Giáo trình kết cấu động cơ đốt trong - Chương 8

Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

CHặNG 8

H THNG BI TRN
8.1. NHIÃÛM VỦ U CÁƯU ÂÄÚI VÅÏI HÃÛ THÄNG BÄI TRÅN

- Âỉa dáưu nhåìn âi âãún âãø bäi trån cạc bãư màût ma sạt
- Lc sảch nhỉỵng tảp cháút càûn b láùn trong dáưu nhåìn ,
- Táøy rỉía v lm mạt caùc bóử mỷt ma saùt.
Trong quaù trỗnh laỡm vióỷc cuớa âäüng cå, hãû thäúng bäi trån
phi lm viãûc äøn âënh, cäng sút dáùn âäüng båm dáưu phi nh.
8.2. CÄNG DỦNG, U CÁƯU V PHÁN LOẢI DÁƯU NHÅÌN SỈÍ DỦNG TRÃN ÂÄÜNG
CÅ:
8.2.1. CÄNG DỦNG CA DÁƯU NHÅÌN :

Trãn cạc ÂCÂT, dáưu nhåìn cn âỉåüc sỉí dủng trong hãû thäúng bäi trån,nọ cọ
cạc cäng dủng chênh sau âáy :
* Bäi trån cạc bãư màût ma sạt, lm gim täøn tháút ma sạt.
* Lm mạt äø trủc.
* Táøy rỉía màût ma sạt.

* Bao kên khe håí giỉỵa pêston - xilanh ,xẹcmàng - pêton.
Cạc cäng dủng kãø trãn phủ thüc ráút nhiãưu vo tênh nàng l hoạ ca dáưu
nhåìn,m nháút l phủ thüc vo âäü nhåït ca dáưu.
8.2.2. U CÁƯU ÂÄÚI VÅÏI DÁƯU NHÅÌN :

Dáưu nhåìn dng cho âäüng cå l häøn håüp phỉïc tảp ca nhiãưu cháút,thnh pháưn
gäưm cọ hydräcacbon ca dáưu nhåìn v cạc cháút phủ gia khạc nhau (chiãúm 8÷ 14%).

Cạc cháút phủ gia cọ tạc dủng lm gim âäü mi mn ca cạc bãư màût lm viãûc (tạc dủng
ca cháút chäúng mi mn),lm gim sỉû àn mn kim loải (cháút chäúng àn mn),ngàn
ngỉìa sỉû tảo bt v cạc vãút xỉåït trãn bãư màût ma sạt ca cạc chi tiãút lm viãûc våïi ti
trng låïn.

Dáưu nhåìn cáưn phi bạm chàõc vo bãư màût cạc chi tiãút,chäúng han gè,hụt nhiãût,
mang mn kim loaỷi,khọng thay õọứi phỏứm chỏỳt trong quaù trỗnh baớo quaớn v lm
viãûc,khäng phán hu do tạc dủng ca nhiãût âäü. Dáưu dng âãø bäi trån âäüng cå
cáưn cọ nhỉỵng u cáưu nháút âënh vãư hm lỉåüng lỉu hunh (S%),nỉåïc v taûp cháút

88


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

cå hc. Ngoi ra, dáưu cn cọ âäü nhåït ph håüp,tênh äøn âënh v nhiãût âäü âäng âàûc
âảt giåïi hản nháút âënh.
Dáưu bäi trån âỉåüc chãú luûn tỉì dáưu mazut- b dáưu m sau khi â chỉng cáút
láúy ra âỉåüc pháưn nhiãn liãûu.
8.2.3. CẠC CHI TIÃU CÅ BAN CUA DÁƯU NHÅÌN

Táút c cạc loải dáưu nhåìn khi mang ra sỉí dủng ngoi thë trỉåìng âãưu cọ bng
hỉåïng dáùn sỉí dủng cng nhỉ cạc thäng säú k thût. Åí âáy,ta chè xẹt mäüt säú
thäng säú cå bn ca dáưu.
Âäü nhåït ca dáưu:

L sỉïc cn di chuøn qua lải ca cạc phán tỉí dáưu (hay cn gi l näüi ma sạt
ca cạc pháưn tỉí dáưu).

NX : Khi sỉí dủng phi chn âäü nhåït theo âụng quy âënh ca nh thiãút kãú
âäưng thåìi ph håüp våïi vng sỉí dủng. Nãúu âäü nhåït ca dáưu khäng âm bo, dáưu
dãù bë ẹp ra khi cạc khe håí åí cạc chi tiãút lm viãûc.
Âäü nhåït ca dáưu k hiãûu bàịng cạc chỉỵ säú v âỉïng sau chỉỵ cại chè k hiãûu dỏửu trong
maùc dỏửu. Chổợ sọỳ kyù hióỷu caỡng lồùn thỗ âäü nhåït cng cao.
Âäü äøn âënh nhiãût ca dáưu:
Âäü äøn âënh vãư nhiãût ca dáưu,dáưu phi âm bo sao cho khi nhióỷt õọỹ thay õọứi thỗ õọỹ nhồùt
khọng thay õọứi âạng kãø. Càn cỉï vo âiãưu kiãûn lm viãûc củ thãø ca âäüng cå m ta chn dáưu cọ
âäü nhåït trung bỗnh cho phuỡ hồỹp.
Nhióỷt õọỹ õọng õỷc cuớa dỏửu:
Nhióỷt âäü ny âàûc trỉng cho sỉû máút tênh cå âäüng ca dáưu. Nhåì âọ,ngỉåìi ta biãút m sỉí dủng
vo ma âäng hay ma h,hồûc theo vng.
8.2.4. PHÁN LOẢI DÁƯU NHÅÌN SỈÍ DỦNG TRÃN ÂÄÜNG CÅ :
Khi chụng ta lỉûa chn sỉí dủng loải dáưu nhåìn no l tu thüc vo nhỉỵng âiãưu kiãûn lm
viãûc ca cå cáúu mạy nhỉ: Nhiãût âäü, ạp sút ,mỉïc âäü phủ ti ca äø trủc,täúc âäü chuøn âäüng ca
cạc bãư màût lm viãûc,váût liãûu dng chãú tảo cạc chi tiãút,cháút lỉåüng gia cäng bãư màût,mỉïc âäü
cỉåìng hoạ ca âäüng cå v nhỉỵng âiãưu kiãûn khạc.
Khi sn xút dáưu bäi trån,ngỉåìi ta dỉûa vo âiãưu kiãûn lm viãûc thỉûc tãú ca âäüng cå,tỉì âọ
âỉa ra u cáưu ca dáưu,sau âọ chãú tảo sao cho âảt u cỏửu.
Tỗnh hỗnh phaùt trióứn cuớa ngaỡnh õọỹng cồ õọỳt trong ngy mäüt låïn mảnh,nãn u cáưu ca dáưu
nhåìn cao hån v sỉû phán loải khạc âi. Do váûy viãûc sỉí dủng dáưu nhåìn cng chëu nh hỉåíng v
khạc trỉåïc.
* Theo Liãn Xä c
Dáưu nhåìn âỉåüc phán loải theo tênh nàng âäüng cå,gäưm cọ ba nhọm âọ l: Dáưu nhåìn
dng cho âäüng cå mạy bay (k hiãûu bàịng chỉỵ M),dáưu nhåìn dng cho âäüng cå âiãzen (k hiãûu
bàịng chỉỵ D),v dáưu nhåìn dng cho âäüng cå xàng (k hiãûu bàịng chỉỵ A).

89

Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

* Theo cạc nỉåïc cháu áu v M :
Hiãûn nay trãn thãú giåïi, cọ nhiãưu hng dáưu nhåìn. Cạch phán loải dáưu nhåìn cå bn l theo
âäü nhåït SAE nhỉ : 5W,10W,20W,30W,40W,50W.
Âäü nhåït ny dỉåüc xạc âënh åí 00F (-17.80C) âäúi våïi dáưu ma âäng (k hiãủ
chỉỵ W “winter”) hồûc åí 2100F (98.90C) âäúi våïi táút c cạc loải dáưu nhåìn.
Dáưu 4 ma âỉåüc k hiãûu bàịng säú kẹp, vê dủ SAE-10W/30, nghéa l theo âäü nhåït,dáưu ny
0
åí 0 C tỉång âỉång våïi loải SAE-10W cn åí 2100F tỉång dỉång våïi loải SAE-30.
Do u cáưu cao vãư cháút lỉåüng ca dáưu v âiãưu kiãûn lm viãûc ca âäüng cå, mäüt hãû thäúng
måïi xãúp loải dáưu âäüng cå â âỉåüc âỉa ra. Hãû thäúng ny âãư cáûp tåïi 9 loải âiãưu kiãûn sỉí dủng.
Táút c cạc loải dáưu âỉåüc chia thnh hai nhọm chênh theo âiãưu kiãûn lm viãûc. Mäùi nhọm âỉåüc
k hiãûu bàịng chỉỵ cại: Chỉỵ S k hiãûu dáưu bạn åí cạc trảm bo dỉåỵng,chỉỵ C k hiãûu dáưu bạn qua
mảng lỉåïi chun nghiãûp ca cạc hng chãú biãún v sn xút dáưu.
Âäúi våïi hai nhọm dáưu ny chỉỵ säú thỉï hai biãøu thë mỉïc âäü sỉí dủng phỉïc tảp trong dy
chỉỵ theo thỉï tỉû A,B,C,D...
SA - Dng cho âäüng cå chãú ho khê v âäüng cå âiãzen lm viãûc trong âiãưu kiãûn nhẻ
nhng.
SB - Duìng cho âäüng cå chãú hoaì khê laìm viãûc våïi ti trng vỉìa
SC - Dng cho âäüng cå chãú ho khê ca ätä con kiãøu nàm 1964÷1967
SD - Dng bo dỉåỵng ätä con v mäüt säú kiãøu ätä ti
SE - Dng bo dỉåỵng âäüng cå chãú ho khê trong thåìi hản bo hnh.
CA- Dng cho âäüng cå âiãzen lm viãûc våïi âiãưu kiãûn ti trng nhẻ,sỉí dủng nhiãn liãûu
cọ cháút lỉåüng cao.
CB - Dng trong âiãưu kiãûn lm viãûc bỗnh thổồỡng cuớa õọỹng cồ õiózen,sổớ duỷng nhión lióỷu
coù chỏỳt lỉåüng kẹm. Trong mäüt säú trỉåìng håüp cọ thãø dng cạc dáưu ny cho âäüng cå chãú ho khê
lm viãûc trong õióửu kióỷn nheỷ õóỳn trung bỗnh.

CC - Duỡng trong õióửu kióỷn laỡm vióỷc vồùi taới troỹng trung bỗnh cuớa âäüng cå chãú ho khê v
âäüng cå âiãzen xe ti. Nhỉỵng loải dáưu ny cọ thãø dng cho âäüng cå âiãzen lm viãûc trong âiãưu
kiãûn ti trng nàûng. Dáưu CC âm bo khäng tảo càûn,chäúng àn mn,chäúng han gè täút.
CD - Dng cho âäüng cå âiãzen lm viãûc våïi âiãưu kiãûn ti trng nàûng,cäng sút låïn
vng quay nhanh.
* ÅÍ M cháút lỉåüng dáưu dng cho ätä v mạy kẹo sn xút ch úu theo 5 tiãu chøn,trong
âọ tiãu chøn:
MIL- L2104A - Quy âënh cho cạc loải dáưu cao cáúp dng cho âäüng cå âiãzen v âäüng
cå chãú ho khê. Loải dáưu theo tiãu chøn ny cọ tênh rỉía täút.
MIL - L2104B - Quy âënh cho dáưu vản nàng,k hiãûu: MS v DG - DS (DS). Dáưu theo
tiãu chøn ny cọ tênh rỉía,tênh chäúng äxy hoạ täút åí nhiãût âäü cao,chäúng àn mn,chäúng tảo càûn
åí nhiãût âäü tháúp.
MIL - L45199A- Quy âënh cho nhọm dáưu cọ tênh rỉía,tênh chäúng äxy hoạ vaì tênh chäúng
àn moìn cao. Theo tiãu chuáøn API khi dng nhỉỵng loải dáưu ny phi âäúi chiãúu våïi dáưu cọ k
hiãûu DS. Tiãu chøn ny quy âënh sn xút loải dáưu SAE- 10W v SAE - 30.
* Nỉåïc Anh ạp dủng tiãu chøn DEF-2101B hồûc DEF-2101C v DEF-2101D quy âënh
sn xút 4 loải dáưu OMD- 40(SAE-10W), OMD-60(SAE-20W), OMD-110(SAE-30W), OM 330(SA-50W).

90


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Dáưu theo tiãu chøn DEF-210D cng tỉång âỉång våïi u cáưu ca tiãu chøn qúc gia
BS1905/1965 ca Anh. Theo tiãu chøn ny dáưu chia lm hai loải: Loải A(cao cáúp),loải
B(loải 1). Ngoi tiãu chøn qúc gia,cn nhiãưu tiãu chøn ca cạc hng sn xút tỉ nhán nhỉ
hng Sheel,Castrol,Socony,Mobil.
Hng Castrol sn xút nhọm dáưu âạp ỉïng u cáưu ca tiãu chøn NIL-L-2104B k hiãûu

Densol CRT-10,20,30,40. Hng Socony,Mobil sn xút dáưu vản nàng Delvac-1288,k hiãûu
Delvac-1210,1220,1230,1240,1250 cọ âäü nhåït tỉång âỉång våïi dáưu SAE- 10W,SAE-20
,SAE-30, SAE-40, SAE-50.
* Åí Phạp tiãu chøn måïi DCEA/54PS ạp dủng tỉì nàm 1965 gäưm 4 loải dáưu : OMD40,OMD-60,OMD-330. Cn I-ta-lia,hng AGID sn xút nhiãưu loải dáưu nhåìn âa säú dng cho
âäüng cå cọ t trng nàûng.
Âãø cọ thãø sỉí dủng dãø dng cáưn phi nàõm âỉåüc tênh cháút v sỉû tỉång ỉïng ca cạc loải dáưu
nhåìn ca Liãn Xä ta thỉåìng dng.
8.3. CẠC PHỈÅNG ẠN BÄI TRÅN TRONG ÂÄÜNG CÅ ÂÄÚT TRONG:
8.3.1. BI TRN BềNG PHặNG AẽN VUNG TEẽ DệU:

Hỗnh 8.1. Sồ âäư ngun l bäi trån bàịng phỉång phạp vung tẹ dáưu.
a) Bäi trån vung tẹ trong âäüng cå nàịm ngang.
b) Bäi trån vung tẹ trong âäüng cå âỉïng.
c) Bäi trån vung tẹ cọ båm dáưu âån gin.
1- Bạnh lãûch tám; 2- Pittäng båm dáưu; 3- Thán båm; 4-Cạcte;
5-Âiãøm tỉûa; 6- Maùng dỏửu phuỷ; 7-Thanh truyóửn coù thỗa hừt dỏửu.
Dỏửu nhồỡn âỉåüc chỉïa trong cacte(4),khi âäüng cå lm viãûc nhåì vo thỗa muùc dỏửu lừp trón õỏửu
to thanh truyóửn (7) muùc hàõt tung lãn.
Nãúu mục dáưu trong cacte bäú trê cạch xa thỗa muùc thỗ hóỷ thọỳng bọi trồn coù duỡng thãm båm
dáưu kãút cáúu âån gin âãø båm dáưu lãn mạng dáưu phủ(6), sau âọ dáưu nhåìn måïi âỉåüc hàõt tung
lón. Cổù mọựi voỡng quay cuớa truỷc khuyớu thỗa hừt dáưu mục dáưu lãn mäüt láưn. Cạc hảt dáưu vung tẹ
ra bãn trong khong khäng gian ca cacte s råi tỉû do xúng cạc màût ma sạt ca äø trủc. Âãø
âm bo cho cạc äø trủc khäng bë thiãúu dáưu,trãn cạc vạch ngàn bãn trãn äø trủc thỉåìng cọ cạc
gán hỉïng dáưu khi dáưu tung lãn.
Ỉu âiãøm: Kãút cáúu ca hãû thäúng bäi tråí ráút âån gin,dãø bäú trê.
Nhỉåüc diãøm: Phỉång ạn bäi trån ny ráút lảc háûu, khäng âm bo lỉu lỉåüng dáưu bäi trån
ca äø trủc, tøi th dáưu gim nhanh, cỉåìng âäü dáưu bäi trån khäng äøn âënh nãn êt duìng.

91

Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Phảm vi sỉí dủng:
Hiãûn nay,phỉång ạn ny chè cn täưn tải trong nhỉỵng âäüng cå kiãøu c,cäng sút nh v täúc
âäü tháúp: Thỉåìng dng trong âäüng cå mäüt xilanh kiãøu xilanh nàịm ngang cọ kãút cáúu âån gin
nhỉ T62,W1105...hồûc mäüt trong vi loải âäüng cå mäüt xilanh,kiãøu âỉïng kãút håüp bäi trån vung
tẹ dáưu våïi bäi trån bàịng cạch nh dáưu tỉû âäüng nhỉ âäüng cồ Becna,Slavia kióứu cuợ...
8.3.2. PHặNG AẽN BI TRN CặẻNG BặẽC:
Trong cạc âäüng cå âäút trong hiãûn nay, gáưn nhỉ táút c âãưu dng phỉång ạn bäi trån cỉåỵng
bỉïc, dáưu nhåìn trong hãû thäúng bäi trån tỉì nåi chỉïa dáưu, âỉåüc båm dáưu âáøy âãún cạc bãư màût ma
sạt dỉåïi mäüt ạp sút nháút âënh cáưn thiãút, gáưn nhỉ âm bo täút táút c cạc u cáưu vãư bäi trån,
lm mạt v táøy rỉía cạc bãư màût ma sạt äø trủc ca hãû thäúng bäi trån.
Hãû thäúng bäi trån cỉåỵng bỉïc ca âäüng cå nọi chung bao gäưm cạc thiãút bë cå bn sau:
Thng chỉïa dáưu hồûc cạcte, båm dáưu, báưu lc thä, báưu lc tinh, kẹt lm mạt dáưu nhåìn, cạc
âỉåìng äúng dáùn dáưu, âäưng häư bạo ạp sút v âäưng häư bạo nhiãût âäü ca dáưu nhåìn, ngoi ra cn
cọ cạc van.
Tu theo vë trê chỉïa dáưu nhåìn,ngỉåìi ta phán hãû thäúng bäi trån cỉåỵng bỉïc thnh hai loải: Hãû
thäúng bäi trån cạcte ỉåït (dáưu chỉïa trong cạcte) v hãû thäúng bäi trån cạcte khä (dáưu chỉïa trong
thng dáưu bón ngoaỡi caùcte).
Cn cổù vaỡo hỗnh thổùc loỹc, hóỷ thọỳng bäi trån cỉåỵng bỉïc lải phán thnh hai loải: Hãû
thäúng bäi trån duìng loüc tháúm vaì hãû thäúng bäi trån dng lc ly tám (ton pháưn v khäng ton
pháưn)...Ta láưn lỉåüt kho sạt tỉìng loải nhỉ sau:
8.3.2.1. HÃÛ THÄÚNG BÄI TRN CặẻNG BặẽC CACTE ặẽT :

Hỗnh 8.2. Sồ õọử nguyón l lm viãûc ca hãû thäúng bäi trån cạcte ỉåït.
1- Phao hụt dáưu; 2- Båm dáưu nhåìn; 3- Lc thä; 4- Trủc khuu;

92


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

5- Âỉåìng dáưu lãn chäút khuu; 6- Âỉåìng dáưu chênh; 7- ÄØ trủc cam;
8- Âỉåìng dáöu lãn chäút pittäng; 9- läù phun dáöu; 10- Báöu lc tinh;
11- Kẹt lm mạt dáưu; 12- Thỉåïc thàm dáưu; 13- Âỉåìng dáùn dáưu.
a- Van an ton ca båm dáưu; b- Van an ton ca lc thä;
c- Van khäúng chãú dáưu qua kẹt lm mạt; T- Âäưng häư nhiãût âäü dáưu nhåìn;
M-Âäưng häư ạp sút.
Ngun l lm viãûc:
Dáưu nhåìn chỉïa trong cạcte âỉåüc båm dáưu 2 hụt qua phao hụt dáưu 1(vë trê phao hụt nàịm lå
lỉỵng åí màût thoạng ca dáưu âãø hụt âỉåüc dáưu sảch v khäng cho lt bt khê),sau âọ dáưu âi qua
lc thä 3,khi âi qua báưu lc thä ,dáưu âỉåüc lc sảch så bäü cạc tảp cháút cå hc cọ kêch cåỵ cạc hảt
låïn,tiãúp theo âọ dáưu nhåìn âỉåüc âáøy vo âỉåìng dáưu chênh 6 âãø chy âãún cạc äø trủc khuu,äø
trủc cam,... Âỉåìng dáưu 5 trong trủc khuu âỉa dáưu lãn bäi trån åí chäút,åí âáưu to thanh truưn
räưi theo âỉåìng dáưu 8 lãn bäi trån chäút piston. Nãúu nhỉ khäng cọ âỉåìng dỏửu trón thanh truyóửn
thỗ õỏửu nhoớ trón thanh truyóửn phaới cọ läù hỉïng dáưu. Trãn âỉåìng dáưu chênh cn cọ cạc âỉåìng
dáưu 13 âỉa dáưu âi bäi trån cạc cå cáúu phäúi khê... Mäüt pháưn dáưu (khong 15 - 20%lỉåüng dáöu
bäi trån do båm dáöu cung cáúp ) âi qua báưu lc tinh 10 räưi tråí vãư lải cạcte. Báưu lc tinh cọ thãø
âỉåüc làõp gáưn báưu lc thä hồûc âãø xa báưu lc thä, nhỉng bao giåì cng làõp theo mảch r so våïi
báưu lc thä. Âäưng häư M bạo ạp sút v âäưng häư T bạo nhiãût âäü ca dáưu nhåìn.
Khi nhiãût âäü ca dáưu bäi trån lãn cao quaù 80 0C ,vỗ do õọỹ nhồùt giaớm suùt,van âiãưu khiãøn C s
måí âãø dáưu nhåìn âi qua kẹt lm mạt dáưu nhåìn 11. Sau mäüt thåìi gian lm viãûc báưu lc thä cọ
thãø bë tàõt do quạ ti,van an ton D ca báưu lc thä âỉåüc dáưu nhåìn âáøy måí ra,dáưu lục ny
khäng thãø qua báưu lc thä m trỉûc tiãúp âi vo âỉåìng dáưu chênh 6. Âãø âm bo ạp sút dáưu bäi
trån cọ trë säú khäng âäøi trãn c hãû thäúng,trãn hãû thäúng bäi trån cọ làõp van an ton a.

Ngoi viãûc bäi trån cạc bäü pháûn trãn,âãø bäi trån cạc bãư màût lm viãûc ca
xilanh,piston...ngỉåìi ta kãút håüp táûn dủng dáưu vung ra khi äø õỏửu to thanh truyóửn trong quaù
trỗnh laỡm vióỷc ồớ mọỹt säú êt âäüng cå, trãn âáöu to thanh truyãön khoan mäüt läù nh âãø phun dáưu vãư
phêa trủc cam tàng cháút lỉåüng bäi trån cho trủc cam v xilanh.

93


Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.3. Sồ õọử kóỳt cáúu ca hãû thäúng bäi trån Kamaz-740.
1- Mạy nẹn khê; 2- Båm cao ạp; 3- Bäü ngàõt khåïp thu lỉûc; 4- Khåïp thu lỉûc;
5,12- Van an ton båm dáưu; 6 - Van cuía hãû thäúng bäi trån ( van vi sai) ;
7- Båm dáưu; 8- Van an ton ca báưu lc; 9 - Van häưi dáưu ca báưu lc ly tám;
10- Van âiãưu khiãøn dáưu âãún kẹt lm mạt dáưu; 11- Báưu lc ly tám;
13- Ân bạo hiãûu báưu lc tháúm bë tàõc; 14- Van an ton ca báưu lc tháúm;
15- Báưu lc tháúm; 16- Lc så bäü; 17- Cạcte; 18- Âỉåìng dáưu chênh.
I. Âỉåìng dáưu vãư kẹt lm mạt dỏửu.
Aùp suỏỳt dỏửu ồớ sọỳ voỡng quay bỗnh thổồỡng laỡ 0,4÷0,5 MPa (4÷KG/cm2 ) v åí säú vng quay
tháúp nháút ( khäng ti) l 0,1 Mpa (1KG/ cm2) , ạp lỉûc dáưu âỉåüc kiãøm tra khi âäüng cå nọng.
Trong hãû thäúng dáưu âỉåüc lc sảch nhåì hai loải báưu lc dáưu: Báưu lc tháúm v mäüt báưu lc ly
tám.
Van an ton 14 cọ kãút cáúu kiãøu piston âỉûåc âiãưu chènh ạp lỉûc måí van l 8,5÷11,6 KG/cm2 ,
van âỉåüc làõp trãn âỉåìng dáưu tỉì båm âãún báưu lc tháúm 15, nóỳu vỗ lyù do naỡo õoù ( bỏửu loỹc khọng
hoaỷt âäüng âỉåüc, báưu lc bë tàõc ) ạp lỉûc dáưu trong õổồỡng dỏửu chờnh vổồỹt quaù 8,5ữ11,6 KG/cm2
thỗ van 14 måí âäưng thåìi ân 13 sạng lãn bạo hiãûu báưu lc bë tàõc.
Ỉu- nhỉåüc âiãøm:
Ỉu âiãøm: Cung cáúp khạ âáưy â dáưu bäi trån c vãư säú lỉåüng v cháút lỉåüng, âäü tin cáûy lm

viãûc ca hãû thäúng bäi trån tỉång âäúi cao.
Nhỉåüc âiãøm: Do dng cạcte ỉåït (chỉïa dáưu trong cạcte ) nãn khi âäüng cå lm viãûc åí âäü
nghiãng låïn, dáưu nhåìn däưn vãư mäüt phêa khiãún phao huùt dỏửu bở hỏựng. Vỗ vỏỷy lổu lổồỹng dỏửu
cung cỏỳp s khäng âm bo âụng u cáưu.
Phảm vi sỉí dủng:

94


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Háưu hãút cạc loải âäüng cå âäït trong ngy nay âãưu dng phỉång ạn bäi trån cỉåỵng bỉïc do
dáưu nhåìn trong hãû thäúng bäi trån âỉåüc båm dáưu âáøy âãún cạc bãư màût ma sạt dỉåïi mäüt ạp sút
nháút âënh nãn cọ thãø âm bo u cáưu bäi trån, lm mạt v táøy rỉía màût ma sạt ca äø trủc. Nọi
chung hãû thäúng bäi trån cạcte ỉåït thỉåìng dng trãn âäüng cå ätä lm viãûc trong õởa hỗnh tổồng
õọỳi bũng phúng (vỗ ồớ loaỷi naỡy khi âäüng cå lm viãûc åí âäü nghiãng låïn, dáưu nhåìn däưn vãư mäüt
phêa khiãún phao hụt dáưu bë háùng).
8.3.2.2. H THNG BI TRN CặẻNG BặẽC CAẽCTE KH.

Hỗnh 8.4. Sồ âäư ngun l lm viãûc ca hãû thäúng bäi trån cạcte khä.
1- Phao hụt dáưu; 2- Båm chuøn dáưu nhåìn; 3- Báưu lc thä; 11- Kẹt lm mạt dáưu ;14Thng chỉïa dáưu; 15-Båm hụt dáưu tỉì cạcte vãư thng chỉïa; a- Van an ton ca båm; b- Van an
ton ca báưu lc thä; d- Van khäúng chãú dáưu qua kẹt lm mạt ; M- Âäưng häư ạp sút; T- Âäưng
häư nhiãût âäü dáưu nhåìn.
Chè khạc bäi trån cỉåỵng bỉïc cạcte ỉåït l åí trong hãû thäúng ny cọ thãm hai båm hụt dáưu tỉì
cạcte vãư thng chỉïa, sau âọ båm 2 måïi chuyãøn dáöu âi bäi trån. Trong hãû thäúng bäi trån cỉåỵng
bỉïc cạcte ỉåït, nåi chỉïa dáưu âi bäi trån l cạcte ,cn åí âáy l thng chỉïa dáưu. Van d thỉåìng
måí.
Trong mäüt säú âäüng cå ténh tải v tu thu, trãn hãû thäúng bäi trån cn bäú trê båm tay

hồûc båm âiãûn âãø cung cáúp dáưu nhåìn âãún cạc màût ma sạt v âiãưn âáưy cạc âỉåìng äúng dáùn trỉåïc
khi khåíi âäüng âäüng cå. Så âäư bäú trê bồm tay hoỷc bồm õióỷn õổồỹc giồùi thióỷu trón hỗnh 8.5.
Hỗnh 8.4. Sồ õọử bọỳ trờ bồm tay hoỷc bồm âiãûn trong hãû thäúng bäi trån cỉåỵng bỉïc.
1-Phao hụt dáưu; 2- Båm chuøn dáưu nhåìn; 3- Báưu lc thä; 11- Kẹt lm mạt dáưu ; 14Âỉåìng dáùn dáưu; 15- Van dáưu; 16- Båm tay hồûc båm âiãûn; a- Van an ton ca båm; b- Van an
ton ca báưu lc thä; T- Âäưng häư nhiãût âäü dáưu nhåìn.
Thäng qua phỉång ạn bäi trån cạcte khä,våïi nhỉỵng ỉu âiãøm ca nọ ngy nay phỉång ạn
ny âỉåüc dng ráút nhiãưu åí mạy kẹo,tu thuyí...Sau âáy giåïi thiãûu hãû thäúng bäi trån âäüng cå
NVD 36 AU làõp trãn tu thu.

95


Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.5. Sồ õọử kóỳt cáúu hãû thäúng bäi trån caïcte khä trãn âäüng cå NVD-36AU.
1- Âỉåìng äúng dáùn dáưu trong cạcte âäüng cå tåïi båm; 2-Trủc khuu; 3-Trủc cam; 4-Båm ly
tám chuøn dáưu; 5-Bäü âiãưu täúc; 6-Van âiãưu chènh ạp sút; 7-p kãú; 8 Mạy nẹn khê; 9-Nhiãût
kãú; 10-Båm kẹp chuøn dáưu nhåìn; 11-Båm kẹp dỉû bë; 12-Báưu lc kẹp dáưu nhåìn; 13-Van ba
ng; 14- Báưu lm mạt dáưu nhåìn; 15-Van an ton; 16-Båm tay kiãíu pittäng; 17- Kẹt âỉûng dáưu;
18- Kẹt âỉûng dáưu bäø sung.
a) Âỉåìng dáưu âang hoảt âäüng
b) Âỉåìng dáưu dỉû phng
Ngun l hoảt âäüng :
Dáưu trong cạcte vo âỉåìng äúng 1 tåïi båm 10,räưi âäø vo kẹt dáưu 17. Dáưu tỉì kẹt 17 âỉåüc
båm 10 hụt chuøn tåïi báưu lc 12,tåïi báưu lm mạt 14,sau âọ âãún âỉåìng äúng chênh âi bäi trån
cho bãû âåỵ trủc khuu 2,bãû âåỵ trủc cam 3,v cạc chi tiãút khạc räưi tỉû âäüng råi xúng cạcte.
Trỉïåc lục khåíi âäüng âäüng cå,cạc båm 10 v 10’ chỉa hoảt âäüng,ta dng båm tay 16 âãø
båm dáưu.

Khi cạc båm 10 v10’ bë hng ta måí cho 2 båm 11 hoảt âäüng,v lục âáưu trong hãû thäúng bë
hao hủt ta måí van ba ng cho dáưu tỉì kẹt bäø sung 18 tàng thãm lỉåüng dáưu. Hãû thäúng ny cọ ỉu

96


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

âiãøm l trong cacïte êt dáưu,khäng cọ sỉû va âáûp giỉỵa dáưu våïi tay quay v âáưu to thanh truưn,cọ
kẹt riãng âỉûng dáưu nãn dáưu sảch s,cạcte nh v gn,khuút âiãøm l nhiãưu båm,nhiãưu chi tiãút
nãn hãû thäúng cäưng kãưnh
Ỉu - nhỉåüc âiãøm:
Ỉu âiãøm: Cạcte chè hỉïng v chỉïa dáưu tảm thåìi,cn thng dáưu måïi l nåi chỉïa dáưu âãø âi bäi
trån nãn âäüng cå cọ thãø lm viãûc åí âäü nghiãn låïn m khäng såü thiãúu dáưu,dáưu âỉåüc cung cáúp
âáưy â v liãn tủc.
Nhỉåüc âiãøm: Kãút cáúu phỉïc tảp hån,giạ thnh tàng lãn do phi thãm âãún 2 båm dáưu hụt dáưu
cạcte qua thng,thãm âỉåìng dáưu v bäú trê thng dáưu sao cho håüp l.
Phảm vi sỉí dủng:
Hãû thäúng bäi trån cỉåỵng bỉïc cạcte khä thỉåìng dng trãn cạc loải âäüng cå âiãzen dng trãn
mạy i âáút,xe tàng,mạy kẹo,tu thu...
Trong mäüt säú âäüng cå ténh tải v tu thu,trãn hãû thäúng bäi trån cn bäú trê båm tay hồûc
båm âiãûn âãø cung cáúp dáưu nhåìn âãún cạc màût ma sạt v âiãưn âáưy cạc âỉåìng äúng dáùn trỉåïc khi
khåíi âäüng cå.
Ngoi ra,âãø âm bo bäi trån cho màût lm viãûc ca xilanh,hãû thäúng bäi trån ca cạc loải
âäüng cå ny cn thỉåìng dng van phán phäúi âãø cáúp dáưu nhåìn vo mäüt säú âiãøm chung quanh
xi lanh,läù dáưu thỉåìng khoan trãn lọt xilanh.
8.3.3. PHA DÁƯU NHÅÌN VO NHIÃN LIÃÛU.
Phỉång ạn bäi trån ny chè dng âãø bäi trån cạc chi tiãút mạy ca âäüng cå xàng hai k cåỵ

nh, lm mạt bàịng khäng khê hồûc nỉåïc. Dáưu nhåìn âỉåüc pha vo trong xàng theo t
1 1
lãû
:
thãø têch. Âäúi våïi mäüt säú âäüng cå cåỵ nh ca Âỉïc, Tiãûp thỉåìng pha dáưu nhåìn våïi t
20 25
1 1
lãû êt hån, thỉåìng vo khong : . Häùn håüp ca dáưu nhåìn v xàng âi qua bäü chãú ho
30 33
khê,âỉåüc xẹ nh,cngvåïi khäng khê tảo thnh khê häøn håüp. Khê häùn håüp ny âỉåüc nảp vo
cạcte ca âäüng cå räưi theo läù quẹt âi vo xilanh. Trong quạ trỗnh naỡy,caùc haỷt dỏửu nhồỡn l trong
khờ họựn hồỹp ngổng âng bạm trãn bãư màût cạc chi tiãút mạy âãø bäi trån cạc màût ma sạt.
Cạch bäi trån ny thỉûc tãú khäng cáưn hãû thäúng bäi trån, thỉûc hiãûn viãûc bäi trån cạc chi tiãút
mạy ráút âån gin, dãù dng nhỉng do dáưu nhåìn theo khê häùn håüp vo bưng chạy nãn dãù tảo
thnh müi than bạm trãn âènh piston,pha cng nhiãưu dáưu nhåìn,trong bưng chạy cng nhiãưu
müi than,lm cho piston nhanh nọng,quạ nọng,dãø xy ra hiãûn tỉåüng chạy såïm,kêch näø v
âon mảch do buji bë bạm bủi than.
Ngỉåüc lải,pha êt dáưu nhåìn,bäi trån kẹm, ma sạt låïn dãù lm cho piston bë bọ kẻt trong
xilanh.
Phỉång ạn ny ráút âån gin nhỉng lải nhiãưu nhỉåüc âiãøm. Ngy nay,ngỉåìi ta quan tám
nhiãưu vãư váún âãư mäi trỉåìng nãn cạc loải âäüng cå naìy êt duìng vaì hãû thäúng bäi trån kiãøu ny
cng khäng cn phäø biãún.

97


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

8.4. KÃÚT CÁÚU CẠC CHI TIÃÚT CỦM CHI TIÃÚT CHÊNH CA HÃÛ THÄÚNG
BÄI TRÅN:
8.4.1.BÁƯU LC DÁƯU:
Âãø ln giỉỵ cho dáưu bäi trån âỉåüc sảch, âm bo cho äø trủc êt bë mi mn do tảp chỏỳt cồ
hoỹc. Trong quaù trỗnh laỡm vióỷc cuớa õọỹng cồ,dỏửu nhåìn bë phán hu v nhiãùm báøn båíi nhiãưu tảp
cháút nhỉ:
- Mảt kim loải do cạc màût ma sạt bë mi mn,nháút l trong thåìi gian chảy r âäüng cå vaỡ sau
khi õọỹng cồ õaợ laỡm vióỷc quaù chu trỗnh âải tu.
- Cạc tảp cháút láùn trong khäng khê khi nảp nhỉ cạc bủi v cạc cháút khạc.Cạc tảp cháút ny
theo khäng khê nảp vo xilanh räưi láùn våïi dáưu nhåìn chy xúng cạcte.
- Nhiãn liãûu hồûc dáưu nhåìn chạy khäng hon ton tảo thnh müi than, bạm trãn thnh
xilanh,sau âọ råït xúng cạcte.
- Cạc tảp cháút hoạ hc do dáưu nhåìn bë biãún cháút,bë äxy họa hồûc bë tạc duỷng cuớa caùc loaỷi
axờt sinh ra trong quaù trỗnh chaùy. Âãø loải b täúi âa cạc loải tảp cháút trãn m ch úu l cạc loải
tảp cháút cå hc,ngỉåìi ta phi lc sảch dáưu bàịng cạc thiãút bë lc dáưu nhåìn.
Âäúi våïi loải báưu lc thä, ngỉåìi ta làõp trỉûc tiãúp trãn âỉåìng dáưu thỉåìng gáưn sau båm dáưu. Khi
làõp nhỉ váûy,ton bäü dáưu trỉåïc khi âi bäi trån âãưu phaới qua bỏửu loỹc dỏửu. Vỗ vỏỷy, sổùc caớn cuớa
loaỷi lc dáưu ny khäng âỉåüc quạ låïn, âäü chãnh lãûch ạp sút trỉåïc v sau báưu lc thỉåìng khäng
vỉåüt quạ 0.1 MN/m2,loải báưu lc thä chè lc dỉåüc cạc càûn báøn cọ kêch cåỵ låïn hån 0.03mm.
Cạc loải báưu lc tinh thổồỡng lừp theo maỷch reợ vỗ sổùc caớn cuớa báưu lc ráút låïn. Lỉåüng dáưu
phán nhạnh qua báưu lc tinh chiãúm khong (15÷20%) lỉåüng dáưu do båm dáưu cung cáúp. Cạc
loải báưu lc tinh cọ thãø lc âỉåüc cạc loải tảp cháút cọ kêch thỉåïc ráút nh âãún 0.1µm, cạc cháút
keo,nỉåïc l v c cạc axit láùn trong dáưu nhåìn,dáưu âi qua lc tinh thỉåìng ngay sau âọ l tråí vãư
cạcte.
Dỉûa vo kãút cáúu v ngun l lm viãûc ca báưu lc ngỉåìi ta bäú trê thiãút bë lc dáưu trãn âäüng
cå nhỉ sau:
1. Báưu lc cå khê:
Báưu lc cå khê l loải báưu lc cọ kãút cáúu tỉång âäúi âån gin,sỉí dủng cạc
pháưn tỉí lc cå khê âãø loỹc dỏửu,bao gọửm caùc loaỷi :
a,Phao huùt dỏửu

Hỗnh 8.6. Phao hụt dáưu.

98


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

1-Báưu phao
2-lỉåïi lc thä
3-Khåïp âäüng
4-äúng dáùn dáưu
Phao hụt dáưu gäưm cọ hai pháưn âọ l báưu phao v lỉåïi lc thä. Báưu phao giụp cho phao hụt
dáưu ln näøi láûp låì trong màût thoạng dáưu nãn nọ hụt dáưu sảch m khäng láùn bt khê. Lỉåïi lc
thä bàịng âäưng hồûc bàịng thẹp,cåỵ màõt lỉåïi låïn âãún 1mm2,ch úu l âãø lc sảch bủi báøn v tảp
cháút cå hc cọ kêch thỉåïc låïn.
Phao hụt dáưu âỉåüc làõp våïi äúng dáùn dáưu 4 bàịng khåïp âäüng nãn cọ thãø làõc lãn xúng mäüt gọc
nháút âënh,nhåì váûy m khi âäüng cå lm viãûc åí âäü nghiãn thay âäøi thỗ phao huùt vỏựn nọứi trón mỷt
thoaùng dỏửu,khọng bở hỏựng ra khi màût thoạng dáưu trong cạcte,do âọ âm bo hụt â dáưu.
Báưu lc dáưu:
Báưu lc tháúm hiãûn nay sỉí dủng ráút räüng ri, tu thüc vo pháưn tỉí lc m ngỉåìi ta sỉí dủng
lm báưu lc thä hay lc tinh.
Mäüt säú loải báưu lc tháúm dng lm báưu lc thọ:
Bỏửu loỹc thỏỳm duỡng tỏỳm loỹc kim loaỷi:

Hỗnh 8.7. Bỏửu lc tháúm dng táúm lc kim loải
1,2-Cạc táúm lc
3-Trủc li lc

4-Táúm gảt
5-Trủc táúm gảt
6-Van an ton
7-Khung chỉïa dáưu â lc
8-Âỉåìng dáưu vo báưu lc
9-Tay gảt
10-Vêt x van
Ngun l lm viãûc :
Loải báưu lc ny sỉí dủng pháưn tỉí lc l cạc táúm lc kim loải 1 v 2, cạc táúm lc ny xãúp
xen k láùn nhau tảo thnh li lc cọ kêch thỉåïc màût càõt bàịng kêch thỉåïc táúm 2. Cạc táúm gảt 4
cọ cng chiãưu dy våïi táúm 2,cạc táúm lc 1,2 làõp trãn cng mäüt trủc báưu lc 3,cn cạc táúm gảt
4 làõp trãn trủc 5 âỉåüc cäú âënh trãn nàõp báöu loüc.

99


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Dáưu nhåìn theo âỉåìng dáùn dáưu 8 vo khäng gian phêa dỉåïi ca báưu lc dáưu. Dáưu nhåìn cọ ạp
sút cao chui qua cạc khe hồớ loỹc theo chióửu caùc muợi tón trón hỗnh veợ räưi lãn khoang 7 v âi bäi
trån. Cạc tảp cháút cå hc (càûn báøn) âỉåüc cạc táúm lc giỉỵ lải khi xoay tay gảt 9 trãn trủc 3,li
lc quay theo nãn cạc phiãúm gảt 4 s gảt sảch cạc tảp cháút bạm phêa ngoi li lc. Khe håí báưu
lc tỉång õọỳi lồùn,thổồỡng laỡ 0.07ữ0.08mm,nón chố giổợ laỷi caùc taỷp chỏỳt cọ kêch cåỵ hảt låïn .
Nhỉåüc âiãøm ca loải báưu lc ny l dãø bë tàõt do khäng gảt sảch hãút âỉåüc càûn báøn bạm trãn
li lc. Khi li lc bë tàõt dáưu nhåìn khäng qua lc âỉåüc,dỉåïi tạc dủng ca ạp sút dáưu nhåìn van
an ton 6 måí ra âãø dáưu nhåìn âi thàóng vo âỉåìng dáưu chênh (khäng qua loợi loỹc ). Vỗ hióỷu quaớ
laỡm vióỷc bỏửu loỹc thápú,kêch cåỵ lc hảt låïn nãn chè dng âãø lm lc thä,làõp näúi tiãúp trãn âỉåìng
dáưu chênh.

Khi sỉí dủng loải báưu lc ny,phi thỉåìng xun kiãøm tra âãø x càûn báøn ra khi báưu lc âãø
trạnh báưu lc bë bê ,từt.
Bỏửu loỹc thỏỳm duỡng daới loỹc kim loaỷi:

Hỗnh 8.8. bỏửu lc tháúm dng di lc kim loải.
1- ÄÚng li lc; 2- Di lc kim loải; 3- V báưu lc; 4- Âãú báưu lc; 5- Van an ton.
Ngun l lm viãûc :
Cạc di lc 2 qún quanh äúng li lc 1 taỷo thaỡnh loợi loỹc lọửng vaỡo nhau nhổ hỗnh 5.3. Cạc
di lc 2 cọ kãút cáúu ráút âàûc biãût,di lc âỉåüc dáûp lm xúng thnh cạc rnh dáùn dáưu,do âọ khi
qún sêt våïi nhau tảo thnh cạc khe lc.
Dáưu âỉåüc båm dáưu âáøy âi våïi ạp sút cao,âi vo pháưn dỉåïi báưu lc,kêch thỉåïc ca khe lc
thỉåìng bàịng 0.01÷0.09mm,cạc tảp cháút càûn báøn âỉåüc giỉỵ lải bãn ngoi cạc di lc,dáưu lc
sảch âi vo âỉåìng äúng chênh giỉỵa ca báưu lc sau âọ âi bäi trån âäüng cå.
Khi sỉí dủng loải báưu lc ny s táûn dủng âỉåüc vng trung gian trong báưu lc âãø lc dáưu
nhỉng kêch cåỵ cạc khe lc låïn nãn dng lm báưu lc thä. Khi báưu lc bë bê tàõt,van an ton 5
âỉåüc måí nhåì ạp sút dáưu nhåìn cao,dáưu s âi trỉûc tiãúp vo âỉåìng dáưu chênh âãø âi bäi trån.
Báưu lc tháúm dng lỉåïi lc bàịng âäưng :

100


Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.9. Bỏửu loỹc thỏỳm dng lỉåïi lc bàịng âäưng.
1- Khung táúm lc; 2- Trủc lc; 3- Lỉåïi âäưng; 4- Pháưn tỉí lc
Kãút cáúu li lc ca loải báưu lc ny bao gäưm cạc khung lc âỉåüc bc bàịng lỉåïi âäưng ẹp sêt
trãn trủc 2 ca báưu lc. Giỉỵa cạc pháưn tỉí lc cọ cạc khe dáưu vo. Càûn báøn,tảp cháút âỉåüc cạc
lỉåïi âäưng giỉỵ lải. Dáưu sau khi âỉåüc lc âi vo trủc 2 ca báưu lc sau âọ theo âỉåìng dáưu ra âi

bäi trån âäüng cå. Lỉåïi âäưng âỉåüc dãût ráút dy nãn cọ thãø lc âỉåüc tảp cháút cọ kêch thỉåïc hảt
khong 0.1÷0.2mm.
Báưu lc tháúm dng lm báưu lc tinh :
Báưu lc tháúm dng lm báưu lc tinh thỉåìng sỉí dủng li lc bàịng giáúy hồûc bàịng dả
(len),hng dãût.

101


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Báưu lc tháúm cọ li loỹc bũng giỏỳy:

Hỗnh 8.10. Bỏửu loỹc thỏỳm coù loợi loỹc bàịng giáúy.
1- Giáúy lc; 2- Táúm lc; 3- Rnh dáùn dáưu; 4- Trủc li lc;
5- Läù dáùn dáưu trãn trủc 4; 6- Läù chỉïa dáưu ca li lc.
Ngun l lm viãûc :
Dáưu nhåìn tỉì âỉåìng dáưu chênh våïi ạp sút cao âi vo báưu lc (pháưn trãn). Trong báưu
lc,giáúy lc v khung táúm lc âỉåüc xãúp xen k nhau,dáưu tháúm qua giáúy lc v âỉåüc lc sảch.
Dáưu sau khi lc táûp trung vo cạc rnh 3 (bë ẹp lm xúng trãn táúm 2),sau âọ chy vo cạc läù
chỉïa dáưu 6,theo läù 5 trãn trủc báưu lc 4 vãư cạcte.
Läù dáùn dáưu trãn trủc 4 thỉåìng ráút nh (âỉåìng kênh 1÷2mm) v thỉåìng chè cọ mäüt läù. Kãút
cáúu nhỉ váûy âãø âm bo sỉïc cn ca báưìu lc v an ton khi cạc táúm lc bë rạch.
Loải báưu lc ny cho dáưu qua sau khi lc ráút sảch,chiãúm khong (15÷20%) lỉu lỉåüng dáưu
bäi trån v thỉåìng làõp sau cng trãn âỉåìng dáöu chênh.

102

Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Báưu lc tháúm dng li loỹc bũng daỷ :

Hỗnh 8.11. Bỏửu loỹc thỏỳm duỡng loợi lc bàịng dả (len)
1- ÄÚúng dáùn dáưu vo; 2- Âäưng häư ạp sút; 3- Li lc; 4- Vo dẵ lc;
5- V báưu lc; 6- Trủc báưu lc; 7- ÄÚúng dáùn dáưu âi bäi trån.
Loải báưu lc ny làõp näúi tiãúp trãn mảch chênh ca dáưu,sỉí dủng trãn âäüng cå âiãzen 2B

10.5
13

ạp sút ca dáưu khi vo báưu lc l 0.3MN/m2
Loải báưu lc ny cọ li lc lm bàịng cạc vng dả ẹp chàût våïi nhau. Dáưu nhåìn sau khi tháúm
qua li lc dả,chui vo cạc läù trãn trủc báưu lc 6 räưi âi bäi trån.
Báưu lc tháúm loải täø håüp:
Trong mäüt säú loải âäüng cå sỉí dủng trãn xe ätä,ngỉåìi ta cn sỉí dủng báưu lc täø håüp,bao
gäưm c lc thä v lc tinh âãø náng cao hiãûu qu v thåìi gian lm viãûc ca báưu lc. Kãút cáúu ca
báưu loỹc tọứ hồỹp giồùi thióỷu trón hỗnh 8.12.

103


Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.12. Bỏửu loỹc dỏửu täø håüp.
1- Li lc thä dng lỉåïi lc
2- Li lc tinh dng táúm lc bàịng giá
Lc thä bao phêa bãn ngoi cọ thãø dng loải lc dng di lc hồûc lỉåïi lc. Lc tinh phêa
bãn trong dng táúm lc bàịng giá.
Nháûn xẹt: Táút c cạc báưu lc tháúm âãưu cọ kh nàng lc ráút täút,lc ráút sảch nhỉng lải cọ
nhỉåüc âiãøm ráút låïn l kãút cáúu phỉïc tảp v thåìi gian sỉí dủng ráút ngàõn ngi (thỉåìng khäng vỉåüt
quạ 50hì,cháút báøn â bạm âáưy khe lc lm báưu lc máút taùc duỷng vỗ bờ từt,luùc õoù sổớ duỷng õóỳn
van an toaỡn thỗ dỏửu laỷi khọng õổồỹc loỹc ).
Loỹc tổỡ tờnh:
Loỹc tỉì tênh ch úu dng âãø hụt hãút mảt sàõt láùn trong dáưu nhåìn,loải lc ny thỉåìng dng
mäüt thanh nam chám làõp trãn nụt dáưu làõp åí cạcte. Do hiãûu qu lc mảt sàõt ca loải nụt dáưu cọ
gàõn nam chám ráút cao nãn trong caïc âäüng cå hiãûn nay sỉí dủng ráút räüng ri. Nãúu nhỉ sỉí dủng
kãút håüp vồùi caùc loaỷi bỏửu loỹc khaùc thỗ hióỷu quaớ loỹc cng náng cao hån
Báưu lc ly tám:
Do u cáưu thỉûc tãú vãư sỉí dủng cạc loải báưu lc tháúm khäng âm bo trong khi âọ, báưu lc
ly tám lải cọ âỉåüc nhỉỵng ỉu âiãøm tho âỉåüc u cáưu sỉí dủng, nãn nhỉỵng nàm gáưn âáy loải báưu
lc ny âỉåüc sỉí duỷng rỏỳt rọỹng raợi.
* ặu õióứm cuớa bỏửu loỹc ly tám:
Do khäng dng li lc (tảo nãn båíi cạc pháưn tổớ loỹc) nón trong quaù trỗnh sổớ duỷng,baớo
dổồợng õởnh kyỡ khäng cáưn thay thãú li lc.
Thỉûc tãú sỉí dủng cho tháúy kh nàng lc täút hån nhiãưu so våïi loải lc tháúm dng li lc.
Hiãûu qu lc,tênh nàng sỉí dủng êt phủ thüc vo mỉïc âäü càûn báøn làõng âng trong báưu lc. Kh
nàng thäng qua ca dáưu nhåìn trong báưu lc khäng phủ thüc vo säú lỉåüng tảp cháút làõng âng
trong báưu lc,âáy l ỉu âiãøm m báưu lc tháúm khäng hãư cọ.

104


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Tu theo cạch làõp báưu lc ly tám trong hãû thäúng bäi trån m ngỉåìi ta phán chụng ra thnh
3 loải : Báưu lc ly tám khäng ton pháưn,báưu lc ly tám ton pháưn,báưu lc ly tám làõp b.
Dỉåïi âáy giåïi thiãûu så âäư làõp âàût v ngun l lm viãûc ca 3 loải báưu lc trong hãû thäúng
bäi trån
Báưu lc ly tám khäng ton pháưn:
Trong hãû thäúng bäi trån dng lc ly tám khäng ton pháưn báưu lc ly tám làõp song song våïi
mảch dỏửu chờnh.

Hỗnh 8.13. Sồ õọử hóỷ thọỳng bọi trồn duỡng lc ly tám khäng ton pháưn.
1v 2- Båm dáưu; 3- Lc thä; 4- Báưu lc ly tám khäng hon ton.
Ngun l lm viãûc :
Dáưu nhåìn âỉåüc båm 2 hụt qua lỉåïi lc,âi qua báưu lc thä 3 v âỉåüc âáøy vo âỉåìng dáưu
chênh våïi ạp sút cao âãø âi bäi trån âäüng cå. Âàûc âiãøm ca hãû thäúng kiãøu ny l báưu lc ly tám
âỉåüc âàût song song våïi âỉåìng dáưu chênh nhỉ váûy lỉåüng dáưu âi qua báưu lc ly tám chè chiãúm
10÷15% lỉåüng dáưu do båm cung cáúp vo âỉåìng dáưu chênh. Cn ton bäü lỉåüng dáưu âỉa âi bäi
trån màût ma sạt âãưu âi qua lc thä 3. Nhiãûm vủ ca báưu lc ly tám l lc tinh dáưu nhåìn. Mún
tàng cỉåìng tạc dủng ca báưu lc,ngỉåìi ta dng riãng mäüt båm dáưu âãø båm dáưu lãn trãn báöu
loüc ly tám. Dáöu sau khi qua báöu loüc ly tỏm seợ chaớy vóử caùcte.
ặu õióứm : Khi sổớ dủng hãû thäúng ny s tàng âỉåüc tøi th ca báưu lc ly tám.
Nhỉåüc âiãøm : Kãút cáúu bäú trê cạc thiãút bë trong hãû thäúng phỉïc tảp do phi cọ thãm lc thä.
Hiãûu qu lc khäng âi hi cao,do âọ tøi th ca dáưu nhåìn gim âi.
Phảm vi sỉí dủng : phỉång ạn ny thỉåìng åí mäüt säú âäüng cồ õiózen maùy keùo,nhổ õọỹng cồ :
CMD-14,CMD-17,CMD-75,D54A,KAMAZ-740...
Trón hỗnh 4.11 giồùi thiãûu kãút cáúu báưu lc ly tám khäng ton pháưn cuía hãû thäúng bäi trån làõp
trãn âäüng cå Kamaz - 740 (hỗnh 8.14).

105

Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.14. Kóỳt cỏỳu bỏửu lc ly tám khäng ton pháưn ca hãû thäúng bäi trån làõp trãn xe
Kamaz- 740.
1- Âãú báöu loüc; 2- Nàõp räto; 3-Räto; 4- Nàõp báöu loüc; 5- Ãcu; 6- Äø bi ty;
7- Âãûm; 8- Ãcu chàûn; 9- Ãcu nàõp; 10- Bảc trãn ca räto; 11- Trủc räto;
12- Vnh chàõn; 13- Bảc trỉåüt dỉåïi; 14- Chäút âåỵ; 15- Táúm âåỵ; 16- L xo âåỵ;
17- Âỉåìng dáưu ra; 18- Khoạ måí kẹt dáưu.
I. Âỉåìng ra kẹt dáưu
II. Âỉåìng dáùn dáưu tỉì båm dỏửu õóỳn
Bỏửu loỹc ly tỏm toaỡn phỏửn :

Hỗnh 8.15. Sồ âäư hãû thäúng bäi trån dng báưu lc ly tám hon ton.
1- Båm dáưu; 2- Báưu lc ly tám; 3- Kẹt lm mạt dáưu nhåìn; 4- Van an ton.

106


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Ngun l lm viãûc :
Dáưu nhåìn âỉåüc båm dáưu nhåìn hụt qua lỉåïi lc,sau âọ âáøy âi âãún báưu lc ly tám. Sau khi
dáưu nhåìn âỉåüc lc sảch,âỉåüc âỉa vo âỉåìng dáưu chênh âãø bäi trån âäüng cå. Trong hãû thäúng
ny,báưu lc ly tám âỉåüc làõp näúi tiãúp trãn mảch dáưu chênh,ton bäü dáưu nhåìn do båm dáưu cung

cáúp âi qua lc. Khong 15÷20% dáưu nhåìn phun qua läù phun lm quay räto räưi tråí vãư cạcte,cn
lải âải bäü pháûn dáưu âãưu âỉåüc lc sảch âãø âi bäi trån.
Ỉu diãøm : Dng så âäư hãû thäúng bäi trån sỉí dủng báưu lc ly tám hon ton, viãûc bäú trê cạc
thiãút bë dãù dng hån loải õỷt song song vỗ maùy naỡy õoùng vai troỡ cho c báưu lc thä v báưu lc
tinh. Trãn hãû thäúng khäng cáưn sỉí dủng báưu lc thä. Tu theo cạch bäú trê âỉåìng dáưu trong báưu
lc ly tám hon ton m dáưu âi qua läù phun âỉåüc lc sảch hay khọng. phổồng aùn thổù nhỏỳt
(hỗnh a),dỏửu õi qua lọự phun õổồỹc loỹc saỷch,coỡn ồớ (hỗnh b),dỏửu qua lọự phun khäng âỉåüc lc sảch.
Våïi phỉång ạn 2,viãûc täø chỉïc dng dáưu âi qua räto âỉåüc täút hån v gim âỉåüc kêch thỉåïc
räto,do âọ cọ thãø tàng âỉåüc hiãûu sút lc ca räto. Váún âãư ny cọ nghéa ráút låïn våïi nhỉỵng
âäüng cå cỉåìng hoạ cáưn cọ lỉåüng dáưu tưn hoaỡn lồùn.

Hỗnh 8.16. Bọỳ trờ õổồỡng dỏửu trong bỏửu loỹc ly tám ton pháưn.
1,2- Båm dáưu nhåìn; 3- Lc thä; 4- Báöu loüc ly tám.
a) Dáöu âi qua läù phun âỉåüc lc sảch.
b) Dáưu âi qua läù phun khäng âỉåüc loỹc saỷch.
Trón hỗnh 5.10 giồùi thióỷu kóỳt cỏỳu cuớa bỏửu lc ly tám ton pháưn. Bäü pháûn chênh ca báưu lc
l rätä 2 làõp lng trãn trủc 7. Trãn âãú rätä cọ 2 vi phun 1 làõp phêa dỉåïi cạc äúng dáùn 5. Âáưu
trãn ca äúng dáùn 5 âỉåüc bc bàịng lỉåïi lc dáưu.
Loải báưu lc ly tám hon ton thỉåìng âọng vai tr cho c báưu lc thä v báöu loüc tinh.

107


Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.17. Kóỳt cỏỳu bỏửu lc ly tám ton pháưn.
1- Vi phun; 2- Räto; 3- Läù dáưu; 4- Bảc lọt; 5- ÄÚng dáùn;
6- ÄÚng dáùn dáưìu âi bäi trån; 7-Trủc báưu lc; 8- Van an ton;

9- Vêt âiãưu chènh khe håí dc trủc ca räto.
Ngun l lm viãûc :
Dáưu nhåìn cọ ạp sút cao âi vo báưu lc theo khoang räùng giỉỵa äúng 6 v truỷ 7 (xem muợi tón
trón hỗnh veợ ) vaỡo õỏứy räto räưi theo hai äúng dáùn 5 phun vo vi phun 1. Dỉåïi tạc âäüng ca
phn lỉûc khi cọ tia phun. Rätä 2 quay våïi täúc âäü ráút cao,thỉåìng âảt tåïi 5000÷6000 vng/phụt.
Khäúi dáưu bãn trong rätä quay theo. Dỉåïi tạc dủng ca lỉûc ly tám,cạc hảt càûn báøn bë vàng ra
phêa v rätä. Do âọ khäúi dáưu åí gáưn sạt trủc rätä âỉåüc lc sảch. Dáưu sảch theo läù dáưu 3 chy
qua äúng dáùn 6 âãún âỉåìng dáưu chênh âãø âi bäi trån. Lỉåüng dáưu sau khi phun ra khi vi phun 1
chy vãư cạcte. Cạc tảp cháút trong khäúi dáưu do tạc dủng ca trng lỉûc ly tám seợ tờch tuỷ baùm trón
voớ õóỳ rọtọ theo hỗnh khọỳi parabol.
Báưu lc ly tám làõp b:

108


Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.18. Sồ õọử hóỷ thäúng bäi trån dng báưu lc ly tám làõp b.
1,2- Båm dáưu; 3- Báưu lc ly tám; 4- Âỉåìng dáưu phủ.
Ỉu âiãøm : Trãn ton bäü hãû thäúng, lỉu lỉåüng dáưu bäi trån ln ln âỉåüc âm bo, d cho
âäüng cồ hoaỷt õọỹng ồớ õởa hỗnh naỡo, bỏỳt cổù traỷng thại cäng tạc no kãø c khi cạc äø trủc bë mi
mn nhiãưu, khe håí äø trủc låïn.
8.4.2. BÅM DÁƯU:
Trãn âäüng cå âäút trong, båm dáưu nhåìn âãưu l cạc loải båm thãø têch chuøn dáưu bàịng ạp
sút thu ténh båm piston, båm phiãún trỉåüt, båm bạnh ràng v båm trủc vêt. Mäùi loải båm âãưu
cọ âàûc âiãøm kãút cáúu riãng, do âọ ỉu nhỉåüc âiãøm v phảm vi sỉí dủng cng khạc nhau.
Trãn âäüng cå ätä, âa säú sỉí dủng båm bạnh ràng, båíi kãút cáúu nh gn, dãù bäú trê trãn âäüng
cå, ạp sút båm dáưu âm bo cung cáúp dáưu liãn tủc, âàûc biãût l âäü tin cáûy cao, tøi th di.

ÅÍ âáy ta kho sạt mäüt sọỳ loaỷi bồm õióứn hỗnh duỡng trón õọỹng cồ õọỳt trong.
8.4.2.1. Båm bạnh ràng:
Båm bạnh ràng âỉåüc ỉïng dủng trong cạc mạy thu lỉûc, hãû thäúng âiãưu khiãøn tỉû âäüng,trong
cäng nghãû ngỉåìi mạy,trong bäi trån cạc bäü pháûn chuøn âäüng ca mạy. Do khäng cọ van hụt
v âáøy nãn båm bạnh ràng cọ thãø quay våïi váûn täúc låïn nãn noù thổồỡng truyóửn õọỹng trổỷc tióỳp tổỡ
õọỹng cồ. Vỗ khi lm viãûc båm bạnh ràng ln tiãúp xục våïi dáưu nhåìn, dáưu thu lỉûc nãn tøi th
ca nọ cao. Cạc bãư màût lm viãûc ca båm phi âỉåüc chãú tảo vồùi õọỹ chờnh xaùc cao thỗ mồùi taỷo
õổồỹc aùp lổỷc låïn v khäng täøn tháút nhiãưu lỉu lỉåüng.

109


Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.19. Bồm baùnh rng.
1- Bạnh ràng dáùn âäüng trãn trủc ch âäüng; 2- Trủc ch âäüng;
2- Vng âãûm chàûn lỉûc dc trủc; 4- Bạnh ràng ch âäüng;
5- Bạnh ràng bë âäüng; 6- Trủc bë âäüng; 7- Thán båm;
8- Nàõp båm dáöu; 9- Van an ton; 10- L xo van an ton;
11- Âỉåìng dáùn dáưu; 12- Nàõp van an ton; 13- Rnh triãût ạp ca båm dáưu.
A- Rnh thäng ; B- Cháút lng bë kẻt.
a- Âỉåìng dáưu ạp sút tháúp; b- Âỉåìng dáưu ạp sút cao.
Ngun l lm viãûc v kãút cáúu ca båm bạnh ràng ráút âån gin nọ gäưm cọ hai bạnh ràng
âỉåüc dáùn âäüng theo chiãưu nháút âënh. Bạnh ràng ch âäüng 4 làõp trãn trủc ch âäüng 2,bạnh ràng
5 làõp trãn trủc bë âäüng 6. Khi trủc ch âäüng 2 âỉåüc trủc khuu hồûc trủc cam dáùn âäüng,bạnh
ràng ch âäüng 4 quay dáùn âäüng baïnh ràng bë âäüng 5 quay theo chiãưu ngỉåüc lải. Dáưu nhåìn tỉì
âỉåìng dáưu ạp sút tháúp a âỉåüc hai bạnh ràng båm dáưu gưng sang âỉåìng dáưu ạp sút cao b
theo chiãưu mi tãn. Âãø trạnh hiãûn tỉåüng chn dáưu giỉỵa cạc ràng ca bạnh ràng 4 v 5 khi àn

khåïp,trãn màût âáưu ca nàõp båm dáưu cọ rnh triãût ạp 13. p sút âi bäi trån phi âm bo tênh
äøn âënh,do âọ trong båm dáưu cọ thãm van an ton 9. Nãúu ạp sút trãn âỉåìng dáưu ạp sút cao b
vỉåüt quạ giåïi hản cho phẹp,van an ton s âỉåüc måí ra nhåì ạp sút dáưu,dáưu nhåìn s chy mäüt
pháưn vãư âỉåìng dáưu ạp sút tháúp a. Trãn båm cn cọ vêt âiãưu chènh 12 âãø âiãưu chènh ạp sút
dáưu bäi trån khi cáưn thiãút.
Âàûc âiãøm kãút cáúu : Khi båm bạnh ràng lm viãûc, lỉu lỉåüng v hiãûu sút båm phủ thüc ch
úu vo khe håí hỉåïng kênh giỉỵa âènh ràng våïi màût läù khoang làõp bạnh ràng cng khe håí dc
trủc giỉỵa màût âáưu bạnh ràng v màût âáưu nàõp båm dáưu.thäng thỉåìng cạc khe håí ny khäng vỉåüt
quạ 0.1mm.

110


Hãû thäúng bäi trån

Dỉång Viãût Dng

Phảm vi sỉí dủng : Âải âa säú trãn âäüng cå ätä, sỉí dủng båm bạnh ràng âãø båm dáưu nhåìn.
Mún âảt âỉåüc ạp sút cao ngỉåìi ta dng båm nhiãưu cáúp. Cạc càûp bạnh ràng làõp trãn nhiãưu
trủc hồûc cng làõp trãn 2 trủc. Trón hỗnh 8.20 giồùi thióỷu sồ õọử kóỳt cỏỳu bồm baùnh rng 3 cỏỳp.

Hỗnh 8.20. Bồm baùnh rng 3 cỏỳp.
1-Truỷc chuớ õọỹng; 2- Truỷc bở õọỹng.
Vỗ trong mọựi cỏỳp cuớa båm âãưu cọ tänø tháút lỉu lỉåüng nãn trong båm nhiãưu cáúp thỉåìng bäú trê
cáúp trỉåïc cọ lỉu lỉåüng låïn hån åí cáúp sau mäüt êt. Âãø âãư phng trỉåìng håüp thỉìa lỉu lỉåüng giỉỵa
cáúp trỉåïc v cáúp sau ngỉåìi ta bäú trê cạc van trn giỉỵa cạc cáúp âãø tỉû âiãưu chènh lỉu lỉåüng v ạp
sút lm viãûc trong bồm õổồỹc bỗnh thổồỡng. Ngaỡy nay caùc õọỹng cồ hióỷn âải thỉåìng dng loải
båm dáưu nhiãưu cáúp. Mäùi mäüt cáúp båm cung cáúp dáưu nhåìn âãún mäüt bäü pháûn nháút âënh ca hãû
thäúng bäi trån.
Trãn cạc âäüng cå âiãzen tu thu, trỉûc tiãúp dáùn âäüng bàịng chán vët,trủc khuu âäüng cå

quay âo chiãưu nãn båm dáưu nhåìn phi dng cå cáúu van âàûc biãût âãø âm bo d bạnh ràng
ca båm quay theo chiãưu no, dáưu nhåìn váùn khäng âäøi chiãưu lỉu âäüng, dáưu ln ln âi bäi
trån cạc màût ma sạt mäüt cạch liãn tủc m khäng bë hụt ngỉåüc vãư cạcte. Mäüt trong nhỉỵng loải
båm âàûc biãût ny,ta giåïi thiãûu loải båm sỉí dủng hai càûp van nhỉ (hỗnh 8.21).

111


Hóỷ thọỳng bọi trồn

Dổồng Vióỷt Duợng

Hỗnh 8.21. Bồm dỏửu cuớa âäüng cå âo chiãưu.
1,2- Càûp van mäüt chiãưu.
Ngun l lm viãûc :
Khi bạnh ràng ch âäüng quay theo chiãưu kim âäưng häư,càûp van 1 s måí ra cn càûp van 2 s
âọng lải. C hai trỉåìng håüp,dáưu nhåìn váùn âi tỉì khoang dáưu ạp sút tháúp sang khoang dáưu ạp
sút cao,sau âọ âi bäi trån.
Âàûc âiãøm chung :
Do u cáưu thỉûc tãú lm viãûc cáưn phi cọ sỉû âo chiãưu quay dáùn âäüng båm ,do âọ kãút cáúu
âàûc biãût ny âỉåüc chãú tảo âãø chun dng cho tu thu.
Trong trỉåìng håüp cáưn båm bạnh ràng cọ âäü cỉïng vỉỵng låïn, kêch thỉåïc tháût nh gn ngỉåìi
ta cn dng cạc bạnh rng n khồùp trong (hỗnh 8.22). Nhổợng loaỷi bồm naỡy thổồỡng duỡng cho
ọtọ du lởch vỗ noù coù kóỳt cỏỳu phỉïc tảp, gia cäng khọ khàn v âàõt tiãưn.

112