GIS-PHAN1_7.5

TR NG I H C VINHƯỜ ĐẠ Ọ
KHOA A LÝĐỊ
----------------&&&------------------
TR NG I H C VINHƯỜ ĐẠ Ọ
KHOA A LÝĐỊ
----------------&&&------------------
GIS - MAPINFO 7.5
(HỌC PHẦN 1)
2 tín chỉ
Người thực hiện: ThS. Lương Thị Thành Vinh
Vinh, tháng 9 năm 2007

TÀI LIỆU THAM KHẢO
•
[1]. Nguyễn Thế Thận. Cơ sở hệ thống thông tin
địa lý GIS. NXB Khoa học và kỹ thuật Hà Nội -
2002.
•
[2]. Nguyễn Viết Thịnh. Cơ bản về MapInfo 4.0.
NXB Đại học Sư phạm Hà Nội 2003.
•
[3]. Lương Thị Thành Vinh. Cơ bản về MapInfo
6.0. Tập bài giảng
Trang Web: www. Open gis.org
www. ESRI.com
www. GIS.com
www. GSO.gov.vn

TÍN CHỈ 1
Chương 1. Khái niệm về hệ thống thông tin địa lí,

ứng dụng trong nghiên cứu và giảng dạy địa lý
Chương 2. Tổ chức thông tin trong MapInfo, làm
quen với các thực đơn trong MapInfo
Chương 3. Số hoá bản đồ, cập nhật thông tin từ các
phần mềm khác vào MapInfo

TÍN CHỈ 2
Chương 4. Hệ tọa độ và lưới chiếu bản đồ trong
MapInfo
Chương 5. Các thao tác cơ bản với Table

CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÍ
ỨNG DỤNG TRONG NGHIÊN CỨU GIẢNG DẠY
1.1. Tổng quan về GIS
1.1.1. Khái niệm GIS
1.1.2. Thành phần và các chức năng của GIS
1.1.3. Các khả năng của công nghệ GIS và các phần
mềm ứng dụng của nó
1.2. Cơ sở sữ liệu và cơ sở dữ liệu địa lý
1.2.1. Khái niệm về cơ sở dữ liệu
1.2.2. Đặc trưng của cơ sở dữ liệu địa lý

CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC THÔNG TIN TRONG MAPINFO,
LÀM QUEN VỚI CÁC THỰC ĐƠN TRONG MAPINFO
2.1. Cách tổ chức dữ liệu trong MapInfo
2.1.1. Cài đặt MapInfo
2.1.2. Cách tổ chức dữ liệu trong MapInfo
- Tổ chức thông tin theo các tập tin
- Tổ chức thông tin theo các đối tượng
- Sự liên kết các thông tin thuộc tính với các thông

tin bản đồ
2. 2. Làm quen với các thực đơn trong MapInfo
2.2.1. Các thực đơn dưới thanh tiêu đề
2.2.2. Drawing, Tool, Main

CHƯƠNG 3: SỐ HOÁ BẢN ĐỒ, CẬP NHẬT THÔNG TIN
TỪ CÁC PHẦN MỀM KHÁC VÀO MAPINFO
3.1. Số hoá bản đồ
3.1.1. Đăng kí hình ảnh vào bản đồ
3.1.2. Số hoá bản đồ
3.2. Địa mã hoá (Geocoding) và tạo đối tượng điểm
cho bảng số liệu cập nhật từ Ecxel
3.2.1. Mở bảng dữ liệu Ecxel trong MapInfo
3.2.2. Địa mã hoá
3.2.3. Tạo đối tượng điểm trên trang bản đồ

CHƯƠNG 4: HỆ TOẠ ĐỘ VÀ LƯỚI CHIẾU
BẢN ĐỒ TRONG MAPINFO
4.1. Kiểm tra lưới chiếu
4.2. Tạo lưới chiếu tạm thời, lưới chiếu vĩnh viễn
4.3. Dựng lưới chiếu
4.4. Hiện nhãn lưới chiếu
4.5. Đánh nhãn cho lưới chiếu
4.6. Các tham số trong bản đồ MapInfo

CHƯƠNG 5: CÁC THAO TÁC CƠ BẢN VỚI TABLE.
5.1. Mở một Table
5.2. Tạo cửa sổ bản đồ tổng hợp từ các Table
5.3. Đóng các Table
5.4. Ghi các Table vào đĩa

5.5. Tạo một Table mới
5.6. Trang làm việc (Workspace)

5.7. Cơ sở dữ liệu trong Mapinfo
5.8. Biên tập cấu trúc của Table
5.9. Tạo bản sao và ghi lại các Table thành một tên
khác
5.10. Đổi tên Table
5.11. Xoá một Table
5.12. Ghép nối các Table (Apend rows to Table)
5.13. Cập nhật bổ sung thông tin cho Table
CHƯƠNG 5: CÁC THAO TÁC CƠ BẢN VỚI TABLE.




1.1. Tổng quan về GIS
1.1. Tổng quan về GIS
* Sự ra đời và phát triển của GIS:
* Sự ra đời và phát triển của GIS:
1. GIS ra đời như thế nào?
1. GIS ra đời như thế nào?
- Nhu cầu về thông tin: ngày nay chúng ta cần thông
- Nhu cầu về thông tin: ngày nay chúng ta cần thông
tin chính xác và kịp thời để đưa ra quyết định chính xác.
tin chính xác và kịp thời để đưa ra quyết định chính xác.
- Tầm quan trọng của thông tin địa lý: đóng vai trò hết
- Tầm quan trọng của thông tin địa lý: đóng vai trò hết
sức quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của con
sức quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của con

người.
người.
- Sự bùng nổ của cung và cầu nửa sau của thế kỉ XX.
- Sự bùng nổ của cung và cầu nửa sau của thế kỉ XX.
- GIS đầu tiên ra đời năm 1967 (CGIS - Canada
- GIS đầu tiên ra đời năm 1967 (CGIS - Canada
Geographic Information System). Từ đó đến nay có nhiều
Geographic Information System). Từ đó đến nay có nhiều
GIS khác nhau ra đời.
GIS khác nhau ra đời.




2. Xu thế phát triển chung của thời đại:
2. Xu thế phát triển chung của thời đại:
- Ngày càng dựa vào máy tính và coi máy
- Ngày càng dựa vào máy tính và coi máy
tính là công cụ phân tích và xử lý dữ liệu.
tính là công cụ phân tích và xử lý dữ liệu.
- Xu thế đa ngành: giải quyết vấn đề về địa
- Xu thế đa ngành: giải quyết vấn đề về địa
phương, khu vực bằng sự tham gia của nhiều
phương, khu vực bằng sự tham gia của nhiều
ngành khác nhau.
ngành khác nhau.

3. Các nhân tố dẫn đến sự hình thành GIS
3. Các nhân tố dẫn đến sự hình thành GIS
trong những năm 60:
trong những năm 60:
+ Sự phát triển của bản đồ học: Máy tính
+ Sự phát triển của bản đồ học: Máy tính
bắt đầu vẽ bản đồ và chồng xếp bản đồ trên
bắt đầu vẽ bản đồ và chồng xếp bản đồ trên
máy tính sao cho chính xác. Điều này dẫn đến
máy tính sao cho chính xác. Điều này dẫn đến
độ chính xác của bản đồ ngày càng cao.
độ chính xác của bản đồ ngày càng cao.
+ Sự phát triển nhanh của công nghệ thông
+ Sự phát triển nhanh của công nghệ thông
tin.
tin.
+ Cuộc cách mạng định lượng trong không
+ Cuộc cách mạng định lượng trong không
gian. (Phân tích không gian)
gian. (Phân tích không gian)




4. Các giai đoạn phát triển của GIS:
4. Các giai đoạn phát triển của GIS:
* Những năm 60:
* Những năm 60:
Hệ thống thông tin địa lý được ứng dụng
Hệ thống thông tin địa lý được ứng dụng

trong công tác quản lý tài nguyên của Canađa
trong công tác quản lý tài nguyên của Canađa
(CGIS), bao gồm các thông tin về nông nghiệp,
(CGIS), bao gồm các thông tin về nông nghiệp,
lâm nghiệp, sử dụng đất và động vật hoang dã.
lâm nghiệp, sử dụng đất và động vật hoang dã.
Lúc này phải sử dụng dàn máy rất lớn, phạm
Lúc này phải sử dụng dàn máy rất lớn, phạm
vi sử dụng hạn chế, giá thành cao.
vi sử dụng hạn chế, giá thành cao.




* Những năm 70:
* Những năm 70:
- Phóng vệ tinh Lansat 1 của Mỹ (1972).
- Phóng vệ tinh Lansat 1 của Mỹ (1972).
- Sự ra đời của ESRI - 1972, hãng phần mềm nổi tiếng
- Sự ra đời của ESRI - 1972, hãng phần mềm nổi tiếng
nhất, sử dụng lâu đời nhất của Mỹ (nghiên cứu hệ thống
nhất, sử dụng lâu đời nhất của Mỹ (nghiên cứu hệ thống
môi trường).
môi trường).
- Sự phát triển của hệ thống xử lý ảnh số.
- Sự phát triển của hệ thống xử lý ảnh số.
•
•
Bản chất ảnh số: ảnh số là ma trận M*N,
Bản chất ảnh số: ảnh số là ma trận M*N,

X= ∆x*M, Y = ∆y*N.
X= ∆x*M, Y = ∆y*N.
•
•
Ảnh số quang học:
Ảnh số quang học:
Ảnh là một mảng pixel hai chiều. Mỗi một pixel chứa
Ảnh là một mảng pixel hai chiều. Mỗi một pixel chứa
giá trị cường độ ánh sáng (từ 0 - 255 màu) và địa chỉ (số
giá trị cường độ ánh sáng (từ 0 - 255 màu) và địa chỉ (số
hàng số cột).
hàng số cột).
•
•
Hệ thống viễn thám thu ảnh số.
Hệ thống viễn thám thu ảnh số.




* Những năm 80:
* Những năm 80:
- IBM cho ra đời PC (máy tính) đầu tiên năm
- IBM cho ra đời PC (máy tính) đầu tiên năm
1981. Đây là bước ngoặt lớn của sự ra đời máy
1981. Đây là bước ngoặt lớn của sự ra đời máy
tính điện tử.
tính điện tử.
- Microsoft cho ra đời hệ điều hành MS - DOS.
- Microsoft cho ra đời hệ điều hành MS - DOS.

- Pháp phóng vệ tinh SPOT (1986).
- Pháp phóng vệ tinh SPOT (1986).
- Sự phát triển của phần mềm GIS chạy trên
- Sự phát triển của phần mềm GIS chạy trên
máy tính cá nhân vào cuối những năm 80: IL -
máy tính cá nhân vào cuối những năm 80: IL -
WIS.
WIS.




* Những năm 90 đến nay:
* Những năm 90 đến nay:
- Sự bùng nổ GIS cả phần cứng lẫn phần mềm hệ
- Sự bùng nổ GIS cả phần cứng lẫn phần mềm hệ
thống và phần mềm GIS.
thống và phần mềm GIS.
•
•
Phần cứng gồm CPU, các thiết bị ngoại vi: máy
Phần cứng gồm CPU, các thiết bị ngoại vi: máy
quét, máy in…
quét, máy in…
•
•
Phần mềm: DOS, WINDOWS: 3.0, 3.1, 95, 98,
Phần mềm: DOS, WINDOWS: 3.0, 3.1, 95, 98,
2003, XP…
2003, XP…

•
•
Sự phát triển của Internet: thúc đẩy sự hình thành
Sự phát triển của Internet: thúc đẩy sự hình thành
và phát triển của GIS.
và phát triển của GIS.
•
•
Ứng dụng của GIS được mở rộng, tuy nhiên
Ứng dụng của GIS được mở rộng, tuy nhiên
không đồng đều ở khu vực và ở các nước khác nhau:
không đồng đều ở khu vực và ở các nước khác nhau:
sớm phát triển mạnh ở Bắc Mỹ và Tây Âu, bắt đầu
sớm phát triển mạnh ở Bắc Mỹ và Tây Âu, bắt đầu
thâm nhập ở các nước đang phát triển. Ở Việt Nam
thâm nhập ở các nước đang phát triển. Ở Việt Nam
GIS bắt đầu thâm nhập từ năm 1995.
GIS bắt đầu thâm nhập từ năm 1995.




1.1.1. Khái niệm
1.1.1. Khái niệm
HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÝ LÀ GÌ? GIS ?
HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÝ LÀ GÌ? GIS ?
* GIS là một công nghệ mới, phát triển nhanh và có
* GIS là một công nghệ mới, phát triển nhanh và có
nhiều ứng dụng rộng rãi cho đời sống con người, bởi
nhiều ứng dụng rộng rãi cho đời sống con người, bởi

vậy có nhiều định nghĩa khác nhau về GIS.
vậy có nhiều định nghĩa khác nhau về GIS.
*
*
Định nghĩa khái quát:
Định nghĩa khái quát:
- GIS là công cụ trợ giúp quyết định không gian.
- GIS là công cụ trợ giúp quyết định không gian.
- GIS là một công cụ có mục đích tổng quát.
- GIS là một công cụ có mục đích tổng quát.
- GIS là một công nghệ của các công nghệ.
- GIS là một công nghệ của các công nghệ.




* Định nghĩa cụ thể:
* Định nghĩa cụ thể:
1, GIS là một hệ thống máy tính có khả năng giữ
1, GIS là một hệ thống máy tính có khả năng giữ
và sử dụng thông tin liên quan đến các vị trí trên Trái
và sử dụng thông tin liên quan đến các vị trí trên Trái
đất.
đất.
2, GIS là một hệ thống dựa trên máy tính cung cấp
2, GIS là một hệ thống dựa trên máy tính cung cấp
bốn chức năng để xử lý dữ liệu địa quy chiếu: nhập dữ
bốn chức năng để xử lý dữ liệu địa quy chiếu: nhập dữ
liệu, quản lý dữ liệu (lưu trữ và truy cập số liệu), vận
liệu, quản lý dữ liệu (lưu trữ và truy cập số liệu), vận

dụng và phân tích dữ liệu, xuất dữ liệu (Aronoff 1993).
dụng và phân tích dữ liệu, xuất dữ liệu (Aronoff 1993).




3, GIS là một tập hợp có tổ chức bao gồm phần
3, GIS là một tập hợp có tổ chức bao gồm phần
cứng, phần mềm máy tính, dữ liệu địa lý và con người
cứng, phần mềm máy tính, dữ liệu địa lý và con người
được thiết kế nhằm mục đích nắm bắt, lưu trữ, cập
được thiết kế nhằm mục đích nắm bắt, lưu trữ, cập
nhật, điều khiển, phân tích và hiển thị tất cả các dạng
nhật, điều khiển, phân tích và hiển thị tất cả các dạng
thông tin liên quan đến vị trí địa lý (Dueker & Kjerne
thông tin liên quan đến vị trí địa lý (Dueker & Kjerne
ESRI 1990 - 1997).
ESRI 1990 - 1997).
4, GIS là phần mềm bản đồ dùng để kết nối thông
4, GIS là phần mềm bản đồ dùng để kết nối thông
tin về vị trí địa lý của các đối tượng với tất cả các dạng
tin về vị trí địa lý của các đối tượng với tất cả các dạng
thông tin khác có liên quan đến tất cả các dạng thông
thông tin khác có liên quan đến tất cả các dạng thông
tin đó.
tin đó.

Tóm lại
Tóm lại
, đặc trưng nổi bật nhất về khả năng của
, đặc trưng nổi bật nhất về khả năng của
GIS mà hệ thống thông tin khác không có được chính
GIS mà hệ thống thông tin khác không có được chính
là khả năng thao tác không gian và kết nối dữ liệu.
là khả năng thao tác không gian và kết nối dữ liệu.
* Thao tác không gian:
* Thao tác không gian:
GIS có khả năng cho phép trả lời những câu hỏi có
GIS có khả năng cho phép trả lời những câu hỏi có
thao tác không gian, với các chương trình đồ hoạ ứng
thao tác không gian, với các chương trình đồ hoạ ứng
dụng.
dụng.
* Kết nối dữ liệu:
* Kết nối dữ liệu:
1. Ghép chính xác
1. Ghép chính xác
2. Ghép phân cấp
2. Ghép phân cấp
3. Ghép mờ
3. Ghép mờ
Kết luận
Kết luận
GIS chỉ lưu giữ thông tin. Từ thông tin đó cho ra
GIS chỉ lưu giữ thông tin. Từ thông tin đó cho ra
các bản đồ khác nhau tuỳ theo yêu cầu.
các bản đồ khác nhau tuỳ theo yêu cầu.

1.1.2. Thành phần và các chức năng của GIS
1.1.2. Thành phần và các chức năng của GIS
1.1.2.1. Thành phần của GIS:
1.1.2.1. Thành phần của GIS:
- Phần cứng: máy tính và các thiết bị ngoại vi (bàn số
- Phần cứng: máy tính và các thiết bị ngoại vi (bàn số
hoá, máy quét, máy in, đĩa cứng, mềm, máy vẽ…).
hoá, máy quét, máy in, đĩa cứng, mềm, máy vẽ…).
- Phần mềm: đa dạng, do các hãng khác nhau sản xuất:
- Phần mềm: đa dạng, do các hãng khác nhau sản xuất:
hệ điều hành, giao diện, không gian, hệ quản trị cơ sở
hệ điều hành, giao diện, không gian, hệ quản trị cơ sở
dữ liệu.
dữ liệu.
-
-
Dữ
Dữ


liệu
liệu
:
:
(gồm có dữ liệu không gian và dữ liệu phi
(gồm có dữ liệu không gian và dữ liệu phi

không gian)
không gian)
- Phần con người: (có hai nhóm), người trực tiếp sử
- Phần con người: (có hai nhóm), người trực tiếp sử
dụng GIS và người quản lý sử dụng. Hai nhóm này
dụng GIS và người quản lý sử dụng. Hai nhóm này
tham gia vào việc thành lập, khai thác và bảo trì hệ
tham gia vào việc thành lập, khai thác và bảo trì hệ
thống một cách gián tiếp hay trực tiếp.
thống một cách gián tiếp hay trực tiếp.




1.1.2.2. Chức năng của GIS:
1.1.2.2. Chức năng của GIS:
Nhập dữ liệu
Quản lí dữ liệu
Xuất dữ liệuPhân tích dữ liệu




+ Dữ liệu không gian: là dữ liệu về vị trí của các đối
+ Dữ liệu không gian: là dữ liệu về vị trí của các đối
tượng trên mặt đất theo một hệ qui chiếu nào đó. Nó có
tượng trên mặt đất theo một hệ qui chiếu nào đó. Nó có
thể được biểu diễn dưới dạng ô lưới hay toạ độ.
thể được biểu diễn dưới dạng ô lưới hay toạ độ.
+ Dữ liệu phi không gian: là dữ liệu thuộc tính, mô

+ Dữ liệu phi không gian: là dữ liệu thuộc tính, mô
tả các đối tượng địa lý, được trình bày dưới dạng bảng.
tả các đối tượng địa lý, được trình bày dưới dạng bảng.




Các dạng dữ liệu:
Các dạng dữ liệu:
•
•
Không gian: là phần chính làm nên bản đồ, có 3
Không gian: là phần chính làm nên bản đồ, có 3
dạng:
dạng:
. Điểm: tỷ lệ nhỏ, ví dụ: cầu, nhà… (toạ độ (x,y)).
. Điểm: tỷ lệ nhỏ, ví dụ: cầu, nhà… (toạ độ (x,y)).
. Đường: tuyến tính, ví dụ: sông, đường giao
. Đường: tuyến tính, ví dụ: sông, đường giao
thông…
thông…
. Vùng: lớp phủ thực vật, hồ nước, biển…
. Vùng: lớp phủ thực vật, hồ nước, biển…
•
•
Bảng: là những thông tin phụ trợ phụ vụ cho
Bảng: là những thông tin phụ trợ phụ vụ cho
thông tin bản đồ, thuộc dữ liệu thuộc tính hay phi
thông tin bản đồ, thuộc dữ liệu thuộc tính hay phi
không gian.

không gian.
•
•
Ảnh: xây dựng nên bản đồ, bao gồm: ảnh vệ tinh,
Ảnh: xây dựng nên bản đồ, bao gồm: ảnh vệ tinh,
ảnh hàng không và các dữ liệu đã được quét từ giấy
ảnh hàng không và các dữ liệu đã được quét từ giấy
vào dưới dạng số. (vừa có thể là dữ liệu không gian
vào dưới dạng số. (vừa có thể là dữ liệu không gian
vừa có thể là giữ liệu thuộc tính)
vừa có thể là giữ liệu thuộc tính)