cach lam mot so dang bai tap hoa hoc lop 9

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

A. TÊN ĐỀ TÀI

RÈN LUYỆN KỸ NĂNG KHI GIẢI
BÀI TẬP HỐ HỌC 9

DẠNG XÁC ĐỊNH CƠNG THỨC PHÂN TỬ
CỦA HỢP CHẤT HỮU CƠ

B. CẤU TRÚC NỘI DUNG
PHẦN I: MỞ ĐẦU
<b>1. Lí do:</b>

Trong các bài tập hố học hữu cơ lớp 9, yêu cầu: xác định công thức phân tử
của hợp chất hữu cơ là một yêu cầu cần thiết để giải quyết những yêu cầu khác. Vì
vậy, để giúp học sinh có kỹ năng giải bài tập dạng này đòi hỏi giáo viên phải hướng
dẫn cho học sinh tìm ra những cách giải khác nhau từ những bài tập cơ bản trong sách
giáo khoa lớp 9, giúp học sinh sử dụng đồng thời nhiều kiến thức và khả năng tư duy
của học sinh.

<b>2. Nhiệm vụ của đề tài:</b>

- Giúp cho giáo viên tìm ra lối đi và có phương pháp dạy học phù hợp với trình
độ của học sinh.

- Giúp học sinh tự tin, phấn khởi, hứng thú học tập mơn Hố học.
<b>3. Phương pháp tiến hành:</b>

- Thông qua việc dạy và học trên lớp, học sinh nắm chắc lí thuyết và có biện
pháp thực hiện bài tập tối ưu trong các giờ luyện tập và ôn tập.

- Kiểm tra kết quả thực hiện của học sinh để có sự điều chỉnh bổ sung cho phù

hợp.

<b>4. Cơ sở tiến hành:</b>

- Dự giờ đồng nghiệp, trao đổi rút kinh nghiệm.
- Học sinh làm bài kiểm tra đạt kết quả chưa cao

Từ những cơ sở trên, trong q trình dạy học, bản thân ln tìm tịi những cách
làm khác nhau để từng bước nâng cao hiệu quả giờ dạy.

Sau đây tơi xin trình bày kinh nghiệm rèn kỹ năng cho học sinh khi giải bài tập
hố học lớp 9 dạng xác định cơng thức phân tử của hợp chất hữu cơ.

PHẦN II: KẾT QUẢ
<b>I. Mô tả thực trạng hiện tại:</b>

Phần lớn học sinh rất sợ mơn Hố học vì khó và bài kiểm tra định kì thì tỉ lệ
học sinh yếu, kém nhiều.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

giải.

- Từ bài tập dạng cơ bản này, giáo viên mở rộng một số bài tập dạng khác từ
dạng bài tập này.

<b>2. Công tác chuẩn bị:</b>
a. Đối với giáo viên:

Nghiên cứu kĩ bài dạy, vận dụng các phương pháp giảng dạy mới để giúp học
sinh tiếp thu bài dễ dàng, dễ nhớ, ngắn gọn phù hợp với trình độ học sinh, nhất là học
sinh yếu kém.

<i><b>b. Đối với học sinh:</b></i>

- Ln nhớ cacbon có nhiều hố trị (II, IV) nhưng đặc biết đối với các hợp chất
hữu cơ thì cacbon luon có hố trị IV.

- Học thuộc phương trình phản ứng cháy của hợp chất hữu cơ.
<b>3. Giải pháp mới:</b>

<i><b>a. Hướng dẫn cụ thể:</b></i>

<b>* Bài tập : </b> Phân tử của hợp chất hữu cơ A có hai nguyên tố. Khi đốt cháy 3
gam chất A thu được 5,4 gam H2O. Hãy xác định công thức phân tử của A. Biết khối

lượng mol của A là 30 gam.
<b>* Một số cách giải:</b>
<b>Cách 1 :</b>

- Vì A là chất hữu cơ nên trong A phải chứa nguyên tố cacbon. Khi đốt cháy A
thu được H2O nên trong A phải có hidrơ. Theo đề bài, A chứa hai ngun tố nên cơng

thức của A có dạng CxHy.

- Khối lượng của C và H trong 3 gam A

 

H 5,4.2

m 0,6(g)

18

  

C

m 3 0,6 2,4(g)

Tỉ lệ   

2,4 0,6

x : y : 0,2 : 0,6 1:3
12 1

Công thức đơn giản (CH3)n

 

12n 3n 30

 n 2

Công thức phân tử của hợp chất hữu cơ A là C2H6

<b>Cách 2:</b>

- Vì A là chất hữu cơ nên trong A phải chứa nguyên tố cacbon. Khi đốt cháy A
thu được H2O nên trong A phải có hidrơ. Theo đề bài, A chứa hai ngun tố nên cơng

thức của A có dạng CxHy.

 

A 3

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

 
2

H O 5,4

n 0,3(mol)

18 PTHH phản ứng cháy của A là:
4CxHy + (4x + y) O2  

0

t

4xCO2 + 2yH2O

4 mol 2y mol

0,1 mol 0,3 mol

Tỉ lệ 

4 2y
1 0,3

Giải ra ta được: y = 6
Mặt khác MA = 12x + y = 30

Thay y = 6 vào ta có: x = 2

Cơng thức phân tử của hợp chất hữu cơ A là C2H6

<i><b>b. Một số bài tập mở rộng từ dạng bài tập trên:</b></i>

<b>Bài 1:</b> Đốt cháy hồn tồn 3 gam một hidrơcacbon A có cơng thức phân
tử CnH2n+2 rồi cho sản phẩm thu được qua bình 1 đựng H2SO4 đặc sau đó qua bình 2

đựng Ca(OH)2 dư. Sau phán ứng, khối lượng bình 1 tăng thêm 5,4 gam, ở bình 2 có

20 gam kết tủa. Hãy xác định công thức phân tử của A.

<b>Bài 2:</b> Đốt cháy hồn tồn 4,48 lít hỗn hợp khí X (ở đktc) gồm CH4 và

chất hữu cơ A có 2 nguyên tố thu được 13,2 gam CO2 và 9 gam H2O. Biết số mol của

hai chất trong hỗn hợp bằng nhau. Hãy xác định công thức phân tử của A.

<b>Bài 3:</b> Hỗn hợp X gồm C2H2 và một hidrơcacbon A có cơng thức CnH2n+2.

Cho 4,48 lít hốn hợp X đi qua bình đựng Brơm dư để phản ứng xảy ra hồn tồn thấy
thốt ra 2,24 lít khí. Đót cháy 4,48 lít khí hỗn hợp X thu được 17,6 gam CO2. Hãy xác

định công thức phân tử của A.

<b>Bài 4:</b> Đốt cháy hoàn toàn m gam chất hữu cơ A cần dùng 11,2 gam oxi
và thu được 8,8 gam CO2 và 5,4 gam H2O. Xác định công thức phân tử của A biết 25g

< MA <3 5g.

* Giải các bài tập trên:
<b>Bài 1:</b>

Chất A đốt cháy sẽ sinh ra CO2 và H2O

Khi qua bình 1 đựng H2SO4 đặc thì H2O bị hấp thụ

Vậy khối lượng bình 1 tăng lên 5,4 gam chính là khối lượng của H2O.

Qua bình 2 có phản ứng:

Ca(OH)2 + CO2 CaCO3  + H2O (1)

 

3

CaCO 20

n 0,2(mol)
100

Theo (1) nCO2 nCaCO3 0,2(mol)

Khối lượng của H trong 3 gam A:

 

H 5,4.2

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Khối lượng của C trong 3 gam A là C
Ta có tỉ lệ:  

12.n 2,4
2n 2 0,6

Giải ra ta được n = 2

Vậy công thức phân tử của A là C2H6

<b>Bài 2:</b>

  

4

CH A 4,48

n n : 2 0,1(mol)
22,4

Gọi công thức phân tử của A là CxHy

PTHH đốt cháy hỗn hợp X:
CH4 + 2O2  

0

t

CO2  + 2H2O (1)

4CxHy + (4x + y)O2  

0

t

4xCO2  + 2yH2O (2)

Theo (1) nCO2 nCH4 0,1(mol)

  

  

 

  

  

  

 

2
2
2

2 4

2
2
2

CO (1)
CO (2)
CO

H O CH
H O

H O(2)
H O

m 0,1.44 4,4(g)
m 13,2 4,4 8,8(g)

8,8

n 0,2(mol)
44

Theo(1)n 2.n 2.0,1 0,2(mol)
m 0,2.18 3,6(g)

m 9 3,6 5,4(g)
5,4

n 0,3(mol)
18

4CxHy + (4x + y)O2

0

<i>t</i> _4xCO₂_{+ 2yH}₂_O

4 mol 4x mol 2ymol

0,1 mol 0,2 mol 0,3 mol
Giải ra ta được x = 2 ; y = 6

Công thức phân tử của A là C2H6

<b>Bài 3:</b>

Khi cho hỗn hợp X qua dung dịch Brơm dư, có phản ứng:
C2H2 + Br2 C2H2Br2

Vì phản ứng xảy ra hồn tồn có khí thốt ra nên khí đó là CnH2n+2



  

2 2 n 2n 2

C H C H 2,24

n n 0,1(mol)
22,4

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

2C2H2 + 5O2  

0

t

CO2 + 2H2O (1)

2 CnH2n+2 + (3n + 1)O2  

0

t

2nCO2 + 2(n + 1)H2O (2)

Theo (1) nCO2 2nC H2 2 2.0,1 0,2(mol)

  

  
  
2
2
2
CO (1)
CO (2)
CO (2)

m 0,2.44 8,8(g)
m 17,6 8,8 8,8(g)

8,8

n 0,2(mol)
44

Ta có: 2 CnH2n+2 + (3n + 1)O2

0

<i>t</i> _2nCO₂_{+ 2(n + 1)H}₂_{O (2)}

2 mol 2n mol

0,1 mol 0,2 mol

Ta có: 0,2 2

2

1
,
0
2



 <i>n</i> <i>n</i>

Vậy cơng thức phân tử của A là: C2H6

<b>Bài 4:</b>

Sơ đồ phản ứng cháy của A
A + O2  

0

t 

CO2 + H2O

Theo định luật bảo tồn khối lượng ta có:





  
   
   
 
 

   

2 2 2

2 2 2

A O CO H O
A CO H O O

C
H
O

m m m m
m m m m
8,8 5,4 11,2 3(g)

8,8.12
m 2,4(g)
44
5,4.2
m 0,6(g)
18

m 3 2,4 0,6 0(g)

Do đó A chỉ có 2 nguyên tố C và H
Gọi công thức phân tử của A là CxHy

Ta có tỉ lệ:


12x 2,4

y 0,6

 x 1
y 3

Công thức phân tử của A có dạng (CH3)n (<i>n</i><i>N</i>)

Vì: 25 < MA < 35

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

  

 

n
15 15
n 2

Vậy công thức phân tử của A là: C2H6

c. Hướng dẫn học sinh vận dụng những cách giải dạng bài tập cơng thức hố
học của hợp chất hữu cơ đã từng bước nâng cao chất lượng của học sinh.

PHẦN III: KẾT LUẬN

Trên đây là vốn kinh nghiệm nhỏ tôi đã trình bày, bước đầu học sinh đã có một
số kỹ năng thành thạo trong việc lập CTHH của hợp chất hữu cơ, kích thích hứng thú
học tập mơn hố học

Rất mong q đồng nghiệp góp ý kiến để chất lượng dạy học ngày càng tốt hơn.
<b>Người viết</b>

<i><b> </b></i>

</div>

<!--links-->