HÓA SINH máu (hóa SINH)

HÓA SINH MÁU


MỤC TIÊU
• Nắm được thành phần hóa học cơ bản của
1
máu, vai trị của từng thành phần
• Nắm được vai trò và chức năng của một số loại
2
protein trong huyết thanh

3 • Một số thay đổi bệnh lý điển hình của thành
phần protein huyết thanh


Máu là gì?
Máu có vai trị gì trong cơ thể?


CHỨC NĂNG SINH LÝ CỦA MÁU
 Chức năng dinh dưỡng:
 Vận chuyển các chất dinh dưỡng tới các cơ quan
trong cơ thể
 Chức năng bài tiết:
 Vận chuyển các chất cặn bã từ các cơ quan trong
cơ thể tới các cơ quan bài tiết đào thải ra ngoài


CHỨC NĂNG SINH LÝ CỦA MÁU
 Chức năng hô hấp:
 Vận chuyển O2 từ phổi tới các mô

 Vận chuyển CO2 từ các mô về phổi
 Chức năng bảo vệ:
 Hệ thống kháng thể, kháng độc tố, bạch cầu
 Hệ thống đông máu và chống đông máu
 Chức năng điều hòa:
 Điều hòa các chức phận của cơ thể, thăng bằng acid- base,

trao đổi muối nước, điều hòa thân nhiệt


TÍNH CHẤT LÝ- HĨA CỦA MÁU
 Tỷ trọng: 1,050- 1,060 (trung bình 1,056)
 Độ nhớt:
 Bình thường gấp 4- 5 lần so với nước ở 38 oC
 Phụ thuộc vào số lượng huyết cầu và nồng độ protein
 Áp suất thẩm thấu:
 Được tạo ra bởi các phân tử hữu cơ và ion trong máu
 Bình thường: 292- 308 mosm/L


TÍNH CHẤT LÝ- HĨA CỦA MÁU
 Chỉ số khúc xạ:
 Phụ thuộc vào nồng độ các muối vô cơ và protein
 Bình thường: 1,3487- 1,3517
 pH và hệ đệm của máu:
 Bình thường: pH=7,38- 7,42
 Các hệ đệm: hệ đệm bicarbonat, hệ đệm photphat, hệ
đệm protein, hệ đệm hemoglobin

CÁC THÀNH PHẦN CỦA MÁU


CÁC THÀNH PHẦN CỦA MÁU
 Thành phần huyết cầu: hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu
 Thành phần huyết tương:
 Khí: O2 và CO2
 Các chất vô cơ: Na+, K+, Ca++, Mg++, Cl-, HCO3-, SO42-,
PO43- và một số yếu tố vi lượng Iod, Cu, Fe, Zn…
 Các chất hữu cơ: protein, lipid, glucid và các hợp chất
khác


THÀNH PHẦN HUYẾT CẦU
 Hồng cầu:
 Số lượng bình thường: 4,5- 5 T/L
 Đời sống trung bình: 120 ngày
 Chức năng chính: vận chuyển O2, CO2
 Các chức năng khác: tham gia thăng bằng acid- base trong tế bào
(hệ đệm hemoglobin), trao đổi muối- nước, khử độc H 2O2,…
 Thành phần hóa học: 57-68% là nước, cịn lại là chất khô gồm các
chất hữu cơ và vô cơ (Hb, enzym, lipid, các chất điện giải…)
 Màng hồng cầu có chứa các chất quyết định nhóm máu mang tính
kháng ngun của hồng cầu.


THÀNH PHẦN HUYẾT CẦU
 Bạch cầu:
 Số lượng bình thường: 5- 10 G/L
 Tham gia vào chức năng bảo vệ cơ thể thông qua các cơ

chế miễn dịch (tế bào và thể dịch)
 Tiểu cầu:
 Số lượng bình thường: 150- 450 G/L
 Tham gia vào các q trình đơng máu trong cơ thể


THÀNH PHẦN HUYẾT TƯƠNG
 Khí máu:
 O2: trong 100 mL máu động mạch chứa 18- 20 mL O 2,
trong đó có 0,3 mL ở dạng hịa tan, cịn lại ở dạng kết
hợp với hemoglobin của hồng cầu
 CO2: trong 100 mL máu động mạch chứa 45- 50 mL CO 2,
tồn tại ở 3 dạng: hòa tan, dạng HCO3- và dạng kết hợp
hemoglobin, trong đó 75% ở huyết tương, 25% trong
hồng cầu.


THÀNH PHẦN HUYẾT TƯƠNG
 Các chất vô cơ:
Cation

Anion

Tên

Nồng độ mEq/l

Tên

Nồng độ mEq/l

Na+

142

Cl-

103

K+

5

HCO3-

27

Ca++,

5

SO42-

2

Mg++

3

PO43-

1


THÀNH PHẦN HUYẾT TƯƠNG
 Vai trị các chất vơ cơ:
– Cấu tạo tế bào, mô
– Tạo áp suất thẩm thấu cho các dịch sinh học
– Tạo hệ thống đệm trong cơ thể: hệ đệm bicacbonat, phosphat
– Bình ổn protein ở trạng thái keo
– Hoạt hóa hay ức chế hoạt động của một số enzym, cấu tạo

coenzym, cấu tạo hormon, tham gia các q trình đơng máu
hoặc dẫn truyền thần kinh


THÀNH PHẦN HUYẾT TƯƠNG
 Một số thay đổi bệnh lý:
 Natri:
• Tăng: hội chứng Conn (cường aldosteron tiên phát),
hội chứng Cushing (cường vỏ thượng thận), đái nhạt,
tiêu chảy mất nước
• Giảm: thừa dịch (suy tim, suy thận, xơ gan), hội
chứng tăng tiết ADH không phù hợp (SIADH),


THÀNH PHẦN HUYẾT TƯƠNG
 Một số thay đổi bệnh lý:
 Kali:
• Tăng: suy thận, bỏng nặng, tiêu cơ vân, toan máu

• Giảm: nơn nhiều, kiềm máu, dùng nhiều lợi tiểu thải
kali
 Calci:
• Tăng: cường cận giáp, ung thư di căn xương
• Giảm: suy cận giáp, cịi xương, thiếu vitamin D


THÀNH PHẦN HUYẾT TƯƠNG
 Thành phần hữu cơ:
 Protein: thành phần hết sức đa dạng và đảm nhiệm rất
nhiều chức năng của cơ thể
 Lipid: trong huyết tương có khoảng 4-7 g/L, bao gồm
các triglycerid, phospholipid và các cholesterol
 Glucose: 4.2-6,4 mmol/L.
 Các thành phần khác:Ure, Creatinin, acid uric, bilirubin,
LDH, AST-ALT,...


PROTEIN HUYẾT TƯƠNG
 Protein tồn phần:
 Bình thường: 73,1 ± 6,06 g/L
 Chức năng: duy trì áp suất keo của huyết tương
 Gồm nhiều loại, nếu điện di trên giấy tách được 5 loại là: albumin,

globulin α1, α2, β, γ.
 Thay đổi trị số các phân đoạn protein có ý nghĩa quan trọng trên

lâm sàng
 Tăng: đa u tủy xương (Kahler), mất nước
 Giảm: hội chứng thận hư, suy dinh dưỡng, suy gan

PROTEIN HUYẾT TƯƠNG
 Albumin:
 Chiếm khoảng 56% protein toàn phần
 Nam: 56,67 ± 5,28 g/L, Nữ: 53,72 ± 4,26 g/L
 Là thành phần chính tạo nên áp suất keo huyết tương
 Tham gia vận chuyển các chất kém hòa tan: acid béo,
bilirubin, các hormon, calci, kim loại, thuốc và vitamin
 Giảm: bệnh gan, bệnh cầu thận, suy dinh dưỡng
 Tăng: mất nước hay truyền albumin


PROTEIN HUYẾT TƯƠNG
 Globulin: có nhiều loại
 α1- globulin: chiếm khoảng 5,3%, tham gia vào cấu tạo
lipoprotein và glycoprotein
 α2- globulin: chiếm khoảng 7,8%, tham gia vào cấu tạo
ceruloplasmin
 ß- globulin: chiếm khoảng 11,7%, tham gia vào cấu tạo
transferin
 γ- globulin: chiếm khoảng 11,7%, tham gia vào miễn
dịch thể dịch


MỘT SỐ PROTEIN HUYẾT TƯƠNG
 Haptoglobin:
 Là một glycoprotein
 Chức năng vận chuyển hemoglobin tự do trong huyết
tương đến lưới nội mạc để giáng hóa

 Tăng: viêm, chấn thương, ung thư
 Giảm: tan máu


MỘT SỐ PROTEIN HUYẾT TƯƠNG
 Hemopexin:
 Là một ß- globulin
 Chức năng vận chuyển hem tự do đến gan
 Ceruloplasmin
 Là một α2- globulin
 Chức năng vận chuyển Cu
 Tăng: viêm, xơ gan, leucemia, u lympho
 Giảm: bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa Cu)


MỘT SỐ PROTEIN HUYẾT TƯƠNG
 Transferin:
 Là một ß- globulin
 Chức năng vận chuyển Fe
 Nồng độ trung bình: 25- 50 μmol/L
 Tăng: thiếu máu thiếu sắt, giai đoạn mang thai
 Giảm: bỏng, nhiễm khuẩn, bệnh gan, bệnh thận


MỘT SỐ PROTEIN HUYẾT TƯƠNG
 CRP (C-reactive protein):
 Là một protein trong huyết tương
 Nguồn gốc tên gọi: do có phản ứng với C-polysaccarid
của thành tế bào phế cầu
 Giá trị bình thường: <10 mg/L

 Tăng: viêm, chấn thương, ung thư


MỘT SỐ PROTEIN HUYẾT TƯƠNG
 Fibrinogen:
 Là một glycoprotein trong huyết tương
 Chức năng: tham gia vào q trình đơng máu
 Giá trị bình thường: 170-420 mg/dL
 Tăng: viêm cấp
 Giảm: bệnh đông máu nội mạch rải rác, bệnh gan