Tải bản đầy đủ (.ppt) (23 trang)

Bài 3: Xây dựng đoạn văn trong văn bản

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.07 MB, 23 trang )

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1></div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>1. Cho văn bản sau : NGÔ TẤT TỐ VÀ TÁC PHẨM “TẮT ĐÈN”</b>


<b> Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay </b>
<b>thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà Nội); xuất thân là một nhà nho gốc nơng dân. </b>
<b>Ơng là một học giả có nhiều cơng trình khảo cứu về triết học, văn học cổ có giá </b>
<b>trị; một nhà báo nổi tiếng với rất nhiều bài báo mang khuynh hướng dân chủ tiến </b>
<b>bộ và giàu tính chiến đấu; một nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông </b>
<b>thôn trước Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà văn tận tuỵ trong công tác tuyên </b>
<b>truyền văn nghệ phục vụ kháng chiến chống Pháp. Ngô Tất Tố được Nhà nước </b>
<b>truy tặng GiảI thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996). Tác phẩm </b>
<b>chính của ông: các tiểu thuyết </b><i><b>Tắt đèn</b></i><b> (1939),</b><i><b> Lều chõng </b></i><b>(1940); các phóng sự</b>


<i><b>Tập án cái đình</b></i><b> (1939), </b><i><b>Việc làng </b></i><b>(1940),.. </b>


<b> </b> <i><b>Tắt đèn </b></i><b>là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố. Qua vụ thuế ở một làng </b>
<b>quê, nhà văn đã dựng lên một bức tranh xã hội có giá trị hiện thực sâu sắc về </b>
<b>nông thôn Việt Nam đương thời. </b><i><b>Tắt đèn </b></i><b>đã làm nổi bật mối xung đột giai cấp hết </b>
<b>sức gay gắt giữa bọn thống trị và người nông dân lao động trong xã hội ấy. Trong </b>
<b>tác phẩm, nhà văn đã phơI trần bộ mặt tàn ác, xấu xa của bọn phong kiến thống </b>
<b>trị ở nông thôn, từ bọn địa chủ keo kiệt, độc ác, bọn hào lí tham lam hống hách, </b>
<b>bọn quan lại dâm ô bỉ ổi đến bọn tay sai hung hãn, đểu cáng. Chúng mỗi tên mỗi </b>
<b>vẻ nhưng tất cả đều khơng có tính người. Đặc biệt, qua nhân vật chị Dậu, tác giả </b>
<b>đã thành công xuất sắc trong việc xây dựng hình tượng một ngưười phụ nữ nơng </b>
<b>dân sống trong hồn cảnh tối tăm cực khổ nhưng có phẩm chất cao đẹp. Tài năng </b>
<b>tiểu thuyết của Ngô Tất Tố được thể hiện rất rõ trong việc khắc hoạ nổi bật các </b>
<b>nhân vật tiêu biểu cho các hạng người khác nhau ở nông thôn, tất cả đều chân </b>
<b>thực, sinh động.</b>


</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>I. TÌM HIỂ BÀI .</b>



<b>1. THẾ NÀO LÀ ĐOẠN VĂN.</b>



<b>a. Ví dụ</b>



<b>Văn bản: Ngơ Tất tố và tác phẩm “Tắt đèn”</b>



-

<b>Văn bản gồm hai ý, được viết thành hai đoạn</b>


<b> + Đ1: Cuộc đời, sự nghiệp của Ngô Tất Tố</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>1. Cho văn bản sau : NGÔ TẤT TỐ VÀ TÁC PHẨM “TẮT ĐÈN”</b>



Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh


(nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà Nội); xuất thân là một nhà nho gốc nơng dân.


Ơng là một học giả có nhiều cơng trình khảo cứu về triết học, văn học cổ có giá trị;


một nhà báo nổi tiếng với rất nhiều bài báo mang khuynh hướng dân chủ tiến bộ và


giàu tính chiến đấu; một nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn trước


Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà văn tận tuỵ trong công tác tuyên truyền văn nghệ


phục vụ kháng chiến chống Pháp. Ngô Tất Tố đưược Nhà nước truy tặng GiảI


thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996). Tác phẩm chính của ơng:


các tiểu thuyết

<i>Tắt đèn</i>

(1939),

<i> Lều chõng </i>

(1940); các phóng sự

<i> Tập án cái đình</i>



(1939),

<i>Việc làng </i>

(1940),..



<i>Tắt đèn </i>

là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố. Qua vụ thuế ở một làng


quê, nhà văn đã dựng lên một bức tranh xã hội có giá trị hiện thực sâu sắc về nông


thôn Việt Nam đương thời.

<i>Tắt đèn </i>

đã làm nổi bật mối xung đột giai cấp hết sức gay


gắt giữa bọn thống trị và người nông dân lao động trong xã hội ấy. Trong tác phẩm,


nhà văn đã phơI trần bộ mặt tàn ác, xấu xa của bọn phong kiến thống trị ở nông


thôn, từ bọn địa chủ keo kiệt, độc ác, bọn hào lí tham lam hống hách, bọn quan lại


dâm ô bỉ ổi đến bọn tay sai hung hãn, đểu cáng. Chúng mỗi tên mỗi vẻ nhưưng tất


cả đều khơng có tính người. Đặc biệt, qua nhân vật chị Dậu, tác giả đã thành công


xuất sắc trong việc xây dựng hình tượng một người phụ nữ nơng dân sống trong



hồn cảnh tối tăm cực khổ nhưng có phẩm chất cao đẹp. Tài năng tiểu thuyết của


Ngô Tất Tố được thể hiện rất rõ trong việc khắc hoạ nổi bật các nhân vật tiêu biểu


cho các hạng người khác nhau ở nông thôn, tất cả đều chân thực, sinh động.



</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>- Dấu hiệu: Dấu chấm câu ngắt dịng.</b>


<b>I. TÌM HIỂ BÀI .</b>



<b>1. THẾ NÀO LÀ ĐOẠN VĂN.</b>


<b>a. Ví dụ</b>



<b>Văn bản: Ngơ Tất tố và tác phẩm “Tắt đèn”</b>



-

<b>Văn bản gồm hai ý, được viết thành hai đoạn</b>


<b> + Đ1: Cuộc đời, sự nghiệp của Ngô Tất Tố</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>b. Kết luận:</b>



<b>- Vai trò: </b>

<b>Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản </b>



<b>- Hình thức: </b>

<b>Bắt đầu từ chỗ viết hoa lùi vào đầu dòng, </b>


<b>kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng</b>

<b>. </b>



<b>- Cấu tạo: </b>

<b>Đoạn văn do nhiều câu tạo nên.</b>



<b>- Nội dung: </b>

<b>Đoạn văn biểu đạt một ý hoàn chỉnh</b>

<b>.</b>



<b>* Ghi nhớ 1 (SGK tr. 36)</b>


<b>I. TÌM HIỂ BÀI .</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>2. TỪ NGỮ CHỦ ĐỀ VÀ CÂU CHỦ ĐỀ TRONG ĐOẠN VĂN.</b>



<b>a. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề</b>



<b>* Ví dụ: Văn bản: Ngơ Tất tố và tác phẩm “Tắt đèn”</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>



Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ

Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ


S



S

ơ

ơ

n, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà

n, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà


Nội); xuất thân là một nhà nho gốc nơng dân. Ơng là một


Nội); xuất thân là một nhà nho gốc nơng dân. Ơng là một



học giả có nhiều cơng trình khảo cứu về triết học, v



học giả có nhiều cơng trình khảo cứu về triết học, v

ă

ă

n học

n học


cổ có giá trị; một nhà báo nổi tiếng với rất nhiều bài báo


cổ có giá trị; một nhà báo nổi tiếng với rất nhiều bài báo



mang khuynh h



mang khuynh h

ư

ư

ớng dân chủ tiến bộ và giàu tính chiến

ớng dân chủ tiến bộ và giàu tính chiến

đ

đ

ấu;

ấu;


một nhà v



một nhà v

ă

ă

n hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn

n hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn


trư



trư

ư

ư

ớc Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà v

ớc Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà v

ă

ă

n tận tuỵ trong

n tận tuỵ trong


công tác tuyên truyền v




công tác tuyên truyền v

ă

ă

n nghệ phục vụ kháng chiến chống

n nghệ phục vụ kháng chiến chống


Pháp. Ngô Tất Tố



Pháp. Ngô Tất Tố

đ

đ

ư

ư

ợc Nhà n

ợc Nhà n

ước truy tặng Giải th

ư

ớc truy tặng Giải thư

ưởng Hồ

ởng Hồ


Chí Minh về v



Chí Minh về v

ă

ă

n học nghệ thuật (n

n học nghệ thuật (n

ă

ă

m 1996). Tác phẩm

m 1996). Tác phẩm


chính của ơng: các tiểu thuyết



chính của ông: các tiểu thuyết

<i>Tắt </i>

<i>Tắt </i>

<i>đ</i>

<i>đ</i>

<i>èn</i>

<i>èn</i>

(1939),

(1939),

<i> Lều chõng </i>

<i> Lều chõng </i>


(1940); các phóng sự



(1940); các phóng sự

<i> Tập án cái </i>

<i> Tập án cái </i>

<i>đ</i>

<i>đ</i>

<i>ình</i>

<i>ình</i>

(1939),

(1939),

<i>Việc làng </i>

<i>Việc làng </i>



(1940),..



(1940),..



<b>Tìm từ ngữ có tác dụng duy trì đối tượng </b>


<b>trong đoạn văn ( từ ngữ chủ đề )?</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<b>2. TỪ NGỮ CHỦ ĐỀ VÀ CÂU CHỦ ĐỀ TRONG ĐOẠN VĂN.</b>



<b>a. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề</b>



<b>* Ví dụ: Văn bản: Ngô Tất tố và tác phẩm “Tắt đèn”</b>



<b>- Từ ngữ chủ đề: Ngô Tất Tố; ông; nhà nho; nhà báo; </b>


<b>học giả, nhà văn</b>




<b>Đọc đoạn văn 2</b>


<b>trong văn bản</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

<i> Tắt đèn </i>

là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố. Qua vụ


thuế



ở một làng quê, nhà văn đã dựng lên một bức tranh xã hội có giá trị


hiện thực sâu sắc về nơng thơn Việt Nam đương thời.

<i>Tắt đèn </i>

đã


làm nổi bật mối xung đột giai cấp hết sức gay gắt giữa bọn thống trị


và người nông dân lao động trong xã hội ấy. Trong tác phẩm, nhà


văn đã phơi trần bộ mặt tàn ác, xấu xa của bọn phong kiến thống trị


ở nông thôn, từ bọn địa chủ keo kiệt, độc ác, bọn hào lí tham lam


hống hách, bọn quan lại dâm ô bỉ ổi đến bọn tay sai hung hãn, đểu


cáng. Chúng mỗi tên mỗi vẻ nhưng tất cả đều khơng có tính người.


Đặc biệt, qua nhân vật chị Dậu, tác giả đã thành cơng xuất sắc trong


việc xây dựng hình tượng một người phụ nữ nơng dân sống trong


hồn cảnh tối tăm cực khổ nhưng có phẩm chất cao đẹp. Tài năng


tiểu thuyết của Ngô Tất Tố được thể hiện rất rõ trong việc khắc hoạ


nổi bật các nhân vật tiêu biểu cho các hạng người khác nhau ở



nông thôn, tất cả đều chân thực, sinh động.



<i>Tắt đèn </i>

là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố



<b> Em hãy cho biết vị trí và cấu tạo của câu chủ đề trong đoạn văn?</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<b>a. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề</b>



<b>* Ví dụ: Văn bản: Ngô Tất tố và tác phẩm “Tắt đèn”</b>




<b>- Câu chủ đề: Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của </b>


<i><b>Ngơ Tất Tố</b></i>



<b>+ Vị trí: đầu đoạn</b>



<b>+ Cấu tạo: gồm hai thành phần (chủ ngữ - vị ngữ)</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

<b> Em hiểu thế nào </b>


<b>là từ ngữ chủ đề </b>


<b>và câu chủ đề của </b>



<b>đoạn văn? Chúng </b>


<b>đóng vai trị gì </b>



<b>trong VB?</b>



- Từ ngữ chủ đề là các từ ngữ làm


đề mục hoặc lặp đi lặp lại nhiều lần


nhằm duy trì đối tượng giao tiếp.



- Câu chủ đề mang nội dung khái


quát, lời lẽ ngắn gọn (thường đứng


ở đầu hoặc cuối câu)



</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

<b>a. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề</b>



<b>b. Cách trình bày nội dung đoạn văn</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

<b>Đoạn văn 1</b>




- Đoạn 1 có câu chủ đề khơng ?



yếu tố nào duy trì đối tượng trong đoạn


văn ? Mối quan hệ ý nghĩa giữa các câu



trong đoạn văn như thế nào?



<b>* Đoạn 1 : </b>



<b> - Khơng có câu chủ đề</b>



<b> - Yếu tố duy trì đối tượng : </b>

<i><b>Ngơ Tất Tố.</b></i>



<b> - Các câu có quan hệ độc lập.</b>



<b> - Nội dung triển khai theo trình tự : Quê </b>


<b>hương- gia đình- con người- nghề nghiệp- </b>


<b>tác phẩm -> Các câu có quan hệ ngang </b>



<b>bằng, bình đẳng với nhau - Song hành</b>



<b> Đv song hành ; câu 1+ câu 2 + câu 3 +…</b>



<b>3. Cách trình bày nội dung đoạn văn</b>



Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn,


tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà Nội); xuất


thân là một nhà nho gốc nơng dân. Ơng là một học giả có nhiều


cơng trình khảo cứu về triết học, văn học cổ có giá trị; một nhà


báo nổi tiếng với rất nhiều bài báo mang khuynh hướng dân chủ



tiến bộ và giàu tính chiến đấu; một nhà văn hiện thực xuất sắc


chuyên viết về nông thôn trước Cách mạng. Sau Cách mạng,


nhà văn tận tuỵ trong công tác tuyên truyền văn nghệ phục vụ


kháng chiến chống Pháp. Ngô Tất Tố được Nhà nước truy tặng


Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996). Tác


phẩm chính của ơng: các tiểu thuyết

<i>Tắt đèn</i>

(1939),

<i> Lều chõng </i>



</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

<b>Đoạn văn 2</b>



- Câu chủ đề của đoạn 2 được


đặt ở vị trí nào ? ý của đoạn



văn được trình bày theo trình tự nào?



<b>* Đoạn 2 :</b>



<b> - Câu chủ đề : Đặt ở đầu đoạn</b>



<b> - Câu đầu mang nội dung khái quát.</b>



<b> - Nội dung triển khai theo trình tự: Nội </b>



<b>dung- nghệ thuật -> Câu đầu mang nội dung </b>


<b>khái quát – Diễn dịch</b>



<b>3. Cách trình bày nội dung đoạn văn</b>



<i> Tắt đèn </i>

là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố. Qua vụ thuế


ở một làng quê, nhà văn đã dựng lên một bức tranh xã hội có giá trị hiện


thực sâu sắc về nông thôn Việt Nam đương thời.

<i>Tắt đèn </i>

đã làm nổi bật



mối xung đột giai cấp hết sức gay gắt giữa bọn thống trị và người nông



dân lao động trong xã hội ấy. Trong tác phẩm, nhà văn đã phơi trần bộ mặt


tàn ác, xấu xa của bọn phong kiến thống trị ở nông thôn, từ bọn địa chủ


keo kiệt, độc ác, bọn hào lí tham lam hống hách, bọn quan lại dâm ô bỉ ổi


đến bọn tay sai hung hãn, đểu cáng. Chúng mỗi tên mỗi vẻ nhưng tất cả


đều khơng có tính người. Đặc biệt, qua nhân vật chị Dậu, tác giả đã thành


công xuất sắc trong việc xây dựng hình tượng một người phụ nữ nơng dân


sống trong hồn cảnh tối tăm cực khổ nhưng có phẩm chất cao đẹp. Tài


năng tiểu thuyết của Ngô Tất Tố được thể hiện rất rõ trong việc khắc hoạ


nổi bật các nhân vật tiêu biểu cho các hạng người khác nhau ở nông thôn,


tất cả đều chân thực, sinh động.



Câu 1



câu 2
Câu 3
Câu 4


(Câu chủ đề)



</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

<b>Đoạn văn 3</b>



? Đoạn văn có câu chủ đề khơng?


Nếu có thì nó ở vị trí nào? Nội dung


của đoạn văn trình bày theo trình tự nào ?



<b>* Đoạn 3 :</b>



<b> - Câu chủ đề : Đặt ở cuối đoạn.</b>




<b> - Câu cuối mang nội dung khái quát</b>



<b> - Nội dung triển khai theo trình tự : Các ý </b>


<b>cụ thể - kết luận -> Câu cuối mang nội dung </b>


<b>khái quát – Quy nạp</b>

<b>.</b>



<b>3. Cách trình bày nội dung đoạn văn</b>



Các tế bào của lá cây có chứa nhiều lục lạp .


Trong các lục lạp này có chứa một chất gọi là diệp lục,


tức là chất xanh của lá. Sở dĩ diệp lục có màu xanh lục


vì nó hút các tia sang có màu khác, nhất là màu đỏ và


mau lam, nhưng không thu nhận màu xanh lục mà lại


phản chiếu màu này và do đó mắt ta mới nhìn thấy


màu xanh lục. Như vậy, lá cây có màu xanh là do chất


diệp lục chứa trong thành phần tế bào.



Câu 1
Câu 2
Câu 3


Câu cuối


(Câu chủ đề)


Các câu mang ý cụ thể,



</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

- Đoạn song hành:




(Các câu bình đẳng nhau về mặt ý nghĩa, cùng tập trung thể hiện một chủ đề).



<i><b>- Đoạn diễn dịch.</b></i>



- Đoạn qui nạp.



câu 1

Câu 2

Câu 3



Câu 1



câu 2
Câu 3
Câu 4

(Câu chủ đề)



Các câu mang ý cụ thể, chi tiết.



Câu 1
Câu 2
Câu 3


Câu cuối



(Câu chủ đề)


Các câu mang ý cụ thể,



chi tiết.



</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

<b>kết luận</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19></div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

<b>Luyện tập</b>




<b>Bài tập 1</b>

<b>Văn bản: </b>

<i><b>Ai nhầm</b></i>



<b>1</b>

<b>Văn bản có thể chia làm mấy ý? </b>



<b>2</b>

<b>Mỗi ý đưược diến đạt thành mấy đoạn?</b>



<b>Đáp án: - Văn bản có 2 ý; 2 đoạn</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

<b>Luyện tập</b>



<b>Bài tập 2</b>

<b>Hãy phân tích cách trình bày nội dung trong đoạn văn?</b>



<b>- Cả lớp chia thành 03 nhóm, mỗi nhóm làm 1 đoạn</b>



<b>a</b>

<b>Diễn dịch (câu 1: câu chủ đề) </b>



<b>b</b>

<b>Song hành (khơng có câu chủ đề) </b>



<b>c</b>



<b>Đáp án:</b>



</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

<b>BÀI TẬP MỞ RỘNG</b>



<b>Bài tập 1</b>


Cho đoạn văn sau:


<i>Trong hoàn cảnh “trăm dâu đổ đầu tằm”, ta càng thấy chị Dậu thật </i>
<i>là một người phụ nữ đảm đang, tháo vát. Một mình chị phải giải quyết </i>


<i>mọi khó khăn đột xuất của gia đình, phải đương đầu với những thế lực </i>
<i>tàn bạo: quan lại, cường hào, địa chủ và tay sai của chúng. Chị có </i>
<i>khóc lóc, có kêu trời nhưng chị không nhắm mắt khoanh tay mà tích </i>
<i>cực tìm cách cứu được chồng ra khỏi cơn hoạn nạn. Hình ảnh chị Dậu </i>
<i>hiện lên vững chãi như một chỗ dựa chắc chắn của cả gia đình.</i>


<i>(</i>Theo <i>Nguyễn Đăng Mạnh)</i>


</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23></div>

<!--links-->

×