắng nên đều đút lót cho lí trưởng.

- Sự gây cười trong tác phẩm “Nhưng nó phải bằng hai mày”
Lẽ phải được tính bằng 5 ngón tay, 2 lần lẽ phải là 10 ngón tay.

Quay lại đối chiếu với phần đầu, người ta hiểu được tính chất quy ước ở đây:
5 ngón tay bằng 5 đồng, tức là ngón tay của Cải trở thành ký hiệu tiền tệ và

hai bàn tay úp vào nhau của lý trưởng là ký hiệu cho lượng tiền đút lót của
Ngơ và Cải.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

>>> Có thế tóm lược lại yếu tố kịch trong đoạn truyện được tạo nên qua lời
nói và hành động của hai nhân vật Cải và Lí trưởng. Cái yên tâm được kiện,
nhưng hành động xử kiện của lí trưởng hồn tồn ngược lại với sự n tâm
của Cải và cách giải thích của quan tịa đã làm cho Cải khơng kịp trở tay, rơi
vào tình trạng bi hài: Vừa mất tiền vừa bị đánh.

- Nghệ thuật gây cười qua lời nói của thầy lí ở cuối truyện.

Người đọc dễ nhận thấy trong câu nói của lí trưởng có sử dụng hình thức
chơi chữ, từ đó mà tạo nên tiếng cười.

+ Từ “phải” ở đâyđược sử dụng là một từ đa nghĩa.

Nghĩa 1: Là chỉ lẽ phải, chỉ cái đúng, tức là từ chỉ tính chất. Nhưng khi từ này
kết hợp với từ chỉ số lượng (bằng 2) thành cụm: “phải bằng 2”, thì nghĩa của
nó lại là định lượng cho mức tiền lo lót của Cải và Ngơ với lí trưởng. Với
việc sử dụng việc thuật chơi chữ như vậy, chỉ trong một lời thoại ngắn, tác
giả đã đưa người đọc đi từ trạng thái “tưởng là thế này” (tưởng “phải” là lẽ
phải) đến “hóa ra thế kia” (hóa ra “phải” ở đây lại là mức tiền) trong tích tắc.
>>> Lời nói của lí trưởng nhưng vừa vơ lý nhưng lại có chỗ hợp lý. Xét về
vơ lí khi đặt nó trong một phiên tịa bình thường, hợp lí khi ta đặt nó vào mối
quan hệ thực tế giữa các nhân vật. Người đọc dễ nhận thấy ở lý trưởng nói
bằng mối quan hệ thực tế đó, tức là cái hợp lí đã thay thế cho cái vơ lí. Từ đó
người đọc mới bất ngờ vỡ lẽ về bản chất: tư lợi từ việc công một cách hồn
nhiên và trắng trợn của lí trưởng. Cơng lí lúc này được thực thi như thế, do
những con người như thế nắm giữ. Thật là nực cười biết bao nhiêu. Một tiếng
cười đầy tính răn dạy được bật ra khi quá trình

nhận thức kết thúc.

- Đánh giá về nhân vật Ngơ và Cải.

Có thể nói đây là hai nhân vật là hình ảnh dại diện cho những người nông dân
ghê gớm, ma lanh nội bộ nhưng lại khờ khạo, bị bóp nặn bởi bọn cai trị. Họ
vừa là đồng phạm, vừa là nạn nhân của tình trạng tham nhũng của đám hào lí
nơng thơn, họ vừa đáng thương, lại vừa đáng trách. Chính hai nhân vật này
như đã góp phần tạo nên và thúc đẩy thói nhũng nhiễu kia, rồi lại tự đẩy mình
vào tình cảnh thảm hại, bi hài.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Truyện cười “Nhưng nó phải bằng hai mày” đã như nói về cuộc sử kiện
khơng hề cơng bằng giữa Lí trưởng đối với Ngơ và Cải. Câu chuyện đã như
lên án nạn tham nhũng của những người có chức có quyền đối với những
người nhân dân bần hàn nghèo khổ.

<b>Văn mẫu lớp 10: Phân tích truyện Nhưng nó phải bằng hai mày</b>
<b>Bài làm 1</b>

Kho tàng truyện cười Việt Nam cực kì phong phú về đề tài, được chia làm
hai loại là truyện khôi hài và truyện trào phúng. Truyện khơi hài chủ yếu
nhằm mục đích giải trí là chính, tuy vậy nó vẫn có ý nghĩa giáo dục nhẹ
nhàng. Truyện trào phúng có mục đích đả kích, phê phán, đối tượng phần lớn
là các nhân vật thuộc tầng lớp trên trong xã hội phong kiến xưa kia. Cũng có
khá nhiều truyện cười phê phán thói hư tật xấu thường thấy trong cuộc sống.
Nhưng nó phải bàng hai mày và Tam đại con gà là truyện cười thuộc loại trào
phúng, phê phán đám quan lại tham nhũng và những thầy đồ dốt nát.

Cốt truyện đơn giản: Hai người hàng xóm đánh nhau rồi mang nhau đi kiện.

Tuy vậy, truyện được xây dựng thành một màn hài kịch hoàn hảo với hai yếu
tố then chốt dẫn tới sự hình thành và phát triển mâu thuẫn. Đó là lí trưởng nổi
tiếng xử kiện giỏi và hai đương sự Ngô, Cải, ai cũng muốn giành phần thắng
nên đều đút lót cho lí trưởng.

Mâu thuẫn bắt đầu phát sinh khi lí trưởng đột ngột tuyên bố đánh phạt Cải
mười roi. Buồn cười ở chỗ là hai nhân vật một bên thì chủ động, cịn bên kia
hồn tồn bị động. Một bên cứ kết án, một bên xin xét lại. Động tác và lời nói
của hai người hồn tồn trái ngược nhau. Màn kịch khép lại bằng câu kết
luận chắc nịch của lí trưởng: Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải… bằng
hai mày. Lời nói ấy đã vạch trần thủ đoạn của viên lí trưởng mà dân gian đã
chỉ ra bằng câu thành ngữ : địn xóc hai đầu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Nén bạc đâm toạc tờ giấy và Cải, Ngô là các nhân vật bi hài, vừa đáng trách,
đáng cười, vừa đáng thương.

Thủ pháp trào lộng của truyện được thể hiện bằng những cử chỉ, hành động,
lời nói gây cười của các nhân vật.

Cử chỉ, hành động của các nhân vật trong truyện này giống như cử chỉ và
hành động của các nhân vật trong kịch câm, chứa đựng nhiều ý nghĩa. Khi bị
lí trưởng ra lệnh đánh địn, Cải vội xịe năm ngón tay, ngẩng mặt nhìn thầy lí,
khẽ bẩm. Cử chỉ ấy như muốn nhắc khéo lí trưởng về số tiền mà cải đã lo lót
trước và anh ta trơng đợi sự "nhớ ra" của lí trưởng về lời cam kết rằng lẽ phải
sẽ thuộc về mình. Thầy lí cũng xịe nầm ngón tay trái úp lên trên năm ngón
tay mặt, cử chỉ ấy ngầm thơng báo với Cải rằng "lẽ phải" của thằng Ngô
nhiều gấp đôi, nên đương nhiên phần thắng sẽ thuộc về hắn.

Lẽ phải (trừu tượng) được tính bằng năm ngón tay (cụ thể), hai lần lẽ phải
được tính bằng mười ngón tay. Điều thú vị mà tác giả dân gian dành cho

người đọc là: ngón tay của Cải trở thành ‘‘kí hiệu" của tiền tệ và hai bàn tay
úp vào nhau của quân cũng là "kí hiệu" biểu thị cho lượng tiền đút lót của
Ngơ.

Truyện cịn dùng hình thức chơi chữ để gây cười. Từ phải trong truyện này
đa nghĩa. Nghĩa thứ nhất chỉ lẽ phải, chỉ cái đúng, người đúng, đối lập với cái
sai, người sai. Nghĩa thứ hai chỉ điều bắt buộc, nhất thiết phải có, tức là mức
tiền lo lót. Lời lí trưởng: Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải… bằng hai
mày lập lờ cả hai nghĩa ấy. Không phải ngẫu nhiên, vế thứ hai trong lời thầy
lí lại được dùng để đặt tên cho truyện này.

Ở đây, ta thấy ngôn ngữ lời nói và ngơn ngữ động tác thống nhất với nhau, có
giá trị ngang nhau. Ngồn ngữ bằng lời nói là ngơn ngữ cơng khai, nói cho tất
cả những người có mặt cùng nghe. Ngơn ngữ bằng động tác là thứ ngơn ngữ
"bí mật", chỉ có người trong cuộc (thầy lí và Cải) mới hiểu được.

Hai thứ ngơn ngữ ấy làm rõ nghĩa cho nhau để chỉ ra thực chất của sự nổi
tiếng xử kiện giỏi của viên lí trưởng nọ.

Truyện rất ngắn, kết thúc bất ngờ nhưng nó nói đủ những điều muốn nói và
tiếng cười vừa giịn giã, thâm thúy cũng đồng loạt cất lên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Đây là một câu truyện cười nhưng lại cười ra nước mắt. Một xã hội đồng tiền
mà lấn áp tất cả. Vì tiền mà con người ta khơng cịn sự cơng bằng văn minh
nữa. Người nào có quyền có thế thì người đó thắng. Thật là một xã hội chó
đểu nhà văn( Vũ Trọng Phụng).

Truyện cười "Nhưng nó phải bằng hai mày" nó giống như một màn kịch rất
ngắn nhưng hấp dẫn với sự xuất hiện của ba nhân vật.

Mở đầu truyện là lời giới thiệu về một viên lí trưởng xử kiện giỏi ở một "làng
kia". Ta gặp cách giới thiệu phiếm chỉ giống như các câu truyện cổ tích. Địa
điểm (làng kia), thời gian (hơm nọ). Tác giả dùng tính phiếm chỉ để tăng tính
khái quát, ý nghĩa mà truyện phản ánh mang tính phổ biến ở nhiều vùng ,
nhiều đối tượng chứ không ở địa phương nào. Tên Cải và Ngơ cũng là một
cách nói thực chất khơng mang tính xác định.

Sự việc được kể rất ngắn gọn. Cải và Ngô đánh nhau rồi mang nhau ra kiện.
Cải sợ kém thế lót trước thời lí năm đồng. Ngô biện chè lá những mười đồng.
Lần theo câu truyện chúng ta đã tìm thấy tình huống có vấn đề, buộc người
nghe phải chú ý xem trong tình huống nà thì một thầy lí nổi tiếng xử kiện giỏi
sẽ xử vụ kiện này như thế nào?

Khi xử kiện thầy lí cho Ngơ thắng, cịn Cải bị đánh mười roi. Cải đã lo lót
thầy trước và được thầy nhận lễ nên Cải rất bất ngờ lâm vào tình thế bị động
trước lời phán xét của thầy lí. Sự bất ngờ ấy được thể hiện : " Cải vội xịe
năm ngón tay, ngẩng mặt nhìn thầy lí khẽ bẩm: xin thầy xét lại lẽ phải về con
mà". Lời nói của Cải chứng tỏ Cải tin vào mình sẽ được xử thắng vì mình đã
lo chạy trước và được thầy nhận lễ đáng nhẽ là phần thắng thuộc về mình
nhưng nó lại ngược lại. Lẽ phải ở đây dược xem xét bằng tiền. Cải đã đưa ra
một ám hiệu là năm ngón tay, đưa mắt nhìn và lời nhắc khẽ để nhắc nhở thầy
lí về hành động biện lễ của mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

trái úp lên trên năm ngón tay phải mặt nói : Tao biết mày phải…..nhưng nó
lại phải…..bằng hai mày!"

Giữa ngón tay-tiền- lẽ phải có mối liên hệ mật thiết. Ngón tay thể hiện số
lượng tiền. Tiền để đo lẽ phải. Theo như thầy lí thì tiền là lẽ phải, lẽ phải
được đo bằng tiền. Người nào có nhiều tiền thì lẽ phải ắt thuộc về người đó.
Gía trị tố cáo của truyện chính là ở chỗ đó. Trong xã hội mà mọi thứ được đo

bằng tiền thì thử hỏi cơng lý ở đâu?.

Một thầy lí nổi tiếng xử kiện giỏi mà cịn như vậy. Thầy ăn của đút cả hai
phía, "đục nước béo cị" mà lại dám cơng khai trước cơng đường với lời nói
và hành động thật nực cười. Thầy lí là đại diện cho những kẻ có quyền thế
"cầm cân nảy mực" trong lạng lại hiện ra nguyên hình là kẻ ăn đút trắng trợn.
Ở đây nghệ thuật chơi chữ được thể hiện qua chữ phải: " Mày phải….nhưng
nó lại phải…..bằng hai mày".

Cả ba nhân vật trong truyện đều bật ra tiếng cười. Lí trưởng là nhân vật bị đả
kích cịn Ngơ và Cải là hai nhân vật bị phê phán. Cải và Ngô tùy là nạn nhân
nhưng là những kẻ tiếp tay cho những việc làm đổi thay cơng lí, nhập nhằng
trắng đen bằng việc đút lót của sau.

Truyện về cơ bản giống truyện Tam đại con gà nhưng ngắn gọn hơn, giàu
kịch tính hơn. Tính cách nhân vật lí trưởng được giấu kín chỉ bộc lộ ở cuối
truyện để tăng tính bất ngờ cho truyện. Sự kết hợp giữa hành động và ngôn
ngữ cùng lối chơi chữ tạo nên tình huống gây cười.

Qua đây tác giả cũng muốn phê phán những kẻ có quyền có thế coi đồng tiền
là tất cả làm ô uế xã hội, làm mất đi sự công bằng của xã hội.

<b>Bài làm 3</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

bên hoàn toàn bị động, một bên rất chủ động. Động tác và lời nói hai bên
hồn tồn trái ngược nhau. Động tác và lời nói cuối cùng của thầy lí kết thúc
màn kịch, giải quyết tinh huống, mọi phán đốn đều đã có một kết luận
chung. Quan hệ giữa Cải và thầy lí bị xóa bỏ bởi một quan hệ mới được dàn
xếp tốt hơn đã thay thế. Đó là quan hệ giữa Ngơ và thầy lí.

Trong màn kịch ngắn trên, "ngơn ngữ" giao tiếp của hai nhân vật là lời nói và
hành động. Hai thứ ngôn ngữ này cùng kết hợp với nhau để đưa ra một nội
dung cụ thể. Ví dụ: hành động "xèo 5 ngón tay" – lời nói "Lẽ phải …"; hành
động "Xịe 5 ngón tay úp lên 5 ngón tay mặt" – lời nói "Lẽ phải gấp đơi"
Hành động là để 2 người trong cuộc hiểu nhau. Cịn ngơn ngữ thì cơng khai
nói cho tất cả những người có mặt nghe. Hai thứ ngôn ngữ này phải kết hợp
lại nhau mới tạo thành nội dung đối thoại đầy đủ, rõ ràng:

Lẽ phải được tính bằng 5 ngón tay, 2 lần lẽ phải là 10 ngón tay. Quay lại đối
chiếu với phần đầu, người ta hiểu được tính chất quy ước ở đây: 5 ngón tay
bằng 5 đồng, tức là ngón tay của Cải trở thành ký hiệu tiền tệ và hai bàn tay
úp vào nhau của lý trưởng là ký hiệu cho lượng tiền đút lót của Ngơ và Cải.
Tức là lẽ phải chính là tiền. Tiền là lẽ phải được đem ra để làm cán cân cơng
lý. Tiền nhiều thì lẽ phải nhiều, tiền ít thì lẽ phải ít, bên nào nặng tiền hơn thì
cán cơng lý nghiêng về phía đó. Đó chính là nội dung tố cáo của truyện.
Như vậy yếu tố kịch trong đoạn truyện được tạo nên qua lời nói và hành động
của hai nhân vật Cải và Lí trưởng. Cái yên tâm được kiện, nhưng hành động
xử kiện của lí trưởng hồn tồn ngược lại với sự yên tâm của Cải và cách giải
thích của quan tịa khiến Cải khơng kịp trở tay, rơi vào tình trạng bi hài: Vừa
mất tiền vừa bị đánh.

Nghệ thuật gây cười qua lời nói của thầy lí ở cuối truyện.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

"phải" ở đây lại là mức tiền) trong tích tắc. Lời nói của lí trưởng vừa có cái
vơ lí, vừa có hợp lí. Vơ lí khi đặt nó trong một phiên tịa bình thường, hợp lí
khi ta đặt nó vào mối quan hệ thực tế giữa các nhân vật. Ở đây lí trưởng nói
bằng mối quan hệ thực tế đó, tức là cái hợp lí đã thay thế cho cái vơ lí. Từ đó
người đọc mới bất ngờ vỡ lẽ về bản chất: tư lợi từ việc công một cách hồn
nhiên và trắng trợn của lí trưởng. Một nền cơng lí được thực thi như thế, do
những con người như thế nắm giữ. Thật là nực cười. Tiếng cười được bật ra

khi quá trình nhận thức kết thúc.

Đánh giá về nhân vật Ngô và Cải

</div>

<!--links-->