Bai 37 may bien the

SƠ ĐỒ ĐIỆN TỪ NHÀ MÁY ĐIỆN ĐẾN NƠI TIÊU THỤ
380 V
11 000 V

500 000 V

11 000 V

25 000 V
220 V


Tiết 44 - Bài 37:

MÁY BIẾN THẾ


NỘI DUNG CHÍNH CỦA BÀI HỌC HƠM NAY

I

Cấu tạo và hoạt động của máy biến thế
1
2

II
III

Cấu tạo
Nguyên tắc hoạt động

Tác dụng làm biến đổi hiệu điện thế của máy biến thế
Lắp đặt máy biến thế ở hai đầu đường dây tải điện


I. CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY BIẾN THẾ
1. Cấu tạo
- Hai cuộn dây có số
vịng khác nhau, đặt
cách điện với nhau.
- Một lõi sắt (hay thép)
có pha silic chung cho
cả hai cuộn dây.


CẤU TẠO MÁY BIẾN THẾ


Máy biến thế trong công nghiệp


Máy biến thế trong gia đình


2. Nguyên tắc hoạt động
C1. Nếu đặt vào hai đầu
của một cuộn dây (gọi là
cuộn sơ cấp) một hiệu
điện thế xoay chiều thì
bóng đèn mắc ở hai đầu
dây kia (gọi là cuộn thứ

cấp) có sáng lên khơng?
Tại sao?


Chúng ta quan sát thí nghiệm sau:


C1: Đèn có sáng. Vì khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một hiệu
điện thế xoay chiều U1, cuộn dây sơ cấp sinh ra từ trường biến
thiên xuyên qua tiết diện của dây thứ cấp làm xuất hiện dòng
điện cảm ứng xoay chiều, nên đèn sáng.
C2. Hiệu điện thế xuất hiện ở hai đầu cuộn thứ cấp là HĐT xoay
chiều. Tại sao?



C2. Đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một HĐT xoay chiều U1 thì trong cuộn dây
đó có dịng điện xoay chiều chạy qua. Từ trường trong lõi sắt luân phiên
tăng giảm, vì thế số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn thứ cấp
luân phiên tăng giảm. Kết quả là trong cuộn thứ cấp xuất hiện dòng điện
xoay chiều. Một dòng điện xoay chiều phải do một HĐT xoay chiều gây ra.
Bởi vậy hai đầu cuộn dây thứ cấp có một hiệu điện xoay chiều U2.

3. Kết luận.
Khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp của máy biến thế một HĐT xoay chiều
U1 thì ở hai đầu cuộn thứ cấp xuất hiện một HĐT xoay chiều U2.




Hoạt động của máy biến thế


II. TÁC DỤNG LÀM BIẾN ĐỔI HIỆU ĐIỆN THẾ CỦA MÁY BIẾN THẾ

1. Quan sát
Kết quả

U1 (V)
Lần thí nghiệm

1

3

2

3

3

9

U2 (V)

n1
(vịng)

n2
(vịng)

4

6

9

V

6

V

6

4

2

2

4

0

0

4

2

2

:V

:6 V

=1

=1

KHOA VậT TRờng cao đẳng
s phạm quảng ninh

KHOA VậT TRờng cao đẳng
s phạm quảng ninh

U1 = 3V

U2 = 6V
K

n1 = 200
vßng

n2 = 400 vßng


4

V
:6 V

6

9

V

=1

:6 V

KHOA VậT TRờng cao đẳng

=1

s phạm quảng ninh

KHOA VậT TRờng cao đẳng
s phạm quảng ninh

U1 = 3V

U2 = 1,5V
K

n1 = 400
vßng

2

n2 = 200
vßng

6

4

0

4

2

9

0

4

2

2


3

4

0

:6 V
=1

6
=1

KHOA VậT TRờng cao đẳng
s phạm quảng ninh

KHOA VậT TRờng cao đẳng
s phạm quảng ninh

U1 = 9V

U2 = 4,5V
K

n1 = 400 vòng

n2 = 200 vòng

2

6

9

:6 V

V

9

6

6

V

0

4

3

2


Bảng kết quả:
Kết quả đo
Lần thí nghiệm

U1 (V)

Lần 1
Lần 2
Lần 3

3
3
9

Từ bảng kết quả, em hãy lập tỉ số
+ Lần 1: Ta có:
Suy ra:
+ Lần 2:

Ta có:
Suy ra:

U2 (V)

6
1,5
4,5
U1
U2

và

n1
n2

n1 (vịng)

200
400

400

n2 (vòng)

400
200
200

(trong ba lần đo) để so sánh?

n1
200
1
U1
3
1




;
n2
400
2
U2
6
2
U1
n1


U2
n2
U1
3
n1
400

 2;

 2
U2
1, 5
n2
200
U1
n1

U2
n2


2. Kết luận
Hiệu điện thế ở hai đầu mỗi cuộn dây máy biến thế tỉ lệ với số
vòng dây của mỗi cuộn.

U1
n1

U2
n2

+ Nếu U1 < U2 thì ta có MBT là máy tăng áp (tăng thế).
+ Nếu U1 > U2 thì ta có MBT là máy hạ áp (hạ thế).


III. LẮP ĐẶT MÁY BIẾN THẾ Ở HAI ĐẦU ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN

Điện năng được truyền tải từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ
bằng đường dây dẫn điện. Em hãy chỉ ra nơi nào đặt máy tăng
thế, nơi nào đặt máy hạ thế trên sơ đồ hình 37.2/SGK?


380 V
11 000 V
NHÀ
MÁY

Hạ thế

Hạ thế
500 000 V

11 000 V

ĐIỆN 25 000 V
Tăng thế

220 V
Hạ thế

Ở hai đầu đường dây tải điện phải đặt hai loại máy biến thế
(tăng thế; hạ thế) có nhiệm vụ khác nhau.
Ở đầu đường dây tải điện về phía nhà máy điện được đặt máy
tăng thế (tăng hiệu điện thế để giảm hao phí trên đường dây tải
điện), ở nơi tiêu thụ đặt máy hạ thế để có hiệu điện thế thích hợp
(thường là 220V).



IV. VẬN DỤNG
C4. Một máy biến thế dùng trong nhà cần phải hạ hiệu điện thế từ 220V
xuống còn 6V và 3V. Cuộn sơ cấp có 4000 vịng. Tính số vòng dây của các
cuộn thứ cấp tương ứng.
+ Số vòng của cuộn 6V:

Bài làm

n1
U1
U 2 .n1
6.4000

� n2 

 109 (vòng)
n2
U2
U1
220
+ Số vòng của cuộn 3V:

n1
U1
U 2 .n1
3.4000

� n2 

 54 (vòng)
n2 U 2
U1
220


Điều nào sau đây là sai khi nói về máy biến thế (MBT)?
A. MBT có tác dụng thay đổi HĐT xoay chiều.
B. MBT có số vịng cuộn sơ cấp và thứ cấp khác nhau.
C. Khi tải điện năng đi xa thì dùng máy tăng thế.
D. MBT hoạt động được với cả dịng điện khơng đổi.