Văn 7 - VB Bánh trôi nước

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>GV TRẦN THỊ GIANG</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

- Hồ Xuân Hương lai lịch chưa rõ, bà sống vào giai

đoạn nửa cuối thế kỉ 18 – nửa đầu thế kỉ 19.

- Nữ sĩ tài hoa trong lịch sử thơ ca.

- Được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>1. Cuộc đời :Hồ Xuân Hương là một nhà thơ nữ nổi tiếng trong lịch sử văn học dân tộc. </b>
Đối với người Việt Nam, tên tuổi của Hồ Xuân Hương quen thuộc không kém bất cứ một
nhà thơ nào.

Đáng tiếc là về cuộc đời của nữ sĩ, chúng ta được biết quá ít. Tiểu sử của Hồ Xuân Hương
đến nay vẫn còn nhiều điểm gây tranh cãi. Thậm chí có một vài ý kiến còn cho rằng những
bài thơ được xem là của Hồ Xuân Hương hiện nay do nhiều người sáng tác, nghĩa là

khơng có ai thực sự là Hồ Xuân Hương.

"Bà Chúa thơ Nôm" là “con của Hồ Phi Diễn (1706-1783), quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện
Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An và một người thiếp quê ở Hải Dương”

Năm sinh, năm mất, thân thế, cuộc đời, và thơ văn của bà đến nay vẫn còn vướng mắc
nhiều nghi vấn. Ta chỉ biết bà sống vào thời Lê mạt Nguyễn sơ, người cùng thời với
Nguyễn Du (1765-1820), Phạm Đình Hổ (tức Chiêu Hổ, 1768-1839). ( theo thống kê của
nhiều tài liệu).

Bà xuất thân trong một gia đình phong kiến suy tàn, song hồn cảnh cuộc sống đã giúp nữ
sĩ có điều kiện sống gần gũi với quần chúng lao động nghèo, lăn lộn và tiếp xúc nhiều với
những người phụ nữ bị áp bức trong xã hội.

Bà là một phụ nữ thơng minh, có học nhưng học hành cũng không được nhiều lắm, bà
giao du rộng rãi với bạn bè nhất là đối với những bạn bè ở làng thơ văn, các nhà nho. Nữ
sĩ còn là người từng đi du lãm nhiều danh lam thắng cảnh của đất nước.

Là một phụ nữ tài hoa có cá tính mạnh mẽ nhưng đời tư lại có nhiều bất hạnh. Hồ Xuân
Hương lấy chồng muộn mà đến hai lần đi lấy chồng, hai lần đều làm lẽ, cả hai đều ngắn
ngủi và khơng có hạnh phúc. (Nhưng theo tài liệu của GS Hồng Xn Hãn và ơng Lê
Xn Giáo thì nữ sĩ có tới 3 đời chồng chứ khơng phải hai: Tổng Cóc, Ơng Phủ Vĩnh
Tường, và cuối cùng là quan Tham hiệp trấn Yên Quảng Trần Phúc Hiến).

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4></div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>2. Sự nghiệp sáng tác:Hồ Xuân Hương là nhà thơ Nôm nổi tiếng. Bà đã để lại nhiều bài </b>
thơ độc đáo với phong cách thơ vừa thanh vừa tục và được mệnh danh là Bà chúa thơ
<i>Nôm. Hồ Xuân Hương được coi là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt </i>
Nam, “là nhà thơ độc đáo có một không hai trong lịch sử văn học dân tộc”

Các tác phẩm của bà đã bị mất nhiều, đến nay còn lưu truyền chủ yếu là những bài thơ
chữ Nơm truyền miệng.

Lưu Hương Kí là tập thơ có nội dung tình u gia đình, đất nước, nó khơng thể hiện rõ cá
tính mạnh mẽ của Hồ Xuân Hương, cho nên, việc nghiên cứu giá trị thơ Hồ Xuân Hương
chủ yếu được thực hiện trên những bài thơ Nôm truyền tụng của bà.

Cách tả cảnh, tả tình, cách dùng từ… trong thơ Nơm của bà có một khơng hai, vô cùng
sống động và đặc sắc. X.Diệu đánh giá thơ Hồ X.Hương là "tót vời của nguồn thơ nơm na
bình dân".

Xuân Hương là một nữ sĩ có thiên tài và giàu tình cảm, nhưng “vì số phận hẩm hiu, thân
thế long đong, nên trong thơ của bà hoặc có ý lẳng lơ, hoặc có giọng mỉa mai, nhưng bài
nào cũng chứa chan tình tự”

Thơ Xuân Hương cũng rắc rối, phức tạp như chính cuộc đời bà. Số bài thơ còn lại cho
đến nay chủ yếu nhờ vào sự lưu truyền, bảo vệ của nhân dân nên có nhiều dị bản.

Số thơ Nôm lâu nay được coi là của nữ sĩ khoảng năm mươi bài. Ðây là tập thơ Nôm
luật Ðường xuất sắc của nền văn học dân tộc (Tập thơ Xn Hương thi tập) Ngồi tập thơ
này cịn có tập thơ Lưu Hương ký mang bút danh của nữ sĩ do ông Trần Thanh Mại phát
hiện vào năm 1964 gồm 24 bài thơ chữ Hán và 28 bài thơ Nôm. Với một nghệ thuật điêu
luyện, nhà thơ viết về tâm sự và những mối tình của mình với những người bạn trai.
Có thế nói “Sự nghiệp của Hồ Xuân Hương là ngọn hải đăng” như lời đề tựa thứ hai
của tuyển tập Hồ Xuân Hương bằng

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6></div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7></div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8></div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

Vịnh cái quạt

Một lỗ xâu xâu mới cũng vừa

Duyên em dính dán tự ngàn xưa

Chành ra ba góc da cịn thiếu

Khép lại đôi bên thịt vẫn thừa

Mát mặt anh hùng khi tắt gió

Che đầu quân tử lúc sa mưa

Nâng niu ướm hỏi người trong trướng:

“Phì phạch trong lịng đã sướng chưa?”

Cảnh thu

Thánh thót tầu tiêu mấy hạt mưa,

Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ,

Xanh ơm cổ thụ trịn xoe tán,

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

<b>Thơ tự tình</b>

Tiếng gà xao xác gáy trên vịm

n hận trơng ra khắp mọi chịm

Mõ thảm khơng khua mà cũng cốc

Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om

Trước nghe những tiếng thêm rầu rĩ

Sau hận vì dun để mõm mịm

Tài tử văn nhân ai đó tá

Thân này đâu đã chịu già tom.

==>Đại ý bài thơ:

Tự Tình lại là một bài thơ hay khác nói về cảm xúc đặc biệt trong lòng cho mỗi người

đọc. Nó mang những điều đặc biệt và trong những hình ảnh nói về về một đất nước

thái bình, người phụ nữ khơng phải chịu những đau đớn và tình duyên ngang trái lỡ

làng nữa. Điều đó cũng mang đậm những hình ảnh thơ và những hình tượng sâu sắc

về một sắc thái nhẹ nhàng, những cảm xúc về sự phẫn uất và cả những sự đồng

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11></div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

2.Văn bản

-PTBĐ : Miêu tả + Biểu cảm

-Thể thơ : Thất

ngôn tứ tuyệt

( bốn câu bảy chữ ) – viết

bằng chữ Nôm

-Đề tài : Người phụ nữ

-Kiểu thơ : Thơ vịnh vật

-Bố cục : Bốn phần ( khai –

thưà – luận- kết )

Hoặc

Bố cục 2 phần

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

*Thơ vịnh vật :

+Vịnh cái quạt

+Vịnh quả mít

+Vịnh con ốc nhồi

+Vịnh đánh đu …

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

Thân em vừa trắng lại vừa trịn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

?Bài thơ

Bánh trơi nước

có mấy nghĩa?

II. Tìm hiểu văn bản:

Có hai

nghĩa

- Nghĩa tả thực

bánh trơi nước

- Nghĩa ẩn dụ:

nói về thân

phận, phẩm chất

của người phụ

nữ trong xã hội

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

1.Hình ảnh chiếc bánh

trơi

-Hình dáng: tròn

-Màu sắc : trắng

-Thuộc bánh trần được làm từ nguyên liệu bột

nếp.

-Có nhân bên trong : bằng đường phên, màu nâu

đỏ.

-Khi luộc : bánh sống chìm, bánh chín nổi trong

nước sơi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

Bánh trơi nước

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

- Cách làm: Pha nhào bột, “rắn-“nát” tuỳ kinh nghiệm của

người làm bánh.

-> Vẻ đẹp bên ngoài có thể thay đổi.

-Chất lượng: Bánh chín nhân đường phên đỏ tươi, không

chảy nước, ngon ngọt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18></div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

PHẦN 2

:

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

Thân em như cách hoa sen,

Anh như bèo bọt chẳng chen được vào.

Lạy

trời

cho

đổ

mưa

rào,

Sen kia chìm xuống, bèo trèo lên trên

Thân em như cái sạp vàng

Anh như chiếu rách bị làng bỏ quên

Lạy trời cho gió nổi lên

Cho manh chiếu rách trải trên sạp

vàng

Thân em như hạc đầu đình,

Muốn bay khơng cất nổi mình mà bay.

Thân em như lọn nhang trầm,

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

=> Nghệ thuật dùng từ thật khéo léo, người phụ nữ tự hào

về vẻ đẹp của mình, giới thiệu về nhan sắc của mình một

cách mạnh bạo, tự tin; vẻ đẹp trong trắng, tinh khiết.

a.Vẻ đẹp hình thể của người phụ nữ:

vừa trắng lại

vừa tròn

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

b. Thân phận:

“Bảy nổi ba chìm” -> đảo thành ngữ

=> liên tưởng đến sự long đong, vất vả của con

người.

=> Số phận, cuộc đời của người phụ nữ bấp

bênh, chìm nổi, phụ thuộc vào người khác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

c,.Phẩm chất:-Hai từ “mặc dầu”, “mà em” ở

hai câu thơ có cấu trúc liền mạch tạo nghĩa

đối lập rất ấn tượng => sự cố gắng vươn lên

để tự khẳng định mình, chiến thắng hoàn

cảnh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

-Tấm gương son sắc, thủy chung là bất biến trong

mọi hoàn cảnh => là tuyên ngôn cho người phụ nữ

trong xã hội.

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

Vẻ đẹp độc đáo của

bài thơ thể hiện ở hai

nét nghĩa. Trong hai

nét nghĩa đó, nghĩa

nào quyết định giá trị

của bài thơ ? Vì sao?

Nét độc đáo của bài thơ là sự tương đồng

rất tài tình giữa nghĩa tả thực bánh trôi

nước và ý nghĩa tượng trưng về thân phận

người phụ nữ trên nhiều phương diện:

hình dáng, màu sắc, sự chìm nổi, …

chính vì thế nghĩa thứ hai (nghĩa ẩn dụ)

quyết định giá trị của bài thơ. Nếu chỉ tả

cái bánh thì bài thơ chỉ là bài vịnh vật,

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

Thân em vừa trắng lại vừa trịn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

-Ẩn dụ, đảo thành ngữ, đối,

điệp từ, quan hệ từ.

-Kết cấu chặt chẽ, độc đáo.

-Ngơn ngữ bình dị, dễ hiểu.

III. Tổng kết:

1. Nghệ thuật:

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

-Ẩn dụ, đảo thành ngữ, đối,

điệp từ, quan hệ từ.

-Kết cấu chặt chẽ, độc đáo.

-Ngôn ngữ bình dị, dễ hiểu.

III. Tổng kết:

1. Nghệ thuật:

Hãy nêu nội dung của

bài thơ?

2. Nội dung:

</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28>

-Ẩn dụ, đảo thành ngữ, đối,

điệp từ, quan hệ từ.

-Kết cấu chặt chẽ, độc đáo.

-Ngơn ngữ bình dị, dễ hiểu.

III. Tổng kết:

1. Nghệ thuật:

Với ngơn ngữ bình dị, bài thơ

Bánh trôi nước

cho thấy Hồ

Xuân Hương vừa rất trân

trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong

trắng, son sắt của người phụ

nữ Việt Nam ngày xưa, vừa

cảm thương cho thân phận

chìm nổi của họ

2. Nội dung:

</div>
<span class='text_page_counter'>(29)</span><div class='page_container' data-page=29></div>
<span class='text_page_counter'>(30)</span><div class='page_container' data-page=30>

<i><b>1. Thân em như hạt mưa sa</b></i>

<i><b>Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày.</b></i>

<i><b>2. Thân em như tấm lụa đào</b></i>

<i><b>Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?</b></i>

<i><b>3. Thân em như giếng giữa đàng</b></i>

<i><b> Người thanh rửa mặt, người phàm rửa chân.</b></i>

<i><b>4. Thân em như như hạt mưa rào</b></i>

<i><b>Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.</b></i>

<i><b>5. Thân em như quế giữa rừng</b></i>

<i><b>Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay.</b></i>

<i><b>6. Thân em như củ ấu củ gai</b></i>

<i><b>Nửa trong thì trắng, nửa ngồi thì đen.</b></i>

<i><b>7. Thân em như chẽn lúa đòng đòng</b></i>

<i><b>Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai</b></i>

<i><b>.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(31)</span><div class='page_container' data-page=31></div>
<span class='text_page_counter'>(32)</span><div class='page_container' data-page=32></div>

<!--links-->